شیوه زندگی به صورت عملکردهای روزمره در می آیند، عملکردهایی که در نوع پوشش، خوراک، طرز کار، و محیط مطلوب برای ملاقات با دیگران تجسم می یابند هریک از تصمیم گیری هایی که یک شخص در زندگی روزمره می کند (چه بپوشم، چه بخورم، در کار چگونه کار کنم، پس از پایان کار با چه کسی ملاقات کنم) در تعیین و تنظیم امور روزمره مشارکت دارند. هر شیوه زندگی مستلزم مجموعه ای از عادات و جهت گیری ها است. بنابراین برخوردار از نوعی وحدت است که علاوه بر اهمیت خاص خود از نظر تداوم امنیت وجودی پیوند بین گزینش های فردی موجود در یک الگوی کم و بیش منظم را نیز تأمین می کند. شخصی که خود را متعهد به شیوه زندگی معینی می داند، انتخاب های دیگر را لزوماً خارج از موازین و معیارهای خویش می بیند (ارجمند سیاهپوش و حیدری زرگوش، ۱۳۹۱: ۹۶).

۲-۵- کیفیت زندگی
۲-۵-۱- دیدگاه های مربوط به کیفیت زندگی شهری
محیط شهری در روند توسعه و تکمیل مفاهیم کیفیت محیط در نواحی سکونتی رویکردهای مختلفی ارائه شده است. از جمله می توان به دیدگاه سیاست گذاران، دیدگاه مخاطب محور، دیدگاه کارشناس محور، دیدگاه روان شناختی-ادراکی، دیدگاه نیمه تجربی اشاره کرد.
۲-۵-۱-۱- دیدگاه سیاست گذاران
دیدگاه سیاست گذاران بر درک و تعریف کیفیت محیط شهری بر پایه دو رویکرد کارشناس محور و مخاطب محور قرار دارد.
۲-۵-۱-۲- دیدگاه مخاطب محور
این رویکرد بر پایه سطوح متفاوت ادراک محیطی مخاطبین قرار دارد. از مخاطبین در خصوص عواملی که بر روابط متقابل شان اثر می گذارد، سوال می شود و متغیرهای کیفیت محیط استخراج می گردد. به عبارت دیگر در این رویکرد معیار کیفیت بر پایه درک مخاطبین عام از چگونگی فهم شان و انتظارشان از حوزه تعامل اجتماعی متقابل مبتنی است. در اینجا هدف گروه خاصی نمی باشد بلکه درک کلیت جامعه مهم است (Van poll, 1997: 14).
۲-۵-۱-۳- دیدگاه کارشناس محور
در این دیدگاه نظرات کارشناسان مبنای تمامی بررسی ها و تصمیمات مربوطه قرار می گیرد این دیدگاه از ابعاد مختلفی مورد نقد قرار می گیرد. معمولاً سه دلیل عمده جهت ناکارآمدی این روش مورد اشاره قرار می گیرد.
۱- هیچکدام از این مطالعات منجر به شناسایی لیست جامعی از عوامل تأثیرگذار در کیفیت محیط سکونتی نشده است.
۲- عدم اتفاق نظر متخصصان در تعداد، ماهیت ابعاد اساسی کیفیت محیط، گروه بندی این ابعاد و غیره با یکدیگر، به طوری که حتی یک کارشناس در زمان های متفاوت نظرات مختلفی را عنوان کرده است.
۳- ثابت شده است که در کل کارشناسان و مردم بر روی عوامل تعیین کننده کیفیت محیط توافق لازم را ندارند. این عامل به عنوان مهمترین عامل مطرح شده است (Crap & et al, 1976: 243). این در حالی است که نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مؤلفه های سنجش کیفیت بر اساس رویکرد کارشناس محور با سنجش های حاصله از منظر غیرکارشناسان (ساکنان) شباهت کمی باهم دارند (Van poll, 1997: XV).
لنس و مارانس در سال ۱۹۶۹ دریافتند که ارزیابی های برنامه ریزان بر روی ویژگی های واحد همسایگی پاسخگوی ارزیابی های ساکنان از واحد همسایگی نبوده و نتیجه گرفتند که برنامه ریزان و مشتریان در مفاهیم یکسان از کیفیت محیط سهیم نبوده اند. همچنین در سال ۱۹۷۲ با مطالعه خانوارهای نواحی کم درآمد تلاش کردند تا متغیرهای تعیین کننده رضایتمندی را مشخص کنند. این محققان ۲۰ متغیر تأثیرگذار در رضایتمندی ساکنین از واحد همسایگی را فهرست کردند. نتایج بررسی نشان داد که تنها ۱۱ ویژگی اول توسط بیشتر از نیمی از مخاطبان ساکن به عنوان عوامل بسیار مهم تلقی شده اند (Crap & et al, 1976: 244). از طرفی میزان تفاوت بین ادراکات ساکنان و کارشناسان از کیفیت محیط مهم تلقی می گردد، زیرا ممکن تأثیر گذارد (Eyles, 1990: 144). بررسی مطالعات انجام شده در ماهیت کیفیت محیط در نواحی مسکونی بیانگر این بوده است که بسیاری از مطالعات در این قسمت به سمت تحلیل مفهوم همه جانبه کیفیت محیط شهری هدایت نشده، بلکه بیشتر به سمت فهم یک جنبه انتخابی از آن هدایت شده است. در بیشتر مطالعات از نظرات کارشناسان استفاده شده است، در حالی که بررسی های اخیر نشان داده که نظرات کارشناسان با نظرات ساکنان مطابقت نداشته است (Crap & et al, 1976: 246).
نتایج حاصل از ارزیابی اهداف عملیاتی سیاست های اتخاذ شده، نشان می دهد که کیفیت محیط های محلی تنها توسط عوامل فیزیکی تعیین نمی شوند بلکه در کار ویژگی های فیزیکی، ویژگی های روان شناسی اجتماعی و ویژگی های محیط ساخته شده نیز از ویژگی های مهمی می باشند که در بررسی کیفیت محیط باید بررسی شوند. کیفیت محیط های مسکونی شهری یک مفهوم سلسله مراتبی ویژگی چندگانه است؛ بدین معنی که کیفیت محیط توسط چندین ویژگی اساسی توصیف می شوند (Van poll, 1997: 151).
۲-۵-۱-۴- دیدگاه روان شناختی- ادارکی
از نقطه نظر این دیدگاه ارتباط بین شخص-محیط توسط هر دو دسته از ویژگی های شخص و محیط متأثر می شود. در این دیدگاه نحوه ارزیابی شخص از کیفیت محیط سکونتی اش بر اساس ارتباط بین شخص و محیط توصیف می شود. بدین ترتیب که در ارتباط بین شخص و محیط توسط ویژگی های شخصی (همچون سن، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، روش های مختلف سازگاری، خصیصه های روان شخصیتی و…) خصیصه های محیط همچون ارزش های موجود در محیط یا ظرفیت ارزشی آن، قابلیت سنجش پذیری و ویژگی های خاص محیط و همچنین در کنار دو عامل منجر به ارزش پذیری شخص از محیط پیرامونی اش می شود (Van poll, 1997: 15).
۲-۵-۱-۵- دیدگاه های نیمه تجربی
در مغایرت با رویکرد مبتنی بر قضاوت کارشناسان، رویکرد دیگری که به دنبال فهم مفاهیم و مؤلفه های کیفیت محیط و رضایت مندی بدون ارجاع به سیستم های از قبل متصور شده می باشد، قرار می گیرد. این رویکرد بر ادراکات ساکنان از کیفیت سکونتی و فرآیندهای تجربی در جهت جمع آوری آیتم ها یا دسته بندی آن ها به سمت ابعاد کلی تر و معیارها، متمرکز می شود اما هر دو کار را با هم انجام نمی دهد. بنابراین می توان آن ها را به عنوان مدلی نیمه تجربی دانست (Crap & et al, 1976: 244). از جمله مطالعات کراپ در سال ۱۹۶۶ که تلاش کرد تا کیفیت های محیطی را از ساکنان بدون ارجاع به یک سیستم از پیش طراحی استخراج کند؛ کراپ از مخاطبان مسن پرسید که در محیط سکونتی جدیدشان چه چیزی را دوست دارند و فکر می کنند که چه چیزهایی باید در امکانات و تجهیزات آینده برای مردم مسن اجتناب ناپذیر باشد؟ همچنین مطالعات زینر در سال ۱۹۷۰ رضایت مندی اهالی و واحد همسایگی را در محلات طراحی شده و طراحی نشده مطالعه کرد. در واقع می توان گفت زینر به دنبال معیارهای سازنده رضایت مندی از ساکنین بوده که بر این اساس طرح سؤالاتی همچون وقتی که شما به دنبال یک مکان برای زندگی کردن می گردید، چه چیزهایی به صورت خاص شما را به آمدن به این مکان جذب می کند؟ این هدف را دنبال کرده است. بنابراین می توان گفت، ضعف اصلی مطالعات این چنینی در این بود که اگرچه معیارها توسط ساکنان عنوان می شد، اما پاسخ ها با توجه به نظرات کارشناسان طبقه بندی می شد. بنابراین در نتیجه گیری ها نظرات کارشناسان وارد شده که ممکن است بازتاب نظارت ساکنان نباشد. همچنین عمده این مطالعات نه به صورت عام بلکه بر روی اقشار و یا محیط خاص متمرکز می شدند که نتیجه قابل تعمیم به عموم نبود (همان، ۲۴۵).
۲-۵-۲- رویکردهای نظری کیفیت زندگی
هر عبارتی که برای تعریف کیفیت زندگی شهری به کار رود، کیفیت زندگی یک فرد به حقایق عینی و خارجی زندگی اش و دریافت ها و ادراکات درونی و ذهنی او از این عوامل از خودش وابسته است. این اولین مقوله دو قسمتی تصدیق شده به وسیله اکثر پژوهشگران است. بنابراین، تحقیق در مورد کیفیت زندگی شهری می کوشد تا اثر مرکب این عوامل عینی و ذهنی را بر رفاه و سعادت شهروندان سنجش نماید. بنابراین برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت زندگی شهری هم با ارقام و آمارهای عینی و واقعی زندگی شهروندان و هم با درک روانی و ذهنی افراد از موقعیت زندگی آن ها در ارتباط است (Schynus & Boelhouwer, 2004: 8). کیفیت زندگی به عنوان پدیده ای میان رشته ای به بسیاری از رشته های علمی و تخصصی امروز مربوط می شود و هدف همه رشته های علمی مهم دنیا به شکلی در پژوهش خود رسیدن به شرایط مناسب و مطلوبی (مستقیم و غیر مستقیم) می باشد. در این مسیر پژوهشگران، راه های بسیاری را طی کرده و مدل ها و الگوهای مناسبی را در رهیافت علمی خود دریافتند و با گسترش دانش و تخصصی شدن و آسان ساختن مسایل پیچیده دنیا، هر یک از رشته های تخصصی راه و نگاه هایشان نیز به کیفیت زندگی دگرگون گردید و دیدگاه های متفاوتی برای کیفیت زندگی به وجود آمد. در این اینجا رویکردهای مربوط به کیفیت زندگی را تشریح خواهیم ساخت.
۲-۵-۲-۱- رویکرد برنامه ریزی شهری
همزمان با تقویت رویکردهای اجتماعی در طرح های برنامه ریزی شهری، به جایگاه شهروندان و مسائل مربوط به کیفیت زندگی آنان بیش از پیش توجه شد. اهم رویکردها در این زمینه عبارت اند از: برنامه ریزی حمایتی که در ۱۹۶۵ توسط پل دیویداف (Paul Davidoff) در امریکا و در جهت مبارزه با تبعیض نژادی و حمایت از فقرا و محرومان شکل گرفت و البته ارتباط نزدیکی با برنامه ریزی عدالت خواه داشت؛ برنامه ریزی فرایندی در دهه ی ۱۹۷۰، برنامه ریزی مشارکتی و دموکراتیک که با تأکید بر کثرت گرایی، جامعه ی مدنی، نهادهای اجتماعات محلی و سازمان های غیرحکومتی تدوین شد، برنامه ریزی گام به گام که توسط چارلز لیند بلوم مطرح شد و همچنین برنامه ریزی پاسخگو که شین مک کونل در ۱۹۸۱ با تأکید بر پاسخگویی به مدیران به نیازهای مردمی در حین اجرای برنامه ها اشاره دارد (علی اکبری و امینی، ۱۳۸۹: ۱۲۸-۱۲۷). از این رو چشم انداز برنامه ریزی برای شهر در هر مقطعی باید به سوی کیفیت زندگی مطلوب جهت گیری کند (رهنمایی و پور موسوی، ۱۳۸۵: ۱۸۰) و علاوه بر توجه به اهداف کالبدی و کارکردی، باید به نیازهای کیفی و روانی مردم در محیط زندگی شهری مانند هویت اجتماعی، امنیت و رفاه اجتماعی، اشتغال پایدار، آسایش روانی، احساس زیبایی، همبستگی و تعلق اجتماعی و غیره، نیز پاسخ گوید (سعیدی رضوانی و حاجی نوروزی، ۱۳۹۲: ۵).
بکارگیری مفهوم کیفیت زندگی شهری در عرصه برنامه ریزی، در واقع واکنشی است علیه توسعه یک بعدی اقتصادی در سطح ملی و توسعه صرفاً فیزیکی-کالبدی در مقیاس شهری و همچنین تلاشی است در جهت دستیابی به معیارهای جامع تر و چند بعدی در عرصه برنامه ریزی. بر این اساس، منظور از کیفیت زندگی شهری در نظر گرفتن شاخص های اجتماعی، اقتصادی در عین توجه به شاخص های کالبدی و کارکردی است. رویکرد نوین برنامه ریزی شهری با توجه به مفهوم کیفیت زندگی و به تبع آن در نظر گرفتن شاخص های اجتماعی-اقتصادی در روند و فرایند برنامه ریزی، پس از تلاشهای اولیه کشورهای مختلف جهان به خصوص انگلستان و ایالات متحده آمریکا، با حمایت سازمان ملل متحد به تدریج در نظام برنامه ریزی ملی و شهری سایر کشورهای جهان جای خود را کم و بیش باز کرده است، به طوری که در دو دهه اخیر، مفهوم و کاربرد شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و روانی به طور روزافزونی وسعت و عمق پیدا کرده و برنامه ریزان و مدیران شهری را به جستجوی معیارها و روش های جدید برای ارتقای کیفیت زندگی شهری سوق داده است. بر پایه این نگرش هدف اصلی از برنامه ریزی و طراحی شهری دستیابی به تأمین کیفیت مسکن شهروندان، کیفیت حمل و نقل (همگانی)، کیفیت فضاهای اجتماعی، مدنی و… و در نهایت کیفیت محیط زندگی شهری است (شهپری، ۱۳۹۰: ۱۹).
۲-۵-۲-۲- رویکرد جغرافیایی
جغرافی دانان همواره در پی بهینه کردن رابطه متقابل انسان و محیط در جهت مطلوبیت بخشی به زندگی انسان بوده اند. رونالد جانستون جغرافی دان سرشناس می گوید: در زمان ما هدف بسیاری از جغرافی دانان این است که در سراسر جهان با حذف نابرابری های شدید اجتماعی و اقتصادی، همه ی خانواده ها بتوانند به شغل دائمی، مسکن سالم، بهداشت و درمان و امنیت و به طور کل به حدی رضایت بخش از کیفیت زندگی دست یابند (حاجی نژاد و همکاران، ۱۳۹۰: ۱۳۰). در سالهای پایانی دهه ۱۹۶۰ میلادی بحث های مهمی در جغرافیای رادیکال مطرح شد که محور آن شناسایی فرایندهای موجود در ورای جلوه های فضایی نابرابری یا توسعه ی ناموزون بوده است. در این دیدگاه نابرابری را باید ویژگی ذاتی هرگونه تصوری از کیفیت زندگی دانست (ذکایی و روشنفکر، ۱۳۸۴: ۶). دیوید اسمیت از نخستین جغرافی دانانی بود که درباره کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی در جغرافیا بحث کرد و برای بررسی کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی از شاخص های اجتماعی ذهنی و مقایسه ی عینی استفاده می کند که برای سنجش مورد نخست از پرسش نامه و برای مورد دوم از مشاهده و آمار استفاده می گردد. شاخص های مورد تأکید او را بهداشت، مسکن، خدمات عمومی، تعلیم و تربیت، فرصت های اشتغال، حقوق و مزد، خوراک، حق رأی، امید به زندگی، مصرف سرانه ی پروتئینی حیوانی، درصد ثبت نام در مدارس، تعداد متوسط تلفن و روزنامه و نظایر آن تشکیل می دهند (اسمیت،۱۳۸۱: ۱۶۹-۱۶۰). همواره هدف غایی مطالعات جغرافیایی ارتقاء کیفیت زندگی است. در تعاریف بسیاری از علم جغرافیا از زمان های بسیار دور (شاید از زمان اراتوستن) تاکنون به رابطه متقابل انسان و محیط تاکید شده است. جغرافی دانان همواره در پی بهینه کردن این رابطه در جهت مطلوبیت بخشی به زندگی انسان بوده اند. در این راستا همواره جوانب مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، محیطی و … که به نوعی با تعریف جغرافیا به عنوان رابطه متقابل انسان و محیط همخوانی و همراهی داشته و در زندگی انسان اثرگذار بوده است را مورد مطالعه قرار داده اند. دیوید اسمیت از جغرافیدان مشهور در کتاب ارزشمند خود با عنوان (جغرافیا و عدالت اجتماعی) بیان می کند که جغرافیا بدون عدالت اجتماعی فاقد آن قدرت و توانایی خواهد بود که بتواند در مطلوبیت بخشی به زندگی انسان توفیق یابد (شکویی،۱۳۷۸: ۱۴۲). رونالد جانسون از دیگر جغرافی دان شهیر می گوید: در زمان ما هدف بسیاری از جغرافی دانان این است که در سراسر جهان با حذف نابرابری های شدید اجتماعی و اقتصادی همه خانواده ها بتوانند به شغل دائمی، مسکن سالم، بهداشت، درمان، آموزش و امنیت (همان منبع:۱۵۶) و بطور کلی به یک حد رضایت بخشی از زندگی دست یابد. جانسون در واقع پا را فراتر از مرحله شناسایی و درک وضعیت کیفیت زندگی انسان ها گذاشته و به دنبال دستیابی به علت ها و عوامل دخیل در کیفیت زندگی می گردد تا با دخالت در آنها بتوان وضعیت را تغییر داد. در واقع می توان چنین عنوان کرد که در هر مطالعه جغرافیایی اساس کار بررسی کیفیت زندگی مردم می باشد (همان منبع:۱۱۰). در علم جغرافیا، کیفیت زندگی شامل مفهوم رفاه فردی است، اما تمرکز بیشتر در مکان های زندگی افراد است (Apparicio & et al, 2008: 357). می توان گفت جغرافیا یکی از رشته های مهمی است که از کهن تا کنون به پیچیدگی روابط انسان و محیط می پردازد و تلاش در ساده کردن و بهینه ساختن پیوستگی بین انسان و محیط است. بنابراین جغرافیا رشته علمی است که هم به شاخص های عینی و هم به شاخص های ذهنی کیفیت زندگی می پردازد.
