۳-۲-۶- شهادت اقلیت های دینی در دادگاه اسلامی
اهل کتاب می‌توانند در دادگاه اسلامی بر علیه هم کیشان خود شهادت بدهند (طوسی، ۱۴۱۷: ج۶: ۲۷۲ ).
از امام صادق (ع) نیز نقل شده است: «لا یجوز الّا علی اهل ملتهم» که ایشان در پاسخ به سوالی درباره شهادت اهل ذمه فرموده اند ( فاضل هندی، ۱۴۱۶ق: ۱۸۹).
شیخ طوسی در کتاب الخلاف پس از بیان چند نظر از اهل بیت، قول پذیرش شهادت اقلیت های دینی برای خودشان را قولی قوی و با استدلالی متعن می‌داند (طوسی، الخلاف، ۱۴۱۷: ۲۷۲).

صاحب جواهر در جواهر قول عدم پذیرش شهادت را اولی دانسته است (نجفی، ج۴۱: ۲۴). محقق حلی در شرایع هر دو قول را با لفظ «قیل» بیان می‌کند و روایتی هم بر پذیرش شهادت نقل می‌کندو در نهایت معتقد است قول عدم پذیرش شهادت ذمی بر ذمی به قواعد و اصول مذهب شبیه تر است (حلی، ۱۴۰۳ق، ص۹۱۱ ).
شیخ طوسی در کتب الخلاف و النهایه تأکید دارد که اگر اهل کتاب در ترافع خود به دادگاه اسلامی مراجعه کردند شهادت شاهد هم کیش آنان قبول می‌شود.
اگر شهادت اقلیت های دینی علیه مسلمانان باشد طبق آیه زیر این شهادت پذیرفته نخواهد شد، چون به گفته غیر مسلمان نمی توان علیه مسلمانی حکم کرد: «ان جائکم فاسق بنباء فتبینوا أن تصیبوا قوماً بجهاله فتصجوا علی ما فعلتم نادمین» ( حجرات /۶ ).
همچنین روایتی از امام صادق (ع) در کتاب وسائل الشیعه نقل شده است که فرمودند: «تجوز شهاده المسلمین علی جمیع أهل الملل ولا تجوز شهاده أهل الذمه علی المسلمین؛ شهادت مسلمانان (در دادگاه های اسلامی ) برای همه گروه ها و ادیان نافذ است و شهادت اهل ذمه علیه مسلمانان نافذ نیست. ( عاملی، ۱۳۹۸ ق،ج۱۸: ۲۸۴).
نظر جمیع فقهای شیعه نیز همین است و تنها در خصوص وصیت است که در صور تیکه هیچ مسلمانی بر بالین محتضر حاضر نباشد شهادت اهل کتاب پذیرفته می‌شود (طوسی، الخلاف، ۱۴۱۷، ج۶: ۲۷۲) و آیه قرآنی زیر نیز می‌فرماید: « اذا حضراحدکم الموت حین الوصیه اثنان ذوا عدل منکم و اخران من غیرکم» (مائده/ ۱۰۶).
بنابراین فقه امامیه به خوبی این موضوع را مشخص کرده است اما در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و حقوق بشر معاصر به آن اشاره‌ای نشده است.
۳-۳- حقوق جزایی
در این تحقیق جرایم کیفری را به پنج دسته تقسیم کرده ایم:
۱- جرائم علیه اشخاص؛
۲- جرائم علیه اموال و مالکیت؛
۳- جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی؛
۴- جرائم علیه نظم و آسایش عمومی؛
۵- جرائم علیه امنیت ملی.
لازمه زندگی در جامعه اسلامی تبعیت از قوانین آن کشور است تا اهل کتاب نیز در پناه دولت اسلامی با آرامش زندگی کند. قانون برای افراد مجرم با توجه به نوع جرم و شرایط انجام آن مجازات های متفاوتی مشخص نموده است.
۳- ۳- ۱- جرائم علیه اشخاص
مهمترین جرم در مورد افراد قتل است. اگر اهل کتاب، مسلمانی را بکشد با توجه به عموم آیه « النفس با النفس» ( مائده/ ۴۵) قصاص لازم است و برخی از فقها معتقدند که اموالش میان اولیای مقتول تقسیم می‌شود (حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۹ : ۹۸۶). مستند آنها صحیحه‌ای از امام باقر (ع) است که فرمودند: «وان کان معه عین مال له دفع الی اولیاء المقتول هو و ماله» (طوسی، تهذیب الاحکام ،۱۴۰۶ ج :۱۰ :۱۹۰ ).
ولی چنانچه اهل کتابی هم کیش خود را به قتل برساند قصاص می‌شود و در قتل غیر عمد به پرداخت دیه محکوم می‌شود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ان امیر المؤمنین(ع) کان یقول: یقتص للنصرانی و الیهودی و المجوسی نعجنم من بعض و یقتل بعضهم بعض اذا قتلوا عمداً (کلینی، فروع کافی، ۱۳۶۲، ج۷: ۳۰۹).
همین حکم در جایی که قاتل غیر کتابی یا ذمی، مرتدی را بکشد و یا بالعکس نیز جاری می‌شود. ( نجفی، ۱۳۹۲،ج۴۲: ۳۴۴؛ حلی، ۱۴۰۹: ۱۸۸).
ولی چنانچه مسلمانی اهل کتابی را بکشد قصاص نمی شود و تنها باید دیه بپردازد (شهید ثانی، شرح لمعه، ]بی تا[، ج ۱۰: ۴۷).
مگر آنکه به کشتن غیر مسلمان عادت کرده باشد که قصاص لازم است (نجفی جواهر الکلام، ۱۳۹۲، ج۴۲: ۱۵۱)
هر چند قانون مجازات الاسلامی در مواد ۲۰۷ و ۲۱۰ به موارد گذشته صراحتاً اشاره نموده ولی در مورد اخیر سکوت اختیار نموده و هر چند در سکوت قانون ( مطابق اصل ۱۶۷ق۱۰) باید به منابع معتبر اسلامی و یا فتاوی معتبر مراجعه نمود.
در جرایم علیه تمامیت معنوی و روحی اشخاص (مانند قذف، توهین، افترا، توقیف غیر قانونی ) قذف شونده باید مسلمان باشد تا حد بر قاذف جاری شود و اگر مسلمان، کافری را قذف کند تعزیر می‌شود. ( نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۹۲، ج۴۱: ۴۳۱ ).
در این خصوص فقه امامیه، در صورت قتل مسلمان توسط اهل کتاب، حکم قصاص، در صورت قتل اهل کتاب توسط مسلمانان (در صورتی که به عادت تبدیل نشده باشد)، حکم دیه و در صورت قتل اهل کتاب توسط اهل کتاب، حکم قصاص یا دیه بر حسب عمد یا غیر عمد بودن آن در نظر گرفته شده است. قانون مدنی نیز موارد یاد شده را قبول دارد. در حقوق بشر معاصر به چنین مسأله‌ای نپرداخته است.
۳-۳- ۲- جرائم علیه اموال و مالکیت
در جرائمی از قبیل سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری و غصب، تفاوتی میان مسلمان و غیر مسلمان نیست (نجفی، جواهر الکلام، ج۴۱؛۴۸۹ ).
و در مورد قطع طریق یا راهزنی مرتکب یا به تبعید و یا به اعدام محکوم می‌شود، چه مسلمان باشد و غیر مسلمان و دلیل ما آیه ۳۳ سوه مائده می‌باشد (طوسی، الخلاف، ۱۴۱۷، ج۵: ۴۵۷ ). خیانت در امانت نیز از سوی معصومین به شدت تقبیح شده و در حدیثی از پیامبر چنین آمده است: «به زیادی نماز و روزه و حج و بیداری شب کسی نگاه نکنید بلکه به صدق و راستی در گفتار و ادای امانت او بنگرید» (مجلی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۷۵: ۱۱۴).
در قانون مجازات اسلامی از ماده ۱۸۳ تا ۱۹۶ درباره محارب و مجازات او و از ماده ۱۹۷ تا ۲۰۳ به سرقت و مجازات سارق و ماده ۵۹۶ و ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به کلاهبرداری و مجازات آن و ماده ۶۷۳ و ۶۷۴ به خیانت در امانت و مجازات آن و از ماده ۶۷۵ تا ۶۸۹ به احراق و تخریب و اتلاف اموال و حیوانات و مجازات های آن اختصاص داده شده است.
در فقه امامیه و حقوق ایران در خصوص جرائم علیه اموال و مالکیت، تفاوتی میان مسلمان و غیر مسلمان وجود ندارد و همه به یک دید نگریسته می‌شوند.
۳-۳-۳- جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی
این جرائم چون ارزش های رایج در جامعه اسلامی را زیر سئوال می‌برد و با حیثیت اسلامی در جامعه در تضاد است دارای رسیدگی خاصی است.
جرائم جنسی چون زنا، لواط و جرائم غیر جنسی چون شرب خمر همه از این قبیل هستند.
چنانچه جرائم جنسی میان خود اهل کتاب واقع شود در صورت مراجعه به محاکم اسلامی حاکم در رتق و فسق دعوا مختار است، ولی اگر این اعمال مسلمان و اهل کتاب واقع شده باشد مرتکب غیر مسلمان به مجازات شدیدتر محکوم خواهد شد زیرا بی احترامی و تعرض به ناموس مسلمان علاوه بر اخلال در عفت عمومی، مستلزم جریحه دار شدن احساسات و هتک حرمت مسلمانان است. چنانچه امیرالمؤمنین زمانی که از قضاوت خلیفه دوم در مورد مسأله ای آگاه شدند، فرمودند: هر یک از آن پنج زنا کار، حکمی جداگانه دارند و نفر چهارم چون غیر مسلمان است و با زن مسلمان زنا کرده باید به اعدام محکوم گردد (محلاتی، قضاوت های حضرت امیرالمؤمنین (ع)، ۱۳۷۵ : ۶۵ ).
