۶- مهر کارت به عنوان کیف پول الکترونیک( کارت هوشمند): در فروشگاه ها ومراکز خدماتی که مجهز به دستگاه pos هستند عملیات پرداخت وجوه کالاهای خریداری شده، با بهره گرفتن از مهر کارت انجام می شود . مضافااینکه بااستفاده ازقسمت chip طلایی رنگ کارت (قسمت هوشمندکارت) می تواندرکلیه شعب مهرازطریق حساب متصل به این قسمت کارت وبه صورت offline عملیات دریافت وپرداخت انجام داد.
۳٫۵ - کارت ملی جوان:
این کارت براساس تفاهمنامه منعقده فی مابین بانک و سازمان ملی جوانان برای جوانانی که درسنین ۱۵ الی ۲۹ سال قراردارند،درنظر گرفته شده است. کارت ملی جوان نیزمانند سایرکارتهای مهردارای دو بخش مغناطیسی و هوشمنداست. این کارت علاوه برویژگی های عمومی برشمرده، دارای ویژگی های خاصی نیز هست که سازمان ملی جوانان و بخش خصوصی با نظارت بانک، آنها را به دارندگان اعطا میکند. از ویژگی های این کارت می توان به تخفیف در خرید کتاب، بلیطهای مختلف مراکز فرهنگی و … اشاره کرد.
۴٫۵- ایران کارت:
ایران کارت ابزار مخصوصی است که بانک کشاورزی ایران براساس استاندارد و اصول فنی خاص و رعایت مسائل ایمنی به نام بانوان متقاضی با رعایت مقررات صادر و تحویل نماید. حساب ایران کارت به صورت یکی از حسابهای سپرده سرمایهگذاری کوتاهمدت، سپرده قرضالحسنه جاری و سپرده قرضالحسنه پسانداز برای کلیه بانوان که دارای اهلیت قانونی هستند و همچنین اتباع خارجی که دارای گذرنامه و پروانه اقامت معتبر باشند (منحصراً سپرده قرضالحسنه پسانداز)، براساس ضوابط و شرایط اینگونه حسابها افتتاح میشود. ویژگی ایران کارت به شرح زیر است:
کارت مربوط به بانوان
دارای دو بخش مغناطیسی و هوشمند است .
امکان انجام عملیات واریز،برداشت وانتقال وجه ودریافت مانده و صورتحساب از دستگاههای خودپرداز بانک کشاورزی
امکان انجام عملیات دریافت وجه و دریافت مانده از دستگاههای خودپرداز بانکهای عضو طرح شتاب
امکان انجام عملیات در پایانههای فروش اختصاصی بانک کشاورزی و بانکهای عضو طرح شتاب و کلیه دستگاه های خودپرداز بانکهای فعال در کشور بحرین منصوبه در مراکز خدماتی و فروشگاهها ( بیش از ۸۰۰۰ دستگاه پایانه فروش. (
امکان انجام عملیات خرید بصورت online و offline .
امکان واریز وجه به حسابهای مهر از طریق دستگاه خودپرداز بانک (Depository)
۵٫۵- مهر کارت نوجوان:
مهرکارت نوجوان ابزار مخصوصی است که بانک کشاورزی ایران براساس استاندارد و اصول فنی خاص و رعایت مسائل ایمنی به نام متقاضیان نوجوان بین سنین ۱۱ تا ۱۵ سال با رعایت مقررات صادر و تحویل ولی/ قیم می کند. ویژگی مهرکارت نوجوان به شرح زیر است:
نوجوانان۱۱ الی ۱۵ ساله واجد شرایط دریافت کارت میباشند .
دارای دو بخش مغناطیسی و هوشمند است .