با توجه به بررسی های هر کدام از رشته های علمی و شاخص مورد پژوهش، به نوعی به کیفیت زندگی فردی و اجتماعی مربوط می شود که هدف نهایی آنها بالا بردن سطح کیفیت زندگی می باشد؛ چون فلسفه سلامت روح و سعادت معنوی بشر را بررسی می نماید و رویکرد اجتماعی که بیشترین مباحث کیفیت زندگی را به خود اختصاص داده اند؛ مانند امنیت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، توانی های مالی و روابط اجتماعی. همچنین از دیدگاه بوم شناسان نیز توزیع فعالیتهای اجتماعی در فضا و زمان بررسی می گردد که این رویکرد بیشتر به علم جغرافیا نزدیک می باشد، چرا که جغرافیا به روابط متقابل انسان و محیط در چهارچوب زمان، فضا و مکان به چالش های محیطی و فضایی می پردازد و به تمام ابعاد زندگی توجه نشان می دهد.
۲-۵-۲-۳- رویکرد فلسفی
ریشه تفکر مدرن در مورد سعادت بشر و رابطه آن با چگونگی زندگی اش را، جز تا زمان پیدایش خط نمی توان با قاطعیت دنبال کرد. از نظر تاریخی تامل در مورد عوامل تشکیل دهنده سلامت و سعادت بشر بیشتر در کارهای فیلسوفان و عالمان دینی مشاهده می گردد (Oliver & et al,2005:12). نگاهی به تاریخ فلسفه نشان می دهد بهزیستی احساسی، که معرف زندگی خوب است، همواره از جانب متفکران سرشناسی چون اپیکور، هابز، استوارت میل، آکویناس و بنتهام مورد تاکید قرار داشته است علاقه مندی به بررسی عوامل موثر برخشنودی و رفاه انسان پیشینه ای طولانی در تاریخ زندگی بشر دارد. در واقع اینکه چگونه باید و می توان زیست که بهترین منفعت را از زندگی کسب کرد، شاید به قدمت قابلیت آدمی برای اندیشه درمورد آینده و عبرت گرفتن از گذشته باشد(بهمنی،۱۳۸۰: ۳۶). در بیشتر تمدن های جهان دو دیدگاه اصلی نسبت به سعادت بشری قابل مشاهده است. در یک دیدگاه، تاکید بر توجه به پرورش صفات نیک و ویژگی های برجسته اخلاقی معطوف است و در دیگری تاکید بر کسب حداکثر لذت ممکن و اجتناب از هرگونه درد مورد توجه است. ارسطو و اپیکور سعادت بشری را در کسب بیشتر فضیلت از راه رعایت اصول اخلاقی و التزام های حفظ سلامت جسمانی حتی به قیمت صرف نظر کردن از لذت، میسر می دانست. در حالی که اپیکور معتقد بود که کسب بیشر لذت و دوری از هرگونه رنج، راز رسیدن به سعادت بشری است. اگرچه بسیاری از پژوهشگران بر این باور هستند که فضای کنونی حاکم بر فلسفه غرب متاثر از جریان فکری دوم است. اما مایه هایی از هر دو تفکر را می توان درتلاش های رایج برای مفهوم سازی و قابل اندازه گیری کردن چگونگی زندگی افراد مشاهده کرد. جان راولز فیلسوف علم اخلاق در زمینه عدالت(مؤلفه کیفیت زندگی) می گوید: عدالت اساس اولیه نهادهای اجتماعی است. می توان منافع جامعه را به نحوی تخصیص داد که حداقل وضعیت سلامتی قابل قبول جامعه برای نیازمندان تضمین شود(Rawls,1971: 941-973). با توجه به منابع محدود باید حداقل خدمات را به افراد جامعه ارائه داد. می توان پیوستگی این رویکرد را با کیفیت زندگی چنین بیان کرد: عدالت اجتماعی، سلامتی روح و روان، سعادت و رضایت از زندگی و …
۲-۵-۲-۴- رویکرد اجتماعی
رویکرد جدیدی نسبت به روش زندگی که به عنوان نمونه توسط بوردیو (۱۹۸۲) در فرانسه و یا لوتک (۱۹۸۹) درآلمان ارائه شد، به سنت قدیمی جامعه شناختی جورج زیمل و ماکس وبر، بر می گردند. در پژوهش مفصلی که توسط کمیته بحران جمعیت در یکصد شهر بزرگ جهان با این عنوان انجام شده است، تأکید اصلی بر شاخصهای اجتماعی سنجش سطح زندگی در شهرهای بزرگ جهان، زندگی و امنیت و بعدهای تازه آن بوده است. شاخصهای کمیته در این بررسی عبارت بوده است از: امنیت عمومی، هزینه های خوراکی، فضای مسکونی، ارتباطات، آموزش عمومی، بهداشت همگانی، آرامش، عمومی، حمل ونقل شهری و هوای مساعد (آسایش، ۱۳۸۰: ۱). رویکرد اجتماعی در سال ۱۹۹۷ در بیانیه آمستردام از سوی ۷۴ نفر از متخصصین حوزه های سیاست گذاری اجتماعی، جامعه شناسی، علوم سیاسی حقوق و اقتصاد مطرح گردید و به سرعت توسعه یافت (Philips, 2006: 176). امروزه شاید به لحاظ تئوریک و عملیاتی مهمترین عنصر کیفیت زندگی اجتماعی باشد. این رویکرد را می توان به عنوان یک بازنگری انسانی در مطلوبیت گرایی و ارزیابی کیفیت زندگی بر اساس درآمد و ثروت به شمار آورد که درون مایه اصلی آن امکانات و توانایی های مالی و روابط اجتماعی است در این چارچوب کیفیت زندگی عبارت است از دامنه ای که شهروندان قادر به مشارکت در زندگی اجتماعی و اقتصادی جامعه شان، تحت شرایطی هستند که بهزیستی و توانایی بالقوه آنها بهبود می یابد. کیفیت اجتماعی که از سوی شهروندان تجربه می شود مبتنی بر شرایط زیر است: (فیتر پتریک، ۱۳۸۵: ۴۶).
الف: تأمین اجتماعی - اقتصادی: دامنه ای است که در آن افراد از منابع کافی بر خوردارند که این امر به دستاوردهای اقدامات حمایتی جامعه، نظام ها و مؤسسات اجتماعی به عنوان زمینه ای برای اجرای فرایند خود-تحققی افراد بستگی دارد.
ب: ادغام اجتماعی: دامنه ای است که افراد می توانند به نهادها و روابط اجتماعی دسترسی داشته باشند. ادغام اجتماعی با اصول برابری و انصاف و علل ساختاری آنها ارتباط دارد و دغدغه اصلی آن در واقع عنصر شهروندی است که در حوزه های حقوق شهروندی، بازار کار، خدمات خصوصی و عمومی و شبکه های اجتماعی مشارکت داوطلبانه دارد.
پ: همبستگی اجتماعی: نیز ویژگی ایست مبتنی بر هویت ها، ارزش ها و هنجارهای مشترک که از یک سو با انسجام به عنوان پایه ای برای هویت های جمعی ارتباط دارد و از سوی دیگر با فرایندی که شبکه های اجتماعی و زیر ساخت های اجتماعی این شبکه ها را ایجاد و پشتیبانی می کند، در ارتباط است. همبستگی اجتماعی حوزه هایی همچون اعتماد، ارزش ها و هنجارهای همگانی، شبکه های اجتماعی و هویت را در بر می گیرد.
ت: توانمندی اجتماعی: به عنوان عامل چهارم محدوده ای است که در آن قابلیت‌های شخصی افراد توانایی فعالیت آنها از طریق روابط اجتماعی ارتقاء می یابد. توانمندی اجتماعی در واقع عبارت است از تحقق فعالیت ها و شایستگی های انسان در خصوص مشارکت کامل در فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. تاکنون سه نوع توانمندی شناسایی شده است:
۱- توانمندسازی شخصی: شامل دانش مهارت و تجربه هایی که منجر به عزت نفس و خود شکوفایی فرد می گردد.
۲- توانمند سازی اجتماعی: که روابط شخصی، واسطه ای و رسمی را در بر می گیرد.
۳- توانمندسازی سیاسی: که دستیابی به فرایند های تصمیم گیری و اطلاعات و منابع مربوط می شود.
رویکرد کیفیت اجتماعی نسبت به سایر رویکردها واقع بینانه تر است و حتی اگر ساختار آن را هم نادیده بگیریم کنار هم آمدن امنیت اجتماعی- اقتصادی ادغام اجتماعی، همبستگی اجتماعی و توانمندسازی به عنوان مراحلی در توانمند ساختن شهروندان برای مشارکت، تحت شرایطی که منجر به ارتقاء سطح رفاه و توانایی آنها می شود نوعی اعتماد در رابطه با فهم عمومی از کیفیت زندگی را هم برای افراد و هم برای جوامع به همراه خواهد داشت (philips,2006 :184).
۲-۵-۲-۵- رویکرد اقتصادی
کمپل و دیگران (۱۹۷۶) مقایسه ای را در مورد شرایط زندگی مردم قبل و بعد از جنگ جهانی دوم ارائه کردند. با در نظر گرفتن دشواری های قبل و حین جنگ جهانی دوم و سال های پس از آن شاهد افزایش چشم گیر در میانگین استاندارد زندگی مردم بود. با این وجود در همان زمان مردم آمریکا شاهد کاهش امنیت فردی، قوام خانوادگی و افزایش سوء مصرف مواد، قتل و بی ثباتی سیاسی بودند. که اتکاء محض به اندازه گیری های پولی- اقتصادی به تنهایی نمی تواند بازگو کننده مناسب سطح کیفیت زندگی و یا سطح رضایتمندی مردم باشد. آگاهی از نبود یک رابطه کامل مستقیم بین شاخص های اقتصادی و میزان رضایتمندی از زندگی، پژوهشگران را برای جستجوی سایر اندازه های غیر پولی که بتوانند برآورده کننده بهتر میزان رضایتمندی عمومی جمعیت باشد، تشویق نمود (Campbell & et al,1976: 49). در میان نظریه پردازان این رشته لیو (۱۹۷۶) فردی است که تلاش کرده است مفهوم زندگی را در چارچوب کلی نظریه تولید وارد تحلیل های اقتصاد خرد کند تلاش های دیگری که به تفصیل درحوزه نظریه های اقتصادی بر کیفیت زندگی صورت گرفته است مربوط می شود، کارجاستر و همکارانش(۱۹۸۱)که به دنبال پل زدن میان شکاف در شیوه تفکر اقتصاد دانان درباره احساس بهزیستی مادی و شیوه تفکر دیگر عالمان اجتماعی نسبت به این امر بوده اند (schuessler & Fisher,1985 :49-129).
۲-۵-۲-۶- رویکرد بوم شناسی
واژه بوم از ریشه لاتین (oikos) به معنی خانه یا محل زندگی گرفته شده است. بوم شناسی نیز به معنای مطالعه موجود زنده در محل زندگی یا محیط اطرافش. در واقع علم بوم شناسی امروزی پیشرفت خود را مدیون تلاش های طبیعت دانان سده ۱۸ و ۱۹ می داند و گیاهان و جانوران دنیا را به گروه های اصلی چون اجتماعات زیستی و … که بر حسب شرایط اقلیمی محل زندگی شان به وجود آمده اند، نامیده اند و ویژگی هایی چون رقابت، کنام (رقابت مسالمت آمیز)، توالی، تجمع، تحرکات و قلمروگرایی (فضای داخلی و…) و… را داراست. بوم شناسان بر این باور هستند که نوسانات یک جمعیت بیش از اینکه تحت تاثیر عوامل داخلی جمعیت باشد، تحت تاثیر عوامل موثر در کل بوم سازندگان قرار دارند. تغییرات تراکم گونه ها با ایجاد تغییر در زنجیره های غذایی همراه بوده و نهایتا در گردش مواد غذایی موثر است. شولتز (۱۹۶۹) فرضیه نوسان جمعیت، تحت اثر تغییرات مواد غذایی در توندرا ارائه داد (امبرین،۱۳۷۷: ۲۱۹-۲۳۳). جامعه شناسی آمریکایی در سالهای پایانی سده ۱۹در دانشگاه شیکاگو در حال شکل گرفتن بود. درواقع گشایش این دانشگاه در سال۱۸۹۲ با کمک های قابل توجهی از جانب خانواده راکفلر انجام گرفت. این زمانی مناسب برای توسعه جامعه شناسی به عنوان یک رشته مستقل بود. برخلاف دانشگاه های شرق آمریکا که تابع سنت های خاصی بودند این دانشگاه جدید می توانست بخش های گوناگونی از جمله جامعه شناسی را بدون هیچ مانعی از نظر بودجه و یا قوانین تاسیس کند. جامعه شناسی در دانشگاه شیکاگو با تأکید بر بوم شناسی شکل گرفت. بوم شناسی هم به طور کلی بر نحوه توزیع فعالیت های اجتماعی(کیفیت زندگی) در فضا و زمان تاکید دارد. با بهره گرفتن از دیدگاه بوم شناسان دو موضوع توزیع فعالیتها در فضا و زمان و نحوه توزیع که چگونه بر تجربه اجتماعی افرادی که در معرض آن قرار دارند تأثیر می گذارد، دارای اهمیت می باشد. پارک به عنوان پایه گذار مکتب بوم شناسی کوشش کرد تا تشبیهی میان محیط طبیعی و محیط اجتماعی برقرار سازد. مفاهیم اصلی بوم شناسان: همزیستی، رقابت، تعادل طبیعی، انطباق با محیط زیست و… می باشد. پارسنز از بوم شناسان دیگر در زمینه محیط اجتماعی بیان می دارد که کنش های اجتماعی در محیط شکل می گیرد. نخستین محیط، محیط فیزیکی است. محیط فیزیکی واقعیت عینی و برون ذهنی است که انسان ها از طریق آن با محیط فیزیکی در ارتباط هستند (Parsons,1951: 431). مکتب تضاد کیفیت زندگی را حاصل ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه طبقاتی می داند. این مکتب بر خلاف کارکردگراها که اساس جامعه را بر توافق و تعادل می بیند، جامعه را به عنوان عرصه تضادها و مبارزات دانسته است و اصل رقابت و تضاد می باشد. هرچند مکتب تضاد به روشنی به کیفیت زندگی نمی پردازند اما کیفیت زندگی را معلول ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع طبقاتی می داند. جامعه بالا دست و فرودست در معرض ستیز طبقاتی و نارضایتی و بروز نوع خاصی از کیفیت زندگی قرار می دهد (محسنی تبریزی،۱۳۷۰: ۱۱۲). از نظر کالمن وقتی می توان گفت که یک کیفیت عالی برای زندگی وجود دارد که امیدهای فرد با تجارب او تطابق داشته باشد و حالت عکس هم وجود دارد کیفیت پایین زندگی وقتی است که امیدها با تجارب همخوان نشود. با توجه به نظر کالمن می توان شیوه زندگی فرد را با مخالفت کردن با آرزوها بهبود بخشید و همچنین گاهی لازم است برخی آرزوها را حذف کنیم تا فاصله بین آنچه تجربه شده و آنچه انتظار می رود، کم گردد. گودمن بر این باور است که دو عامل بر کیفیت زندگی موثر است؛ عامل اول را ابزاری و عامل دوم را ارتباطی ذکر کرده است که انعکاس کننده کیفیت ارتباط بین فردی است. این دو عامل مشابه نیازهای مردم و دیدگاه مازلو یعنی نیاز به امنیت و نیاز به تعلق داشتن می باشد (مختاری و نظری،۱۳۸۹: ۱۰۵-۱۲۲). بوم شناسی از این نظر به کیفیت زندگی مربوط می شود:
هر دو به محیط بستگی دارند.
امنیت اجتماعی و اقتصادی در هر دو تاثیر گذار و تاثیر پذیر است.
اصل تنازع بقا و رقابت برهان مشترک آنهاست.
توزیع فعالیتها در فضا و زمان و نحوه توزیع، بنیان اتصال آنهاست.
۲-۵-۳- ابعاد کیفیت زندگی شهری
طبق نظر شالوک، ابعاد کیفیت زندگی به مجموعه ای از عوامل ارجاع دارد که احساس بهزیستی شخصی را به وجود می آورند (Schalock, 2004: 205). بر این اساس اکثر پژوهشگران در این زمینه معتقدند که ابعاد کیفیت زندگی شامل ابعاد فیزیکی، اجتماعی، روانشناختی، محیطی و اقتصادی است. در بعد فیزیکی، پرسش های مربوط به ابعاد جسمانی انسان، شامل قدرت، انرژی و توانایی انجام فعالیت های روزمره و خود مراقبتی و همچنین علائم بیماری مانند درد، مورد تفسیر و سنجش قرار می گیرند. در بعد اجتماعی، احساس بهتر بودن و کیفیت ارتباطات افراد با خانواده، دوستان، همکاران و اجتماع تبیین می شود. این در صورتی است که در بعد روان شناختی بیشتر نشانه های روانی شامل اضطراب، افسردگی، ترس و میزان محرومیت نسبی سنجیده می شود. در بعد محیطی، کیفیت محیط پیرامون زندگی بشر برای زیست مورد واکاوی قرار می گیرد؛ و در بعد اقتصادی مؤلفه هایی چون میزان رضایت از درآمد، نوع شغل و یا رضایت شغلی ارزیابی می شوند (دهداری، ۱۳۸۱: ۴۰).
شکل ۲-۲- ابعاد کیفیت زندگی