در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز به این تفاوت ها اشاره شده است. در ماده ۸۲ ق. م. ۱
زنای اهل کتاب با زن مسلمان را موجب قتل زانی دانسته است و مطابق باماده ۱۱۰ همین قانون، مجازات لواط قتل است و تفاوتی میان مسلمان و غیر مسلمان نیست و در صورت تفخیز طبق ماده ۱۲۱. حد آن صد تازیانه است ولی در صورتی که فاعل غیر مسلمان و مفعول مسلمان باشد حد فاعل قتل است.
در جرائم غیر جنسی چنانچه مخفیانه انجام شود و به اعتقاد خودشان جرم نباشد مجازاتی ندارد ولی در صورتیکه آشکارا انجام شود مجرم طبق مقررات مجازات می‌شود.
امام باقر (ع) به نقل از حضرت علی (ع) می‌فرمایند: « به یهودی و مسیحی که در شهر مسلمانان به طور علنی شراب نوشیده بودند هشتاد تازیانه زده شود و اگر در منازلی یا معابد خود نوشیدند متعرض آنها نشوند» (کلینی، فروع کافی، ۱۳۶۲. ج ۷: ۳۱۰ ).
بنابراین در خصوص این جرایم، فقه امامیه و حقوق ایران در صورتی که مجرم اهل کتاب باشد، برای حفظ حرمت مسلمین و طبقبقاعده نفی سبیل، شدیدترین مجازات‌ها را در نظر گرفته است.
۳-۳-۴- اقدام علیه نظم و آسایش عمومی
از وظایف مهم دولت اسلامی، ایجاد نظم و برقراری امنیت و آسایش عمومی است و برای رسیدن به این هدف باید مجازات هایی برای برهم زنندگان آن در نظر گرفته شود.
مصادیق اینگونه جرایم فراوان است، مانند جعل اسناد دولتی، جعل و ترویج سکه و پول تقلبی، سرقت اسناد دولتی، تخریب اموال عمومی، فراری دادن زندانی‌ها، توهین به مقدسات و… در مجازات مرتکبین اینگونه جرائم شرط اسلام وجود ندارد و قواعد کلی همچون «اوفوا بالعقود» شامل همه می‌گردد.
شیخ طوسی می‌فرماید: «پس اگر اهل کتابی، خدای متعال یا رسولش را با لب و دشنام یاد کند قتل او واجب است» (طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷، ج۲: ۴۴ ).
صاحب جواهر پس از بیان حکم می‌فرماید: « این حکم درباره غیر اهل کتاب نیز چنین است و اختلافی در این مورد میان فقها نیست» ( نجفی، ۱۳۹۲، ج۲۱: ۲۶۸ ).
قانون مجازات اسلامی نیز در این مجازات‌ها، تفاوتی میان دین نگذاشته و آن را شامل حال همه افراد ملت ایران دانسته که به برخی از مواد اشاره می‌کنیم: جعل و ترویج سکه تقلبی: مواد۵۱۸ تا ۵۲۲، جعل و تزویر: مواد۵۲۳تا ۵۴۲، غضب عناوین و مشاغل: مواد ۵۵۵ تا ۵۵۷.
فقه امامیه برای اهل کتاب در خصوص اقدام علیه نظم و آسایش عمومی، شدیدترین مجازات را در نظر گرفته است اما حقوق ایران فرقی میان افراد قائل نشده و همه را به یک دید نگریسته است.
۳- ۳- ۵- جرائم علیه امنیت حکومت اسلامی
اقتدار یک حکومت و انجام وظایف محوله وابسته به امنیت کشور است. اقلیت ها چه در بخش امنیت داخلی و چه در بخش امنیت خارجی دارای مسئولیت هستند و چنانچه اقدامی بر علیه امنیت حکومت انجام دهند از «امان» مسلمین خارج می‌شوند (حلی، بی‌تا، ج۲: ۹۶۹).
جرائمی که اقدام علیه امنیت داخلی محسوب می‌شوند شامل تحریک به آشوب و جنگ داخلی و کشتار، اقدام برای براندازی نظام، تخریب و سوزاندن اماکن دولتی به قصد خیانت، برهم زدن امنیت داخلی، سوء قصد علیه مقامات دولتی و سیاسی و… می‌باشند. افشای اسرار و مکاتبات محرمانه، جاسوسی، پناه دادن جاسوس بیگانگان، کمک های مالی و انسانی و فراهم کردن و سائل ورود دشمن به خاک کشور اسلامی از مصادیق جرائم علیه امنیت خارجی است (شریعتی، ۱۳۸۱: ۲۸۴).
علامه حلی در کتاب منتهی المطلب معتقد است اگر اهل کتاب درصدد جنگ با کشور اسلامی برآمدند، جنگ با آنان برما واجب است و این امر با وجود امان منافات دارد^[۱۰] ( حلی، ]بی تا[، ج۲: ۹۶۹).
یکی دیگر از این جرایم جاسوسی است که مرتکب این جرم صرف نظر از اینکه مسلمان است یا غیر مسلمان مجازات می‌شود، یعنی این جرم همیشه همراه با مجازات است.
جاسوسی از مواردی است که در قرار داد ذمه ترک آن شرط می‌شود محقق حلی پناه دادن به جاسوس مشرکان و همچنین جاسوسی برای آنان‌ را از مصادیق آزار و اذیت مسلمانان^[۱۱] می‌داند و درباره مجازات آن می‌گوید: اگر جاسوسی نکردن و حتی پناه دادن به جاسوس دشمنان در قرارداد ذمه شرط شده باشد ارتکاب این جرایم مساوی با نقض قرارداد است، در غیر این صورت مجازات‌هایی که درباره مسلمانان اعمال می‌شود در مورد آنان نیز اجرا می‌شود (حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۳ق: ۲۵۲ ).

کارکرد نقشجسمی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
درد بدنی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
سلامت عمومی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
سرزندگی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
عملکرد اجتماعی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
کارکردد نقشهیجانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
سلامت روانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.
تعریف نظری و عملیاتی متغیرها
تعریف نظری کیفیت زندگی
احساس رفاه فردی که از رضایت یا عدم رضایت وی از ابعاد مهم زندگی فرد منشأ میگیرد و این ابعاد شامل سلامت، عملکرد اقتصادی، اجتماعی، روانی، مذهبی، خانوادگی و رفاهی است( مقدم طالمی به نقل از فرانز، ۱۳۸۳).
زنان ازدواج مجددکرده: منظور زنانی که همسران خود را در جنگ از دست دادهاند و با وجود داشتن فرزند ازدواج کردهاند .
زنان ازدواج نکرده: منظور زنانی که همسران خود را در جنگ از دست دادهاند و با وجود داشتن فرزند ازدواج نکردهاند .
تعریف عملیاتی کیفیت زندگی
کیفیت زندگی: منظور نمرهای است که هر آزمودنی ازپرسشنامه کیفیت زندگی۳۶ SF- به دست میآورد.
فصل دوم
پیشینه پژوهش
الف)مرور مبانی نظری
روان شناسی مثبت نگر
چگونه میتوان بهتر زندگی کرد؟ با چه ساز وکارهایی میتوان از این دنیا لذت برد؟راز بهکامی و خوشبختی چیست؟انسان از دیرباز به دنبال پاسخگویی به این سوالات بود. متخصصین علوم اجتماعی و رفتاری در پی یافتن پاسخ و رسیدن به این غایات نهایت سعی خود را میکنند. بهکامی، مثبت اندیشی، رضایت از کار، تولید و بهره وری و در نهایت جامعه کامیاب نیز از جمله این غایات هستند که همگی در قالب روانشناسی مثبت نگر^[۱۷] قابل تحقق است. روانشناسی مثبتنگر در حقیقت چیزی جزمطالعه علمی نقاط قوت و کمالات معمولی انسان نیست (سلیگمن و چیکسنمیهالای،^[۱۸]۲۰۰۰).
نقش روانشناسی در پیشگیری، اداره وارتقای سلامت، به عنوان یکی ازمهیجترین و چالش برانگیزترین کارهای قرن بیستم مطرح شد. تأسیس «روانشناسی سلامت »^[۱۹]به عنوان بخش ۳۸ در «انجمن روانشناسی آمریکا »در سال ۱۹۷۸ و به تازگی، تعیین بخشی در«انجمن روانشناسی بریتانیا^[۲۰] » نیاز و ارزش روزافزون کاربرد دیدگاه های روانشناسی را به سلامت و پیامدهای مراقبت بهداشتی منعکس میکند(ماتارازو^[۲۱]، ۱۹۹۴).
طی ده سال گذشته، روانشناسی سلامت به شناسایی رفتارها و سبکهای زندگی فردی که برسلامت جسمی فردتاثیر میگذارند، پیشگیری ودرمان بیماری، شناسایی عوامل خطرزایی که بابیماری مرتبط است، بهبود بخشیدن به نظامهای مراقبت بهداشتی، ازطریق شناسایی تمرینهای خوب و شکل دادن به افکارعمومی در جهت سلامت مردم کمک کرده است (آشتیانی و آشتیانی ،۱۳۸۲).