امکان برداشت از دستگاههای خودپرداز طی ۵ مرحله ۵۰۰۰۰ ریالی و جمعاً ۲۵۰۰۰۰ریال روزانه
امکان انجام عملیات خرید بصورت Offline از بخش هوشمند کارت حداکثر به مبلغ ۱۰۰۰۰۰ ریال روزانه
امکان انجام عملیات در پایانههای فروش اختصاصی بانک کشاورزی و بانکهای عضو طرح شتاب و کلیه دستگاه های خودپرداز بانکهای فعال در کشور بحرین منصوبه در مراکز خدماتی و فروشگاهها ( بیش از ۸۰۰۰ دستگاه پایانه فروش )
امکان انجام عملیات واریز،برداشت وانتقال وجه ودریافت مانده و صورتحساب از دستگاههای خودپرداز بانک کشاورزی
امکان انجام عملیات دریافت وجه و مانده از دستگاههای خودپرداز بانکهای عضو طرح شتاب و کلیه دستگاه های خودپرداز بانکهای فعال در کشور بحرین ( بیش از ۱۵۰۰ دستگاه خودپرداز ).
۴٫۶٫۱٫۲- سیر تحولات فناوری اطلاعات در صنعت بانکداری
فناوری بانک ها مشتمل بر فناوری پردازش، ثبت، نگهداری، تغذیه و تبادل اطلاعات مشتریان است. این فناوری طی دوره های چهار گانه ای به تکامل رسیده است. هر دوره از تکامل، به مدیران سیستم بانکی این امکان را داده است که اوقات تلف شده را در شرایط کار رقابتی به حداقل برسانند و در گستره بالاتری به ارائه خدمات بپردازند. در بانکداری سنتی مبتنی بر کاغذ، مراحل کار با پیگیری مداوم چک ها، دفاتر کل، معین و گردش اطلاعات از مکانی به مکان دیگر ادامه می یابد.
اگر چه این جریانات بسیار گسترده است، ولی در تمام بانک ها به صورت یکسان به اجرا در می آمدند و ادامه می یافتند. برداشت نقدی درحساب مشتریان ثبت می شد و اسناد اعتباری دیگر ایجاد یا ضمیمه می شدند. تمام عملیات پیچیده دیگر در کار بانکی براساس اسناد ثبت شده و واضح که حالت استاندارد دارد به گردش در می آیند. قسمت عمده کارهای بانکی شامل اخذ اطلاعات است که براساس آنها، اسناد شکل می گیرند و انتقال اطلاعات حاصله به کسانی است که لازم است از این تغییرات مطلع گردند. تحول الگوهای اساسی فناوری در صنعت بانکداری در چهارچوب دوره هایی رخ داده است که هر یک از این دوره ها در ادامه تشریح می گردد ( عباسی نژاد، ۱۳۸۸، ص ۳۵-۲۹).
دوره اول: اتوماسیون پشت باجه[۲۹]
این نخستین دوره کاربرد کامپیوتر در صنعت بانکداری بود. با بهره گرفتن از کامپیوترهای مرکزی، اطلاعات و اسناد کاغذی تولید شده در شعب به صورت بسته بندی شده به مرکز ارسال و پردازش شبانه انجام می شود. در این دوره کاربرد اصلی کامپیوتر، محدود به ثبت دفاتر و تبدیل کاغذ به فایل های کامپیوتری است. فناوری اتوماسیون پشت باجه که در دهه ۱۹۶۰ رواج داشت، این امکان را فراهم نمود تا دفاتر و کارت ها از شعب حذف و گردش روزانه حساب ها در پایان وقت هر روز به کامپیوترهای مرکزی برای به روز شدن ارسال گردد.
پیشرفت اتوماسیون پشت باجه در دهه ۱۹۷۰ باعث شد که به جای ارسال اسناد کاغذی به مرکز، عملیات روزانه شعب از طریق ثبت آنها بر روی محیط های مغناطیسی به مرکز ارسال گردد و پردازش اطلاعات و به روز رسانی حساب ها، کماکان در اتاقهای کامپیوتر مرکزی صورت می گرفت. در این دوره عملیات اتوماسیون تأثیری در جهت رفاه مشتریان بانک ها ایجاد ننمود و تأثیر رقابت نیز بین بانک ها بر جای نگذاشت. در طول این دوره سیستم های پردازش جمعی و سیستم های بزرگ کامپیوتری به خدمت گرفته شدند و تنها تأثیر اتوماسیون در این دوره ایجاد دقت و سرعت موازنه حساب ها و حذف دفاتر و کارتهای حساب از شعب بانک ها بود.