طی پژوهشی اسانس برگ گیاه Laurus nobilis L. پس از جمع آوری در فصل گلدهی به روش تقطیر با آب ( به مدت ۳ ساعت ) استخراج گردید. بازده اسانس ۱/۲ % (W/W) با اجزاء اصلی ۱,۸-Cineole (8/55%)، α-Terpinyl acetate (1/15%)، Terpinene-4-ol (3/5%)، α-Pinene (2/5%)، b-Pinene (4%)، p-Cymene (7/2%) گزارش شده است.[Verdian-Rizi, 2009 ]
در تحقیقی دیگر، ترکیب های موجود در اسانس برگ، ساقه و میوه برگ بو مورد مطالعه قرار داده شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ۱,۸-Cineole (2/58 %) ، α-Terpinyl acetate (0/10 %)، Sabinene (2/7 %) در اسانس برگ، ۱,۸-Cineole (9/42 %) ، α-Terpinyl acetate (8/16 %)، Sabinene (7/4 %) در اسانس ساقه و trans-α-Ocimene (8/20 %)، ۱,۸-Cineole (4/14 %)، Germacrene B (8/7 %)، α-Terpinyl acetate (5/8 %)، α-Pinene (6/6 %)، Germacrene D (6 %)، Sabinene (4/5 %) و b-Pinene (1/5 %) در اسانس میوه اجزای اصلی اسانس های هر قسمت بوده اند] نادری حاجی باقر کندی و همکاران، ۱۳۹۰[.
طی پژوهشی دیگر، در ایتالیا اسانس برگ گیاه برگ بو با روش سیال فوق بحرانی استخراج شده است. این روش استخراج در مقایسه با روش تقطیر با آب اختلاف معنی داری از خود نشان نداده و مشخص شده که ۱,۸-Cineole (8/22 %)، Linalool (5/12 %)، α-Terpinyl acetate (4/11%) و Methyl eugenol (1/8%) ترکیب های اصلی اسانس استخراج شده می-باشند.
نتایج بدست آمده از آزمایشی تحت عنوان بررسی اسانس موجود در برگ های گیاه برگ بو در مراحل مختلف رشد( رویشی، ابتدای گلدهی، گلدهی و بذر)، نشان داد که بیشترین مقدار اسانس در مرحله گلدهی بدست می آید] [ Verdian-rizi, 2008.
طبق مطالعه ای که بر روی اسانس شاخه، برگ، ساقه و گل برگ بو در Montenegro صورت گرفت، اختلاف معنی داری بین بازده اسانس شاخه، برگ و ساقه مشاهده نشده است. در این تحقیق ترکیباتی نظیر ۱,۸-Cineole ، α-Terpinyl acetate، Sabinene ، α-Pinene، α-Pinene ، Linalool و Methyl eugenol به عنوان ترکیبات اصلی اسانسها گزارش شده-اند .
۲-۴-پژوهش های انجام شده در زمینه ی اندازه گیری فعالیت آللوپاتی گیاهان
در پژوهشی اثر آللوپاتیک غلظت های مختلف اسانس برگ گیاه برگ بو ( L. Laurus nobilis ) بر جوانه زنی، طول نهالها، تعداد برگها، سطح برگها و بیوماس نهالها در دو گیاه velvetleaf (Abutilon theophrastii) و field bindweed (Convolvulus arvensis) بصورت کار گلخانه ای و آزمایشگاهی بررسی گردید. در این پژوهش از غلظت های صفر، ۱۰۰، ۲۰۰، ۳۰۰ و ppm400 اسانس گیاه ( L. Laurus nobilis ) در ظروف پتری- دیش استفاده شد.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان دادند با افزایش غلظت بیش از ppm200 اسانس، تمامی فاکتورهای بررسی شده در هر دو گیاه کاهش چشمگیری یافتند. در نتیجه می توان بیان کرد که اسانس برگ گیاه برگ بو ( L. Laurus nobilis ) پتانسیل این را دارد که در برابر دو گیاه velvetleaf (Abutilon theophrastii) و field bindweed (Convolvulus arvensis) به عنوان یک جایگزین مناسب علف کش های تجاری استفاده شود[ Bahram .
پژوهشی به صورت میدانی و آزمایشگاهی به منظور بررسی اثرات آللوپاتی دو گونه ی بومی جنگلهای laurel در جزایر Canary انجام شد. در این پژوهش عصاره ی برگ Laurus azorica و عصاره ی میوه ی Persea indica بر روی طول ریشه چه و ساقه چه ی دو گونه گیاهی یک ساله Lepidium sativum L. (cress) و Lactuca sativa L. (lettuce) مورد ارزیابی قرار گرفت.
در این پژوهش عصاره ی برگ Laurus azorica کاهش معنی داری را هم در طول ساقه چه و هم در طول ریشه چه Lepidium sativum L. (cress) و Lactuca sativa L. (lettuce) نشان داد. عصاره ی میوه ی Persea indica نیز کاهش چشمگیری را در طول ریشه چه ی هر دو گونه مورد بررسی نشان داد.
پس طبق نتایج بدست آمده می توان این گونه عنوان کرد که phytotoxin ها می توانند بطور غیرمستقیم اثرات منفی روی رشد گیاه داشته باشند و در نتیجه ساختار جامعه گیاهی را تغییر دهند[Miamaria, 2005 ].
طی تحقیق دیگری به صورت مجزا اثرات آللوپاتیک اسانس گیاه برگ بو ( L. Laurus nobilis) و دو ترکیب ۱,۸-Cineole و α-Pinene که از جمله ترکیبات موجود در اسانس برگ این گیاه معطر می باشند، بر روی ۴ گونه علف هرز Amaranthus retroflexus ، Rumex crispus L. ، Glycyrrhiza glabra L.، Physalis angulata L. و ۳ گونه گیاه زراعی Gossypium hirsitum L. ، Triticum aestivum L. و Zea mays L. در غلظت های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق نشان داد که اسانس گیاه برگ بو و ترکیبات ۱,۸-Cineole و α-Pinene بر روی جوانه زنی بذر علفهای هرز موثر بودند. در مورد گیاهان زراعی نیز با افزایش غلظت ترکیب ۱,۸-Cineole و اسانس گیاه برگ بو، افزایش مهار در جوانه رنی مشاهده شد. با این وجود ترکیب α-Pinene در تمام غلظت ها هیچ اثری بر روی جوانه زنی بذر Triticum aestivum L. و Zea mays L. نداشته است. طبق نتایج این تحقیق میتوان چنین برآورد کرد که استفاده از اسانس گیاه برگ بو می تواند راه حل مناسبی برای کنترل علفهای هرز در زمین های کشاورزی باشد.