هدف روانشناسی مثبت نگر تبلور یک تغییر در روانشناسی، از صرف پرداختن به ترمیم آسیبها به سمت بهینه کردن کیفیت زندگی میباشد (اشنایدر و لوپز^[۲۲]، ۲۰۰۲).این جنبش در پی آن است که از نقاط قوت انسانها به عنوان سپری علیه بیماری روانی استفاده نماید. توجه تقریبا انحصاری به آسیب شناسی موجب غفلت از تکامل انسانها و شکوفایی جوامع (سلیگمن و چیکسنمیهالای، ۲۰۰۲) و غفلت از این امکان که نقاط قوت بشری موثرترین سلاح درمان هستند، شده است(اشنایدر و لوپز ،۲۰۰۲ ). آن چه پیش زمینه رویکرد روانشناسی مثبتنگر است مسئله پیشگیری است. مسئله پیشگیری در طی دهه گذشته، موضوع محوری انجمن روانشناسی بر شایسته سازی نظام مند (و نه تصحیح ضعف ها ) میباشد (سلیگمن و چیکسنمیهالای، ۲۰۰۰) .روانشناسی دیگر فقط مطالعه آسیب شناسی، ضعف و صدمه نیست بلکه مطالعه نقاط قوت و فضیلت را نیزدر بر میگیرد. روانشناسی صرفاً یک شاخه پزشکی علاقمند به بیماری یا بهداشت نیست بلکه گسترده تر است و مطالعه نقاط قوت و فضیلت را نیز در بر میگیرد. و موضوعاتی از قبیل کار، تحصیلات، بینش، عشق، رشد و بازی رانیز در بر میگیرد.
پیشگیری و سالمزیستی
گرچه به ویژه درباره حرفههای بهداشت روانی صحیح است که بگوییم “یک مثقال پیشگیری بهتر از یککیلو درمان است"، اما حقیقت این است که تا همین اواخر به پیشگیری در اینگونه حرفهها و ازجمله حرفههای بهداشت روانی کمی بیشتر از ادعا اهمیت داده میشد. درهرحال، نسلهای اخیر شاهد دنبالکردن سالمزیستی^[۲۳] توسط میلیونها آمریکایی در حد یک شوق انقلابی بودهاند. در رشته بهداشت روانی، شاهد افزایش قابل توجه گزارشهای مربوط به فعالیتها و تحقیقات پیشگیری و آثار تخصصی متناسب برای مشاوران هستیم.

الگوی پیشگیری مورد استفاده مشاوران و سایر بهداشتکاران روانی، تا حد زیادی همان الگوی پیشگیری مورد استفاده در روانشناسی است که آن هم به نوبه خود از رشته بهداشت عمومی گرفته شده است. در این چارچوب، چنین مقرر شد که برنامههای پیشگیری در صورتی موفق خواهند بود که (الف) مربوط به آن دسته از دردها و آسیبهای اجتماعی باشد که میتواند عواقب فاجعهآمیز داشته باشد؛ (ب) به آسیبهایی مربوط باشد که شمار کثیری از مردم جامعه را تهدید میکند؛ (ج) مربوط به این آسیبها قبل از بروز آنها باشد؛ (د) جمعیت کثیری را ترجیحاً با اجبار یا ممنوعیت نجات دهد؛ و (ه) خصوصیاتی را مشخص کند که اشخاص یا گروه ها را در “خطر” قرار میدهد (گیبسون و میشل؛ ترجمه ثنائی و همکاران، ۱۳۸۶).
پیشگیری را میتوان تلاشی دانست که در صدد اجتناب از وقوع امور نامطلوب است. با این تعریف، پیشگیری را با سه سطح اولین، دومین و سومین مشخص میکنند. پیشگیری اولین^[۲۴] مربوط است به برنامههای هدفمند برای گروه های خاص و نسبتاً بزرگی از مردم است که در حال حاضر دچار اختلال نیستند، با این هدف که آنها را از دچارشدن به اختلال دور نگه داریم. مشخصه تلاشهای پیشگیری دومین^[۲۵]، سعی در تشخیص و مداخله مشاورهای درباره اشخاصی است که دچار مراحل اولیه اختلال شده اند، چون بدیهی است که درمان در مراحل اولیه مؤثرتر از بعدهاست که اختلال قویاً ریشه کرده باشد. پیشگیری سومین^[۲۶] فقط به این معنا پیشگیرانه است که سعی میکند از پیشرفت اختلال پیشگیری کند، اثرات آن را کاهش دهد و فرد آسیبدیده را توانبخشی کند (گیبسون و میشل؛ ترجمه ثنائی و همکاران، ۱۳۸۶).
با وجود اینکه پیشگیری تلاشی است برای اجتناب از عوامل نامطلوب، ما میدانیم که اولویت پیشگیری در هر جامعهای عبارت است از پیشگیری از آنچه که زندگی یا زندگی سالم^[۲۷] را تهدید میکند. پیشگیری در حیطه بهداشت جسمی را همواره عموم و حرفههای پزشکی به عنوان باارزشترین روش پذیرفته اند. میلیونها دلار صرف ساختن و بهترکردن واکسنها و سایر اقدامات پیشگیرانه شده است. با این حال، درزمینه بهداشت روانی، عموم مردم (و دربسیاری موارد حتی حرفههای خود این رشته هم) تا همین اواخر اولویت بیشتری به التیام و درمان میدادند. بهعنوان مثال، به نظر میرسد که عامه مردم همواره از ساختن زندانهای بزرگتر و بهتر، برنامههای درمان اعتیاد، و مراکز بحران تجاوز جنسی حمایت کنند؛ و در همینحال، دربسیاری از مراکز، با تلاشهای پیشگیرانه مدارس برای آموزش جنسی و کاربرد فنون تصریح ارزشها^[۲۸] مقابله شده است (گیبسون و میشل؛ ترجمه ثنائی و همکاران، ۱۳۸۶).
کیفیت زندگی
کیفیت زندگی یکی از بنیادیترین مفاهیم مطرح در روانشناسی مثبت نگر است. تغییر عقیده از اینکه تنها پیشرفتهای علمی، پزشکی و تکنولوژی میتواند منجر به بهبود زندگی شود، به این باور که بهزیستی فردی، خانوادگی، اجتماعی و جامعه از ترکیب این پیشرفتها به همراه ارزش ها و ادراکات فرد از بهزیستی و شرایط محیطی به وجود میآید، از منابع اولیه گرایش به کیفیت زندگی است (اسکالاک، براون، براون، کامینز، فلس، ماتیکا، کیت، پارمنتر^[۲۹]، ۲۰۰۲).
تاریخچه کیفیت زندگی
از نظر تاریخی کیفیت زندگی به عنوان مفهومی در فلسفه یونان مطرح شد. ارسطو اظهار کرد که شادی از فعالیتهای شرافتمندانه و با ارزش فرد ناشی میشود و انسان را به سمت زندگی خوب^[۳۰] هدایت میکند. واژه کیفیت زندگی نخستین بار توسط پیگو^[۳۱] در سال ۱۹۲۰ در کتابی در مورد اقتصاد و رفاه مورد استفاده قرار گرفت. وی در آن کتاب در مورد حمایت دولت از اقشار پایین و تاثیر آن بر زندگی آنها و سرمایه های ملی به بحث پرداخته بود. البته این مطلب تا بعد از جنگ جهانی مسکوت ماند. همچنین در آن سال ها تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO) از سلامت که آن را سلامت جسمی ^[۳۲]،روانی و اجتماعی نامید، باعث بحث زیادی درباره ی اندازه پذیر بودن سلامت شد و نیز در اواسط دهه ۱۹۶۰، واژه کیفیت زندگی تحت عنوان «گزارش کار ریاست جمهوری در مورد اهداف ملی در آمریکا »مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر نیزکیفیت زندگی یکی از نگرانیهای عمده سیاستمداران و دانشمندان و متخصصین بهداشت عمومی است و به عنوان شاخصی برای اندازه گیری وضعیت سلامت در تحقیقات، شناخته شده و به کار میرود .به دلیل اهمیتی که مفهوم کیفیت زندگی پیدا کرده است، سازمان جهانی بهداشت یکی از اهداف عمده خود راتا سال ۲۰۱۰ افزایش کیفیت زندگی ذکر میکند(سایت سازمان جهانی بهداشت، ۲۰۰۵). اما با وجود تلاشهای فراوانی که برای توسعه این مفهوم شده ماهیت آن همچنان مبهم است. در نتیجه تعداد زیادی تعریف از آن بر اساس دیدگاه ها و از جنبه های مختلف وجود دارد( اسکات^[۳۳]،۲۰۰۰ ). به مرور توجه به این واژه و مفهوم، آن را مورد توجه مردمان قرار داد، به طوریکه بررسیهای به عمل آمده در تحقیقات پزشکی در پایگاه اطلاعاتی مدلاین^[۳۴] نشان میدهد که مقالات موجود تحت عنوان کیفیت زندگی و کیفیت زندگی مربوط به سلامت بین سالهای ۱۹۸۵تا ۱۹۹۴از ۲۱% کل مقالات به ۷۶% افزایش داشته است. همین طور پس از ارائه ی هرم نیازها توسط مزلو^[۳۵] (‌۱۹۵۴) که سلسه مراتبی از نیازها را ارئه کرده، توجه از نیازهای صرفاً مادی و اقتصادی به نیازهای شناختی که در این هرم در سطوح بالاتر قرار دارد معطوف شد. در این موقع روانشناسان معتقد شدند که احساس رضایت وبرداشت شخص از رفاه مادی عامل اصلی برای رسیدن به یک کیفیت زندگی خوب میباشد. در حال حاضر مفهوم کیفیت زندگی توجه به معنویات واحساسات فردی و تمامی سطوح نیازها از نیازهای فیزیولوژیک تا نیاز به عزت نفس و خود شکوفایی را در بر میگیرد ( نیس، ۱۹۹۹).
