ص۲۳۶ـ لافتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار:
ذوالفقار: نام شمشیر منبه بن الحجاج که به روز بدر کشته شد و آن شمشیر را رسول اکرم(ص) برای خویش برگزید و در جنگ احد به علی علیه السلام عطا فرمود.در ترجمهتاریخطبریدرذکرخبرغزوهاحدآمدهاست:… وکافرانغلبه میکردند و گرد مسلمانان اندر گرفتند و پیغمبر(ص) برجای ایستاد و بازنگشت و خلق را میخواند و کس اجابت نکرد چنانکه خدای تعالی گفت:حتّی اذا فَشِلْتُم و تنازعتم فی الامر. (قرآن۳/۱۵۲)… ابوبکر و عمر را هر دو جراحت رسید و بازگشتند و عثمان با دو تن از انصار بگریخت و در پس کوه پنهان شد و علی علیهالسلام اندر پیش حرب بود و کارزار میکرد و شمشیری که داشت بر سر کافری زد و کافر به سپر بگرفت و خود داشت از آهن قوی و شمشیر بشکست. امیرالمؤمنینعلیعلیهالسلامبازگشتوگفتیارسولاﷲ حرب همیکردم و شمشیر من بشکست و شمشیر ندارم وبی شمشیر حرب نتوان کردن.پیغمبر صلیاﷲ علیه و سلم زود ذوالفقار به علی داد و گفت: «خذها یا علی». علی ذوالفقار بگرفت و به حرب اندر شد. پیغمبر او را دید دلیر و به کارآمد ذوالفقار از راست و چپ و پیش و پس میزد و میکشت. پیغمبر صلوات اﷲ علیه گفت: لافتی الا علیلاسیفالاذوالفقار. (نقل از لغتنامه دهخدا)
ص۲۳۷ـ آیه اوحی الی النحل و شراب ما شفا… : اشاره دارد به آیات سوره مبارکه نحل:
«وَأَوحى رَبُّکَإِلَىالنَّحلِأَنِاتَّخِذیمِنَالجِبالِبُیوتًاوَمِنَالشَّجَرِوَمِمّایَعرِشونَ. ثُمَّ کُلی مِن کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسلُکی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًایَخرُجُمِنبُطونِها شَرابٌ مُختَلِفٌ أَلوانُهُ فیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِإِنَّفیذلِکَ لَآیَهً لِقَومٍ یَتَفَکَّرونَ»(نحل/۶۸ و ۶۹)
ص۲۳۸ـ … با قد خمگشته میآید به انداز سلام: انداز: اینجا به معنای قصد و آهنگ و میل است.
ص۲۴۰ـ … شود مانی ز حیرت نقش دیوار:
مانی: نام نقاشی مشهور در زمان بهرام شاه. (ر . ک توضیحات ص۳۰۴)
نقش دیوار شدن: کنایه از بیحرکت و ثابت ماندن از بهت و شگفتی.
ص۲۴۱ـ مقرنس: بنای بلند با سقف آراسته به نقش و نگار.
ص۲۴۱ـ گلستان ارم: باغ افسانهای مشهور در دمشق که به دستور شدّاد بن عاد ساخته شد.
«ألَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعَادٍ.إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ. الَّتِیلَمْیُخْلَقْمِثْلُهَافِی الْبِلَادِ» (فجر/ ۶ ـ ۸)
ص۲۴۱ـ خیابان: گلزار، چمن.رستهای که در باغ میسازند برای عبور و مرور و کنارهای آنرا گلکاری میکنند. راهی که در میان صحن چمنها باشد.
ص۲۴۲ـ به آخر کرد دل این مدعا را / ز دولتخانه اجلال پیدا:
«دولتخانه اجلال» ماده تاریخ ساخت بناست که به حروف ابجد معادل سال ۱۱۶۱ ه .ق میشود.
ص۲۴۳ـ گل روی سبد: گلی که در رنگ و بوی بهتر از دیگر گلها باشد. بهترین گل را هنگام چیدن در سبد گل، بالاتر از بقیه قرار میدهند. گل سر سبد.
ص۲۴۳ـ خسخانه: کلبهای که از گیاهان سبز معطر سازند. خانهای که از خس بندند و در تابستان در آن نشینند و این خس خوشبوی و این خانه متعارف هندوستان است. (لغتنامه دهخدا)
ص۲۴۴ـ راک: (راگ)نام نوایی است در دو دستگاه ماهور و شور.
ص۲۴۴ـ پس آنگه ز شادی چو گل برشکفت / مؤید به فتح خداداد گفت:
تاریخ عزیمت نواب امیرالامرا با «مؤید به فتح خداداد» معادل سال ۱۱۶۹ ه .ق میشود.
ص۲۴۵ـ آز: زیادهخواهی.آز طبقاسطورههایمزدیسنا نامدیویاست که هر چیز را میبلعد و سیر نمیشود.
ص۲۴۸ـ وسمه: برگ نیل یا رنگی شبیه نیل که زنان در آب خیس میکرده و به ابروهای خود میکشیدند.
یکی از هفت نوع آرایش زنان در قدیم.
ص۲۴۸ـ طلب نمود ز دل سال صحتش چو فقیر / ندا رسید که جاوید تندرستی باد
«جاوید تندرستی باد» = سال ۱۱۵۵ ه . ق
ص۲۴۸ـ تاریخ شفا چنین رقم زد / آزار نصیب دشمنت باد:
«آزار نصیب دشمنت باد» = ۱۱۶۲ ه .ق
ص۲۴۹ـ میربخشیگری: ریاست ادای حقوق اجزای یک اداره. (ناظمالاطباء، به نقل از لغتنامه دهخدا)
ص۲۴۹ـ سر بدخواه را برید آنگاه / گفت نواب میر لشکر شد:
«نواب میر لشکر شد» = ۱۱۶۳ ه .ق
ص۲۴۹ـ امید: میرزا محمدرضا قزلباشخانهمدانی متخلص به امید. دوست و شاعر همعصر فقیر.
ص۲۵۰ـ مایه از ناله چو بودش در دست / عقل گفت آه ز داغ امید:
«آه ز داغ امید» = ۱۱۵۹ ه .ق
ص۲۵۰ـ سال این فرخنده منصب چون طلب کردم ز دل / گفت هاتف منصب عالی عنایت کرد حق:
«منصب عالی عنایت کرد حق» = ۱۱۵۶ ه .ق
ص۲۵۰ـ سهرند: سرهند، نام شهری در هندوستان.