اهداف پژوهش
با توجه به اهمیت آنتی اکسیدانها و ترکیبات فنلی و از آنجائیکه گیاه برگ بو در طب سنتی همواره مورد استفاده بوده است و امروزه نیز در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی کاربرد گسترده-ای دارد، در پژوهش حاضر گیاه برگ بو از جنبه های ذیل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است:
تعیین پتانسیل آنتی اکسیدانی عصاره متانولی برگ گیاه برگ بو( Laurus nobilis L. ) طی مراحل مختلف رشد با بهره گرفتن از ماده ی DPPH
تعیین درصد مهار رادیکال های آزاد توسط عصاره متانولی برگ گیاه برگ بو
اندازه گیری میزان ترکیبات فنلی عصاره متانولی برگ گیاه برگ بو با بهره گرفتن از معرف Folin-ciocalteu
استخراج و آنالیز اسانس برگ گیاه برگ بو با بهره گرفتن از دستگاه GC/MS
اثر عصاره ی آبی برگ گیاه برگ بو بر میزان کلروفیل، کاروتنوئید و فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز برگ گیاهچه های گندم و شاهی
فصل سوم
مواد و روش ها
۳-۱-جمع آوری و آماده سازی برگهای گیاه برگ بو
شاخه های گیاه برگ بو (Laurus nobilis L.) در مهر ماه ۱۳۹۲ از باغ گیاه شناسی ارم واقع در شیراز جمع آوری شدند. طبق شکل ( ۳-۱ ) این شاخه ها در بالاترین قسمت دارای غنچه و در قسمت میانه دارای میوه بودند. بدین ترتیب در پژوهش حاضر، شاخه های جدا شده از تنه ی اصلی گیاه را طبق داشتن یا نداشتن غنچه و میوه به ۳ قسمت تقسیم کرده ایم ( شکل۳-۲ ).
برگهای جدا شده از قسمت بالای شاخه که دارای غنچه بود را برگهای شاخه غنچه دار، برگهای جدا شده از قسمت میانه شاخه که دارای میوه بود را برگهای شاخه میوه دار و برگهای جدا شده از قسمت پایین شاخه که نه غنچه و نه میوه داشت را برگهای شاخه بدون غنچه و میوه نامیدیم. همانطور که واضح است بالاترین قسمت شاخه، جوان ترین برگها را داشته است.
برگها پس از جداسازی و شستشو، در دمای اتاق به دور از نور مستقیم خورشید به مدت ۵ روز خشک شدند. برگهای این گیاه بعد از خشک شدن، توسط آسیاب برقی به صورت پودر درآورده شد تا برای استخراج بهتر عصاره، سطح تماس آنها با حلال بیشتر شود.