تعریف کیفیت زندگی
توافق کلی بر تعریف کیفیت زندگی وجود ندارد عده ای از محققان آن را مفهومی بدیهی وروشن میدانند و عده ای دیگر آن را پیچیده تر از آن میدانند که بتوان آن را در یک یا چند جمله توصیف کرد. این واژه اصطلاحی است که در زمینه های مختلف سیاسی،‌ اجتماعی، اقتصادی و مذهبی به کار میرود، اگر چه بیشترین کاربرد در مطالعات پزشکی می باشد لازم به ذکر است که کیفیت زندگی ای که در پزشکی به کار می رود به عنوان« کیفیت زندگی وابسته به سلامت » شناخته میشود. عده ای معتقدند که وقتی تنها یک بعد از کیفیت زندگی را در نظر میگیریم (مثل سلامت ) نباید از واژه کلی کیفیت زندگی استفاده کرد به عبارتی کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که شامل همه ابعاد زندگی میگردد این ابعادهم شامل سلامت میشود اما تنها محدود به آن نمیگردد. شکل زیر این ارتباط را به خوبی نشان میدهد(کینگ،‌ هیندز^[۳۶]، ۱۹۹۸).
شکل ۱-۲ ارتباط کیفیت زندگی مربوط به سلامت و کیفیت زندگی
تعریف گوناگون از کیفیت زندگی تحت تأثیر موضوع و نوع مطالعه انجام شده میباشد ولی میتوان این تعاریف را به طور کلی به دو گروه تعریف کلی و تعریف اختصاصی تقسیم بندی نمود.
تعاریف کلی از کیفیت زندگی
از نظر دانان جایا^[۳۷] (۲۰۰۴ ) کیفیت زندگی مجموعه ای چند بعدی از رفاه اقتصادی،‌ شرایط محیطی، وضعیت سلامتی است که بوسیله شخص یا گروهی از افراد درک می شود،‌ بنا به اظهار وی، WHO کیفیت زندگی را به عنوان درک فرد از موقعیت خود در زندگی ودر متن فرهنگ وسیستم ارزشی جامعه میداند که با اهداف،‌ انتظارات و استانداردهای وی در ارتباط است.
سالیوان ^[۳۸](۱۹۹۲( ابعاد اصلی کیفیت زندگی را این گونه بیان میکند: ۱- شکایات و ناخوشیهای جسمی،‌ احساس خوب بودن‌۲ – فشار روانی ۳- وضعیت عملکرد ۴- عملکرد نقش ۵- عملکرد اجتماعی ۶- سلامتی.
از طرفی ونتگوت،‌ آدرسن، مریک^[۳۹] (۲۰۰۳) کیفیت زندگی را حس خوب بودن تعریف میکنند که ابعادی از جمله ابعاد جسمانی، ‌روانی، ‌اجتماعی و معنوی و روحی فرد را شامل میشود. فرل^[۴۰]( ۱۹۹۷)کیفیت زندگی را در چهار بعد خوب بودن جسمانی، خوب بودن روانی، استرس عاطفی و خوب بودن اجتماعی تعریف میکند.
مرکز ارتقاء سلامت دانشگاه تورونتو(۲۰۰۰) کیفیت زندگی را امکانات،‌ فرصتها و محدود یتهایی که هر فرد در زندگی خود دارد ونشان دهنده تعامل عوامل انسانی و محیطی میباشد تعریف مینماید. کیفیت زندگی، سازهی بی نهایت ارزشمند برای سنجش اینکه فرد چه احساسی در مورد وضعیت و شرایط سلامت خود دارد، می باشد (آشتیانی و آشتیانی،۱۳۸۲).
تعریف اختصاصی (مربوط به کیفیت زندگی وابسته به سلامت)
کیفیت زندگی مربوط به سلامت به ارزیابی ذهنی فرد از وضعیت سلامت کنونیاش، مراقبتهای بهداشتی و فعالیتهای ارتقاء دهنده سلامتی که موجب سطحی از فعالیت کلی میشود به فرد اجازه میدهد که اهداف ارزشمندی را دنبال کند در بر دارد.
تعریف دیگری از کیفیت زندگی وابسته به سلامت
دانان جایا ( ۲۰۰۴‌) کیفیت زندگی وابسته به سلامت را جزیی از بعد جسمانی کیفیت زندگی میداند که اغلب به جای هم قابل استفاده هستند و ابعاد کلیدی کیفیت زندگی وابسته به سلامت را شامل عملکرد جسمانی احساسات، میزان مراقبت از خود، عملکرد شناختی،‌ درد، سلامت روانی و عاطفی بر میشمارد. همچنین فایرز و ماچین^[۴۱] (۲۰۰۰) کیفیت زندگی وابسته به سلامت را جزء ابعاد وضعیت سلامت کیفیت زندگی میدانند که تمرکز بر آزمایشات کلینیکی استراتژیهای پیشرفت عملکرد کلینکی و تحقیق و ارزیابی سرویسهای مراقبت بهداشت میباشد. از طرفی هم تستا و سیمونسون^[۴۲]( ۱۹۹۶)آن را نگرشی به جنبه های جسمی،‌ روانی و اجتماعی و سلامتی به عنوان ابعاد مجزا از یکدیگر که تحت تأثیر انتظارات، اعتقادات،‌ تجربیات و تصورات فرد هستند عنوان مینماید. همچنین گروه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت^[۴۳] ( ۱۹۹۶)آن را پندارهای فرد از وضعیت زندگیاش و با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی میکنند و ارتباط این در یافته ها با اهداف، انتظارات،‌ استانداردها،‌ و اولویت مورد نظر فرد بر میشمارند.
ویژگی های کیفیت زندگی
اطلاع از ویژگی های کیفیت زندگی، میتواند ما را در شناسایی مقیاسهای آن یاری نماید این ویژگیها عبارتند از: چند بعدی بودن،‌ ذهنی بودن، پویا بودن (‌رستمی،‌۱۳۸۰).
الف) چند بعدی بودن
کیفیت زندگی بر پایه ابعادی که ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند بنا شده است. از این رو میتواند کیفیت زندگی را در ابعاد زیادی اندازه گیری کرد به طورکلی سه بعد اساسی کیفیت زندگی مربوط به سلامت، ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی میباشد که هر یک از آن به مجموعه های دیگری تقسیم میشوند.
بعد جسمی : به دریافت فرد از تواناییهایش درانجام فعالیتها و وظایف روزانه که نیاز به صرف انرژی دارد اشاره میکند و میتواند در بردارنده مقیاس هایی مثل تحرک،‌ توان و انرژی، درد و ناراحتی خواب استراحت و ظرفیت توان کاری باشد.
بعد روانی: جنبه های روحی و احساس سلامت را مانند افسردگی، ترس،‌ عصبانیت،‌ خوشحالی و آرامش را در بر میگیرد. بعضی زیررده ها ی این بعد عبارتند از تصویر از خود،‌ احساس مثبت،‌ احساس منفی ،‌ اعتقادات مذهبی،‌ فکر کردن،‌ و یادگیری،‌ حافظه و تمرکز حواس .