دوره دوم: اتوماسیون جلوی باجه [۳۰]
این دوره، از زمانی آغاز می شود که کارمند شعبه در حضور مشتری، عملیات بانکی را به صورت الکترونیکی ثبت و دنبال می کند. از اواخر دهه ۱۹۷۰ امکان انتقال لحظه ای از طریق بکارگیری ترمینال ها در جلوی باجه فراهم آمد. این ترمینال ها که به ظاهر شبیه به کامپیوترهای شخصی امروزی بودند، از طریق خطوط مخابراتی به کامپیوتر های بزرگ مرکزی متصل می شدند و امکان انتقال اطلاعات به صورت مؤثر در بین شبکه های بزرگ کامپیوتری و ترمینال های ورودی و خروجی بوجود آمد. در این دوره کارمندان شعبه قادر شدند به صورت لحظه ای به حساب های جاری دسترسی داشته باشند به عنوان مثال، «نات وست» یکی از بانک های انگلیسی با بهره گرفتن از این سیستم و به کارگیری ترمینال های نصب شده در جلوی باجه ارائه سرویس های لحظه ای را به مشتریان حساب های جاری خود آغاز نمود؛ اما کماکان کار به روز رسانی حساب ها وتهیه گزارش های مربوطه توسط پردازشگر های مرکزی، شبانه انجام می شد. در این دوره بانک ها مجبور بودند برای رسیدن به اتوماسیون جلوی باجه، شبکه های مخابراتی اختصاصی داشته باشند، در حالیکه شبکه های مخابراتی موجود در اختیار و انحصار شرکت های دولتی بود و استفاده از آنها نه تنها از نظر فناوریکی محدود بود، بلکه بسیار گران و پرهزینه بود. این شبکه های اطلاعاتی، ترمینال های بانکی را به مراکز کامپیوتری پشت باجه مرتبط و متصل می ساخت. در این دوره یعنی دهه ۱۹۸۰ بدون شک سرعت دسترسی کارمندان بانک ها به حساب های مشتریان و سرعت انتقال اطلاعات افزایش یافت و ارائه خدمات به مشتریان بهبود پیدا کرد. در حال حاضر اثرات اقتصادی و رقابتی این شیوه خدمت رسانی محدود شده است. در این دوره هنوز تمایل به استفاده از اسناد کاغذی وجود دارد. اگر چه ترمینال ها امکان جستجو و پردازش را سهولت بخشیده اند، ولی هنوز تمامی کارها توسط کارمندان بانک و از طریق ورود اطلاعات و گردش حساب ها به ترمینال ها صورت می گیرد و فقط نیاز به استفاده انبوه از اسناد کاغذی تا حدودی بر طرف می شود. در این دوره نمی توان کارکنان بانک ها را کاهش داد. چرا که هنوز نیاز به افرادی که پاسخگوی مراجعین به بانک ها باشند، وجود دارد. نزم افزارهائی که در این دوره به کار گرفته می شوند کماکان غیر یکپارچه و جزیره ای است. علیرغم امکان دسترسی لحظه ای کارکنان بانک ها به حساب های مشتریان، محصولات مختلف بانکی شامل انواع حساب های بانکی، وام ها، سرویس های بیمه ای و نقل و انتقال وجوه، مستلزم مراجعه مشتری به بانک ها است و یکپارچگی و پیوستگی بین نرم افزارهای تولید شده وجود ندارد.