کوتین گیاهان عالی از ترکیبات پلی استری هیدروکسی و اپوکسی اسید چرب تشکیل شده که عمدتا توسط باندهای استری پیوند یافته­اند. اسیدهای چرب کوتین معمولا n-c16 و n-c18 بوده و شامل یک تا سه گروه هیدروکسیل می­باشند. کوتینازها می­توانند به عنوان یک رابط بین استرها و لیپیدها در نظر گرفت، این آنزیم استرهای محلول را هیدرولیز می­ کند و تری­گلیسریدها را امولوسیون می­ کند بنابراین کوتیناز به عنوان یک آنزیم لیپولیتیک در مواد شوینده لباس و ظرف برای چربی­زدایی به کار رفته است. از این آنزیم به عنوان یک biocatalyst و یک bioprocesses صنعتی در بیوتکنولوژی استفاده شده است. یکی دیگر از کاربردهای جالب کوتیناز تجزیه پلاستیک­ها است. به عنوان نمونه، تجزیه پلی کاپرولاکتون که یک پلی استر سنتزی می­باشد به محصولات محلول در آب با بهره گرفتن از آنزیم کوتیناز انجام گرفته است. دیگر کاربردهای کوتیناز عبارتند از شرکت در واکنش های سنتزی و هیدرولیتیک می­باشد که از جمله آنها می­توان به هیدرولیز چربی شیر در صنایع لبنی، استفاده در صنایع oleochemistry و سنتز تری­گلیسریدهای ساختاری اشاره نمود. یکی از خصوصیات ویژه آنزیم کوتیناز، فعالیت آن با گستره­ای از سوبستراهای مختلف می­باشد که باعث شده این آنزیم در صنعت و تکنولوژی مورد استفاده قرار گیرد. این آنزیم همچنین باعث افزایش اثرات دارویی مواد شیمیایی کشاورزی شده است. با توجه به طیف وسیع عملکردی آنزیم در برابر سوبستراهای متنوع و قابلیت تجزیه و سنتز انواع ترکیبات پلی استری، این آنزیم می تواند در رفع آلودگی­های زیست محیطی نقش مهمی ایفا کند و این ویژگی باعث شده است که این آنزیم در صنعت و بیوتکنولوژی مورد توجه قرار گیرد.

یکی از مشکلات زیست محیطی در جوامع امروزی تجزیه­ی زباله­ها در محیط زیست است. کوتیناز به عنوان یک آنزیم سبز می ­تواند توانایی از بین بردن زباله­های پلی­استری را دارا باشد و می­توان از آن در سنتز پلی­استرهای قابل تجزیه در طبیعت استفاده کرد.
کوتیناز ها و لیپازها متعلق به گروه استراز ها هستند که قادر به تسریع هیدرولیز باندهای استری هستند. نسبت اجزای سازنده آمینواسیدی کوتیناز باکتریایی به طور کاملا مشخص از کوتیناز قارچی و گیاهی متفاوت است. کوتیناز یک کاتالیست موثر در محیط­های آبی یا ارگانیک است. این مجموعه ویژگی­ها باعث شده است که این آنزیم در صنعت و تکنولوژی مورد توجه قرار گیرد. لذا شناسایی سویه­های مختلف بومی تولید کننده این آنزیم از اهمیت خاصی برخوردار است.
با توجه به طیف وسیع عملکردی آنزیم در برابر سوبستراهای متنوع و قابلیت تجزیه و سنتز انواع ترکیبات پلی استری، این آنزیم می تواند در صنعت, علوم­کشاورزی و پزشکی نقش مهمی ایفا کند و این ویژگی­ها باعث شده است که این مطالعه ویژگی­های این آنزیم و شناخت گونه­ های جدید باکتریایی و قارچی این آنزیم از جایگاه ویژه­ای برخوردار باشد.
فرضیات واهداف تحقیق
باکتری­هایی که قادر به ایجاد بیماری در سطح گیاهان می­باشند قادر به تجزیه کوتین این گیاهان اند. میزان بالای کوتین در گیاهان و بخصوص میوه­ ها، مقاومت بیشتری را در برابر آفات میکروبی فراهم می­ کند و شناخت این امر به شناسایی حساسیت میوه­ ها در برابر آفات کمک می­ کند. بدین منظور از پوست میوه­های مختلف کوتین استخراج شد و میزان آن در چند میوه مقایسه شد.
هدف از این پژوهش در مرحله اول مطالعه و مقایسه میزان کوتین در میوه­های مختلف و در مرحله بعد جداسازی و شناسایی یک گونه باکتریایی تولید کننده آنزیم کوتیناز می­باشد که ممکن است آنزیم کوتیناز آن ویژگی های مطلوب­تری نسبت به سایر آنزیم­ های کوتیناز شناخته شده داشته باشد. گونه ها انتخاب شده­ در محیط کشت های حاوی کوتین کشت داده می شوند و سپس فعالیت آنزیمی سویه­های تولیدکننده کوتیناز با بهره گرفتن از پارا نیترو فنیل بوتیرات سنجیده می­ شود و سپس توالی ناحیه۱۶S rDNA برای تعیین توالی فرستاده می­شوند.
فصل دوم
مروری بر کلیات و تحقیقات پیشین
اصولا برای‌ اینکه‌ یک‌ آفت گیاهی‌ بتواند به‌ داخل‌ گیاه‌ رخنه‌ کند بایستی‌ از سدهای‌ دفاعی‌ مختلفی‌ عبور کند. این‌ سدهای ‌دفاعی‌ از مواد مختلفی‌ از قبیل‌ موم‌های‌ کوتیکولی‌، کوتین‌، مواد پکتینی‌، سلولز، همی‌ سلولز، لیگنین‌ و… تشکیل‌ می‌شوند. گروه­‌های‌ اصلی‌ مواد شیمیایی‌ مترشحه‌ بوسیله‌ آفات، آنزیم­ها، مواد سمی‌، مواد کنترل‌ کننده رشد، پلی‌­ساکاریدها و آنتی‌ بیوتیک ها هستند. در بعضی‌ بیماری­ها مانند پوسیدگی‌های‌ آبکی‌، آنزیم ها به‌ مراتب‌ اهمیت‌ بیشتری‌ دارند. احتمالا تمام‌ دستجات‌ آفات‌گیاهی‌ به‌ استثنای‌ ویروس ها و ویروئیدها قادر به‌ ترشح‌ آنزیم ها، مواد کنترل‌ کننده‌ رشد، پلی‌ ساکاریدها و احتمالا مواد سمی‌ هستند. آنزیم­ های‌ آفات‌ گیاهی‌ اجزای‌ ساختمانی‌ سلول­های‌ میزبان‌ را متلاشی‌ کرده، مواد غذایی‌ داخل‌ سلول ها را تجزیه‌ و یا مستقیما بر روی‌ پروتوپلاسم‌ تأثیر گذاشته‌ و در نفوذ پذیری‌ و عمل‌ غشاها ایجاد اختلال‌ می‌کنند.
کوتین
کوتین تقریبا تمام بوم سازگان­ها دارای تنوع گسترده ای از باکتری­ ها، ویروس­ها، قارچ­ها، نماتودها، کرم ها، حشرات، پستانداران و سایر جانوران علفخوار هستند. گیاهان به خاطر بافت خود قادر نیستند به سادگی از این گیاهخواران و عوامل بیماری­زا دوری کنند بلکه باید از راه­های دیگری از خویش حفاظت نمایند. یکی از این راه ها ایجاد لایه کوتین در سطح گیاه است. کوتین دربرابر نفوذ باکتری­ ها و قارچ­ها سدهایی را ایجاد می­ کند [۵].
همه بخش­های گیاه که در معرض هوا هستند با لایه ای از مواد چرب پوشیده شده ­اند که موجب کاهش اتلاف آب شده و در ممانعت از ورود قارچ­ها و باکتری­ های بیماری­زا به گیاه کمک می­ کند. اجزاء اصلی این پوشش­ها کوتین، سوبرین و موم­ها هستند [۶]. کوتین روی اکثر بخش­های هوایی و سوبرین روی بخش­های زیرزمینی، ساقه­های چوبی و زخم­های التیام یافته وجود دارد. موم­ها با هر دو ماده سوبرین و کوتین همراه هستند [۵].
موم­ها ماکرومولکول نیستند اما مخلوط پیچیده­ای از آسیل لیپیدهای بلند زنجیر هستند که خاصیت آبگریزی شدیدی دارند. عمده­ترین اجزاء موم­ها آلکان­ها و الکل­های زنجیره­ای بدون انشعاب ۲۵ تا ۳۵ کربنی هستند (شکل۲-۱). زنجیره­های بلند آلدئیدی، کتونی، استری و اسیدهای چرب آزاد نیز در آن یافت می­شوند. موم پوستک به وسیله­ یاخته­های روپوستی سنتز می­گردد. موم­ها با عبور از منافذ دیواره اسکلتی به وسیله سازوکارهای نامعلومی یاخته­های روپوستی را به صورت ریز قطره­هایی ترک می­نمایند. پوشش فوقانی موم پوستک اغلب به صورت الگوی پیچیده­ای از میله­ها، لوله­ها، یا صفحات متبلور دیده می­شوند.
کوتین، سوبرین و موم­های همراه آنها سدی را بین گیاه و محیط آن تشکیل می­ دهند که وظیفه آن حفظ آب در درون و حفاظت گیاه در برابر عوامل بیماری­زا در بیرون است. پوستک در کاهش تلفات آب از اندام­های هوایی گیاه بسیار موثر است اما به طور کامل مانع از تعرق نمی­گردد زیرا حتی با بسته شدن روزنه­ها مقداری آب از دست می­رود. ضخامت پوستک با شرایط محیطی تغییر می­ کند. گونه­ های گیاهی مناطق خشک نسبت به زیستگاه­های مرطوب دارای پوستک ضخیم­تری هستند، البته گیاهان زیستگاه­های مرطوب وقتی در شرایط خشک رشد می­ کنند غالبا ضخامت پوستک خود را افزایش می­ دهند.
پوستک و بافت­های سوبرینی شده هر دو در ممانعت از ورود قارچ­ها و باکتری­ ها مهم هستند.گرچه آنها در مقاومت به عوامل بیماری­زا اهمیت زیادی ندارند. بسیاری از قارچ­ها با روش­های مکانیکی و مستقیما از سطح گیاه نفوذ می­ کنند. قارچ­های دیگر کوتیناز تولید نمی­کنند، آنزیمی که کوتین را هیدرولیز و بنابراین ورود به گیاه را تسهیل می­ کند.
پوشش بیرونی از موجودات زنده شامل پلیمری ضد آب است از چربی های غیر قطبی که در مجموع واکس نامیده می شود. کیتین به عنوان جزء ساختاری در حیوانات عمل می کند در حالی که کوتین به عنوان یک جزء ساختاری از پوشش بیرونی (کوتیکول) بیشتر گیاهان عمل می کند. کوتیکول یک مانع در برابر خشکی است.
مطالعات در مورد کوتیکول گیاهان از قرن نوزدهم آغازشده است. اصطلاح کوتین از کوتوس^[۴] گرفته شده است، این اصطلاح برای توصیف ماده ای که بخشی از اپیدرم برگ را تشکیل داده است و در برابر اسیدهای قوی مقاوم بود استفاده شده است.
کوتین جزء ساختاری کوتیکول گیاهان عالی را تشکیل می دهد. حتی گیاهان عالی که در زیر آب زندگی میکنند مانند چمن دریا^[۵]، زئوسترا مارینا^[۶] دارای کوتین هستند که از همان نوع مونومرهایی که در گیاهان خشکی یافت می شود تشکیل شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کوتیکول در گیاهان پست از قبیل خزه، lycopods، سرخس و liverworts وجود دارد. پوستک متشکل از یک لایه بیرونی موم، یک لایه ضخیم میانی از کوتین موم اندود (پوستک واقعی) و یک لایه زیرین ساخته شده از کوتین و موم مخلوط با مواد پکتینی، سلولزی و کربوهیدرات­های دیواره اسکلتی است. پژوهش­های اخیر پیشنهاد می­نماید که پوستک علاوه بر کوتین دارای نوع دومی از لیپیدی چرب نیز هست که از هیدروکربن­های بلند زنجیر به نام کوتان ساخته شده است [۷].
شکل ‏۲‑۱ ترسیم نمای ساختمان پوستک گیاه A) مرحله گستردگی کامل برگ B) تصویری با میکروسکوپ الکترونی از پوستک برگ بزرگنمایی ۵۱۰۰۰ برابر [۸]
کوتین یک ماکرومولکول، پلیمری و متشکل از تعدادی زیادی از اسیدهای چرب بلند زنجیر است که به وسیله پیوندهای استری به یکدیگر متصل شده و یک شبکه سه بعدی سخت را به وجود می­آورند. کوتین از اسیدهای چرب ۱۶و ۱۸با گروه ­های هیدروکسیل یا اپوکسید اشباع شده در وسط یا انتهایی مقابل کربوکسیلیک اسید ساخته شده است [۹, ۱۰].
اسیدهای چرب کوتین معمولا n-c16 و n-c18 هستند و شامل یک تا سه گروه هیدروکسیل هستند(شکل ۲-۲). کوتین گیاهان عالی از ترکیبات پلی استری هیدروکسی و اپوکسی اسیدچرب تشکیل شده که عمدتا توسط باندهای استری پیوند یافته اند.
‏۲‑۲ مولکول کوتین و مونومرهایی که از هیدرولیز آن بدست می آید [۱۱]
بررسی ساختارهای کوتیکولی نشان می­دهد که کوتین حاوی لایه ای است که به دیواره سلول های اپیدرمی با یک لایهpectinaceous glue متصل شده است (شکل ۲-۳). با این حال این یک تصویر کلی ساده است و در واقع مرزهای بین دیواره سلولی ،پکتین و لایه ی کوتین همیشه به طور واضح تعریف نشده زیرا که معمولا در نزدیکی مرزها اختلاط وجود دارد. لایه کوتیکولی به وسیله میکروسکوپ بیشتر در اندام های گیاهی متمایز مشخص می شود(شکل ۲-۴). کوتین نه تنها در تمام سطوح بخش های هوایی گیاهان از جمله ساقه، دمبرگ، برگ، قطعات گل، میوه و برخی از پوشش های بذر یافت می شود بلکه در بخش های داخلی مانند کیسه آب مرکبات نیز وجود دارد. ضخامت پلیمر در میان گونه ها واندام ها ی یک گیاه متفاوت است.
شکل ‏۲‑۳ نمایش شماتیکی از کوتیکول [۱۲]