جدول (۴-۵). شاخصهای مرکزی، پراکندگی و توزیع متغیرهای تحقیق ۶۲
جدول(۴-۶). آزمون کلموگروف- اسمیرنوف متغیرهای تحقیق پرسشنامه ۶۴
جدول ۴-۷ : آماره های توصیفی ۶۵
جدول ۴-۸: آزمون t 66
جدول ۴-۹- محاسبه همبستگی بین متغیرهای تحقیق ۶۸
جدول ۴-۱۰ نام گذاری کدهای مدل کلی پژوهش ۷۰
جدول ۴-۱۱ شاخصهای برازش مدل کلی (سیمان غرب) ۷۱
جدول ۴-۱۲ شاخصهای برازش مدل کلی اصلاحی (سیمان غرب) ۷۳
فهرست نمودارها
عنوان شماره صفحه
نمودار(۲-۱)مدل مفهومی پژوهش: مأخذ: شارون و توماس،۲۰۱۳ ۳۸
نمودار (۴-۱). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان غرب برحسب سن ۵۷
نمودار (۴-۲). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان سامان برحسب سن ۵۸
نمودار (۴-۳). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان غرب برحسب جنسیت ۵۹
نمودار (۴-۴). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان سامان برحسب جنسیت ۵۹
نمودار (۴-۵). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان غرب برحسب میزان تحصیلات ۶۰
نمودار (۴-۶). درصد فراوانی پاسخدهندگان سیمان سامان برحسب میزان تحصیلات ۶۰
نمودار ۴-۷ مدل ساختاری تحقیق با ضرایب غیر استاندارد (سیمان غرب) ۷۰
نمودار ۴-۸ مدل ساختاری تحقیق با ضریب استاندارد ۷۱
نمودار ۴-۹ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضرایب غیر استاندارد (سیمان غرب) ۷۲
نمودار ۴-۱۰ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضرایب استاندارد (سیمان غرب) ۷۲
نمودار ۴-۱۱ مدل ساختاری تحقیق با ضرایب غیر استاندارد (سیمان سامان) ۷۴
نمودار ۴-۱۲ مدل ساختاری تحقیق با ضریب استاندارد(سیمان سامان) ۷۵
نمودار ۴-۱۳ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضرایب غیر استاندارد (سیمان سامان) ۷۶
نمودار ۴-۱۴ مدل اصلاحی ساختاری تحقیق با ضرایب استاندارد (سیمان سامان) ۷۶

چکیده
این پژوهش تحت عنوان بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تامین و عملکرد شرکت در صنایع سیمان غرب و سیمان سامان میباشد. که جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه مدیران، کارکنان و کارشناسان شرکت‌های صنایع سیمان غرب و سیمان سامان میباشد. در این پژوهش از روش نمونهگیری طبقهبندی تصادفی ساده استفاده شده است و از آن جایی که این جامعه آماری محدود در نظر گرفته شده است، جهت محاسبه حجم نمونهی مورد نیاز برای پژوهش از فرمول به دست آوردن نمونه در جامعه آماری محدود استفاده شده و تعداد نمونه ۴۰۰ نفر انتخاب شده است. لازم بهذکر است، با بررسی پرسشنامه های برگشتی از افراد نمونه در شرکت سیمان سامان و شرکت سیمان غرب، جهت تحلیل داده ها در هر کدام از شرکتهای نمونه، ۲۰۰ پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته و بررسی فرضیه های پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS22 و جهت روابط بین متغیرها و معادلسازی معادلات ساختاری از نرم افزار AMOS استفاده شد. یافتهها نشان داد که در صنعت سیمان سامان سطح معناداری برای کلیهی فرضیه های پژوهش، به مقدار صفر (۰۰۰/۰) و کمتر از ۰۵/۰ محاسبه شد، لذا با توجه به این مطالب کلیهی فرضیه های پژوهش تأیید میگردد. لازم به ذکر است که بیشترین میزان تأثیرگذاری مربوط به تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین (۴۹۳/۰) و کمترین میزان تأثیرگذاری مربوط به تأثیر پاسخگویی به تغییرات بازار بر چابکی زنجیره تأمین میباشد، اما در صنعت سیمان غرب نیمی از فرضیه ها تأیید و سایر متغیرها رد شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد که عملکرد سیمان سامان در مقایسه با سیمان غرب مناسبتر بوده، لذا نتایج حاصله این مفهوم را میرساند که استفاده از فناوری در زنجیره تأمین این شرکت بیشتر بوده است.

واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات، چابکی زنجیره تأمین، عملکرد شرکت، صنعت سیمان.
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱ مقدمه
زنجیره تأمین یکی از شاخه های نو ظهور مدیریت است که روز به روز در حال تکامل و پیشرفت است و به دنبال راههایی برای کاهش هرچه بیشتر سیکل تولید محصول و ارائه خدمات تا رسیدن به دست مشتری ضمن بالا بردن کیفیت محصول و خدمات مورد نظر است و در این راه، از جدیدترین پیشرفتهای علم مدیریت و فناوری بهره میبرد و در دنیای امروز، هیچ کشوری از به کارگیری آن بی نیاز نیست(وان، ۲۰۱۰). شرایطی که باعث تعریف و طراحی مدیریت زنجیره تأمین شده، افزایش روزافزون رقابتپذیری، انعطافپذیری و تلاش برای بقای سازمانهاست که با توسعه روزافزون شبکه های ارتباطی و فناوری اطلاعات حاصل شده است. سازمانها رمز این بقا را در نوآوری میدانند(حسنزاده و همکاران، ۱۳۸۴). در این پژوهش به بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین و عملکرد شرکت در صنایع سیمان غرب و سیمان سامان پرداخته شده است.
۱-۲ بیان مسأله
امروزه بنگاهها دریک محیط جهانی قراردارند که این محیط دارای پیچیدگی وعدم قطعیت است. این عدم قطعیت تاثیر عمیقی درفعالیتهای شرکت بخصوص زنجیره تامین آن دارد. در عصر حاضر، فناوری‏‏ اطلاعات در سرتاسر جهان در حال ایجاد انقلابی نوین است که اهمیت آن از انقلاب صنعتی کمتر نیست. این انقلاب ظرفیت‏های تازه و چشمگیری در محدوده دانش بشری ایجاد نموده است. امروزه در هر سازمانی بحث به کار‏گیری فناوری‏ اطلاعات و سیستم‏های‏ اطلاعاتی مطرح و همه جا از سودمندی یا ضرورت استفاده از رایانه سخن در میان است. فناوری‏ اطلاعات در سازمان‌ها بر شاخص‏های تاثیر می‏گذارد که همگی از شروط اولیه موفقیت برای سازمان‏ها به شمار می‏روند(سلطانی، ۱۳۸۸). یکی از حوزههایی که می‌تواند تاثیرات فراوانی از این فناوری بپذیرد، چابکی سازمان است. امروزه ارائه ی بهترین عملکرد در زمینهی بازاریابی، به اساسیترین دغدغهی مدیران شرکت های تولیدی مبدل شده است و میکوشند تا با بهرهگیری از تکنیکهای مختلف، به عملکرد برتر دست یابند. از جمله الزامات یک شرکت تولیدی پذیرش نوعی از استراتژیهای زنجیره تأمین است. این استراتژیها بر روی چگونگی هماهنگی فرآیندهای داخلی و خارجی کسب و کار تاکید میکنند، تا در نتیجهی این هماهنگی، بهترین خدمترسانی به مشتریان و مصرفکنندگان نهایی ارائه گردد و نیز موجب تقویت عملکرد تکتک اعضای سازمان شود. با توجه به تحولاتی که امروزه در ادارهی سازمانها و سامانههای تولیدی بوجود آمده، ابزارها و تکنیکهای فراوانی توسعه یافته و بکارگرفته میشوند(شهایی، ۱۳۸۵). تفکر ناب که یکی از مهمترین آنها به شمار میآید، به سازمانی اشاره دارد که فرآیندها را بدون اتلاف منابع به انجام میرساند و یا با صرف منابع کمتر، تولید بیشتری را محقق مینماید. تکنیک چابک نیز یکی دیگر از انواع تکنیکهای زنجیره تامین می باشد که به انعطافپذیری مینگرد و بر پاسخگویی به تغییرات غیرقابل پیشبینی بازار متمرکز است. الگوهای ناب و چابک امروزه مورد توجه بسیاری از شرکتهای تولیدی که به دنبال بهبود در عملکردشان بودهاند، قرار گرفته است(بالو، ۲۰۰۳). این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تأمین و عملکرد شرکت، جهت مقایسه بین صنایع سیمان غرب و سیمان سامان آغاز گردید.
۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش
پژوهشهای متعددی که طی چند دهه اخیر در خصوص کاربرد استراتژیهای ناب و چابک در شرکت های تولیدی انجام شده، اهمیت روز افزون کاربرد استراتژیهای مذکور را آشکار می نماید و گویای این واقعیت است که استراتژیهای ناب و چابک کاربردی و مؤثر بوده و میتوانند تاثیرات مثبتی در سطح شرکتها و نیز در بین تمامی اعضای زنجیره تامین ایجاد نمایند. با عنایت به اینکه امروزه شرکتهای تولیدی ایرانی تلاشهای بسیاری برای ارائه عملکرد بهتر در بازار از خود نشان داده و میکوشند تا با بهرهگیری از تکنیک ها و ابزارهای متعددی به این مهم دست یابند(گودرزی، ۱۳۷۹). در بازار رقابتی موجود، بنگاههای اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیز نیازمند یافتهاند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهم بیشتری از بازار میباشد و بر این اساس فعالیتهایی نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع محصول و تحویل خدمت به مشتری که پیش از این همگی در سطح شرکت انجام میگرفت اینک صرفا مختص یک شرکت خاص نیست و به سطح زنجیره تأمین انتقال یافته و همکاری و هماهنگی زیادی را بین اعضای زنجیره طلب میکند(نوری، ۱۳۸۱). گذار از دوره های مختلف محصولگرایی و بازارگرایی و ظهور عصر فرا صنعتی که در آن دانش و اطلاعات، محور اصلی حرکات سازمان میباشد، شرکتها و سازمانها را با چالشهای جدید مواجه ساخته است. بر این اساس مزیت رقابتی به سازمانهایی تعلق میگیرد که با تمرکز بر ارزش آفرینی و مشتری گرایی به ناب سازی سازمان ها و فرآیندهایشان همت میگمارند. جهت بقا در صحنهی رقابت و به منظور اثربخشی بیشتر، نیازمند آن هستند که به طور مستمر عملکرد خود را بهبود بخشیده و این امر نیز مستلزم شناخت انواع استراتژی ها و از جمله استراتژیهای زنجیره تأمین میباشد(لامیوس، ۲۰۰۸). شناخت ابعاد مختلف زنجیره تامین یا استراتژیهای آن به شرکتها کمک میکند که ضمن آشنایی با این ابعاد و جایگاه خود در این راستا، بتوانند از این استراتژی جهت نیل به عملکرد مطلوب استفاده نمایند. با بهره گرفتن از رویکرد ناب هزینه نهایی تولید محصول و نیز قیمت فروش کاهش مییابد که این عمل رضایت مشتریان را به دنبال خواهد داشت چرا که مشتری میتواند محصولات شرکت را با همان سطح کیفیت قبلی در ازای قیمت کمتری ابتیاع نماید(پورتر، ۱۹۹۱). فناوری اطلاعات در زمینه های مختلف اقتصادی تأثیری شگرف گذاشته است. از نظر اشتغال، توسعه این فناوری موجد مشاغل جدید با کیفیتی نو و برتر است. به عنوان مثال در استرالیا نرخ رشد شاغلان در این بخش در فاصله سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ بیش از ۳۰ درصد بوده است در ایرلند این نرخ برابر ۱۸ درصد در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۹ میباشد. و متوسط سهم اشتغال فناوری اطلاعات و ارتباطات در ۱۵ کشور عضو اتحادیه اروپا ۳/۹ درصد بوده است. از طرف دیگر با توجه به اینکه استفاده از فناوری اطلاعات موجب افزایش سود و بهبود وضعیت صنایع میگردد. لذا باعث افزایش تولید ناخالص داخلی نیز خواهد بود همچنین از اواسط دهه ۱۹۹۰ نشانههایی از افزایش بهره وری حاصل از کاربرد فناوری اطلاعات در آمار دیده شده است(فتحیان و سید حاتم مهلوی نور، ۱۳۸۵، ۸۹). لذا با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش، به بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تامین و عملکرد شرکت پرداخته شده است همچنین، با توجه به ضرورت، این موضوع بهصورت مقایسهای در صنایع سیمان غرب و سیمان سامان در کرمانشاه مورد مطالعه قرار گرفته است.
