فناوری اطلاعات و ارتباطات^[۶]
فراگیری و سیطره رایانه و پدیده اینترنت، تأثیری شگرف بر مسیر چگونگی حیات فردی، اجتماعی، اقتصادی و کاری انسان نهاده است. جلوه تمامی این دگرگونی­ها در فناوری اطلاعات نمایان است و به همین جهت است که عصر حاضر را با عناوین و مفاهیمی همچون دانایی، اطلاعات، دیجیتال، مجازی و مانند آن توصیف می­ کنند. فناوری اطلاعات و ارتباطات، با توجه به برخورداری از مزیت­های بسیار زیادی مانند، توانایی افزایش سرعت، کیفیت، شفافیت و عمومیت دسترسی به اطلاعات و دانش که هرکدام به­نوبه خود باعث بهره­وری، توسعه انسانی و اجتماعی و توسعه اقتصادی و همچنین ارتباطات گسترده می­گردند، شتابان به‌پیش می­رود و بسیاری از کشورها (اعم از پیشرفته و درحال‌توسعه) نیز در تعقیب این فناوری، به­سوی جامعه اطلاعات محور یا جامعه دانایی محور شتافته، و هر یک به­نوبه خود می­کوشند تا درصحنه رقابت جهانی از جایگاهی شایسته برخوردار گردیده و در عرصه جهانی‌شدن سهم مناسبی را برای خود کسب نمایند.