شکل ‏۲‑۴ a) ساختمان غیر مشخص و بی­نظم کوتیکول با میکروسکوپ الکترونی b) برآمدگی­های کوتین میوه گوجه­ فرنگی با میکروسکوپ الکترونی [۱۲]
در برگ گیاهان عالی، ضخامت کوتین بین ۵/۰ تا ۱۴میکرو متر با ۲۰ تا ۶۰۰ میکروگرم کوتین در هر cm² از سطح برگ می­باشد. در برخی از میوه ها کوتیکول به خوبی توسعه یافته، محتوای کوتین ممکن است به۱٫۵ میلی گرم درهر cm² برسد. در گیاهان پست تر معمولا کوتیکول بسیار نازک است (۱/۰ میکرو متر).
بررسی میکروسکوپ الکترونی از منطقه کوتیکولی نشان می دهد که لایه حاوی کوتین بیشتر بی شکل است. در این ماتریس، تیغه و fibrillae ممکن است یافت شود و در صورت امکان ساختار سیستم anastomosing را تشکیل می دهند. با توجه به وجود چنین ویژگی ها و فراساختمان کوتیکولی به شش گروه دسته بندی شده است.اهمیت بیولوژیکی مانند ظواهر متمایز مشخص نیست، اما ساختار anastomosing و مشبک ممکن است در حمل و نقل مواد از طریق کوتیکول نقش داشته باشد.
جداسازی کوتین
با شکستن pectinaceous که کوتیکول را به لایه اپیدرمی متصل می کند توسط آنزیم ها و یا مواد شیمیایی ،لایه کوتیکولی را ازاد می کند. شایع ترین روش مورد استفاده درمان با اگزالات آمونیوم / اسید اگزالیک و یا انزیم pectindegrading می باشد. لایه کوتیکولی که آزاد شده است می تواند به صورت فیزیکی از هم جدا شود و در تیمار با انزیم هیدرولیز کننده کربوهیدرات، کربوهیدرات اضافی حذف شود.
دپلیمریزاسیون کوتین
کوتین را می توان با دپلیمریزاسیون باندهای استری تجزیه نمود و بسته به روش تجزیه آنها مونومرهای کوتین یا مشتقات آنها آزاد می­ شود. این پلی استر را همچنین می توان با آنزیم­هایی که هیدرولیزباندهای استری را کاتالیز می کند دپلیمریزه و تجزیه نمود.
دپلیمریزاسیون شیمیایی
از آنجا که کوتین عمدتا پلی استر است، با برش باندهای استری می توان مونومرها را آزاد نمود. روش­های معمول مورد استفاده عبارتند ازهیدرولیز قلیایی، تبادل استری با متانول حاوی boron trifluoride یا سدیم متوکسید، برش کاهشی با LiAlH₄ یا Li­­AlD₄ در تتراهیدروفوران و یا با تری متیل لیزیل یدید در حلال های آلی. عملکرد این روش یا مشتقات آنها در این روش براساس روش دپلیمرازیسیون است.
کوتین می تواند شامل گروه های functional از قبیل اپوکسیدها و آلدئیدها باشد که به روش دپلیمرازیسیون پایدار نیستند در طول دپلیمریزاسیون چنین گروه های عملکردی ممکن است به مشتقاتی تبدیل شوند که برای شناسایی گروه های عملکردی پلیمر ممکن است مفید باشد. به عنوان مثال، در طول depolymerization کاهشی با LiAlD4، اپوکسید و آلدهید ومشتقات D-labeled تولید می­ شود. پس از آن طیف سنجی جرمی می تواند به راحتی این مارکر را در تولیدات کاهشی ردیابی کند و در نتیجه اپوکسی یا oxo در پلیمر اولیه شناسایی می­ شود.
دپلیمریزاسیون آنزیمی
از آنجایی که اکثر مونومرها توسط پیوندهای به هم می چسبند، استراز ها می توانند این پلیمر را بشکنند. لیپاز پانکراس می تواند کوتین را تجزیه کرده، در نتیجه الیگومرها و مونومرها آزاد می شوند. مدارک و شواهد ارائه شده نشان داده است که نمک های صفراوی آنزیم را در سطح پلیمر نامحلول تثبیت می­ کند. همچنین تعامل سطح پلیمر با سیستم lipase±colipase±bile salt مشابه با مشاهدات با تریگلیسرید است. در میکروارگانیسم هایی مانند قارچ و باکتری ترکیب پلی استر هیدرولازی لیپازی و کوتیناز یک پلی استر خاص تکامل یافته است. اولین کوتینازی که تخلیص و شناسایی شد کوتیناز قارچی بود. این آنزیم نشان داد که الیگومرها و مونومرها را آزاد می کند. پس از عملکرد کوتیناز ترجیحا استر الکل اولیه رها می شود و الیگومر انزیمی جدا شده برای مطالعات ساختاری مناسب است که دارای اتصالات متقاطع با باندهای استر الکل های ثانویه است.
مونومرهای تشکیل دهنده کوتین
مونومرهایی که به وسیله ی روش دپلیمریزاسیون شیمیایی تولید می­شوند را می توان به وسیله ی کروماتوگرافی (TLC ) در ژل سلیکا جداسازی نمود و دسته­های مختلف (بسته به نوع و پلاریته انها) مانند هیدروکسی- دی هیدروکسی – تری هیدروکسی و مشتقات اسید های چرب را از هم تفکیک نمود. انتخاب سیستم های حلال بسته به روش های دپلیمریزاسیون که استفاده می شود متفاوت است. باندهای جدا شده توسط TLC پس از ساخت مشتقات مناسب از آنها وارد سیستم (gas-liquid chromatography/mass spectrometry(GC/MS می­گردند.
شکست هیدروژنولیتیک با LiAlD₄ تولید مونومر را کاهش می دهد که می تواند قبل ازGC/MS تری متیل سیلیته شود.
اگر از یک روش هیدرولیتیک استفاده شود هر دو گروه کربوکسیل و گروه هیدروکسیل نیاز دارند که مشتق شوند. هرچند که تری متیل سیلاسیون مشتقات گروه های کربوکسیل و هیدروکسیل ، مشتقات trimethylsilyl (TMSi) از متیل استرها گروه ­های جدا شده را بهتر تشخیص می دهد. با این حال طیف سنجی جرمی برای شناسایی مطمئن از ساختار مونومر لازم است. از این رو GC/MS یک روش انتخابی برای تعیین ساختار و ترکیب مونومرها می­باشد. معمولا مخلوط مونومر بدست امده توسط یکی از روش های دپلیمریزاسیون می تواند مشتق شود و به طور مستقیم توسط ترکیبGC/MS مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
نتایج بدست امده از تجزیه و تحلیل انجام شده روی کوتین بسیاری از گیاهان نشان داده که این پلی استر گیاهی عمدتا از مونومرهای خانواده های c16 و c18 تشکیل شده است. اجزا اصلی و رایج از خانوادهc16 از مونومرها hydroxyhexadecanoic acid -16 و dihydroxyhexadecanoic acid16 و۱۰ است. این دی هیدروکسی اسید معمولا جز غالب است و معمولا مخلوطی از ایزومرهای موقعیتی با طول متوسط زنجیره وجود دارد. در برخی موارد مشتقات دیگر C-16 می تواند قابل توجه یا عمده ترین جزء باشد. برای مثال-oxo-C16 acid 10-hydroxy-16 در کوتین مرکبات و oxo-9-16 یا acid 10-hydroxy-C16در برگ های بسیار جوان یا شاخه های جنینی باقلا (Vicia faba ) از اجزای اصلی تشکیل دهنده کوتین می­باشد. در برخی موارد (به ویژه گیاهان پست) مونومر c16 از قبیل hexadecanetriol 1,8,16- که یکی از اجزاء مهم است.

• 1. 1. آنزیم

   

چشم انداز از آینده سازمان^[۷]: این بعد ادراکات کارکنان از چشم اندازهای شغل خود و پذیرش آن در سازمانی است که کار می کنند را شامل می شود(نادی و همکاران، ۱۳۸۸؛ تائورمینا، ۲۰۰۷).
در مقابل نیز سازمان ها برای اداره خود به کارکنان متعهد نیازمند هستند. عدم احساس تعلق کارکنان به سازمان و عدم دقت کافی برای انجام وظایف، از معضل های بزرگ دستگاه هایی اجرایی. ترک خدمت غیبت تاخیر، عدم درگیری فعال نیروی کارو سطح پایین عملکردنیروی انسانی، از بارزترین نمونه های این معضل محسوب می شود. برای رفع این مشکل، ارتقای تعهد از بهترین راه ها است.(شائمی برزکی و اصغری، ۱۳۸۹).

تعهد سازمانی^[۸] وفاداری به ارزش ها و اهداف سازمان، احساس تعلق و وابستگی به ماندن در سازمان را است، و در نهایت می توان گفت تعهد سازمانی ساخت چند بعدی است که نشان دهنده ارتباط و نفوذ سازمان بر اعضاء سازمان است که در نتیجه آن، تابعیت، تلاش کاری، عملکرد بهتر شغلی، رفتار شهروندی سازمانی، کاهش تعارض، تمایل ترک شغل،‌ رفتار غیبت و رفتار ترک خدمت به همراه است ( براتی و عریضی سامانی،‌۱۳۸۸). در ادبیات مدیریت تعاریف تعهد سازمانی در دو مسیر متمایز مفهومی کشیده شده است. در مسیر اول تعهد به عنوان درک قصد کارمند برای ادامه کار و ماندن در سازمان تعریف شده است که این نوع ، تعهد رفتاری نام دارد که نشان دهند پیوند فرد با سازمان است و در مسیر دوم تعهد سازمانی به عنوان یک نگرش درباره وفاداری کارکنان به سازمان و یک فرایند مستمر است که بواسطه مشارکت افراد در تصمیمات سازمانی، توجه افراد به سازمان و موفقیت و رفاه سازمانی را نشان می دهد تعریف شده است. که این نوع، تعهد نگرشی نام دارد که نشان دهنده همسویی فرد با سازمان است(قلاوندی و سلطانزاده، ۱۳۹۱؛ سیچی و همکاران، ۲۰۰۹ (.
در تحقیقی که توسط می یر و آلن^[۹](۱۹۹۰) انجام گرفته است مشخص گردید که هر یک از تعاریف تعهد سازمانی حداقل به یکی از ابعاد سه گانه تعهد عاطفی^[۱۰]، تعهد هنجاری^[۱۱] و تعهد مستمر^[۱۲] اشاره می نمایند.
تعهد عاطفی: به میزان دلبستگی عاطفی به سازمان و اهداف آن اشاره می کند، به عبارتی تعهد عاطفی به عنوان احساس هیجانی کارکنان برای وابستگی به سازمان، همانند سازی با آن و درگیری در سازمان مفهوم سازی شده است.
تعهد هنجاری: تعهد هنجاری مجموعه فشار های هنجاری درونی شده برای عمل کردن به روشی است که خود اعتقاد دارد از نظر اخلاقی صحیح است. در این بعد از تعهد، فرد ادامه دادن به کار را وظیفه، تکلیف و مسئولیت خود می داند.
تعهد مستمر: در این دیدگاه تعهد فواید حاصل از مشغول شدن به کار و هزینه های ناشی از ترک شغل در نظر گرفته می شود، به عبارتی در این نوع تعهد فرد به علت بالا بودن هزینه های ترک سازمان به سازمان متعهد می ماند(بهروان و سعیدی، ۱۳۸۸). با توجه به مسائل مطرح شده در این پژوهش سعی بر آن است که تبیین رابطه بین جامعه پذیری سازمانی و تعهد سازمانی پرداخته شود. جامعه آماری انتخاب شده اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه است، و علت این انتخاب آشنایی با محیط و فضای اداره و در نتیجه برخورد با کمترین محدودیتها و موانع جمع‌ آوری اطلاعات موثق و مستند، پژوهش بوده است.
۱-۲ اهمیت و ضرورت پژوهش
تلاش برای بهبود و استفاده موثر و کارآمد از منابع گوناگون چون نیروی کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات، هدف تمامی مدیران سازمانها و اقتصادی و واحدهای تولید صنعتی و موسسات خدماتی و آموزشی است. تجهیزات و ابزار کار سالم، فضای کار متعادل و از همه مهمتر نیروی انسانی واجد صلاحیت و شایسته از ضروریاتی است که برای نیل به رشد عملکرد مطلوب باید مورد توجه مدیران قرار گیرد (باقرزاده و اعتباری، ۱۳۸۷). تمامی تلاشهای بشر در سازمانها در نهایت رسیدن به یک عملکرد عالی است و در این راه عوامل متفاوتی دخیل هستند که یکی از مهمترین آنها عامل انسانی است. توجه به کارکنان بعنوان بزرگترین و مهمترین سرمایه و دارایی پدیده‌ای است که در دو دهه اخیر رشد فراوان داشته است. این جنبش نیز مانند شماری دیگر از جنبش‌های کارآمد مدیریت سودمندی و کاربری بالایی دارد و هم اکنون در سراسر کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان نفوذ کرده و مبانی و اصول کار با کارکنان را دچار تحولی شگرف ساخته است. روندی جدید که باعث اهمیت مدیریت منابع انسانی و پرداختن به آن در سازمان شده، نقش و رسالت این منبع استراتژیک بعنوان یکی از عوامل تامین کیفیت جامع و بهره وری در سازمان‌های دولتی و بازرگانی و نهایتاً زیربنای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است (علیی و خدیوی، ۱۳۸۶).
بنا به دلایلی جامعه پذیری برای کارکنان و سازمان حائز اهمیت است. نخست غفلت از افراد تازه وارد تاثیرات منفی به دنبال دارد. افراد تازه وارد معمولا دارای انتطارات بر آورده نشده ای می باشند و این امر منجر به نگرش های ضعیف و رفتار های منفی مانند جابجایی زیاد می گردد. استخدام و گزینش هزینه های قابل توجهی برای سازمان به همراه دارد و جامعه پذیری سازمانی در سرمایه گذاری روی این فرایند ها ،تعدیل انتظارات و دستیابی به نتایج مثبت اجتماعی شدن حائز اهمیت است.دوم اینکه افراد جدید با هدف سهیم شدن عملکرد فردی ،گروهی و سازمانی وارد می شوند این فرایند بنیادی بوده و از طریق آن افراد تازه وارد با ضابطه های عملکرد آشنا شده و احساس می کنند که سهم ارزشمندی در سازمان دارند و اطمینان می یابند که همکارانشان نیز چنین تصوری دارند. دلیل سوم این است که افراد تازه وارد باید با شیوه عمل در سازمان هایشان آشنا شوند که مستلزم یادگیری ارزش ها، هنجارها، شبکه های منبع و سیاست های سازمان است. چهارم اینکه جامعه پذیری سازمانی به علت تاثیرات سریع و پایدار خود حائز اهمیت است.افراد تازه وارد در چند ماه نخست سریعا با سازمان تطابق می یابند در حالی که این تطابق اولیه تاثیر پایدار و نتایج قابل اندازه گیری به دنبال دارد.پنجم اینکه افزایش مداخلات و تغییر ات محیط کار از سطوح فردی تا سازمانی لزوم جامعه پذیری بیشتر کارکنان را آشکار می سازد. این دلایل به همراه افزایش میزان جابجایی کارکنان به منظور رسیدن به اهداف حرفه ای فردی به جای پذیرفتن مسیر های حرفه ای سازمانی جامعه پذیری سازمانی را به پدیده ای متدوال برای کارفرما و کارکنان تبدیل کرده است(اعتباریان و خلیلی، ۱۳۸۷). تعهد سازمانی بیان کننده وابستگی روان شناختی به سازمان محل استخدام است.تعهد سازمانی در سه شناخت تجلی می یابد:۱- ایمان و اعتقاد قوی به سازمان و پذیرش اهداف و ارزشهای آن .۲- تمایل به انجام دادن تلاش نسبتاً زیاد به خاطر سازمان .۳- آرزو و خواسته ای قطعی برای عضوی از سازمان ماندن، افراد با تعهد بالا در استخدام سازمان باقی می مانند زیرا دوست دارند که عضو سازمان باشند(براتی و عریضی سامانی، ۱۳۸۸).
پژوهش حاضر می‌تواند کاربردهای زیر را داشته باشد:
*در تنظیم آئین‌نامه‌ی اجرایی و نیز در برنامه‌های مربوط به کارکنان در خصوص جامعه پذیری سازمانی و تعهد سازمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
*مدیران سازمان ها می‌توانند بر اساس نتایج تحقیق، اقدام به تدوین سیاست‌هایی بنمایند که زمینه و فرصت‌های بروز همکاری، حمایت میان کارکنان و دریافت های آموزش های سازمانی را در کارکنان افزایش دهد. با مطالعه‌ی دقیق و با اهمیت تر قرار دادن فرایند جامعه پذیری سازمانی کارکنان باعث افزایش تعهد آنها در حوزه کاری و تخصصی خودشان می‌شود و این نیز در نهایت توان تولیدی جامعه را بالا می‌برد و رفاه و توسعه همگانی را نیز در پی خواهد داشت.
۱-۳ اهداف پژوهش
۱-۳-۱- هدف کلی:

1. 1. تعیین رابطه بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد سازمانی در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه.

۱-۳-۲-اهداف فرعی:

1. 1. تبیین رابطه بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد عاطفی در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه.

1. 1. تبیین رابطه بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد هنجاری در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه.

1. 1. تبیین رابطه بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد مستمر در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه.

• • 1. 1. فرضیه‌های پژوهش

     

     

1. 1. بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد سازمانی در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه رابطه معنی دار وجود دارد.

1. 1. بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد عاطفی در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه رابطه معنی دار وجود دارد.