۱-۴ اهداف پژوهش
۱-۴-۱ اهداف اصلی
تعیین تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی زنجیره تامین.
تعیین تأثیر چابکی زنجیره تامین بر بهبود عملکرد شرکت.
۱-۴-۲ اهداف فرعی
تعیین تأثیر فناوری اطلاعات بر توانایی زنجیره تأمین در افزایش حس تغییر در بازار.
تعیین تأثیر فناوری اطلاعات بر توانایی زنجیره تأمین در افزایش پاسخگویی به تغییرات بازار.
تعیین تأثیر توانایی زنجیره تأمین در درک تغییرات بازار و بهبود عملکرد شرکت.
تعیین تأثیر توانایی زنجیره تأمین در پاسخگویی به تغییرات بازار و بهبود عملکرد شرکت.
۱-۴-۳ هدف کاربردی
استفادهکنندگان از این پایان نامه را میتوان کلیه شرکتها، صنایع و سازمانهایی که در بازار رقابتی امروزه در حال فعالیت هستند بهشمار آورد.
۱-۵ فرضیه های پژوهش
۱-۵-۱ فرضیات اصلی

همان گونه که ا.شات یادآور شده است سرآغاز مجموعه ی مل آپین همانند نظام اسطرلاب است. ام در ضمن به نحوی آشکار آن را تکمیل می کند. نخست دو فهرست جداگانه را جانشین دستگاه نارسای دوازده بار سه ستاره می کند. از یک سو فهرست ستارگان “انلیل” و “آنو ” و"ایا"، از سوی دیگر فهرستی از طلوع های صبحگاهی. نخستین فهرست شامل سی و سه ستاره ی” انلیل” و بیست و سه ستاره “آنو” و پانزده ستاره” ایا” است. با آنکه آگاهی های متن درباره موقعیت نسبی آنها معمولا برای تعیین هویت آنها کافی نیست اما سر نخهای لازم را به دست می دهد. به عنوان مثال صورت زیر ستارگان” آنو” از این قرار است.

ستاره iku، اقامتگاه «ایا» : نخستین ستاره از ستارگان «آنو»
آن ستاره که در برابر ستاره ایکو است : ستاره shi-nu-nu-tum = ( ستاره shim-mah )
ستارگانی که در پشت ستاره ایکو هستند : ستاره لوهون گا، ایزد دموزی ( تموز )
مل مل ( پروین ) ایزد هفت گانه، ایزدان نیرومند و غیره
هر دو صورت فلکی آخری «لون-هون-گا» و« مل، مل» را از متن های بعدی خوب می شناسیم که حمل و پروین (ثور) هستند. بنابراین این دو بایستی متعلق به منطقه واحدی از آسمان باشند به گونه ای که حمل از راست به چپ، دنبال «ایکو» است. از بخش دوم همین متن اطلاع دیگری درباره ی طلوع صبحگاهی «ایکو» به دست می آوریم. پس می توان حدس زد که «ایکو» مربع فرس اعظم بوده باشد.
با همین شیوه در می یابیم که شی نو نو توم (shinunutum) معادل شیم ماه (shim mah) صورت فلکی برابر ایکو بایستی حوت جنوب از منطقه البروج باشد با ستارگان £ و I از فرس اعظم. کار تطبیق صورتهای فلکی را با مل آپین نخست بتسولد bezold و کوپف kopefe و کوگلر انجام دادند. پژوهشگران بعدی نتایج حاصل از جستجوی آنان تایید کردند، ولی گاهی نکاتی را واضح تر و دقیق تر توضیح دادند. حاصل همه ی این پژوهش ها آنکه می توانیم صورتهای فلکی زیرین را علاوه بر آنچه پیش از این آوردیم با قاطعیت تشخیص دهیم:
ایکو ( کشتزار ) = مستطیل فرس اعظم
شیم.ماه = shim mah ( پرستوی بزرگ ) = بخش جنوب غربی حوت (+ ستاره های تا£ فرس اعظم)
آنو نی تو+ بخش amunitu ( بانوی آسمان ) = بخش شمال شرقی حوت بخش مرکزی مرأه المسلسله
آپین apin = مثلث + مراه المسلسله
شوگی shu.gi ( پیرمرد یا عرابه چی ) = پرساوش
سی با. زی- آن- نا siba-zi-an-na (چوپان صادق آسمان) = جبار
موش mush = ( اژدها یا مار اژدها ) = شجاع + β سرطان
کاک. سی.دی. یا گاگ.سی.سا gag.si.sa یا kak si di ( پیکان، تیر ) = شباهنگ = تیر= تیشتر= شعرای یمانی
بان ban ( کمان ) = بخش های از کلب اکبر و کشتیدم
مار.گید.دا mar.gid.da (عرابه) = دب اکبر
اوگا uga ( کلاغ ) = غراب
شو.پا shu.pa = سماک رامح
ان.تی.ماش.لوم en.te.mash.lum = قنطورس
ئور. ایدیم ur.idim (سگ هار ) = حیه
اود.کا.دوه.آ. ud.ka.duh.a ( پلنگ – زرافه ) = صلیب شمالی + بخش هایی از کیکاوس.
اوزا uza (بز) = شلیاق
آل.لول al.lul = شعرای شامی
آ. موشن a^mushen (عقاب) = عقاب
کوآ kua (ماهی) = فم الحوت
می بینیم که بسیاری از صورتهای فلکی بابلی همان صورت های فلکی یونانیان هستند. مثلا: « ماش – تاب – با – گل – گل » به معنای دوقلوی بزرگ همان صورت فلکی جوزا یا توأمان است. دقیقا روشن نیست معنای «اور. گو. لا» سگ بزرگ است یا شیر و شیر ماده. اما «ثور.آ» محتملاً اسد است. معنای «لوگال» lugal ( قلب الاسد ) شاه است. موش mush معنای اژدها را می دهد. اوگا uga به معنای کلاغ است. اژدهای بابلی سرش را اندکی از اژدهای یونانی بالاتر نگاه می دارد. همچنین زیبایی تو (میزان ) و آموشن ( عقاب ) با صورتهای فلکی مشهور به همین نام ها تطبیق می کند. کوآ (ماهی) همان فم الحوت است. به علاوه گیرتاب ( گژدم) و گود آن نا ( گاو نر آسمان ) همان عقرب و ثور آشنا است. مار. کید. دا (عرابه) طبیعی است که خرس بزرگ یا عرابه بزرگ، باشد. در موارد دیگر پنداشتهای بابلی با پنداشت های یونانی تفاوت داشته است. قیقاوس و بخش پایینی صلیب شمالی پیکر دیو طوفان و یا شیر دالی را می سازند. آپین به معنای خیش است. مجموعه ی مثلث و مرأه المسلسله در واقع به شکل خیش است. آنونیتو و شیم ماه = ( پرستوی بزرگ ) بزرگتر و با عظمت تر از دو ماهی کوچک صورت فلکی حوت هستند.
بابلیان به جای «کلب اکبر» یک پیکان = تیر ( کاک.سی.دی kak.si.di ) و یک کمان = بان (ban) داشتند.
اگر در یکی از ماه های سال، خورشیدگرفتگی رخ دهد پیش بینی های ناشی از این رویداد شامل کشور متناظر نیز می‌شود. مثلاً: اگر ماه گرفتگی در ماه فامنوت رخ بدهد، چون این ماه به سرزمین سوریه تعلق دارد، دلالت بر چنین و چنان در سوریه دارد و از جمله قحطی بزرگ.
۴-٧.دوره بابلی جدید و ایرانی ها
پس از فروپاشی امپراطوری آشور، تمدن بابلی در زمان پادشاهان خاندان کلدانی نابوپولاسار و نبوکد نصر. به گونه ای درخشان، زندگی دوباره یافت. آگاهانه تلاش شد تا سنتهای شکوهمند دوران حمورابی ادامه یابد. سندهای حقوقی و مدارک بازرگانی فراوان که از آن عصر به دست آمده امکان بررسی و تحقیق در جزییات امور فامیل های ثروتمند و ظهور و ورشکستگی صرافی ها و تجارتخانه های معتبر را، در دوره بابلی جدید و ایرانیان فراهم می سازد. متنهای رصدهای نجومی که بعدها بازنویسی شده اند حکایت از رونق بیشتر یافتن آن فعالیت علمی می کند که از زمان آشوریان آغاز شده بود و با نظم و ترتیب بیشتر تا قرن اول بعد از میلاد ادامه یافت.
تسلط ایرانیان تاثیر چندانی بر مذهب و تمدن بابلی نگذاشت. شاهان ایران در برابر مذهب بیگانه صبور و بردبار بودند و تا زمانی که کاهنان و مردم تابعه آرام بودند به حال خویش وا گذاشته می شدند. یکبار هنگامی که خشایارشاه در مصر بود، بابلیان به رهبری شخصی به نام شمش- اریبا shamash eriba)) سر به شورش برداشتند. خشایارشا از مصر بازگشت و شهر را محاصره و تصرف کرد. آنگاه به مصادره دفینه های مردوک پرداخت و مجسمه ساخته شده از طلای خالص مردوک را همراه برد و کاهنی را که می خواست از تخریب معبد و بتکده مردوک جلوگیری کند به قتل رساند. متن های میخی به زبان سومری و اکدی بود. اما، در طول هزاره اول پ.م اندک اندک گویش آرامی جایگزین زبان اکدی شد و الفبای آرامی جای خط میخی را گرفت. با وجود این، زبان قدیمی و خط میخی، مدتهای دراز در مدرسه ها و معبدها به حیات خویش ادامه داد. متن های نجومی تا قرن اول میلادی به خط میخی نوشته می شد. به همین سبب است که چنان مقادیر فراوانی از آنها به جا مانده است. پس از آنکه اسکندر پادشاهی ایران را در سال ۳۳۱ ق.م به زانو در آورد معبدها بازسازی و کاهنان دوباره مصدر امور شدند. به هنگام حکمروایی جانشینان وی سلوکیان، کاتبان و دبیران معبدهای بابل و اورگ با شور و شوق به فعالیت پرداختند. ماه گرفتگی ها و دیگر پدیده های مربوط به ماه را پیش بینی می کردند، جدول های سیارگان را محاسبه و منظم می ساختند. آخرین متن میخی نجومی که می توان تاریخ آن را معین ساخت سالنامه نجومی سال ۷۵ میلادی است. اخترشناسی رونق فراوان یافت و در دنیای باستان اعتبار و اقتداری بی‌سابقه پیدا کرد. اخترشناسی کهن که مجموعه ی بزرگ تفؤلی آنوما – آنو – انلیل نماینگر آن بود ،‌ در دوره ایرانیان جای خویش را به نمونه ی نوینی از هنر پیش گویی یعنی اخترشناسی زائیچه ای،‌که هنوز هم رواج دارد سپرد. کهن ترین زائیچه بازمانده از بابل است. قدیمی ترین آنها را متخصصینی چون ا.ساخز متعلق به سال ۴۰۹ ق.م می داند. طالع بینی از بابل به غرب ( از راه آسیای صغیر، سوریه، مصر،‌یونان و روم ) و به شرق ( از راه ایران به هندوستان ) سرایت کرد. اخترشناسی و طالع بینی، قواعد محاسبه نجومی را که آگاهی از آن برای اخترشناسی ضروری بود، همراه آورد.
الف)ویژگی های دانش نجوم این عصر
ویژگی های دانش نجوم در بابل جدید و ایران از این قرار است:
رصد منظم و تاریخدار و مدون ماه گرفتگی و خورشیدگرفتگی و دیگر پدیده های ماه و سیارگان
محاسبه دوره ها
پیش بینی ماه گرفتگی و خورشیدگرفتگی
تقسیم منطقه البروج به دوازده برج سی درجه ای
پیدایش و گسترش اخترشناسی زائیچه ای و طالع بینی
پیدایش و گسترش نجوم ریاضی
این عصر را نمی توان با مقطع زمانی معین از دوره پیش از آن جدا ساخت، یکدیگر را در بر ندارند. زیرا پیش بینی ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی از زمان آشوریان آغاز شده بود.
ساروسها“saros”
ماه گرفتگیها را در گروه های هجده ساله دستهبندی میکردند. دوره ماه گرفتگی هجده ساله در متن های میخی از زمان ایرانیان و سلوکیان فراوان یاد شده است. واژه بابلی «سار» که اصطلاح «ساروس» یونانی از آن ریشه گرفته دلالت بر یک دوره سه هزار و ششصد ساله میکرده است. در متنهای میخی گاهی دوره های هجده ساله را «هزدهگان» نامیدهاند. اما هیچگاه «سار» نخواندهاند.
ساروسها دقیقاً محتوی ٢٢٣ ماه قرانی و تقریباً ٢٣٩ ماه هلالی و یا تقریباً ٢۴٣ ماه تنینی (اژدهایی) است. طول این دوره ۶۵٨۵١ روز است. این دوره برای پیشبینی لحظهی روز و یا شبی که خورشید گرفتگی و یا ماه گرفتگی در آن روی خواهد داد بسیار سودمند بوده است.(واندروردن، ص ١۴۶)
ج)دوره های سیارگان
در زمان سلوکیان این دوره های سیارات برای پیشبینیها به کار گرفته میشد:
زحل: ۵٩ سال = ٢ دوره گردش = ۵٧ دورهی قرانی
مشتری: ٧١ سال= ۶ دوره گردش = ۶۵ دوره قرانی، یا ٨٣ سال= ٧ دوره گردش =٧۶ دوره قرانی

در قانون این آثار را بر چیزهایی که در بیان یا ظهور و یا ایجاد به کار رفته- اطلاق می کنند^[۲۹۷].
در همین قانون در بیان مصادیق مورد نظر به کتاب، رساله، جزوه، نمایشنامه و هر نوشته علمی و ادبی و هنری،شعر،ترانه،سرود،تصنیف که به هر ترتیب نوشته یا ضبط یا نشر شده باشدو…….اثرهای ابتکاری که برپایه فرهنگ عامه یا میراث فرهنگی و هنر ملی پدید آمده باشد،اثر فنی که جنبه ابتکار و ابداع داشته باشد و هر گونه اثر مبتکرانه ترکیبی اشاره شده است.
پیداست که صرف نظر از صدق بسیاری از قالب‌های یاد شده بر پدیده خبر، عنوان اثر مبتکارانه ترکیبی، عنوانی وسیع است و خبر را که پس از مرحله نخست(کسب اطلاع) وگذر از مرحله تولید (مرحله ساخت و پرداخت و تنظیم و قالب دهی)به شکل اثر ترکیبی در آمده است، شامل می گردد. آن چه این ادعا را تایید می کند تاکید صریح قانون گذار بر در نظر نگرفتن طریقه یا روش بیان یا ظهور و ایجاد اثر و عدم تاثیر شکل و نحوه مذکور بر حمایت قانون گذار است.
دلیل دیگر بر صدق عنوان اثر فکری در مورد خبر، عمومیتی است که در این قانون در مورد آثار اصیل و آثار فرعی در عرض یکدیگر به چشم می خورد. مقصود از آثار اصیل، اثرهای متضمن ابداع، ابتکار و تاسیس است و منظور از آثار فرعی هم، اثرهای فاقد ابتکار و ابداع و متضمن گردآوری و وساطت در انتقال اندیشه ها و آگاهی هاست، چرا که بخش وسیعی از آثار فکری که در قالب‌های مختلف عرضه می شود نوعی اطلاع رسانی پژوهشی و واسطه گری در جریان تبادل ایده ها ر ا عهده دار است.^[۲۹۸]
بر این اساس اخبار، که نقش وساطت در انتقال آگاهی ها را ایفا می کنند،نوعی آثار فرعی به شمار می آیند و در صورت برخوردار بودن از ماهیت ترکیبی مشمول عنوان اثر فکری تولید شده، خواهند بود و اساسا اگر خبر را از شمول این عنوان خارج سازیم، باید به خروج حجم وسیعی از آثار و مصنفات و مولفات نیز -که گاه به دست اهل علم و فضل نگارش می یابد -تن دهیم، چرا که ملاک مشترک در هر دو، یعنی بر خورداری از ماهیت ترکیبی ، اطلاع رسانی،موجب برقراری وضعیتی یکسان در هر دو حوزه و اشتراک در حکم می شود.
اما در مورد دوم،که بحثی کبروی کلی را در بر دارد، به اختصار ذکر می شود،که درباره اخبار و گزارش‌های خبری که از نهاد‌های اطلاع رسانی و موسسات و یا وسایط خبری خارج از کشور دریافت و منتشر می شود. آنچه ما را به رعایت حقوق مبادی خبر ملزم می سازد، قراردادهایی که بین این موسسات و موسسات داخلی یا دولت اسلامی منعقد شده و قوانینی مثل کپی رایت که بر اساس توافق عمومی شامل رپرتاژهای خبری و اطلاعاتی نیز هست، که مبنای این قراردادهاست. اما در مورد حقوق مبادی داخلی خبر و نهادها و موسساتی که احیانا به تنظیم و پیرایش و ویرایش متون خبری و آماده سازی و قالب دهی برای عرضه اخبار مبادرت می ورزند،به طور خلاصه باید دانست که بخش وسیعی از اعمال آدمی،عملیات ذهنی و فکری او به شمار می رود و کسی که در نتیجه تفکر و کارشناسی دقیق و موفق به تهیه اثر ترکیبی می پردازد، چیزی ایجاد می کند، که ملک او به شمار می رود و در تسلط اوست. لذا به حکم فقهی و حقوقی که هر مالک بر ملک خود دارد، و نیز بنا بر تسلطی که” الناس مسلطون علی اموالهم ” برای مالکان ثابت کرده است، حق ممانعت از تصرف دیگران را داراست.^[۲۹۹]از این رو عدم رعایت حقوق معنوی ذیل عنوان فقهی سرقت قرار گرفته و محکوم به حرمت می باشد.