دوره سوم: متصل کردن مشتریان به حسابهایشان
در این دوره که از اواسط دهه ۸۰ آغاز شد امکان دسترسی مشتریان به حسابهایشان فراهم می شود. یعنی مشتری از طریق تلفن یا مراجعه به دستگاه خودپرداز و استفاده از کارت هوشمند یا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به حسابش دسترسی پیدا می کند و ضمن انجام عملیات دریافت و پرداخت، نقل و انتقال وجه را به صورت الکترونیکی انجام می دهد. سالن بانک ها به مرور خالی از صف های طولانی مراجعین می شود. آن دسته از کارمندانی که در جلوی باجه به امور دریافت و پرداخت از حساب ها اشتغال دارند، به بخش های دیگر نظیر بازاریابی و خدمات مشتریان منتقل می شوند. خطوط انتقال اطلاعات مثل ماهواره های مایکروویو، مودم های بدون سیم، حجم زیادی از کار را پیش می برند ولی نه همه آن را. بطور کلی می توان گفت در این دوره وجود نیروی انسانی در شعب بانک ها هنوز الزام آور است و مشتریان احساس می کنند که خدمات بهتری را دریافت می کنند، زیرا خود شاهد کار خود هستند. پول کاغذی هنوز در جریان است و از این رو دریافت پول، هنوز یکی از فشارهای کاری است. سیستم های تلفنی امکان استفاده ۲۴ ساعته مشتریان را فراهم می سازد و محدودیت ساعت کار بانک تنگنای جدی مشتریان نیست. متصل شدن مشتریان به حساب های بانکی خودشان همانقدر که برای مشتریان سودمند است، برای بانک نیز می تواند مفید باشد، زیرا حذف کاغذ و صرفه جوئی در کارکنان امکان پذیر می گردد. گسترش ظرفیت های کاری در دوره سوم برای بانک ها نسبتاً ارزان تمام می شود. زیرا با افزایش ظرفیت ارتباطات، تعاملات بانکی با بهره گرفتن از فناوری، ارزانتر از استخدام و جذب نیروی انسانی خواهد بود. در این دوره مشتری کماکان برای دریافت دیگر خدمات بانکی مثل وام، خدمات بیمه ای و غیره باید به شعب مراجعه کنند و فقط عملیات بانکداری شعبه ای، شامل دریافت های مشتریان، بدون مراجعه به بانک انجام می شود.
از مهمترین ویژگی های دوره سوم که آن را از دوره های قبل و بعد متمایز می سازد، عبارتند از: توسعه جزیره ای سیستم های مکانیزه در جلوی باجه و پشت باجه و همچنین توسعه سیستم های ارتباطی مشتریان با حسابهایشان مثل دستگاه های خودپرداز بانکی و تلفن بانک و فاکس بانک. در دوره سوم هنوز نیروی انسانی در ارائه خدمات مؤثر است و بخشی از نیروی انسانی وظیفه ایجاد هماهنگی بین سیستم های جزیره ای و نیازهای مختلف مشتریان را بر عهده دارد. کارت های اعتباری و هوشمند به معنای واقعی و به صورت کامل الکترونیکی نشده و به عبارت دیگر بخشی از فرایند الکترونیکی وارد عملیات بانکی و سیستم های مکانیزه شده است.
دوره چهارم: یکپارچه سازی سیستم ها و مرتبط کردن مشتریان با تمامی عملیات بانکی
آخرین دوره، زمانی آغاز می شود که همه نتایج بدست آمده از دوره های قبل بطور کامل به سیستم عملیات الکترونیکی انتقال یابند. تا هم بانک و هم مشتریان بتوانند به صورت دقیق و منظم اطلاعات مورد نیازشان را کسب نمایند. اگر چه آهنگ این تحولات متفاوت است، اما این چهار دوره بطور یکسان در صنعت بانکداری روی خواهند داد. لازمه ورود به این مرحله داشتن امکانات و تکیه گاه مخابراتی و ارتباطی پیشرفته و مطمئن است. این دوره با جمع بندی بخش های نرم افزاری و سخت افزاری در دوره های پیشین به صورت واقعی ارتباط بین بانک و مشتریانش را به تصویر می کشد. در دوره های قبلی اغلب بانک ها بدون ساماندهی و نظم مشخص تنها به خلق جزایر مکانیزه پرداختند.
دوره چهارم به یکی از دو وجه زیر تأکید دارد:
تلاش برای استاندارد سازی نرم افزاری و سخت افزاری در سیستم های کامپیوتری موجود برای رسیدن به یک سیستم یکپارچه
تلاش برای تأسیس سیستم های یکپارچه صرفنظر از سیستم های جزیره ای که قبلاً بوجود آمده است
بوجود آوردن سیستم های جدید که اساس آنها مشتری است، نه حساب مشتری، اغلب با صرف هزینه های زیادی همراه است و تلاش طاقت فرسا می خواهد. یکی از چالش های اصلی در سیستم های بزرگ بانک ها در این دوره انتخاب یکی از این دو راه است که هر یک بحث های مربوط به خود را می طلبد و انتخاب هر یک بستگی به استراتژی بانک مبتنی بر یک تحلیل عمیق هزینه - فایده دارد.
در این دوره مشتری در انجام فعالیت بانکی مشارکت دارد، سیستم منسجم به او این امکان را می دهد که وارد بانک شده و مانند یک کارمند بانک، کار خود را از طریق کانال الکترونیکی به انجام برساند. صرفه جوئی واقعی در نیروی انسانی در این مرحله رخ می دهد و عدم نیاز به شعب انبوه فیزیکی در این مرحله خود را نشان می دهد. مهمترین نقطه تمایز این دوره با دوره سوم، در این است که بانک ها قصد دارند در این دوره نیروی انسانی شاغل در بخش های هماهنگ کننده سیستم های جزیره ای را آزاد نمایند. و مشتری قدرت دخالت در انجام کارش را بدون رویاروئی با انسان و بدون عمل فیزیکی مانند تلفن زدن یا حرکت کردن به سوی دستگاه خودپرداز داشته باشد. در این دوره سیستم یکپارچه این امکان را به مشتری می دهد که از کامپیوتر منزل یا محل کار خود خدمات متعارف مورد نیاز خود را از سیستم الکترونیکی بانک دریافت نماید. در این دوره صرفه جوئی واقعی در نیروی انسانی بوجود می آید و پول کاملاً حالت الکترونیکی پیدا می کند و ابزار تعامل دو طرف یعنی مشتری و بانک، خدمات الکترونیکی می شود. این در حالی است که در دوره سوم مشتری حتی برای دریافت وام یا خدمات بیمه ای و دیگر سرویس های بانک بی نیاز از مراجعه به بانک است (عباسینژاد، ۱۳۸۸، ص ۳۵-۲۹).
۷٫۱٫۲- فناوری مورد استفاده (رویکردهای) بانکداری الکترونیک
۱٫۷٫۱٫۲- ماشین های خودپرداز[۳۱]
یکی از اولین رویکردهای بانکداری الکترونیکی که در مراحل اولیه توسعه این روش بانکداری پدیدار شد، ماشین های خودپرداز اتوماتیک بود. این دستگاه ها به عنوان اولین جرقه های توسعه بانکداری الکترونیکی از اواخر دهه ۱۹۶۰ پا به عرصه ظهور گذاشتند. این ماشین ها بسیاری از خدمات بانکی را به صورت شبانه روزی انجام می دهند و با بهره گرفتن از یک شماره شناسنائی شخصی مشتریان می توانند به دریافت و پرداخت پول و انتقال وجه بین حساب ها بپردازند و یا اطلاعاتی را در مورد حساب خود بدست آورند و در خواست دسته چک و صورتحساب کنند. مبادلات انجام شده به صورت الکترونیکی و بلافاصله ثبت می شود.
ماشینهای خودپرداز، پردازنده ها یا پایانه های الکترونیکی هستند که توسط بانک ها برای تسهیل کار مشتریان بانک، در مکان های خاصی نصب می شوند و به طور ۲۴ساعته به ارائه ی خدمات بانکی می پردازند. دستگاه خودپرداز بانکِ فشرده ای است که در کسب و کار روزمره به کار گرفته می شود و به طور قابل توجهی در مکانهای تجاری غیر بانکی و بانکی از جمله هتل ها، فروشگاه ها و… نصب می شود. مشتریان با در دست داشتن کارت و وارد کردن شماره ی رمز خود می توانند بسیاری از امور بانکی خود را انجام دهند. آنها می توانند از طریق این ماشین ها کارهای زیر را انجام دهند:
برداشت وجه از حساب