از سال۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی تحولات گسترده­ای درزمینهٔ فناوری­های اطلاعات و ارتباطات آغاز گردیده که طی سالیان اخیر سرعت بیشتری یافته است، به‌طوری‌که امروزه مفهومی جدید به‌عنوان فناوری اطلاعات و ارتباطات پدیدار گشته که آن را در زمره فناوری­های نوین و پیشرفته قرار داده‌اند. در عصر کنونی صحبت از انقلاب اطلاعات و ارتباطات مطرح می­باشد. این انقلاب، نتیجه پیشرفت­های نسبتاً متأخر (از میانه دهه ۱۹۷۰ به بعد) در فناوری­های رایانه­ای و مخابراتی درزمینهٔ پردازش و توزیع اطلاعات است. همانند سایر جنبه­ های زندگی بشر، سرعت و تنوع تغییرات در عرصه فناوری نیز در حال افزایش است و این روند، تمامی جوامع و به­ ویژه کشورهایی که دارای زیرساخت­های لازم نبوده و از کشورهای پیشرفته عقب‌مانده‌اند را با چالش­ها و مشکلات جدی مواجه می­نماید. بنابراین فرایند توسعه فناوری و روزآمد کردن آن، نقشی محوری در فرایند توسعه جوامع داشته و ضروری است که اقدامات مناسب برای آن صورت پذیرد. به‌طورکلی توسعه فناوری در تعریف عمومی، فرآیندی است که یک جامعه به­ کارگیری دانش و سایر منابع در اختیار، به ایجاد تغییرات در محیط مادی پیرامون خود پرداخته و با ارائه یک کالا یا فرایند جدید به نیازهای خویش پاسخ می­دهد و فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز در قالب کلی به مفهوم شبکه ­های مدیریت تولید، پردازش، توزیع و مصرف بهینه اطلاعات به­منظور افزایش کارایی سیستم بوده و از تلفیق سه حوزه اطلاعات، رایانه و ارتباطات به وجود آمده است و مجموعه ­ای از فناوری­هایی است که امکان ذخیره­سازی، پردازش، ارائه و انتقال را از طریق محیط­های انتقال فراهم می­نمایند. لذا با توجه به تعاریف عمومی از توسعه فناوری، می­توان گفت که توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرآیندی است که طی آن‌یک جامعه با توجه به شرایط زمانی خود، دانش و سایر منابع و امکانات خویش را به کار گرفته و با تکمیل و یا ایجاد تغییرات در شبکه ­های مدیریت تولید، پردازش، انتقال و مصرف بهینه اطلاعات، فناوری ارتباطی و اطلاعاتی و اجرا آن‌ها (تجهیزات سخت‌افزار، نرم‌افزار، نیروی انسانی و …) را گسترش داده و با خلق کالا و خدمات یا فرایند جدید درزمینهٔ این فناوری از مزایای آن برخوردار شده و به­ بخشی از نیازهای خودپاسخ می­دهد. در این راستا، هر کشوری نگرش خاص خود را به توسعه این فناوری دارد، به‌طوری‌که برخی از کشورها، توسعه فاوا^[۷] را محوری برای رشد و توسعه در سایر عرصه ­های جامعه دانسته و برخی دیگر نیز بحث شکاف دیجیتالی و تفاوت در سطح برخورداری و توانایی کشورها در عرصه این فناوری را مطرح می­نمایند، ولی درنهایت همگی آنان سعی دارند تا در توسعه فاوا نقشی ایفا کنند. به‌حساب آوردن اطلاعات، به‌عنوان اهرم کسب برتری، عملکرد بخش­های مختلف یک پروژه رازمانی بالا می­برد که به اطلاعات معنادار(دانش) توجه شود. درواقع تعامل اطلاعات و خلاقیت انسان، اطلاعات معنادار (دانش) را جهت استفاده در مهندسی ارزش به وجود می ­آورد. سامانه‌های اطلاعاتی، سیستم­هایی هستند که داده ­ها را پردازش کرده و به اطلاعات لازم تبدیل کرده و از طرفی این اطلاعات را برای تصمیم گیران معنادار می­ کنند. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان ابزاری نیرومند و سرنوشت­ساز در اختیار سایر بخش­ها قرار دارد. ازآنجاکه فعالیت‌های مختلف پروژه­ ها ماهیتی دانش­محور و مرتبط با حجم وسیعی از اطلاعات دارد، با به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت پروژه باعث کاهش درصد زیادی از هزینه و کاهش زمان اجرای آن شده و اثربخشی آن را افزایش می­دهد. فناوری اطلاعات متکی به سه مؤلفه اصلی سامانه‌های اطلاعاتی، شبکه ­های کامپیوتری و سیستم ارتباطی می­باشد. ازآنجاکه مفهوم فناوری اطلاعات با سه مؤلفه فوق تعریف می­ شود، لذا توسعه و پیشرفت در هر یک از عوامل فوق باعث توسعه فناوری اطلاعات شده و بر ارزش و اعتبار آن می­افزاید.
بیان مسئله
مهندسی ارزش تکنیکی مدیریتی است که کارایی خود را به‌عنوان ابزار مدیریتی مؤثر برای بهبود طراحی، ساخت و صرفه­جویی در هزینه­ها در عمل به اثبات رسانده است. به­ کارگیری مهندسی ارزش منافعی بیش از بهبود طرح و صرفه­جویی­ها در پی داشته ­است. در ایران نیز پس از بحث و تبادل‌نظرهای فراوان این موضوع موردتوجه سازمان مدیریت و برنامه­ ریزی قرار گرفت. حیطه کاربرد مهندسی ارزش در سال‌های اخیر از اجرای بهینه طرح­ها فراتر رفته و درزمینهٔ راهبری کلان نیز کاربرد پیداکرده­ است و با رویکرد مدیریت ارزش و برنامه­ ریزی ارزش (ارکان مهم روش‌شناسی ارزش) درزمینهٔ پیچیده و متعدد از برنامه­ ریزی منابع، بازنگری و ارزیابی برنامه ­های در دست اجرا تا افزایش در مسائل اقتصادی و اجتماعی به کار گرفته می­ شود. از طرف دیگر تحولات عظیمی که به‌واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه عرصه ­ها در سرتا­سر جهان صورت گرفته نیز قابل‌انکار نبوده و کشور ما ایران نیز از این قاعده مستثنای نخواهد بود و می ­تواند از مزایا و قابلیت ­های زیادی که فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار کاربران می­ گذارد بهره کافی را برده و آن را در به‌روزرسانی روش­ها و فرآیندهای کاری و بالأخص مدیریتی مورداستفاده قرار گیرد. ازاین‌رو با توجه به اهمیت دو موضوع فوق، چگونگی استفاده از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش حائز اهمیت بوده و نیازمند توجه بیش‌ازپیش می­باشد. با تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با مهندسی ارزش می­توان به دنبال این موضوع بود که از امکانات و توانایی­های علوم و ابزارهای امروزی در مهندسی ارزش نیز استفاده نمود. مهندسی ارزش با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و ارتباطات می ­تواند به نحو مؤثرتر و کارآمدتری عمل نماید و بدین شکل می­توان در طراحی جلسات و متدولوژی مهندسی ارزش، طراحی و تهیه فرم­ها، بانک­های اطلاعاتی و نیز جلسات مهندسی ارزش از فناوری اطلاعات و ارتباطات بهره برده و کیفیت کار را با تهیه الگویی تلفیقی افزایش داد. پروژه­ ها به لحاظ خاص و پیچیده بودن نیازمند متخصصین در رشته­ها و زمینه ­های مختلف می­باشند. متخصصین خبره با ارائه ایده­ ها و خلاقیت خود در پروژه­ ها باعث تسهیل درروند و اجرای پروژه می­شوند. مهندسی ارزش سازوکاری را فراهم می­سازد که بتوان تأثیر قابل‌ملاحظه کارشناسان خبره را در کاهش هزینه­ها و افزایش کارکردها محقق نماید ولی مسئله اصلی که ایجاد هماهنگی و زمان مشترک برای چنین افرادی می­باشد برای این منظور می­توان از ویژگی­های فناوری اطلاعات و ارتباطات در تسهیل چنین مسائلی استفاده کرد.
اهداف (کلی و جزئی) تحقیق
اهدافی که در این پایان نامه انتظار می­رود به شرح زیر می­باشد:
بررسی پتانسیل موجود در مهندسی ارزش و فناوری اطلاعات و ارتباطات به­منظور تلفیق یکدیگر در راستای ارتقا روش­ مهندسی ارزش.
ارزیابی مقایسه­ ای انجام مطالعات روش­شناسی ارزش از طریق انجام مطالعه مهندسی ارزش به­ صورت مجازی و سنتی.
مشخص کردن نقاط مثبت و منفی در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش.
شناسایی نقاط قابل انجام با امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهندسی ارزش.
امکان­سنجی دست­یابی به الگوی کارا و مؤثر در مهندسی ارزش با بهره گرفتن از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات.
امکان‌سنجی دستیابی به زمانی کمتر در گام­ها و فازهای مهندسی ارزش با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهندسی ارزش.
سؤالات تحقیق
کدام بخش­هایی از مهندسی ارزش قابل انجام با بهره گرفتن از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات می­باشد؟
چگونه می­توان بازدهی مهندسی ارزش را با بهره گرفتن از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش داد؟
کدام قسمت‌های مهندسی ارزش و فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان تلفیق سودمند وجود دارد؟
آیا به‌کارگیری و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام مهندسی ارزش خلائی ایجاد نمی­کند؟
آیا به‌کارگیری و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهندسی ارزش باعث کاهش زمان در گام­ها و فازهای مهندسی ارزش می­ شود؟
فرضیه ­های تحقیق
فناوری اطلاعات و ارتباطات قابلیت کاربرد در مهندسی ارزش را دارا می­باشد.
با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و ارتباطات می­توان مهندسی ارزش را به‌صورت مؤثرتر و فراگیرتری بکار گرفت.
نحوه‌ی ارائه‌ مطالب در گزارش علمی
مقدمه
در این فصل در مطالعه اکتشافی، هدف به دست آوردن بینش دقیق­تر و درکی روشن­تر نسبت به مسئله تحقیق و زوایای آن و نیز شناخت خلأهای پژوهشی است. این هدف از طریق مطالعه دقیق کتاب­ها، مقالات و مصاحبه با کارشناسانی به دست می ­آید که اطلاعات جامع و عمیق نسبت به حوزه موردنظر دارند و می­توانند دیدگاه کلی و جزئی درباره این مسئله و مسائل مشابه را به­خوبی جمع­بندی و معرفی کنند. بررسی پیشینه تحقیق، مطالعات گذشته آن است و نگاهی است به آنچه دیگران درزمینهٔ این تحقیق یا موضوعات مشابه انجام داده­اند.
­سابقه تحقیقات و مطالعات انجام­گرفته
محمدی و همکاران در «امکان­سنجی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهندسی ارزش» (۲۰۰۸) این موضوع را در دو مرحله موردبررسی قراردادند. در مرحله اول به تعریف و مفهوم مهندسی ارزش و فناوری اطلاعات و ارتباطات (به‌صورت مجزا) پرداخته ‌شده است. در مرحله دوم با بهره گرفتن از نتایج مرحله اول و نیازهای تحقیق، پرسش­نامه­ای طراحی و بین جامعه آماری تعریف‌شده در تحقیق توزیع شد. نتیجه این تحقیق را می­توان این‌گونه ایراد نمود که فناوری اطلاعات و ارتباطات با بهره گرفتن از سامانه‌های پشتیبانی اطلاعاتی خود می ­تواند کلیه مراحل مهندسی ارزش را تحت کنترل خود درآورده و با ایجاد بانک­های اطلاعاتی موردنیاز، راه­حلی مفید در رفع چالش­ها و معضلات به وجود آمده در مراحل اجرایی این فرایند باشد. به­ کارگیری مزایا و ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در بالا بردن کارایی کلی کارگاه و همچنین تسهیل جریان اطلاعات و ارتباطات بسیار مؤثر است و بر روی انجام کار به‌صورت تیمی و ایجاد خلاقیت و افزایش کمی و کیفی مشارکت اعضا نیز بی‌تأثیر نمی ­باشد.[^[۸]]
قاسمی و همکاران در «تدوین چهارچوبی یکپارچه و منسجم برای به­ کارگیری فناوری اطلاعات در اجرای رویکرد مطالعات مهندسی ارزش» (۱۳۸۷) این موضوع را در دو مرحله موردبررسی قرار داده‌اند. در مرحله اول از طریق تحقیق کتابخانه­ای با مدیریت ارزش و فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌طور مجزا پرداخته ‌شده است و در مرحله دوم پرسش­نامه­ای طراحی و توزیع‌شده است که با بهره گرفتن از نتایج مطالعات میدانی و یافته­های محقق به کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات و میزان تأثیرگذاری آن در فرایند مدیریت ارزش پرداخته ‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق می­توان این‌گونه بیان نمود که ابزارها و مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در تسهیل جریان مهندسی ارزش بسیار مؤثر می­باشد و نهایتاً در کاهش زمان اجرای فرایند مدیریت ارزش نقش مهمی را ایفا می‌کند.[^[۹]]
مارزوک و همکاران در «کاربرد مدل الکتری درروش­شناسی ارزش^[۱۰] » (۲۰۱۰) به اهمیت موضوع مهندسی ارزش در طول چرخه عمر پروژه پرداخته است و آن را به‌عنوان فرآیندی ارزشمند در کاهش هزینه­ها و افزایش کیفیت از طریق شناسایی و حذف هزینه­ های غیرضروری در پروژه می­داند. در این تحقیق با بهره گرفتن از مدل الکتری^[۱۱] درزمینهٔ مهندسی ارزش جهت ارائه مثال عددی جهت محاسبه شاخص ارزش بهره جسته است. نتیجه این تحقیق مدل الکتری در جهت افزایش و روند مهندسی ارزش سودمند می­باشد و نشان­دهنده این امر است که استفاده از کامپیوتر جهت محاسبه بهترین تصمیم در مهندسی ارزش مفید می­باشد.[^[۱۲]]
حمید فروغی و همکاران در «مهندسی ارزش » (۱۳۹۰) به روش­های مختلف برای بررسی فرآیندها و محصولات پرداخته­اند. این روش­ها در طول سالیان گذشته توسعه پیداکرده­اند که از آن جمله فن مهندسی ارزش است. هدف از به­ کارگیری آن بررسی تحلیلی و سیستماتیک فرایند و محصول به نحوی است که موجب کاهش هزینه و افزایش بازدهی می­ شود. مهندسی ارزش یک مبحث جدید نیست بلکه بیش از نیم­قرن است که این موضوع به‌عنوان تکنیک مطرح‌شده است و بیشتر در ابعاد طراحی به‌کاررفته است. سابقه اجرایی این روش در ایران شاید حدود یک دهه باشد و اغلب استفاده از این‌ روش در طرح­های عمرانی صورت گرفته است. نتیجه تحقیق را می­توان به موارد زیر اشاره نمود:
برگزاری منظم جلسات طوفان فکری در طول پروژه و به­­ویژه قبل از شروع پروژه برای به­کاربردن نوآوری در پروژه و ایجاد اتاق­ فکر داخل سازمان.
به دست آوردن ارزش هر یک از ارزش کارکردها و درمجموع هر یک از فعالیت­ها برای متعادل­سازی عملکرد با هزینه.[^[۱۳]]
طرهانی در «نقش فناوری اطلاعات در مدیریت پروژه» (۱۳۸۹) به استقرار سامانه‌های اطلاعاتی در جوامع پیشرفته که سرعت تبادل اطلاعات را بیشتر و بیشتر می­ کند پرداخته است. این فرایند باعث شده تا زیرساخت­های اساس بر اساس فناوری اطلاعات در این جوامع شکل گیرد. فناوری اطلاعات از علوم رایانه، ارتباطات و شبکه­سازی تشکیل‌شده است. امروزه کاربردهای متنوع و از این علم در زمینه ­های مختلف مطرح‌شده است و به نقشی راهبردی در سازمان­ها تبدیل‌شده است. نقش راهبردی به این معنی است که سامانه‌های اطلاعاتی می­توانند به­ طور قابل‌ملاحظه­ای عملکردها را تغییر داده و بر دستیابی به اهداف راهبردی بلندمدت تأثیرگذار باشند. درنتیجه این تحقیق، استفاده از فناوری و اطلاعات در مدیریت پروژه امری اجتناب­ناپذیر جلوه می­ کند و این مسئله زمانی جلب نظر می­ کند که هزینه­ های پروژه و زمان اجرای آن کوتاه­تر شده و محصول با سرعت بیشتری به دست مشتری رسانده شود.[^[۱۴]]
علیلو و همکاران در «فناوری اطلاعات و کارآفرینی دیجیتال» (۱۳۹۰) به موضوع فناوری اطلاعات و ویژگی­های آن پرداخته­اند. امروزه دستیابی تعداد زیادی از مردم جهان به شبکه اینترنت و گسترش ارتباطات الکترونیک بین افراد و سازمان­ها از طریق دنیای مجازی، بستری مناسب برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فراهم کرده است. بی­شک کارآفرینی سهم عمده و نقش ویژه­ای در توسعه فناوری­های نوین ازجمله فناوری اطلاعات داشته و دارد، فناوری اطلاعات مرزهای فکری و عملی را در جوامع سنتی شکسته است و زمینه مناسبی را برای رشد فکری و خلاقیت و پویایی بخشیدن به کسب‌وکار فراهم نموده است. درنتیجه این تحقیق فناوری اطلاعات نقش اساسی در کارآفرینی دیجیتال ایفا نموده و بی­شک مهم‌ترین ابزار کارآفرینی مدرن به شمار می ­آید[^[۱۵]]
کفشیان ریحانی و همکاران در «تجربه­ای در ایجاد بانک اطلاعاتی داده ­های کارگاه مهندسی ارزش» (۱۳۸۷) به موضوع مهندسی ارزش، ابزاری سودمند برای کنترل هزینه­ های پروژه پرداخته­اند. ازآن‌رو که هدایت کارگاه مهندسی ارزش، امری سهل و ممتنع است. هر تلاشی جهت انجام صحیح­تر و با کارایی بیشتر کارگاه­های آن انجام گیرد. درنهایت موجب بهره­مندی بیشتر پروژه خواهد شد. اگر به رویکرد مهندسی ارزش به­­تمامی و به‌صورت کاملاً ساختاریافته و نظام­مند استفاده‌نشده و مراحل تکمیل اطلاعات، تحلیل کارکرد، خلاقیت، ارزیابی، توسعه و ارائه به­درستی و قدم‌به‌قدم با حفظ ضوابط هر بخش انجام نشوند تمامی توانایی مهندسی ارزش برای استفاده اثربخش‌تر منابع به کار گرفته نمی­ شود. بانک اطلاعاتی هدایت کارگاه مهندسی ارزش را نظم و انسجامی افزون بخشیده و برخی از مراحل دشوار آن از قبیل غربال اولیه و ثانویه را بسیار تسهیل می­ کند از بحث­های سلیقه­ای و تصمیم ­گیری­های به‌دوراز منطق روشن و قابل دفاع، جلوگیری و برای کسانی که قصد مدیریت ارزش در سازمان دارند، امکانات فراوان و بی­نظیری ایجاد می­ کند.[^[۱۶]]