ص۲۵۱ـ سال تاریخ فتح کلک فقیر / بهترین فتوح کرد رقم:
«بهترین فتوح» = ۱۱۶۱ ه .ق
ص۲۵۱ـ قهرمان: کارفرما. قائم به کارها و خزانهدار و وکیل و نگهدارندهآنچهدرتصرفاوهست.
ص۲۵۱ـ سحبان: خطیب مخضرمی که در بیان و فصاحت و بلاغت ضربالمثل است.
ص۲۵۱ـ محدّد: تعیینکننده حد و کرانه چیزی.
ص۲۵۷ـ معرّا: بیبهره و نصیب. محروم. / متعه: صیغه و عقد موقتی.
ص۲۵۷ـ لوح محفوظ: امالقرآن. امالکتاب. کتاب حفیظ. (ترجمان القرآن،نقل از دهخدا)
ص۲۵۸ـ تحصیل حاصل: دریافتن امرِ دریافته شده، که امر محال است. اصطلاحیمنطقی است. یعنیگزارهای بدون ارائه شواهدکافیدرستپنداشتهشدهباشد.
ص۲۵۹ـ شرط و جزای شرط از اصطلاحات نحوی است.
ص۲۶۰ـ تفضیح: فضیحت و رسوا کردن.
طیف سنجی FTIR، برای تشخیص گروه های عاملی موجود در Amin-MCM-41، Imine-MCM-41، Zr(IV)-Imine-MCM-41 و Zr(IV)-Imine-MCM-41 after reaction ، استفاده شده است شکل(۴-۳).
شکل(۴-۳): IR، Amin-MCM-41، Imine-MCM-41، Zr(IV)-Imine-MCM-41 و Zr(IV)-Imine-MCM-41 after reaction
پیک های نزدیک ناحیهcm-1 ۸۰۰ وcm-1 ۱۰۵۰، به ترتیب مربوط به ارتعاشات کششی نامتقارن و کششی متقارن پیوند های Si-O-Si می باشند، که تایید کننده ی تشکیل MCM-41 می باشند. حضور پیک در ناحیه نزدیک cm-1 ۱۵۴۰، مربوط به ارتعاشات خمشی گروه H-N می باشد. پیک موجود درcm-1 ۱۶۳۴ در طیف Imine-MCM-41 نیز مختص گروه C=N (ایمین) ایجاد شده است. همانطور که در شکل(۴-۳) مشاهده می شود، پیک مربوط به ایمین در طیف Zr-Imine-MCM-41 به سمت cm-1 ۱۶۱۶ جابه جا شده که بیانگر تشکیل کمپلکس ایمین با فلز Zr می باشد.
۴-۵- بررسی پراش اشعه ایکس (XRD) کاتالیزگرZr-Imine@MCM-48
الگوی XRD ماده نانو حفرهMCM-48 و ماده عامل دار شده (MCM-48-Amine، Imine-MCM-48، Zr-Imine-MCM-48 و کاتالیزگر پس از یک بار واکنش) در شکل (۴-۴) نشان داده است. همانگونه که ملاحظه می شود الگوی بدست آمده دارای یک پیک انعکاسی عمده است که متعلق به صفحه (۲۱۱) استکه در زاویه ۹۹/۲ در مقیاس θ۲ دیده می شود. دو پیک دیگر با شدت کمتر که مربوط به صفحات (۴۲۰) و (۳۳۲) است به ترتیب در زاویه ۹۵/۴ و ۱۵/۵ دیده می شود. این الگو بیانگر تشکیل ساختار مکعبی (Ia3d) میباشد که منطبق بر الگوی ماده MCM-48 است. همچنین پارامتر سلول واحد (a0) که نشان دهنده فاصله مرکز یک حفره تا مرکز حفره مجاور است با بهره گرفتن از صفحه d211 بوسیله رابطه زیر محاسبه گردید:
a0=d211(6)1/2
که بر این اساس a0 برابر با nm4/8 است.
شکل (۴-۴)، یک ساختار مزوپور مکعبی برای MCM-48 نشان می دهد. طیف MCM-48، پیک تیز (۲۱۱) در زاویه ۳ و دو پیک دیگر (۰ ۴۲ و ۳۳۲) با شدت جذب کمتر، به ترتیب در زاویه های ۹/۴ و ۲/۵ را نشان می دهد.
شکل(۴-۴): XRD، MCM-48، Amin-MCM-48، Imine-MCM-48، Zr-Imine-MCM-48 و کاتالیزگر بعد از یک بار واکنش
برای MCM-48 های عامل دار شده، شدت پیک XRD، کاهش قابل توجهی را نشان می دهد. این کاهش شدت، نشان می دهد که گروه های عاملی در درون حفرات قرار گرفته اند. همچنین این نتایج بیانگر این است که نظم ساختاری ماده MCM-48، بعد از عامل دار شدن حفظ شده است. به علاوه، الگویXRD مربوط به کاتالیزگر استفاده شده نشان می دهد که ماده نانو حفره در طی واکنش کاتالیزگر پایدار مانده وساختار فیزیکی آنها آسیبی نمی بیند و لذا می تواند جهت استفاده مجدد بازیابی شود.
۴-۶- آنالیز وزن سنجی حرارتی (TGA) کاتالیزگرZr-Imine-MCM-48
آنالیز TGA در محدوده دمایی ۲۵ تا C˚۸۰۰ برای تمامی نمونههای ماده نانو حفره MCM-48 انجام شد. در نتایج بدست آمده منحنی تغییرات وزن نمونه به عنوان تابعی از تغییرات درجه حرارت ثبت گردید که از روی نتایج آن میزان مواد قابل احتراق یا قابل تبخیر از جمله آب و ترکیبات آلی نمونه تخمین زده شد. در این مطالعه از این روش برای تعیین میزان لیگاند آلی موجود در کاتالیزگر استفاده شد.
منحنی های وزن سنجی حرارتی (TGA) نانو حفرات سیلیکاتی سنتز شده در شکل (۴-۵) نشان داده شده اند. منحنی وزن سنجی حرارتیMCM-48کلسینه شده نشان دهنده دو مرحله کاهش وزن می باشد. کاهش وزن ۴.۳۶%در مرحله اول از دمایC°۲۵ تا C°۳۱۵ است که مربوط به واجذب آب می باشد. در مرحله دوم از دمایC°۳۱۵ تا C°۸۰۰، کاهش وزن۴.۸% می باشد که مربوط به بهم فشرده شدن شبکه سیلیکاتی و از دست دادن آب شیمیایی می باشد. منحنی وزن سنجی حرارتیAmine-MCM-48، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۳۰۰-۲۵،C°۵۲۵-۳۰۰ وC°۸۰۰-۵۲۵). در مرحله اول کاهش وزن۶.۲۷% اتفاق افتاده است که مربوط به واجذب آبی است که به صورت فیزیکی در حفره ها جذب شده است. کاهش وزن در مراحل دوم ۱۲.۴۴% می باشد، که مربوط به تجزیه اکسایشی گروه های عاملی آلی می باشد. در آخرین مرحله کاهش وزن ۲.۹۳% می باشد که مربوط به هیدروکسیل زدایی شبکه سیلیکاتی می باشد. به عبارت دیگر میتوان گفت با توجه به نمودار وزن سنجی حرارتی، میزان آمین قرار گرفته روی سطح MCM-48 در فرایند عاملدار کردن، حدود g.g-1 ۱۲۴۴/۰ (mmol.g-1562/0) محاسبه میگردد.
منحنی وزن سنجی حرارتیImine-MCM-48، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۱۰۰-۲۵،C°۵۲۵-۱۰۰ و C°۸۰۰-۵۲۵). در این سه مرحله به ترتیب۷۵/۶%، ۱۶.۹۴% و ۱.۲۰% کاهش وزن دیده می شود.بر اساس مشاهدات میزان گروه ایمین قرار گرفته روی سطح MCM-48 در فرایند عاملدار کردن، حدود g.g-1 ۱۶۹۴/۰ (mmol.g-1521/0) محاسبه میگردد.
منحنی وزن سنجی حرارتیZr-Imine-MCM-48، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۲۸۰-۲۵،C°۵۲۵-۲۸۰ و C°۸۰۰-۵۲۵). در این سه مرحله به ترتیب ۲۱.۷۹%، ۲۸.۱۳% و ۱.۶۹% کاهش وزن دیده می شود. بر اساس مشاهدات میزان گروه عاملی قرار گرفته روی سطح MCM-48 در فرایند عاملدار کردن، حدودg.g-1 ۲۸۱۳/۰ (mmol.g-1372/0) محاسبه میگردد.
شکل(۴-۵): TGA، MCM-48، Amin-MCM-48، Imine-MCM-48 و Zr(IV)-Imine-MCM-48
۴-۷-بررسی طیف های IR مربوط به کاتالیزگر Zr(IV)-Imine@MCM-48
طیف سنجی FTIR، برای تشخیص گروه های عاملی موجود در MCM-48، Amin-MCM-48 ، Imine-MCM-48 ، Zr(IV)-Imine-MCM-48 و Zr(IV)-Imine-MCM-48 after reaction ، استفاده شده است شکل(۴-۶).
شکل(۴-۶): IR، MCM-48، Amin-MCM-48، Imine-MCM-48 ، Zr-Imine-MCM-48 و
Zr-Imine-MCM-48 after reaction
پیک های نزدیک ناحیهcm-1 ۸۰۰ وcm-1 ۱۰۷۰ ، به ترتیب مربوط به ارتعاشات کششی نامتقارن و کششی متقارن پیوند های Si-O-Si می باشند، که تایید کننده ی تشکیل MCM-48 می باشند. پیک موجود درنزدیکی cm-1 ۳۰۰۰ نیز مختص ارتعاش کششی OH است. پیک ظاهر شده در ناحیه نزدیکcm-1 ۲۹۵۰ مربوط به حضور گروه های متیل روی MCM-48 می باشد. هم چنین پیک موجود در نزدیکی ناحیه -۱ cm1560 به دلیل ارتعاشات خمشی گروه NH است. پیک ظاهر شده درcm-1 ۱۶۳۶ نیز مختص گروه C=N(ایمین) است .همانطور که در طیف سوم مشاهده می شود، پیک مربوط به گروه ایمینی به سمت cm-1 ۱۶۱۶ جا به جایی داشته که بیانگر تشکیل کمپلکس ایمین با فلز Zr می باشد.
۴-۸- بررسی واکنش های سنتز ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها
همانطور که گفته شد، ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها واتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها جزء ترکیبات مهم زیستی و دارویی بوده و نیز کاربرد زیادی در صنایع نظامی دارند. روش های زیادی برای سنتز این ترکیبات وجود دارد که بسیاری از آنها معایبی از قبیل: طولانی بودن زمان واکنش، سمیت واکنشگرها، بازده پایین، طولانی بودن و بکارگیری کاتالیزگرهای گران قیمت را دارا می باشند. به همین دلیل روش هایی که بتوانند این معایب را برطرف کنند، مورد توجه هستند. با توجه به این نکات، در این پایان نامه ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها سنتز شدند.
۴-۹- سنتز۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها
درسیستم طراحی شده برای این بخش از پایان نامه، از Zr(IV)-Imine@MCM-41 به عنوان کاتالیزگر جهت واکنش تراکمی آلدهیدها با مالونونیتریل یا اتیل سیانو استات، مورد استفاده قرار گرفت. این تراکم، دوجزئی- تک مرحله ای می باشدکه در دمای ۳۵ درجه سانتی گراد و در حلال آب انجام شده است.
۴-۱۰- بررسی نقش کاتالیزگرZr(IV)-Imine@MCM-41 در سنتز ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها
برای بررسی نقش کاتالیزگر در سرعت واکنش سنتزی مورد نظر، واکنش تراکمی دو جزئی ۲-نیترو بنزآلدهید(۱ میلی مول) و مالونونیتریل(۲ میلی مول) درغیاب کاتالیزگر در دمای °C 35 ، در حلال آب انجام شدکه بعد از مدت زمان ۲۰۰ دقیقه واکنش کامل و بازده واکنش ۹۸% بود، درحالی که همین واکنش درحضور ۰۵/۰ گرم ازکاتالیزگر، بعد از ۳۰ دقیقه به اتمام رسید و بازده ۹۹% داشت.