تطفیف (کم فروشی):
مفهوم تطفیف:
تطفیف بنا بر آنچه در تاج العروس آمده، خیانت به خریدار از طریق کم گذاشتن در پیمانه و وزن است.^[۳۰۰]
نزدیک به همین معنا از شیخ طوسی(ره) در تفسیرتبیان نقل شده است:
“مطفف” کسی است که با کم گذاشتن در پیمانه و وزن از حق دیگری می کاهد. تطفیف، خیانت از طریق کم گذاشتن در پیمانه و وزن است^[۳۰۱].
شیخ انصاری(ره) تطفیف را این گونه تعریف می کند:
شاید ذکر این بحث در سری مباحث مکاسب محرمه، از باب استطراد(گریز زدن)صورت گرفته. و یا مقصود این است که شخص،کم فروشی را کسب خویش قرار دهد، اینگونه که شغل خویشتن را، توزین و پیمانه داری قرار داده و در این بین به نفع فروشنده، کم فروشی کند.^[۳۰۲]
آیه الله خویی(ره) درباره مفهوم تطفیف می گوید:
در مفهوم تطفیف عدم حق دیگری به صورت کامل، لحاظ شده است. بخس در حقیقت کاستن از حق دیگری از روی ظلم است و این دو فی حد نفسه شرعا و عقلا حرام است^[۳۰۳].
تطفیف در اصل از “طف” گرفته شده، که به معنای کناره‌های چیزی است،سپس به هر چیز کمی واژه “طفیف” اطلاق شده است، همچنین به پیمانه ای که پر نباشد،یعنی محتوایش به کناره‌های آن رسیده،اما مملو نشده است، نیز همین معنا اطلاق می شود، و بعد این واژه در کم فروشی به هر شکل و به هر صورت استعمال شده است^[۳۰۴].
ادله حرمت تطفیف:
قرآن:
در قرآن کریم خداوند متعال می فرماید:
((ویل للمطففین-……… و ما ادریک ما سجین- کتاب مرقوم))^[۳۰۵]
وای بر کم فروشان،آنان که وقتی برای خود پیمانه می کنند، حق خود را بطور کامل می گیرند. اما هنگامی که می خواهند برای دیگران پیمانه و وزن کنند، کم می گذارند.
تو می دانی سجین چیست؟ نامه ای است رقم زده شده و سرنوشتی است حتمی.
از امام باقر(ع) نقل شده است:
((ویل)) چاهی است در جهنم و همیشه خداوند ((ویل)) را برای ((کافران )) به کار برده است، مانند:
((فویل للذین کفروا)) بنابراین،کم فروشی در حد کفر است، و همان گونه که ویل برای کافران است،
برای کم فروشان نیز است.^[۳۰۶]و این دلالت بر حرمت کم فروشی می کند.
“و لاتنقصوا المکیال و المیزان….”^[۳۰۷] پیمانه و وزن را کم نکنید ( و دست به کم فروشی نزنید).
“ولا تبخسوا الناس اشیاعهم ولا تعثوا فی الارض مفسدین”^[۳۰۸]
بر اشیاء ( و اجناس) مردم، عیب نگذارید و از حق آنان نکاهید و در زمین به فساد نکوشید.
فعل‌های لا تنقصوا و لاتبخسوا در این دو آیه شریفه به صیغه نهی آمده و صیغه نهی دلالت بر حرمت کم فروشی می کند.
عقل:
عقل به روشنی هر چه تمام اتلاف مال دیگران را، بدون رضایت ایشان ممنوع می داند و تطفیف چنین است و همچنین عقل نیز به قبیح بودن ظلم و خیانت حکم می کند و دانستیم که معیار بخس و تطفیف ظلم و خیانت است.^[۳۰۹]
کم فروشی در رسانه‌های جمعی:
کم فروشی اختصاصی به پیمانه و وزن ندارد، بلکه کم گذاشتن در کار و خدمات نیز کم فروشی محسوب می شود. بنابراین هرگاه کسی در انجام کاری اجیر دیگری شود، اگر کار را کامل انجام ندهد، مصداق بخس است و حرام خواهد بود. به طور مثال اگر بنایی برای ساختن خانه ای اجیر شود، اگر خانه را کامل نسازد، بخس در معامله صورت گرفته است. و یا کسی برای انجام خدمتی در ساعات معین اجیر شود، اگر ساعات را به پایان نرساند و کم کاری کند، مصداق بخس خواهد بود. همچنین مقتضای تعمیم معنای بخس، حرمت کم گذاشتن در حقوق و امتیازاتی است که خریدار مستحق آن شده است. بنابراین هرگاه شخصی، مالک امتیاز تلفن، برق و یا حج و مانند آن شده است. شخص یا موسسه و یا اداره ای که این امتیازات بر عهده او می باشد. نمی تواند در این امتیازات کم بگذارد. در صورتی که کم بگذارد، مصداق بخس خواهد بود^[۳۱۰].
مساله کم فروشی به عقیده بعضی از علما، معنی وسیعی دارد، که هر گونه کم و کسر گذاردن در کار و انجام وظایف فردی و اجتماعی و الهی را شامل می شود،آیه الله جوادی آملی در این باره می گوید:
تطفیف و کم گذاشتن اگر چه در خرید و فروش کالا به کار می رود، ولی به استناد آیه ((ولا تبخسوا الناس اشیائهم)) شامل هر گونه کم گذاشتن حق مشروع دیگران است^[۳۱۱].
تطفیف یا کم فروشی در رسانه‌های خبری و مطبوعات اینگونه تعریف می شود که، اگر نهاد خبررسانی
و مطبوعات ، حقوق بگیر دولت اسلامی باشند و از بیت المال حقوق دریافت نمایند. وظیفه این رسانه‌های خبری، اطلاع رسانی و خبررسانی موضوعاتی است،که به خاطر آن،از بیت المال حقوق دریافت می کنند و یا تعهداتی بر عهده این نهاد اطلاع رسانی است،که به خاطر آن، حقوق می گیرند و در عین حال به تعهدات و وظایف خبررسانی خود، تمام و کمال عمل نمی کنند، این دریافت پول از بیت المال و دولت اسلامی، برای تعهدات و وظایفی که تحقق پیدا نمی کند، اکل مال به باطل بوده و حرام می باشد.
اختلال نظام(از هم گسیختگی امور مردم):
این مفهوم ، از مفاهیمی است که با وجود کاربرد شایع آن درمتون فقهی وحقوقی، کمتر مورد تعریف وتفسیر قرار گرفته است.به نظر می رسد،بیشتر باید از طریق ملاحظه کاربردها و موارد استعمال آن،به معنای مورد نظر فقها ازاین مفاهیم، رسید.
به عنوان مثال گفته شده است:
فایده فقه،رساندن انسان به سعادت اخروی ویاد دادن(نظام معاش)در منافع دنیوی است ^[۳۱۲].
جمعی نیز دفع ظالم،رد حق مظلوم به وی،استیفای سایر حقوق،امر به معروف ونهی از منکر را از نشانه‌های پا برجایی نظام نوع انسان معرفی کرده اند^[۳۱۳].
فقها معمولا اختلال نظام را در کنار(هرج ومرج)ذکر کرده اند و این دو را در مقابل (تمامیت نظام)قرار داده اند، چنان که حفظ نظام را در مقابل اخلال به نظام ذکر می نمایند^[۳۱۴].
با توجه به آنچه گذشت، فقها در مورد واژه‌های مذکور اصطلاح خاصی ندارند و منظور آن ها از حفظ،اخلال،اختلال ونظام،معانی عرفی آنهااست^[۳۱۵].
مفهوم نظام و امنیت عمومی:
کلمه نظام در لغت،نخ یا ریسمانی را گویند،که گردنبند یا تسبیح یا چیزهای دیگر را به هم وصل کرده و حفظ نماید و کنایه از اصل اسلام و حکومت اسلامی است و در کلمات فقها به عنوان(بیضه اسلام)تعبیر شده است^[۳۱۶].
مراد از نظام، ساختار عامی است که انسان ها با حفظ آن ساختار وتطبیق حرکات خود با آن به سعادت می رسند.دراین ساختار، هر چیز، در جای خود قرار دارد،حقوق تادیه می گردد و ناهنجاری وجود ندارد.
نظام مجموعه ای از (هست ها ) و (حقیقت ها) است نه (باید ها) و (ارزش ها).
بلکه مراعات بایدها و ارزش ها که در دانش منطق از آن به(تادیبات صلاحیه)و(آرای محموده)یاد می کنند،تحقق آن نظام را در پی دارد^[۳۱۷].
مرحوم مظفر(ره) در این باره می گوید:
تادیبت صلاحیه که از آن به( محمودات) و (آرای محموده) یاد می کنند،گزاره ها و مقرراتی است که به جهت تامین وحفظ مصالح عمومی به ظهور رسیده است.مراعات مقررات حفظ نظام و بقای نوع انسان را در بر دارد^[۳۱۸]. حفظ نظام را می شود با امنیت عمومی و اخلال نظام را با سلب امنیت عمومی تطبیق داد،درحقوق رسانه ای
کشور‌های غربی به امنیت عمومی اهتمام ویژه ای شده است،در دستور العمل برنامه سازی رادیو و تلوزیون انگلستان آمده است: