“
ب) تاب‌آوری حقیقی:
تاب‌آوری حقیقی یک مفهوم مقایسه است و روان‌شناسان را در درک اینکه چه چیزی در پس تفاوت‌های افراد حرکت در مسیر زندگی شخصی‌شان قرار دارد، یاری می‌کند و این همان چیزی است که افراد را برای ایجاد آینده‌ای بهتر شگفت‌زده، مصمم و امیدوار می‌سازد، تاب‌آوری حقیقی در جایی آشکار می‌شود که افراد با دارایی و منابع بسیار کم و یا افراد با آسیب‌پذیری بالا به آینده‌ای بهتر از آنچه با توجه به شرایطشان و در مقایسه با سایر افراد نشان می‌دهند(نوروزیان، ۱۳۹۱).
پ)تاب‌آوری تلقیحی
این قسمت کمی پیچیده است، تاب‌آوری تلقیحی انسان را به عنوان متخصص گیج و دستپاچه می‌کند و انتظارات را آشفته‌تر و مغشوش‌تر می‌کند، این مقوله حتی آسیب‌پذیری‌ها و مکانیزم‌های دفاعی را منبع و منشأ تاب‌آوری می‌داند و به عنوان یک مفهوم ظرفیت تغییر مصیبت و بدبختی را به موقعیت و یا حداقل توان پیشگیری از اثرات بدتر مصیبت و بلا را فراهم می‌کند( نوروزیان (۱۳۹۳) .
لوتار[۹۲] در سال (۱۹۹۱) مطرح کرد که تاب‌آوری در افراد الزاماًً نمی‌تواند عاری از احساس پریشانی باشد اما می‌توان بدون توجه به حضور چنین احساسی نشان داد که می‌شود با موفقیت از عهده اتفاقات پیش‌آمده برآمد(کیانی، ۱۳۸۸).
۲-۲۱-عوامل مؤثر بر تاب‌آوری
یکی از عواملی که باعث ایجاد تاب‌آوری می‌شود رابطه و تعاملات در خانواده است، مطالعه خانواده امروز بیشتر در جهت این موضوع است که چطور افراد در برخورد با عوامل استرس‌زا توان مقابله و مقاومت را دارا هستند و چطور خانواده بر این توانایی اساسی افراد تأثیر می‌گذارد(فیتز پاتریک و کوئرنر[۹۳]،۲۰۰۴؛ نقل از کشتکاران، ۱۳۸۸).
از عوامل ایجاد تاب‌آوری برداشتن سرسختی، خودافزایی، مقابله سرکوب‌گرایانه، داشتن خلق‌وخو و داشتن احساسات مثبت اشاره می‌شود(بانانو[۹۴]، ۲۰۰۵؛ نقل از رستمی و همکاران، ۱۳۸۷). از جمله عواملی که برخود تاب‌آوری مؤثر هستند می‌توان به اعتمادبه نفس بالا، مهارتهای مثبت حل مسأله، پیوندهای قوی با مدرسه، داشتن گروه همسالان عاری از مواد، داشتن هوش بالا، داشتن مرکز کنترل درونی و مهارتهای ارتباطی سازنده اشاره کرد(ورنرو اسمیت،۲۰۰۰؛ نقل از کیانی و همکاران،۱۳۸۴) .
اکثر پژوهشگران به این اعتقادند که عوامل متعددی از جمله ویژگی‌های درونی، روانی-اجتماعی، حمایت اعضای خانواده و دوستان و حمایت دیگر سیستم‌های اجتماعی در ایجاد و ارتقاء میزان تاب‌آوری نقش دارد(سلیمانی و حجازی، ۱۳۹۰) .
بنارد[۹۵](۲۰۰۴)عوامل مؤثر بر تاب‌آوری را در دو طبقه مفهوم‌سازی می‌کند: نقاط قوت شخصی: به حوزه توانش اجتماعی، حل مسئله، خودمختاری، هدفمندی تقسیم می‌شود و عوامل حمایتی اجتماعی: شامل خانواده، جامعه، مدرسه، اعضای خانواده، معلمان و اعضای جامعه برای موفقیت، فرصت‌های همکاری و مشارکت. محققانی همچون ماستن و پاول[۹۶](۲۰۰۳) هم به شبکه‌ای از ارتباطات بین گروه مثل خانواده، مدرسه، همسالان، همسایه‌ها و … در تاب‌آوری اشاره می‌کنند. لاتارو همکاران(۲۰۰۰) بیان می‌کنند که تاب‌آوری ممکن است به عنوان یک سازه فرهنگی پیچیده در نظر گرفته شود که متشکل از تعاملات با اعضای خانواده، تعاملات پویا بین اشخاص و اعضای گروه‌هایی که انطباق مثبتی با تجربیات ناسازگار دارند، باشد. والش[۹۷](۲۰۰۳) فرآیندهای کلیدی را که در تاب‌آوری مهم است مطرح می‌سازد مثل باورهای خانواده، الگوهای سازمانی و الگوهای ارتباطی و سیستم باورهای خانواده اشاره به این دارد که خانواده ها چه روشی را برای تفسیر و معانی سختی‌ها انتخاب می‌کنند، در واقع سیستم باورها، رویکرد خانواده ها را در مواجهه با بحران معین می‌کند.
۲-۲۲-ویژگی‌های افراد تاب‌آور
پژوهش‌ها به طور پایا، شماری از ویژگی‌هایی که مرتبط با تاب‌آوری هستند را گزارش کرده‌اند ، نظیر مراقبت حمایتی و مثبت، روابط خانوادگی، پدر و مادری کردن شایسته، خوی بچه ها و توانایی شناختی بالا ( ماستن و همکاران، ۱۹۹۹؛ ریمان و همکاران، ۱۹۹۹).
۱-احساس ارزشمندی: پذیرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند، و احترام قایل شدن برای خود و توانایی‌هایشان، بی‌قیدوشرط دوست داشتن و سعی در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن آن ها و از طرف دیگر شناخت نقاط ضعف خود و کتمان نکردن آن ها علاوه بر آن سعی می‌کنند که این نارسایی‌هارا با واقع بینی برطرف کرده و در غیر این صورت با این ویژگی‌ها کنار می‌آیند.
۲-مهارت در حل مسئله: افراد تاب‌آور ذهنیتی تحلیلی-انتقادی نسبت به توانایی‌های خود و شرایط موجود دارند، در مقابل شرایط مختلف انعطاف‌پذیرند و توانایی شگفت‌انگیزی درباره پیدا کردن راه حل های مختلف درباره یک موقعیت یا مسأله خاص دارند. همچنین توانایی ویژه‌ای در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل های فوری و راهبردهای درازمدت برای حل‌وفصل مشکلاتی که به آسانی و سریع حل نمی‌شوند را دارا هستند.
۳-کفایت اجتماعی: این دسته از افراد مهارتهای ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته‌اند. آن ها می‌توانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، می‌توانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این‌گونه آدم‌ها می‌توانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی برایشان حرف می‌زنید می‌توانند خوب گوش دهند و خودشان را جای شما می‌گذارند. در ضمن آن ها طیف وسیعی از مهارت‌ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو، جرئت‌مندی و گوش دادن، احترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است را دارا هستند.
۴-خوش بینی: اعتقاد راسخ به اینکه آینده می‌تواند بهتر باشد، احساس امید و هدفمندی و باور به اینکه می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی‌تواند آن ها را متوقف سازد.
۵-همدلی: تاب‌آورها دارای توانایی برقراری رابطه توأم با احترام متقابل با دیگران هستند که موجب به هم پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد، گروه‌ها و نهادهای اجتماعی می‌شود.
۲-۲۳-مذهب و تاب‌آوری
طی دهه گذشته، توجه قابل ملاحظه‌ای به پژوهش در خصوص تاب‌آوری و ارتباط آن با مذهب و معنویت صورت گرفته است( لانگ،۲۰۱۱).( استیون و سیابل و لین[۹۸]، ۱۹۹۳) مطالعه‌ای روی خانواده های داغدار و مصیبت‌دیده انجام دادند.
آن ها تاب‌آوری را به عنوان توانایی در تحمل کردن ناملایمات و ایجاد تاب‌وتوان بادوام و پایدار در کشمکش و چالش تعریف کردند و فهرستی از عوامل تاب‌آوری را گردآوری کردند که نمونه بارزی از ویژگی‌های بازماندگان ناملایمات به شمار می‌روند. این ویژگی‌ها شامل: استقلال، حس شوخی‌طبعی ، خلاقیت، حس ارتباط با دیگران و پای‌بندی اخلاقی می‌باشد. محققان خاطرنشان ساختند که ویژگی‌های نهفته در موازین اخلاقی یک نظام ارزشمند مبتنی بر اصول معنوی همسو با اعتقادات به چیزی بزرگتر از خود شخص می‌باشد ( فارلی[۹۹]، ۲۰۰۷)
“