مسلمی­ناینی و همکاران در «دیدگاه مدل فازی درروش­شناسی ارزش^[۱۷]» (۲۰۱۳) بهروش مدیریت ارزش که روشی مهم در تحلیل و کنترل یک پروژه است، پرداخته­اند که امکان اندازه‌گیری دقیق­تر عملکرد و پیشرفت پروژه را فراهم می­ کند. این مقاله مدل مبتنی بر فازی جدیدی برای ارزش کسب‌شده ارائه می­دهد که دارای مزیت توسعه و تحلیل اندیس­های ارزش کسب‌شده و زمان و هزینه تکمیلی تحت عدم قطعیت می­باشد. عدم قطعیت در فعالیت‌های زندگی حقیقی ذاتی می­باشد، مدل توسعه داده‌شده برای ارزیابی پیشرفت پروژه در صورت بروز عدم قطعیت بسیار مفید می­باشد.[^[۱۸]]
رکوعی و همکاران در «واکاوی تجارب مهندسی ارزش در ایران» (۱۳۹۱) به شناخت نقاط ضعف با عنوان­ آسیب­شناسی مهندسی ارزش به شناسایی و تعیین زمینه ­های بهبود و افزایش اثربخشی فرایند مهندسی ارزش پرداخته­اند. این تحقیق در پی آن است که با توجه به نقاط ضعف و کاستی­هایی که درزمینهٔ مهندسی ارزش در ابعاد محتوایی و کالبدی وجود دارد، عوامل تأثیرگذار را شناسایی و معرفی کند. بدین منظور، بر پایه مطالعات کتابخانه­ای و تحقیقات میدانی اطلاعات لازم گردآوری‌شده است. سپس با تحلیل­های آماری توصیفی نتایج در چهار بخش عمده، شامل آسیب­ها و کاستی­های مرتبط با رویکرد کارکردگرا، فرایند نظام‌مند، خلاقیت، و نهایتاً کارگروهی درروش مهندسی ارزش، به‌عنوان آسیب­های عمده روش مهندسی ارزش جمع­بندی و طبقه‌بندی‌شده‌اند.[^[۱۹]]
اسماعیل انصاری و همکاران در «کاربرد تکنیک MCDM برای اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر فاز خلاقیت در مهندسی ارزش»(۱۳۸۹) با کمک تکنیک­های تصمیم ­گیری چند شاخصه و تکنیک­های ادغامی عوامل تأثیرگذار بر خلاقیت سازمانی شناسایی و رتبه ­بندی شدند، تا با توجه به اولویتشان در برنامه کاری مهندسی ارزش موردتوجه قرار گیرند. با توجه به تغییرات سریع محیط، تنها سازمان­هایی دوام می­آورند که چالاک باشند و بتوانند با سرعت مناسب به الزامات محیطی پاسخ دهند. لذا با توجه به برنامه­ ها و طرح­های مهندسی ارزش در سازمان­ها از اهمیت زیادی برخوردار است. با توجه به اینکه فاز خلاقیت سنگ بنای طرح مهندسی ارزش می­باشد و هر نوع بهبود، کاهش هزینه و ارزش ایجادشده­ای که در اثر اصلاح سیستم روی دهد به‌واسطه تولید ایده‌های ارزشمند در فاز خلاقیت مهندسی ارزش می­باشد. ازاین‌رو در این تحقیق با بهره گرفتن از تکنیک­های تصمیم ­گیری چند شاخصه و تکنیک­های ادغامی عوامل تأثیرگذار بر خلاقیت سازمانی شناسایی و رتبه ­بندی شوند تا با توجه به اولویتشان در برنامه کاری مهندسی ارزش موردتوجه قرار گیرند.[^[۲۰]]
سلیمی نمین و همکاران در «نقش نوآوری نظام­یافته در ارتقای اثربخشی مهندسی ارزش» (۱۳۹۰) به بررسی تکنیک­های جهت حل مسئله پرداخته­اند. مهندسی ارزش و نوآوری نظام‌یافته، هر دو از تکنیک­های بسیار قدرتمند در حل مسائل می­باشند. در تحقیق مذکور سعی می­ شود پس از معرفی این دو تکنیک، تأثیرات آن دو بر یکدیگر بررسی شود. مهندسی ارزش یک تکنیک ضربتی حل مسئله و مرور طرح­ها است که کمترین وقفه را در پیشرفت آن‌ها موجب می­گردد. نوآوری نظام‌یافته تکنیک کشف ریشه­ مسائل و حل آن­هاست. در صورت ادغام اصول تفکر و ابزارهای ترید با مهندسی ارزش، این تکنیک نیز قادر خواهد بود از عقل جمعی و قوه­ی خلاق گروه به­گونه­ا­ی مؤثرتری سود برد.[^[۲۱]]
خدیجه مؤمنی و همکاران در «نقش مهندسی ارزش در مدل­های مدیریت پروژه»(۱۳۹۰) به نقش مدیریت ارزش در مدیریت پروژه پرداخته­اند.در دنیای امروز رقابت میان بنگاه­های اقتصادی به­ صورت مداوم در حال افزایش است. مهم‌ترین هدف این بنگاه­ها تأمین نیازمندی­های مشتریان و کسب رضایتمندی آن‌ها است. مهندسی ارزش نیز یکی از ابزارهایی است که در دهه­های اخیر مورداستفاده قرارگرفته است. مهندسی ارزش شامل مجموعه از تکنیک­ها و روش­ها است که سعی دارد با کاهش هزینه­ها و بدون کاهش سطح کیفیت، محصول را بهبود بخشد و رضایت مشتریان را جلب کند. بررسی نقش مهندسی ارزش در مدل پی-­ام-­باک^[۲۲] با تأکید بر حوزه ­های دانش انجام گرفت. پس از مطالعات صورت گرفته مشخص شد که از مهندسی ارزش و بخصوص تکنیک سیستم تحلیل کارکرد^[۲۳] را می­توان در حوزه ­های دانش تحلیل نمود و فرآیندهای موردنیاز برای موفقیت پروژه را شناسایی کرد.[^[۲۴]]
حبیب کراری و همکاران در «نقش‌آفرینی مدیریت دانش در توسعه زیرساخت­های مهندسی ارزش» (۱۳۸۹) به نقش فناوری اطلاعات در مهندسی ارزش پرداخته­اند. در عصر کنونی که به عصر اطلاعات دانش مرسوم است مزیت رقابتی اصلی سازمان­ها در سرمایه دانشی نهفته است و هم‌اکنون بزرگ‌ترین شرکت­های دنیا برتری خود را نه در دارایی­ های انباشته ناشی از کارخانه‌ها و حتی بازارهای بزرگ، بلکه در دانش در جریان فرآیندهای خود کسب نموده ­اند. از سوی دیگر متدولوژی مهندسی ارزش رویکردی پذیرفته­شده و نظام­مند برای کاهش هزینه­ های غیرضروری و افزایش بهره­وری در صنایع مختلف می­باشد. اما در اجرای آن تاکنون کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات به­ندرت به‌صورت زیرساختی جدی مطرح بوده است. کاربرد بهینه فناوری اطلاعات و پیاده­سازی مدیریت دانش در شرکت­ها دانش­محور در حوزه مهندسی ارزش منجر به استفاده بهینه و ثبت سوابق و تجربیات خبرگان و متخصصین در مراحل جمع­آوری اطلاعات و تکمیل اطلاعات و فاز خلاقیت و ایده پردازی می­گردد.[^[۲۵]]
سامی و همکاران در «مهندسی ارزش ابزاری قدرتمند^[۲۶]» (۱۹۹۸) به بررسی و تحلیل مهندسی ارزش پرداخته­اند. استفاده از مهندسی ارزش منجر به کاهش هزینه­ها، نه‌تنها از طریق کاهش هزینه کل، بلکه در هزینه­ های عملیات و نگهداری می­ شود، ویژگی کلیدی که مهندسی ارزش را از سایر روش­های کاهش هزینه متمایز می­ کند، تحلیل کارکرد می­باشد، خلاقیت استفاده از تیم­های چندبخشی برای یافتن راه­ حل­های مناسب و اصل حفظ کیفیت موردنیاز مشتری می­باشد. شایان‌ذکر است که تحلیل ارزش هرروز توسط تمام ما از طریق تصمیم ­گیری برای خرید اشیا تمرین می­ شود. به یاد داشته باشید که ارزش، توسط خریدار و نه فروشنده، مصرف‌کننده و نه تولیدکننده تعیین می­ شود. این موضوع شاید مهم‌ترین اصل ارزش باشد.[^[۲۷]]
لی و همکاران در « بازیابی: به خاطر سپردن ابزار برای استفاده مجدد از ایده­ ها در مدیریت ارزش تکامل‌یافته^[۲۸]» به بررسی و تحلیل نقش مهندسی ارزش در صنعت ساخت‌وساز پرداخته­اند. از زمانی که مهندسی ارزش به صنعت ساخت‌وساز معرفی شد، تعدادی از ایده­ ها تولیدشده­اند، اما فاقد تلاش برای جمع­آوری سیستماتیک این اطلاعات و استفاده مجدد از آن‌ها بودند. توجه به این شرایط مهندسی ارزش که ممکن است درروند ساخت پروژه­ ها رخ دهد نامحدود نیست (محدود است)، ایده‌های که تاکنون تولیدشده ممکن است برای استفاده در ساخت‌وساز پروژه­ ها فعلی کافی نباشد. بر این اساس، مطالعه مذکور به‌منظور توسعه سیستم بازیابی انجام شد، که با بهره گرفتن از موارد مهندسی ارزش گذشته، می ­تواند به بهبود بهره­وری مطالعات مهندسی ارزش کمک کند .
مسائل عمده­ای که در این مطالعه به­منظور توسعه بازیابی بررسی شد ، به‌شرط زیر است:
ساختمان و ترکیب مجموعه موردی با ساختاری که ممکن است عملکرد بازیابی از موارد مهندسی ارزش قدیمی را بهبود بخشد.
توسعه یک الگوریتم تطبیقی و یک الگوریتم رتبه ­بندی برای بازیابی موارد قدیمی که شبیه شرایط و مشکلات توسعه سیستم است.[^[۲۹]]
با بررسی­های به‌عمل‌آمده از تاریخ ادبیات گذشته نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند مهندسی ارزش، مطالعات صورت گرفته در این حوزه به­ صورت کتابخانه­ای بوده و نتایج از طریق توزیع پرسش­نامه در بین جامعه آماری تعیین‌شده به‌دست‌آمده است. در پژوهش مذکور علاوه بر تکمیل مطالعات میدانی، نتایج از طریق انجام مهندسی ارزش مطالعه موردی مزرعه دانش به دست خواهد آمد.

تا حقیقت معنی بر صورت دعوی گواه آمدی که فَذالِکُنَّ الذی لُمتُنَّنی فیه. مَلِک را در دل آمد جمال لیلی مطالعه کردن تا چه صورت است موجب چندین فتنه؛ پس بفرمودش طلب کردن. در احیاء عرب بگردیدند و به دست آوردند وپیش مَلِک در صحن سراچه بداشتند. ملک در هیأت او تأمّل کرد و در نظرش حقیر آمد، به حکم آن که کمترین خدم حرمِ او به جمال از وی در پیش بود و به زینت بیش. مجنون به فراست دریافت، گفت: از دریچه ی چشم مجنون بایستی درجمال لیلی نظر کردن تا سرّ مشاهده ی او برتو تجلّی کند.

ما مَرَّ مِن ذِکرِ الحِمی بِمَسمَعی
یا مَعشَرَ الخُلّانِ قُولُوا لِلمُعـــا
تندرستان را نباشد درد ریــش
گفتن از زنبور بی حـاصل بود
تا تو را حالی نباشد همچو ما
سوز من با دیگری نسبت مکن

***

لَؤ سَمِعَت وُرقُ الحِمی صاحَت مَعی
فی لَستَ تَدری ما بِقَلبِ المُـــوجَعِ
جز به همدردی نگویم درد خویش
با یکی در عمر خود ناخورده نیش
حال ما باشــد تو را افســانه پیش
او نمک بر دست و من بر عضو ریش»
(سعدی، ۱۳۸۷: ۱۴۴)

بیت

«تا بجای ترنـــج در نظر

بــی خبـــر دستهـــا بــریـدنـد»
(همان)

ما را به یاد داستان یوسف و زلیخا می اندازد. برای فهم و درک بیشتر مطلب آیه ی شریفه، در همین مورد را ذکر کرده ایم:

«فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَکْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکَأً وَآتَتْ کُلَّ وَاحِدَهٍ مِّنْهُنَّ سِکِّینًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلّهِ مَا هَذَا بَشَرًا إِنْ هَذَا إِلاَّ مَلَکٌ کَرِیمٌ. چون زلیخا مکر زنان مصری را شنید کس به دعوت ایشان فرستاد و برای آنان تکیه گاهی ترتیب داد و در دسترس هر یک از ایشان کاردی نهاد و به یوسف گفت به نزد ایشان بیرون آی. چون زنان مصری یوسف را بریدند از زیبایی او در شگفت شدند و به جای ترنج دست های خویش را بریدنند و گفتند: پناه بر خدا این جوان، آدمی نیست بلکه فرشته ای بزرگوار است.» (یوسف/ ۳۱)
سعدی در ابیات پایانی این حکایت می گوید افرادی که در تندرستی و صحّت و سلامت هستند از حال دیگران آگاه نیستند پس نباید با آن ها در این مورد سخن گفت.
به نمونه ای دیگر از اگزمپلوم در باب هشتم می پردازیم:
«جوهر اگر در خلاب افتد همچنان نفیس است و غبار اگر به فلک رسد همان خسیس است. استعداد بی تربیت دریغ است و تربیتِ نا مستعد، ضایع. خاکستر نسبی عالی دارد که آتش جوهری علوی است ولیکن چون به نفْس خود هنری ندارد با خاک برابر است و قیمت شکر نه از نی است که آن خود خاصیت وی است.

چو کنعان را طبیعت بی هنر بود
هنر بنمای اگر داری نه گوهـــر

پیمبر زادگــی قدرش نیفــزود
گُل از خارست و ابراهیم از آزر»
(سـعدی، ۱۳۸۷: ۱۷۹)

روش تحقیق
مقدمه
جهت بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فازها و گام­های مختلف مهندسی ارزش نیازمند به استفاده از ابزارها و امکانات استفاده‌شده در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در مهندسی ارزش است. بدین منظور برای تأمین و رسیدن به پاسخ برای اهداف تعریف‌شده در فصل اول، این فصل را به دو قسمت معرفی روش انجام‌گرفته و مسائل و مشکلات هر گام از مهندسی ارزش و چگونگی انجام‌گرفته با ابزارآلات فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش تقسیم می­ شود.

معرفی روش انجام‌گرفته و مسائل و مشکلات هر گام در مهندسی ارزش
در این قسمت ابتدا به معرفی کامل فازها در مهندسی ارزش پرداخته می­ شود. سپس با توجه به توضیحات ارائه‌شده در هر فاز مهندسی ارزش به بررسی مسائل و مشکلات هر گام بر اساس مشاهدات انجام‌شده در کارگاه پروژه مزرعه دانش (به‌صورت مرسوم برگزار گردیده) و مطالعات انجام­شده در این زمینه پرداخته ‌شده است. در انتها با توجه به مسائل و مشکلات ارائه‌شده در هر گام مهندسی ارزش به معرفی و توضیح راه­ حل­های پیشنهادی برای مسائل و مشکلات مشاهده‌شده در هر فاز پرداخته می­ شود.
فاز پیش مطالعه
گام پیش مطالعه اولین گام از برنامه کاری مهندسی ارزش می­باشد. فعالیت‌های آماده ­سازی شامل شش گام است:
گردآوری و تعریف نیازها و خواسته­ های عوامل کلیدی پروژه شامل کارفرما، مشتری، خریدار، بهره­بردار و غیره
گردآوری داده ­های کامل در مورد پروژه
تعیین معیارهای ارزیابی
تعیین حدود/دامنه مطالعه
تهیه مدل­های مناسب
تعیین اعضای گروه
گردآوری اطلاعات مربوط به گرایش­های عوامل کلیدی پروژه
گردآوری اطلاعات در مورد گرایش­ها و نیازهای عوامل کلیدی می ­تواند به دو طریق ارزیابی بازار و یا تمرکز بر روی گروهی از افراد انجام شود. لازم است در گردآوری اطلاعات تعیین پارامترهای مؤثر بر خرید، تعریف و رتبه ­بندی جنبه­ های مختلف یک محصول یا یک پروژه، مقایسه محصول یا پروژه با محصولات یا پروژه­ های مشابه موردتوجه قرار گیرد.
تکمیل مجموعه داده ­ها
دو نوع منبع برای اطلاعات وجود دارد:
منابع اولیه
منابع ثانویه
منابع اولیه بر دو گونه­اند: منابع انسانی و منابع مکتوب. منابع انسانی شامل بازار، طراحان اصلی، طراحان موارد مشابه، گروه تخمین هزینه­ها، سازندگان و مشاوران است. منابع مکتوب شامل نقشه­ها، مشخصات فنی پروژه، برنامه ­های زمانی پروژه و اسناد مربوط به مناقصه­ ها و مزایده­هاست.
منابع ثانویه شامل تأمین‌کنندگان محصولات مشابه، متونی مانند استانداردهای طراحی، نتایج آزمایش­ها، مجله­های بازرگانی و آیین­ نامه­ ها است. دو منبع مهم اطلاعات ثانویه دیگر که همواره باید مد­نظر قرار گیرند عبارتنداز: پروژه­ های مشابه و مشاهده­های حاصل از بازدید ساخت گاه توسط گروه مطالعات مهندسی ارزش.
تعیین معیارهای ارزیابی
یکی از مهم‌ترین گام­های گروه مطالعات در اجرای فرایند، مشخص کردن معیارهای ارزیابی گزینه­ ها و نیز تعیین اهمیت نسبی هر معیار است تا در مرحله ارزیابی ملاک انتخاب مناسب­ترین پیشنهادها باشد.
تعیین محدوده مطالعات
گروه مطالعات ارزش برای هر مطالعه مشخص، منشوری تهیه می­ کند. در این منشور حدود مطالعات بر مبنای اطلاعات گردآوری‌شده تعیین می­ شود. این حدود نقاط شروع و اتمام مطالعات هستند. لازم است مواردی که نباید در مطالعه موردبررسی قرار گیرند، در منشور به­­صراحت مورداشاره قرار گیرند. معمولاً منشور حدود مطالعات، توسط تأمین‌کنندگان مالی بازنگری و اصلاح می­ شود.
تهیه مدل دادها
گروه مطالعات به‌طورمعمول مدل­هایی مانند زمان، انرژی، هزینه، توزیع و غیره را بر پایه منشور محدود مطالعات تهیه می­ کند. این مدل­ها در درک مطالعات در آینده کمک بسیار می­ کنند.
تعیین ترکیب گروه مطالعات
رهبر یا تسهیلگر گروه مهندسی ارزش برنامه­ زمانی مطالعات، ترکیب گروه مطالعات، محل انجام مطالعات و نیازهای پشتیبانی افراد را مشخص می­نمایند. لازم است پیش از شروع مطالعه ارزش، ترکیب گروه برای حصول اطمینان از در نظر گرفتن تمامی زمینه ­های فنی، مدیریتی و تجاری مرور شود.
مسائل و مشکلات فاز مطالعات مقدماتی در مهندسی ارزش
عدم مشارکت تمامی افراد ذینفع و مؤثر در کارگاه مهندسی ارزش به دلیل مشغله­های کاری
وجود افراد غیر خلاق و فاقد تخصص کافی در تیم مهندسی ارزش
پرتعداد بودن تیم مهندسی ارزش برخی پروژه­ ها به دلیل درگیر بودن واحدهای مختلف در پروژه
عدم انتخاب مسئول آشنا به روند کار مهندسی ارزش برای تیم مهندسی ارزش
عدم توجه به دغدغه­ های اصولی مجریان و بهره­برداران پروژه
عدم شناخت کامل و دقیق محدودیت­های که سازمان یا مجری پروژه با آن روبه­رو است
انجام ناقص مطالعات امکان­سنجی
عدم انجام صحیح مطالعات برای تهیه مدل داده ­ها
عدم انجام مطالعات کافی در فاز مطالعات مقدماتی جهت شناخت مسئله
عدم انجام صحیح تعیین معیارهای ارزیابی یا انجام ناقص آن
گام کارگاه اصلی
این گام یکی از مهم‌ترین گام­های مهندسی ارزش می­باشد. این قسمت خود شام شش فاز اصلی شامل :
فاز اطلاعات
مرحله گردآوری اطلاعات نخستین مرحله از برنامه کار مطالعات مهندسی ارزش است که امکان درک کامل و عمیق نسبت به مسئله موردبررسی را فراهم می­ کند. مجموعه ­ای از پرسش­ها که با شش واژه کلیدی چرا، چگونه، چه موقع، چه کسی،کجا و چه چیزی طرح می­شوند، امکان گردآوری اطلاعات موردنظر را فراهم می­ کنند، البته باید توجه داشت طرح این پرسش­ها به­تنهایی موفقیت این مرحله را تضمین نمی­کند، بلکه تلاش را برای یافتن پاسخ پرسش­های مطرح، روابط خوب و پایدار انسانی، دوراندیشی و توان سنجش اطلاعات، مؤلفه‌های موفقیت در این مرحله را تشکیل می­دهد.
ضروری است با یافتن پاسخ هر پرسش اطلاعات به­دقت ارزیابی، غربال و دسته­بندی شوند تا واقعیت­ها از مفروضات جدا گردند و بازیابی اطلاعات به سهولت ممکن باشد. دستیابی به اطلاعات درست و واقعی به تعریف صریح و روشن مسئله موردبررسی منجر شده، واقعیت­های پنهان را روشن و قابل‌دسترسی می­ کند. همچنین راه­ حل­های بالقوه را در اختیار گروه مهندسی ارزش قرار می­دهد. در اختیار داشتن اطلاعات درست و کامل، پیش­شرط موفقیت مطالعات مهندسی ارزش است. میزان کوششی که برای گردآوری اطلاعات در این مرحله انجام می­ شود به پیچیدگی پروژه موردمطالعه، دامنه مطالعه و اطلاعات موجود و برنامه زمانی مطالعات بستگی دارد. در این مرحله لازم است گروه مطالعه مهندسی ارزش تمام مطالعات مربوطه را بدون توجه به پراکندگی و عدم ارتباط ظاهری آن‌ها با یکدیگر گردآوری کند، تا حد امکان داده ­های گردآوری‌شده به کمک مدارک معتبر تأیید و مستند شوند. به­منظور تسریع در گردآوری اطلاعات می­توان با تعریف وظایف و کارهای مجزا، فعالیت‌های این مرحله را تقسیم و هر وظیفه را به فرد و گروهی واگذار نمود.
باید توجه داشت افرادی که در این مرحله مورد پرسش قرار می­­گیرند، عموماً افرادی پرمشغله و گرفتار هستند. از همین رو لازم است پیش از رویارویی با آن‌ها پرسش­هایی که باید مطرح شوند به‌دقت تعیین و شرایط ثبت و نگهداری پاسخ­ها برای استفاده­های آتی فراهم گردد.
یکی از موارد کلیدی و پایه در مهندسی ارزش در مرحله گردآوری اطلاعات تعیین دقیق هزینه­هاست. با گردآوری اطلاعات هزینه، مربوط به محدوده مطالعه مهندسی ارزش، دو هدف کلی زیر دنبال می‌شود:

نمودار (۴-۵) میزان درآمد
۴-۲ آمار استنباطی :
در این قسمت به منظور بررسی فرضیات ابتدا از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای نشان دادن توزیع داده ها استفاده شده است. و در ادامه با توجه به نرمال بودن توزیع تمام متغیرها از آزمون های t تک نمونه ای و آناوا برای آزمون فرضیات استفاده شده است.

۴-۲-۱ بررسی توزیع داده های تحقیق (پیوست ۳ )
قبل از وارد شدن به مرحله آزمون فرضها لازم است تا از وضعیت نرمال بودن متغیرها اطلاع حاصل شود.
آزمون نرمال بودن (کولموگروف اسمیرنوف) برای متغیر تشخیص مساله در فرایند تصمیم خرید.
:H0داده‌ها نرمال نیست (داده‌ها از جامعه نرمال نیامده اند)
: H1داده‌ها نرمال است (داده‌ها از جامعه نرمال آمده اند)
اگر مقدار سطح معنی داری بزرگتر از مقدار خطا ) ۰.۰۵ ( باشد فرض صفر را نتیجه می گیریم و در صورتی که مقدار سطح معنی داری کوچکتر از خطا ) ۰.۰۵ ( باشد فرض یک را نتیجه می گیریم.
جدول ۴-۶نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیر تشخیص مساله در فرایند تصمیم خرید

چون مقدار سطح معنی داری برابر .۰۱۹ و کوچکتر از مقدار خطا ) ۰.۰۵ ( می باشد پس فرض یک را نتیجه می گیریم یعنی متغیر تشخیص مساله در فرایند تصمیم خرید نرمال نمی باشد.)پیوست ۳ )
آزمون نرمال بودن (کولموگروف اسمیرنوف) برای متغیر جستجوی اطلا عات در فرایند تصمیم خرید.
: H0داده‌ها نرمال نیست (داده‌ها از جامعه نرمال نیامده اند)
: H1داده‌ها نرمال است (داده‌ها از جامعه نرمال آمده اند)
اگر مقدار سطح معنی داری بزرگتر از مقدار خطا ) ۰.۰۵ ( باشد فرض صفر را نتیجه می گیریم و در صورتی که مقدار سطح معنی داری کوچکتر از خطا ) ۰.۰۵ ( باشد فرض یک را نتیجه می گیریم.
جدول ۴-۷نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای متغیر جستجوی اطلا عات در فرایند تصمیم خرید

چون مقدار سطح معنی داری برابر .۰۳۱ و کوچکتر از مقدار خطا ) ۰.۰۵ ( می باشد پس فرض یک را نتیجه می گیریم یعنی متغیر جستجوی اطلا عات در فرایند تصمیم خرید نرمال نمی باشد.)پیوست ۳ )
آزمون نرمال بودن (کولموگروف اسمیرنوف) برای متغیر ارزیابی راه چاره ها ی محصولات در فرایند تصمیم خرید.
: H0 داده‌ها نرمال نیست (داده‌ها از جامعه نرمال نیامده اند)

۳-۱. مقدمه ۳۲
۳-۲. محدوده تحقیق ۳۲
۳-۳. داده های تحقیق ۳۴
۳-۴. دوره آماری مورد مطالعه ۳۷
۳-۵. بازسازی داده ها ۳۷
۳-۶. روش کار ۳۷
۳-۷. روش ها و تکنیک های مورد استفاده در تحقیق ۳۹
۳-۸. روش های پارامتری و ناپارامتری ۴۰
۳-۹. محاسن و معایب روش های ناپارامتری ۴۱
۳-۱۰. آزمون گرافیکی من کندال ۴۲
۳-۱۰-۱. مراحل انجام آزمون رتبه ای من ـ کندال ۴۳
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق
۴-۱. یافته ها ۴۷
۴-۲. کاربرد روش من ـ کندال ۴۷
۴-۳. آزمون تصادفی و غیر تصادفی بودن داده ها (آماره T) 48
۴-۳-۱. تست ارتباط رتبه ای آماره t به روش کندال ۴۹
۴-۴. تحلیل تغییرات بارش ۴۹
۴-۴-۱. تغییرات ماهانه بارش ۴۹
۴-۵. الگوی زمانی روند بارش براساس آماره های U و َU آزمون من- کندال ۵۰
۴-۵-۱. تحلیل نمودار ماهانه آزمون آماری و گرافیکی من–کندال ۵۱
فصل پنجم: فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱. تحلیل نمودار مجموع ماهانه بارش از سال ۱۹۶۱-۲۰۱۱ ۱۰۳
۵-۲. تحلیل نمودار میانگین دما از سال ۱۹۶۱-۲۰۱۱ ۱۰۶
۵-۳. نتیجه گیری ۱۰۹
فهرست منابع و ماخذ ۱۱۲
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۳-۱. داده های ماهانه و سالانه مجموع بارندگی ماهیانه به میلیمتر ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی ۳۴
جدول ۳-۲. داده های ماهانه و سالانه میانگین ماهیانه متوسط دمای روزانه هوا بر حسب درجه سانتی گراد ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی ۳۶
جدول۴-۱. سطوح معنی داری  و احتمال خطا  برای آزمون من ـکندال ۴۹

جدول ۴-۲. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه ژانویه ۵۴
جدول ۴-۳. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه فوریه ۵۶
جدول ۴-۴. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه مارس ۵۸
جدول ۴-۵. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه آپریل ۶۰
جدول ۴-۶. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه می ۶۲
جدول ۴-۷. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه ژوئن ۶۴
جدول ۴-۸. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه ژولای ۶۶
جدول ۴-۹. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه اوت ۶۸
جدول ۴-۱۰. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه سپتامبر ۷۰
جدول ۴-۱۱. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه اکتبر ۷۲
جدول ۴-۱۲. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه نوامبر ۷۴
جدول ۴-۱۳. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین بارش ماه دسامبر ۷۶
جدول ۴-۱۴. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه ژانویه ۷۸
جدول ۴-۱۵. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه فوریه ۸۰
جدول ۴-۱۶. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه مارس ۸۲
جدول ۴-۱۷. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه آپریل ۸۴
جدول ۴-۱۸. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه می ۸۶
جدول ۴-۱۹. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه ژوئن ۸۸
جدول ۴-۲۰. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه ژولای ۹۰
جدول ۴-۲۱. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه اوت ۹۲
جدول ۴-۲۲. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه سپتامبر ۹۴
جدول ۴-۲۳. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه اکتبر ۹۶
جدول ۴-۲۴. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه نوامبر ۹۸
جدول ۴-۲۵. - نتایج آزمون آماره من – کندال به همراه نوع و زمان تغییر سری های زمانی میانگین دمای سالانه ماه دسامبر ۱۰۰
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل ۲-۱- روند تغییرات دمای جهانی در ۱۴۰ سال گذشته ۱۶
شکل ۳-۱. نقشه ایستگاه سینوپتیک بندرانزلی ۳۳