طرح (۴-۱)
۴-۱۱-بررسی نقش حلال در سنتز ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها در حضور کاتالیزگر
Zr(IV)-Imine@MCM-41
برای تعیین حلال واکنش، واکنش ۲-نیترو بنز آلدهید (۱ میلی مول) و مالونونیتریل (۲ میلی مول) در حلال های مختلفی و با حضور ۰۵/۰ گرم ازکاتالیزگر Zr(IV)-Imine@MCM-41 در دمای °C 35 بررسی شد (جدول ۴-۱). حلال آب که حلالی سبز است، به عنوان مناسب ترین حلال از نظر بازده و زمان انتخاب شد.
جدول۴-۱: بررسی نقش حلال در سنتز ۲-(۲-نیترو بنزیلیدن) مالونونیتریل در حضور Zr(IV)-Imine@MCM-41
بازدهa (%) | زمان(دقیقه) | حلال | ردیف |
۸۸ | ۱۸۰ | —- | ۱ |
با توجه به مثال بالا مشخص شد که کلیدزنی خطوط انتقال و قدرت بازار در ارتباط میباشند. بنابراین در قسمتهای بعد به بررسی اثر کلیدزنی در سیستم انتقال بر قدرت بازار میپردازیم.
مرز رقابت [۵۶](CB)
مسأله CB برای محاسبه بازه تغییرات شاخص HHI در بازار برق در [۴۵] طراحی شده است. این مسأله یک مسأله بهینهسازی است که تابع هدف آن کمینه (و یا بیشینه) کردن HHI با توجه به قیود بهرهبرداری شبکه میباشد. مدل کلی مسأله CB به شرح زیر است.
۲‑۱
۲‑۲
۲‑۳
۲‑۴
۲‑۵
۲‑۶
۲‑۷
در مدل فوق توان تولیدی ژنراتور و عنصر سطر و ستون از ماتریس تلاقی میان مالکین و ژنراتورها است، به طوری که اگر ژنراتور متعلق به مالک باشد مقدار آن ۱ و در غیر این صورت مقدار آن صفر است. مقدار بار در شین و زاویه ولتاژ در شین است. حداکثر توان تولیدی و حداقل توان تولیدی توسط ژنراتور میباشند. توان عبوری از خط است و حداکثر توان قابل عبور از خط است. عنصر سطر و ستون از ماتریس تلاقی خط با شینها است و مقدار آن در شین ابتدای خط برابر با ۱، در شین انتهای خط برابر با ۱- و در صورت عدم اتصال به شین برابر با صفر است. به طور مثال، اگر خط ۱ که از شین ۱ خارج و به شین ۲ وارد شود، درایه سطر اول و ستون اول این ماتریس برابر با ۱ و درایه سطر اول و ستون دوم آن برابر با ۱- خواهد بود و درایههای دیگر در سطر اول آن برابر با صفر خواهد بود. عنصر سطر و ستون از ماتریس تلاقی ژنراتورها با شینها است به طوری که اگر ژنراتور به شین متصل باشد مقدار آن ۱ و در غیر اینصورت برابر با صفر است. به عنوان مثال اگر ژنراتور ۱ در شین ۱ قرار گرفته باشد، درایه سطر اول و ستون اول این ماتریس برابر با ۱ بوده و در سطر ۱، درایههای دیگر صفر هستند. نیز سوسپتانس خط است.
رابطه ۲-۱ تابع هدف مسأله را نشان میدهد که برابر با مجموع مجذور توان تولیدی توسط هر مالک تقسیم بر مجذور بار کل شبکه است. رابطه ۲-۲ حد زاویه ولتاژ در شین را نشان میدهد و اجبار میکند که زاویه ولتاژ در تمام شینها همواره باید در محدوده قرار داشته باشد. اگر چنانچه قیود محدود کنندهتری وجود داشته باشد، میتواند جایگزین این قیود شود. رابطه ۲-۳ حد توان تولیدی ژنراتوراست و بیان میکند که هر ژنراتور باید تولیدی بین توان حداقل () و حداکثر () خود داشته باشد. رابطه ۲-۴ نشان میدهد که حد حرارتی خطوط الزاماً رعایت شود.
رابطه ۲-۵ بیانگر این است که جمع توان وارد شده به هر شین شبکه باید برابر با صفر باشد. به طور مثال شین را در نظر بگیرید، در رابطه ۲-۵، جمله اول مجموع توان خارج شده از خطوط متصل به این شین را با علامت منفی نشان میدهد؛ اگر خط از این شین خارج شود مقدار توان خط با توجه به اینکه درایه دارای مقدار ۱ خواهد بود، منفی در نظر گرفته میشود و اگر خط به شین وارد شود مقدار درایه برابر با ۱- بوده و توان خط، مثبت در نظر گرفته میشود. جمله دوم میزان تولید در شین را مشخص میکند. اگر ژنراتوردر این شین وجود داشته باشد، درایه برابر با ۱ بوده و توان آن ژنراتور با علامت مثبت ظاهر میشود. جمله سوم نیز میزان بار واقع شده در شین را با علامت منفی نشان میدهد.
رابطه ۲-۶ قانون عبور توان از خطوط شبکه را نشان میدهد. این رابطه برابری توان عبوری از خط با حاصلضرب سوسپتانس خط و تفاضل زاویه ولتاژ شین ابتدا و انتهای خط را اجبار میکند. به طور مثال، اگر خط که از شین خارج و به شین وارد شود، مقدار درایه برابر با ۱ و درایه برابر با ۱- خواهد بود. بنابراین رابطه ۲-۶ برای خط به صورت خواهد بود. رابطه ۲-۷ نیز نشان میدهد که زاویه ولتاژ برای شین مرجع برابر با صفر در نظر گرفته میشود.
مسأله CB با در نظر گرفتن TS (ECB)[57]
در این بخش برای محاسبه بازه تغییرات HHI با در نظر گرفتن TS، مسأله CB معرفی شده در بخش ۲-۱ را توسعه میدهیم. مدل توسعه یافته با اعمال تغییراتی در قیود به دست خواهد آمد. در مسأله ECB، متغیر تصمیم به خروج خط انتقال نیز به مسأله CB افزوده میشود. در نتیجه اضافه کردن این متغیر تصمیم، توان عبوری از خط انتقال در صورت خروج از مدار، صفر خواهد شد. لذا قیود ۲-۴ و ۲-۶ باید به گونهای بازبینی شوند که این امکان را ایجاد نمایند. این امر با جایگزینی چهار قید ۲-۸ تا ۲-۱۱ به جای قیود ۲-۴ و ۲-۶ انجام میشود.
۲-۲-۴-۸ «دیل و کندی»[۱۴] فرهنگ سازمانی را مقوله ای با ثبات تعریف می کنند و چنین بیان می دارند که فرهنگ سازمانی یک مجموعه استوار از ارزش ها، سنبل ها، قهرمانی ها، تشریفات و داستانهایی می باشد که به طور قدرتمندی در محل کار بر رفتار تأثیر می گذارند (زینعلی ۱۳۷۷ : ۳۵).
۲-۲-۴-۹ «پترس و واترمن»[۱۵] فرهنگ سازمانی را به عنوان سیستم مشترک ارزش ها که خود را در میان محصولات فرهنگی مختلف آشکار می سازد در نظر گرفته اند (ترابی کیا ۱۳۷۸ : ۲۳).
۲-۲-۴-۱۰ در تعریف دیگری فرهنگ سازمانی روش الگومند فکر کردن و واکنش نشان دادن می باشد که در یک سازمان یا بخش های آن وجود دارد، در نظر گرفته شده است.
۲-۲-۴-۱۱ فرهنگ سازمانی الگوی مفروضات اساسی است که گروه معینی ساخته، کشف کرده یا از طریق یادگیری توسعه داده اند.برای اینکه با ان حریف مشکلات انطباق بیرونی و یکپارچگی درونی باشند و بقدر کافی خوب کار کرده باشد و معتبر در نظر گرفته شود و بنابراین به اعضای جدید به عنوان راه درست تجربه، فکر و احساس در برخورد با مسائل یاد داده می شود. (طوسی ۱۳۸۶: ۲۱۷).
۲-۲-۴-۱۲ «فرهنگ سازمانی عبارت است از مجموعه ای از ارزش ها، باورها، درک و استنباط و شیوه های تفکر یا اندیشیدن که اعضای سازمان در آن ها وجوه اشتراک دارند و همان چیزی است که به عنوان یک پدیده درست به اعضای تازه وارد آموزش داده می شود که آن (یعنی فرهنگ) نمایانگر بخش نانوشته و محسوس سازمان است (پارسائیان و اعرابی ۱۳۹۰: ۶۳۵).
۲-۲-۵ ویژگی های فرهنگ سازمانی
فرهنگ به فلسفه وجودی ابعاد یا ویژگی هایی اشاره دارد که بطور تنگاتنگ بهم مرتبط و وابستگی متقابل دارند ولی بیشتر محققان در جهت مشخص کردن این ابعاد یا ویژگی ها تلاش نکرده اند و آنها فرهنگ را یک پدیده انتزاعی اجتماعی می پندارند. اگر فرهنگ وجود دارد ما می توانیم در مورد آن بحث کنیم و باید ابعاد مشخص داشته باشد که قابل تعریف باشند و مورد سنجش واقع شوند (رابینز ۲۰۰۵: ۳۸۱).
«پیتینگر»[۱۶] ویژگی های ذیل را برای فرهنگ سازمانی برشمرده است:
۲-۲-۵-۱ فرهنگ امری آموختنی است، ذاتی و موروثی نبوده بلکه در محیط اجتماعی ساخته می شود.
۲-۲-۵-۲ فرهنگ امری مشترک است. فرهنگ به تفکر، اعمال یا رفتارهایی دلالت می کند که بصورت مشترک در جامعه یا سازمان وجود دارد.
۲-۲-۵-۳ فرهنگ امری مستمر است، دائماً در حال توسعه است و از یک مرحله به مرحله ی دیگر حرکت می کند.
۲-۲-۵-۴ فرهنگ امر نمادین است. استفاده از چیزی برای نشان دادن چیز دیگر.
۲-۲-۵-۵ فرهنگ امری یکپارچه است. تغییر در یک حیطه به تغییر در حیطه ی دیگر می انجامد.
۲-۲-۵-۶ فرهنگ امری سازگار است. براساس کیفیت و سازگاری، خلاقیت، نوآوری و ابداع افراد با توجه به مقتضیات محیط و زمان.
۲-۲-۵-۷ فرهنگ امری با قاعده است. وقتی که افراد از طریق به کار بردن زبان مشترک و پذیرش شکل هایی از رفتار با یکدیگر در تعامل قرار می گیرند.
۲-۲-۵-۸ فرهنگ امری «هنجاری» است. دارای استانداردهای مشخص رفتاری است.
۲-۲-۵-۹ فرهنگ دارای «ارزش های برجسته» است. حمایت شده توسط سازمان و مورد انتظار کارکنان است.
۲-۲-۵-۱۰ فرهنگ امری فلسفه مند است. سیاست هایی پیرامون عقاید و استاندارد های عملکرد، نگرش ها و رفتار دارد.
۲-۲-۵-۱۱ فرهنگ امری قانونمند است. قوانین رسمی که در قانون اساسی سازمان فهرست می شوند و قوانین غیر رسمی که بر تعامل در کارهای روزمره متجلی می شوند.
۲-۲-۵-۱۲ جو سازمانی به وسیله ی فضای فیزیکی، روش های تعمل کارکنان با یکدیگر و ارتباطات سازمان با محیط خارجی ایجاد می شوند ( پیتینگر ۱۹۹۶: ۳۹۳).
۲-۲-۶ نحوه شکل گیری فرهنگ سازمانی (رابینز[۱۷])
فرهنگ اساساً از سه منبع سرچشمه می گیرد:
۲-۲-۶-۱ باورها، ارزش ها و فرضیات بنیان گذاران سازمان؛
۲-۲-۶-۲ تجارب آموخته شده توسط اعضای گروه ها به عنوان اجزای سازمان در طول زمان؛
۲-۲-۶-۳ باورها، ارزش ها و فرضیات جدید که توسط اعضا و رهبران به سازمان آورده می شود.
اگر چه هر یک از این راهکارها و ابزارها، نقش حیاتی در شکل گیری فرهنگ سازمانی بازی می کنند، اما بنیان گذاران سازمان مهم ترین تأثیر را دارند. بنیان گذاران معمولاً تأثیر عمده ای بر چگونگی انطباق عملیات گروه با محیط و انسجام داخلی آن دارند (شریفزاده و کاظمی ۱۳۸۷: ۲۳).
فرهنگ سازمانی از فلسفه ی بنیان گذاران سازمانی ناشی می شود. این فلسفه به طور قوی بر شاخص هایی که در فرایند بازنشستگی کشوری مورد استفاده قرار می گیرد تأثیر زیادی دارد. اعمال مدیران عالی، جو عمومی سازمان (آنچه مورد قبول است و آنچه پسندیده نیست) را تعیین می کند. جامعه پذیر بودن افراد در سازمان به این بستگی دارد که سازمان در فرایند گزینش بتواند ارزش های افراد را با ترجیحات مدیریت عالی سازمان تطبیق دهد.
مدیریت عالی
فرهنگ سازمانی
روشهای گزینش
فلسفه بنیان گذاران سازمان
اجتماعی شدن
شکل ۲-۱ : شیوه ی شکل گیری فرهنگ سازمانی. (رابینز ۱۹۹۳)
۲-۲-۷ باورها و ارزش های بنیان گذاران سازمان ها
در مراحل شکل گیری سازمان، افراد کلیدی سازمان نقش بسیار مهمی در شکل گیری فرهنگ سازمان دارند و این اصول اعتقادی یا جهان بینی، باورها،ارزش ها و هدف های بنیان گذاران است که نوع رفتار مورد انتظار از کارکنان را مشخص می کند.
در واقع بنیان گذاران، تعیین کننده آرمان اصلی و زمینه ی محیطی جهت فعالیت گروهی می باشند. هر سازمان، نخست به صورت یک واحد کوچک تأسیس می شودو موسسان یا بنیان گذاران آن می توانند دیدگاه یا نظر خود را بر اعضای سازمان تحمیل کنند. از آنجا که بنیان گذاران صاحب نظر اصلی هستند، تعصبات و اصول مورد قبول بنیان گذاران و آنچه اعضای سازمان در بدو بازنشستگی می آموزند و نیز آنچه بعداً خواخند آموخت برقرار می شود (رابینز ۱۹۹۳ :۹۸۱).
۲-۲-۸ مدیران عالی سازمان
فرهنگ سازمانی همچنین از اعتقادات، باورها و ارزش ها و رفتارهای مدیران متأثر است. مدیران عالی سازمان ها دارای ارزش ها و باورهای نسبتاً پایداری هستند که درباره ی چیزهای قابل قبول یا غیر قابل قبول صحبت می کنند و کنش و رفتار کارکنان را در دستیابی به هدف های سازمان هدایت می کنند. در واقع مدیران محصول فرهنگ هستند و تصمیمات اتخاذ شده توسط آنها در چارچوب فرهنگی است که آنها در آن غوطه ور بوده اند و از طرف دیگر، کارمندان رفتار مدیران را پیوسته زیر نظر دارند و هر واقعه ی مهمی که نتیجه ی عمل مدیران است را به خاطر می سپارند. عدالت، عجله، تکبر، محبت و دیگر خصایص مدیران در شکل گیری فرهنگ سازمان و در نظر آنها تأثیر دارد. در کل مدیران، فرهنگ سازانی هستند که می توانند با الگو بودن در عملکرد و رفتار خویش شرایط تغییر مطلوب کارکنان را فراهم نمایند. اغلب مدیران از طریق روش های زیر به ایجاد فرهنگ کمک می کنند:
۲-۲-۸-۱ تعریف صریح و روشن رسالت و اهداف سازمان؛
۲-۲-۸-۲ تعریف ارزشهای اساسی؛
۲-۲-۸-۳ تعیین حدود استقلال افراد؛
۲-۲-۸-۴ ساختاردهی کار بر طبق ارزشهای سازمان برای دستیابی به اهداف؛
۲-۲-۸-۵ توسعه سیستم پاداش که ارزشها را تقویت می کند؛
۲-۲-۸-۶ ایجاد روش های اجتماعی شدن که کارگران جدیدی را جذب کرده و فرهنگ کارا را تقویت می کند.
۲-۲-۹ جایگاه سازمان در جامعه
اعضای سازمانی که دارای نیازها و فرهنگ های خاص می باشند، در به وجود آمدن فرهنگ سازمانی و جایگاه سازمان در جامعه موثر هستند. سازمان باید بکوشد تا افراد را با فرهنگ حاکم بر سازمان وفق دهد این کار یعنی خو گرفتن، پذیرفتن و رعایت فرهنگ حاکم بر سازمانی را جامعه پذیری کارکنان یا سازمان نامیده اند (رابینز ۲۰۰۵: ۶۸۵).
فرایند اجتماعی شدن به سه مرحله تقسیم می شود:
۱-رسول خدا میفرمایند: ما بنی بناء فی الاسلام احب الی الله من التزویج.
نزد خداوند هیچ بنایی محبوبتر از خانه ای نیست که از طریق ازدواج آباد گردد.[۱۱۴]
ازدواج وسیلهای برای پاکدامنی و پاکزیستن است. رسول ا… (ص) فرمودند: ازدواج کن تا پاکدامن باشی[۱۱۵].
و در سخن دیگر فرمودند: مردان را زن دهید تا اخلاقشان را نیکو، ارزاقشان را وسیع و جوانمردیشان را زیاد گردانند[۱۱۶].
و در روایت دیگری به زنی که گفته بود، دیگر ازدواج نخواهم کرد. فرمودند: «ازدواج برای حفظ عفاف است»[۱۱۷].
ازدواج وسیله تکمیل دین است.
حضرت محمد (ص) فرمودند: «من تزوج فقد احرز نصف دینه»[۱۱۸]. هرکس ازدواج کند نیمی از دینش را بازیافته است.
«ما من شباب تزوج فی حداثه سنه الاعج شیطانه یا ویله عصم منی ثلثی دینه فلیتق الله العبد فی الثلث الاخر»[۱۱۹] هر کس در ابتدای جوانی ازدواج کند شیطان فریاد میکند: ای وای، دو سوم دین خود را از شر من حفظ کرد.بنده ی خدا بعد از ازدواج باید درباره ی قسم سوم دین خود پرهیزکار باشد.
ازدواج موجب ازدیاد نسل و مسلمانان میشود.
حضرت محمد(ص) فرمودند: «تزوجا فانی مکاثر الامم غدا فی القیامه».[۱۲۰] ازدواج کنید، زیرا من به زیادتی شما نسبت به اُمتهای دیگر در قیامت مباهات میکنم.
و نیز رسول الله فرمودند: «ما یمنع المؤمن ان یتخذ اهلا لعل الله یرزق نسمه تثقل الارض بلا اله الا الله».[۱۲۱]
چه مانعی دارد که مؤمن زنی بگیرد تا خداوند فرزندی نصیبش کند که با کلمه لا اله الا الله زمین را گران بار کند؟
حضرت محمد (ص): «اتخذوا الاهل فانه ارزق لکم» [۱۲۲] روزی را بوسیله زن گرفتن زیاد کنید.
امام رضا (ع) فرمودند: «اذا جاءکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه»[۱۲۳]. اگر خواستگاری آمد که دین و اخلاقش را پسندید او را اجابت کنید.
حضرت محمد(ص) فرمودند: «من ترک التزویج مخافه العلیه فقد ساء ظنه بالله عزوجل ان الله یقول: ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله»[۱۲۴] هر کس ازدواج را از ترس فقر و تنگدستی ترک کند به خدا سوءظن برده است. زیرا خداوند میفرماید: اگر (زن و شوهر) فقیر باشند خدا هر کدام را از کرم خود بینیاز میکند.
حضرت علی (ع) فرمودند: «تزوجوا فان التزویج سنه رسول الله فانه کان یقول: من کان یحب ان یتبع بسنتی التزویج»[۱۲۵] ازدواج کنید، ازدواج سنت پیامبر(ص) است. آن جناب میفرمودند: هرکه میخواهد از سنت من پیروی کند، بداند که ازدواج سنت من است.
امام رضا (ع) فرمودند: «ثلاث من سنن المرسلین: العطر و اخذ الشعر و کثره الطروقه» [۱۲۶]
سه چیز از سنتهای پیامبران است: استعمال عطر، ازاله موهای زاید و ازدواج کردن.
رسول الله فرمودند: «هرکس میخواهد خدا را پاک و پاکیزه ملاقات کند باید به هنگام مرگ متأهل باشد.[۱۲۷]
امام رضا (ع) فرمودند: «ما استفاد امرء بعد الاسلام فایده خیرا من امراه مسلمه..» پس از ایمان به خداف هیچ انسانی بهره ای بهتر از همسری مسلمان به دست نیاورده است.[۱۲۸]
پیامبر عظیم الشأن اسلام فرمودند: «یفتح ابواب السماء بالرحمه فی اربع مواضع: عند نزول المطر و عند نظر الولد فی وجه الوالد و عند فتح باب الکعبه و عند النکاح»[۱۲۹].
درهای رحمت آسمان در چهارموقع گشوده میشود: ۱- هنگام باریدن باران ۲- وقتی که فرزندی (از سر مهر) به صورت پدرش بنگرد. ۳- زمانی که در خانه کعبه گشوده شود. ۴- در وقت اجرای عقد نکاح.
قال رسول الله(ص): قال الله وعزوجل اذا اردت ان اجمع للمسلِم خَیر الدنیا وَ الاخره جعلت له قلبا خاشعاً و لساناً ذاکرًا و جسداً عَلی البَلاء صابرًا و زوجَه مُومنه تسره اِذا نَظر اِلیها و تَحفظه اِذا غاب عَنها فی نَفسها و ماله.
پیامبر گرانقدر اسلام فرمودند: خداوند عزوجل هنگامی که برای مسلمانی خیر دنیا و آخرت را بخواهد، برایش قلبی خاشع وزبانی ذکرگو وجسمی که در برابر بلایا صابر است و همسر مومنه، که توجه اش به اوست و (آن همسر )در زمان غیبت شوهر، خود و اموال شوهر را حفظ میکند را برایش قرار میدهد[۱۳۰].
قال رسول الله (ص): من السعاده المرءُ الزوجه الصالحه.
سعادت یک زن در این است که همسری صالح باشد[۱۳۱].
از احادیث فوق این نتیجه حاصل میشود که بهترین و عالی ترین زندگی و سعادتی که خداوند نصیب بندگان صالحش میکند رسیدن به آرامش روحی و روانی است. این سکینه و آرامش فقط و فقط در کنار همسری، پاکدامن و متعهد به رعایت اوامر الهی، میسر میشود. چرا که اگر انسان خود را متعهد نداند و خدا را در هر لحظه حاضر و ناظر بر اعمال و رفتار خویش نداند چگونه میتواند نسبت به تعهداتش نسبت به دیگران پایبند باشد.
الف: ازدواج حضرت محمد(ص) و بانو خدیجه(س)
در این قسمت نگاه کوتاهی به نحوه ی آشنایی و ازدواج پیامبر اسلام(ص) وحضرت خدیجه (س) میکنیم تا متوجه این مطلب شویم که در ازدواج این بزرگواران چه نکاتی، مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
«محمد(ص)در سن بیست و پنج سالگی بود که ابوطالب به او گفت: کاروان قریش آماده ی رفتن شام است.خدیجه دختر خویلد گروهی از خویشان تو را سرمایه داده است که برای او تجارت کنند و در سود آن شریک باشند.اگر بخواهی تو را نیز میپذیرد.سپس با خدیجه در این باب سخن گفت و او پذیرفت.از ابن اسحاق روایت شده است که خدیجه چون امانت و بزرگواری محمد (ص) را شناخته بود بدو پیام فرستاد اگر آماده تجارت در مال من باشی سهم تورا بیش از دیگران خواهم پرداخت.
از این سفر سود فراوانی نصیب خدیجه شد، چون، مردی را به تجارت گرفته بود که درامانت، راستگویی و درستکاری شهرت داشت. پس از این سفر تجارتی بود که خدیجه به ازدواج محمد (ص)در آمد». [۱۳۲]
با توجه و دقت در ازدواج پیامبر گرامی اسلام و حضرت خدیجه (س) متوجه میشویم سجایای اخلاقی چون پاکدامنی و امانت داری وصداقت وعقل تجارت و معاش از جمله خصایص حضرت رسول بوده است.
فصل دوم
ازدواج صغار و نقش مصلحت
در آن
مبحث اول: صغیر کیست؟
برای بررسی موضوع ازدواج صغار ابتدا باید بدانیم که به چه کسانی صغیر میگویند:
صغار جمع صغر است، ودر اصطلاح به کسی گفته میشود که ازنظر سن به نمو جسمانی و روحی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد.درفقه امامیه و در تبصره ۱ماده ۱۲۱۰ ق.م پایان صغرو رسیدن به سن بلوغ را درپسر ۱۵سال تمام قمری و در دختر ۹سال تمام قمری دانستهاند.
البته تنها رسیدن به این سن ، کافی نیست که صغیر از حجر خارج گردد، بلکه رشد و رشید بودن هم شرط خروج ازصغر است، لذا در تعریف دیگری میتوان چنین گفت:
صغیر کسی است که بالغ و رشید نشده باشد[۱۳۳].
صغیر بر دو قسم است: صغیر ممیز وصغیر غیر ممیز
صغیر ممیز: کسی است که میتواند عقود وایقاعات را از یکدیگر تشخیص داده و سود و زیان وهمچنین آثارو احکام مهم را بداند.
صغیر غیر ممیز: کسی است که قوه تشخیص سود وزیان وآثار و احکام مهم عقد و ایقاعات را نداند مانند: کودکان شیر خوار[۱۳۴].
می دانیم که صغیر ممیز نمیتواند بدون اذن ولی ازدواج کند. در حقوق، به تبعیت از فقه اسلامی به ولی قهری (پدر و جد پدری) اختیار داده شده است که با رعایت مصلحت محجور، برای او عقد نکاح ببندد. علاوه بر آن اگر صغیر به سن بلوغ نرسیده باشد و بخواهند او را به عقد نکاح، در آورند باید دادگاه هم آن را اجازه دهد و در این خصوص رعایت و تشخیص مصلحت به عهده ی دادگاه است.و نیز دادگاه مصالح پزشکی طفل را نیز در نظر میگیرد.
حال میخواهیم بدانیم این مصالح پزشکی چیست ؟
در این خصوص به کتاب حقوق مدنی دکتر سید حسن امامی مراجعه میکنیم که در آن آمده: «مصالح پزشکی عبارت از، وضعیت مزاجی وروحی دختر یا پسر است که اقتضا می کند که قبل از سن معین قانونی ازدواج نمایند که تشخیص آن وضعیت با پزشک متخصص است ودر خواست اعطای معافیت صغیر از شرط سن ازدواج، بوسیله ی ولی یا قیم از دادستان حوزه ی اقامتگاه صغیر بعمل میآید، در درخواست مزبور مصالحی که ایجاب می کند معافیت از شرط سن به صغیر اعطا شود ذکر میگردد.دادستان چنانچه مصالحی که بیان شده موجب اعطای معافیت بداند به پزشک قانونی مراجعه نموده تا از جهات مزاجی صغیر را معاینه کنند.پزشک از نظر قابلیت صحی برای روابط جنسی و عواقب روحی و مزاجی، صغیر را معاینه نموده عقیده ی خود را کتباً به دادستان میدهد.
دادستان در صورتی که نظریه پزشک را موافق دید از دادگاه شهرستان درخواست اعطای معافیت از شرط سن، برای صغیر می کند و درخواست ولی یا قیم و گواهی پزشک را به ضمیمه آن به دادگاه میفرستد.دادگاه پس از رسیدگی به مصالحی که موجب درخواست معافیت شده است و تشخیص تاثیر آن، معافیت از شرط سن به صغیر اعطا می کند»[۱۳۵].
در اینجا به این پرسش میرسیم که آیا طفل صغیر میتواند بدون اذن ولی قهریاش صیغه نکاح را جاری و ازدواج کند؟ این مسئله در فقه امامیه، مورد اختلاف است برخی از فقها مانند صاحب جواهرایجاب و قبول صغیر (ممیز و غیر ممیز) را باطل دانستهاند چون معتقدند کودک در نکاح و عقود دیگر اعتباری ندارد[۱۳۶]. ولی عده دیگری از فقها ازدواج صغیر ممیز را غیر نافذ شمردهاند و میگویند طفل میتواند با اذن ولی ازدواج کند و پس از رسیدن به سن بلوغ مختار است که آن را اجازه یا رد کند.
اهلیت متعاقدین یکی از شرایط صحت عقد است و این قاعده بر کلیه عقود و معاملات حاکم است. در امر نکاح نیز این موضوع کاربرد و اهمیت بسیاری دارد و همان طور که میدانیم، طفل صغیر نمیتواند بدون اذن ولی ازدواج نماید و در این خصوص تمامی فقها اتفاق نظر دارند و تنها در صورتی که ولی طفل تشخیص دهد که ازدواج برای صغیر و صغیره لازم است آنان را تزویج میکنند.
گفتار اول: مستندات ازدواج صغار در فقه
ولایت ولی در تزویج صغیره از قطعیات است و فقهای عامه و خاصه بر این مسئله اتفاق نظر دارند و بر آن ادعای اجماع شده است[۱۳۷] نصوصی نیز بر آن وجود دارد.
مرحوم شیخ طوسی در نهایه میفرماید: «برای مرد جایز است که دختر صغیره اش را به عقد ازدواج دیگری درآورد و اذن گرفتن او لازم نیست».[۱۳۸]
و نیز سید مرتضی در ناصریات میفرماید:
«تزویج بچههای صغیر لازم نیست مگر توسط پدرانشان و نظر ما (فقهای امامیه) این است که پدران و اجداد پدری میتوانند بچههای صغیر را تزویج کنند و اگر دیگران آنها را تزویج نمودند، صحت عقد معلق بر رضایت آنان بعد از بلوغ است».
علامه حلی در تذکره میفرماید:
ولایت پدر نسبت به تزویج صغیر و صغیره بالاجماع ثابت است و این ولایت از قوی ترین اسباب است. زیرا پدر نسبت به فرزند نهایت شفقت را دارد و ولایت او ، ولایت اجبار است. بنابراین حاکم و غیر حاکم از خویشاوندان حق ندارند با او معاوضه کنند و یا آنچه را او انجام داده است باطل نمایند. لذا اگر پدر، دختر صغیره اش را به کفو خودش تزویج نماید، عقد لازم خواهد بود.[۱۳۹]