1. 1. بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد هنجاری در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه رابطه معنی دار وجود دارد.

1. 1. بین هر یک از مولفه های جامعه پذیری سازمانی با تعهد مستمر در میان کارکنان اداره صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه رابطه معنی دار وجود دارد.

۱-۵ تعریف واژه‌ها
۱-۵-۱ تعاریف نظری واژه‌ها
کارمند: شخصی است که در استخدام رسمس یا پیمانی یک سازمان است و به صورت تمام وقت در آن سازمان به فعالیت می پردازد.
دریافت آموزش: آموزش می پرسد که کارکنان برای دریافت مهارتهای ارائه شده از سوی سازمان چگونه خود را ارزیابی می کنند(تائورمینا، ۲۰۰۷).
تفاهم: تفاهم می پرسد که کارکنان عملیات سازمان را چگونه درک می کنند(تائورمینا، ۲۰۰۷).
حمایت کارکنان:حمایت کارکنان می پرسد که کارکنان همکاری و پشتیبانی اعضای سازمان را چگونه ارزیابی می کنند(تائورمینا، ۲۰۰۷).
چشم انداز از اینده سازمان: چشم انداز از آینده سازمان می پرسد که کارکنان فرصت ها و پاداش های سازمان را در آینده چگونه ارزیابی می کنند(تائورمینا، ۲۰۰۷).
تعهد عاطفی: اشاره دارد به اینکه افراد با تعهد عاطفی قوی در استخدام سازمان باقی می مانند زیرا دوست دارند که عضو سازمان باشد(بهروان و سعیدی، ۱۳۸۸).
تعهد هنجاری: اشاره دارد به اینکه افرادی که از نظر هنجاری تعهد بیشتری به سازمان خود دارند به احتمال بیشتر برای سازمان خود فداکاری و برای خدمت به آن تلاش بیشتری می کنند و مجذوب آن می شوند و نسبت قابل توجهی از انرژی خود را صرف تعقیب اهداف سازمان می کنند(بهروان و سعیدی، ۱۳۸۸).
تعهد مستمر: اشاره دارد به اینکه دلبستگی فرد در این دیدگاه بر مبنای عاطفه یا احساس نسبت به سازمان (مانند تعهد عاطفی) یا بر مبنای باور های هنجاری درباره وظایف، تکالیف و مسئولیت پذیری (تعهد هنجاری) نیست ، بلکه در مفهوم سوم تعهد صرفاً بر مبنای ملاحظه های اقتصادی و عملی است (بهروان و سعیدی، ۱۳۸۸).
۱-۵-۲ تعاریف عملیاتی متغیرها
پرسشنامه جامعه پذیری سازمانی: شامل مولفه دریافت آموزش، تفاهم، حمایت کارکنان و چشم انداز از آینده سازمان است. و با پرسشنامه استاندارد که شامل ۲۰ سوال است، اندازه‌گیری می‌شود.
دریافت آموزش: میزان دریافت آموزش بر اساس سوال‌های ۱ تا ۵ پرسشنامه جامعه پذیری سازمانی سنجیده می‌شود.

با توجه به اهمیت عشق در بین ایرانیان، در این باره، ضرب المثل‌های مختلفی آفریده‌اند که یکی از رایج‌ترین آن در امثال و حکم مرحوم دهخدا چنین بیان شده است: «عشق پیری گر بجنبد سر به رسوایی زند» (به نقل از، حسینی کازرونی،۱۳۸۵ :۱۱).
هم چنین شواهد شعری فراوانی در مورد عشق در دیوان شاعران موجود است. چنان که حکیم توس در مورد عشق این چنین می‌گوید:

عشق در دین اسلام هم دارای جایگاه و الایی است. اگرچه در قرآن و روایات اسلامی و هم چنین نهج البلاغه، کلمه‌ی عشق به صراحت بیان نشده است اما این دلیل بر نفی عشق از نظر اسلام نیست، چرا که در قرآن و نهج البلاغه از معادل‌های معنایی آن استفاده شده است، که به عشق تعبیر می‌شود.
در قرآن کریم از عشق به معنی «حُبّ» یعنی دوست داشتن و «وُدّ» به معنی دوستی، بارها استفاده شده است. در نهج البلاغه نیز مانند سایر متون اسلامی، عشق به معنی محبوب آمده است، از دیدگاه نهج البلاغه محبت و دوستی، عشق و عشق‌ورزی باید در چارچوب حلال الهی باشد.
علاوه بر متون اسلامی، اندشمندان بزرگی چون مطهری و شریعتی نیز از جایگاه والای عشق در آثار خود غافل نبوده‌اند. و عشق را امری مقدس می‌دانند، مگر آن که در امور دنیوی و منفی باشد. در این صورت عشق را نامقدس می‌دانند.
در ادامه‌ی این بخش به موضوع شکل شناسی، که عبارت از: تحقیق در ساختارهای آثار ادبی است، پرداخته می‌شود.
از آن جایی که شکل شناسی دارای ابعاد مختلف و گسترده‌ای می‌باشد، برای جلوگیری از اطناب موضوع در این رساله به شش بُعد اصلی آن از جمله: گفتارها، کردارها، پندارها، قهرمانان، شیوه‌ی نقل و منطق داستان پرداخته شده است.

گفتار اول: عشق از دیدگاه فرهنگ‌ها، شواهد شعری و ضرب المثل‌ها
عشق معانی و مفاهیم زیادی دارد، اما غالب فرهنگ‌ها آن در معنایی دوستی و محبت بیان کرده‌اند، بیشتر فرهنگ‌ها ریشه‎ی عشق را از «عشقه» دانسته‌اند، عشقه نام گیاهی است که در زبان فارسی به پیچک می‌گویند، این گیاه به دور گیاهان می‌پیچد و ان را زرد و خشک می‌کند، عشق نیز وجود عاشق را چنین می‌کند.
با توجه به جایگاه والای عشق در ادب فارسی، ضرب المثل‌ها و شواهد شعری فراوانی در این مورد آفریده شده است.
عشق از دیدگاه فرهنگ‌ها
از آن جایی که عشق در فرهنگ‌های مختلف و معتبر، دارای معانی تقریباً مشابهی با اندک تغییری، آمده است و خلاصه‌ی تمام فرهنگ‌ها در کتاب «عشق در مثنوی» سید احمد حسینی کازرونی بیان شده، نگارنده این کتاب را مبنا قرار داده و معنی لغوی عشق را به طور خلاصه به صورت زیر بیان کرده است.
الف) نوعی بیماری تلقی می‌شود:
«در گذشتن از حد دوستی، مرضی است وسواسی که می‌کشد مردم را بسوی خود جهت خلط و تسلیط فکر بر نیک پنداشتن بعضی صورت‌ها» (به نقل از حسینی کازرونی،۱۳۸۵: ۷).
«بیماری است که مردم را به خویشتن کشد و چون محکم شد، بیماری با وسواس، مانند مالیخولیا و خود کشیدن آن به خویشتن چنان باشد که مردم اندیشه همه اندر خوبی و پسندیدگی صورت بندد و امید وصل او اندر دل خویشتن محکم کند و قوت شهوانی، او را مدد می‌دهد تا محکم گردد» (همان: ۷).
«گویند که: آن مأخوذ است از عشقه، و آن نباتی است که آن را لبلاب گویند. چون بر درختی پیچد، آن را خشک کند. همین حالت عشق است بر هر دلی که کاری شود، صاحبش را خشک و زرد کند» (حسینی کازرونی، ۱۳۸۵: ۸).
ب) به معنی دوست داشتن و محبت آمده است:
«به حد افراط دوست داشتن»‌‌‌‌ (همان: ۸).
«اسم است از مصدر «عَشَقَ و عشق» و آن به معنی افراط است در حب از روی عفاف یا فسق»(همان: ۸).
«‌بسیاری محبت» (همان: ۸).
«به معنای بسیار دوست داشتن و گران سنگ»‌ (همان: ۸).
«‌علاقه‌ی بسیار شدید و غالباً نا معقولی که گاهی هیجانات کدورت انگیز را باعث می‌شود و آن یکی از مظاهر مختلف تمایلات اجتماعی است که غالباً جز شهوات به شمار می‌آید» (همان: ۸).
پ) به یکی از عواطف انسانی تعبیر شده است:
۱- «عشق یکی از عواطف است که مرکب می‌باشد از تمایلات جسمانی، حس جمال، حس اجتماعی، تعجب عزت نفس و غیره» (همان: ۸).
در فرهنگ معین، عشق از دیدگاه روانشناسی هم به عنوان یکی از عوطف انسانی به صورت زیر بیان شده است:
۲- «دوستی مفرط و محبت تام، و آن در روانشناسی یکی از عواطف است که مرکب می‌باشد از تمایلات جسمانی، حس جمال، حس اجتماعی، تعجب، عزت نفس و غیره علاقه‌ی بسیار شدید و غالباً نامعقولی است که گاهی هیجانات کدورت انگیز را باعث می‌شود، و آن یکی از مظاهر مختلف تمایلات اجتماعی است که غالباً جزء شهوات به شمار می‌آید» (همان: ۸).
ت) به نوعی وسواس تعبیر شده است:
در فرهنگ منتهی الارب نوعی وسواس تلقی می‌شود که بر اثر دوستی زیاد عیب‌های محبوب دیده نمی‌شود:
«‌شگفت دوست به حسن محبوب، یا در گذشتن از حد در دوستی، و آن عام است که در پارسایی باشد یا در فسق یا کوری حس از دریافت عیوب محبوب، یا مرضی است وسواسی که می‌کشد مردم را به سوی خود جهت خلط، و تسلیط فکر بر نیک پنداشتن بعضی صورت‌ها» (دهخدا، ۱۳۳۷: ۲۶۴).
ث) به نوعی افراط گرایی در دوست داشتن تعبیر شده است:
در فرهنگ آنندراج عشق به معنی زیادروی در دوست داشتن به صورت ترکیبات زیبا آمده است.
«به معنی بسیار دوست داشتن است، گران سنگ، بلند اقبال، بلند دست، چابک دست، آتش دست، جوانمرد، دریا دل، دل افروز، بنده نواز، گره گشای، سخت بازو، سرکش، بی پروا، بی قرار، ستم پیشه، غیور، شور انگیز، شعله خوی، هستی سوز، جگر سوز، علم سوز، خانه سوز، خانه پرواز، خونخوار، خون آشام از صفات اوست و با لفظ باختن، سنجیدن، ورزیدن، خاستن، روییدن و نشاندن مستعمل است» (همان: ۲۶۴).
شواهد شعری رایج در مورد عشق
وقتی دیوان شاعران را می‌خوانیم، تقریباً غیر ممکن است که چندین بار در مورد عشق سخن نگفته باشند و یا از کلمه‌ی عشق، مشتقات و مضامین آن در اشعار خود استفاده نکرده باشند. در برخی موارد مقصود شاعر عشق الهی و آسمانی بوده است و گاهی هم عشق‌های زمینی و جسمانی.
شواهد شعری برخی از شاعران در کتاب «عشق در مثنوی» سید احمد حسینی کازرونی بیان شده، که نگارنده پس از مطالعه، برخی از آن‌ها را به صورت زیر آورده است.
حکیم توس در مورد کسی که عاشق می‌شود این چنین می‌گوید: