. پالیزبان، محسن (۱۳۸۷)، رویکردهای متفاوت نسبت به جمهوریت و اسلامیت در جمهوری اسلامی‌ایران، فصلنامه سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، دوره ۳۹، شماره ۳، ص ۱۱۳. ↑
. اشتریان، کیومرث (۱۳۸۱)، روش سیاستگذاری فرهنگی، تهران: نشر کتاب آشنا، ص ۴۸. ↑
. برای مطالعه تفصیلی پیرامون مذاق شرع و مفاهیم متناظر در اندیشه اسلامی، بنگرید به: علیشاهی، ابوالفضل (۱۳۹۰)، چیستی و کارکردهای «مذاق شریعت»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره ۸۶. ↑

. Teddlie, C. & A. Tashakkori. (2003). Major Issues and Controversies in the Use of Mixed Methods in the Social and Behavioral Sciences. In Tashakkori, A., & C. Teddlie (Eds.), Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Pp. 87-97. ↑
. Dutta, Mohan J. (2011). Communicating Social Change; Structure, Culture and Agency, New York: Routledge, P. 37. ↑
. دباغ، سروش (۱۳۹۰)، ترنم موزون حزن؛ تأملاتی در روشنفکری معاصر، تهران: انتشارات کویر، ص ۹۹. ↑
. پیروزمند، علیرضا (۱۳۸۹)، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش­ها، رفتارها و نمادها، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی، ص ۱۹۴. ↑
. پیروزمند، پیشین، ص ۲۰۶. ↑
. پیروزمند، پیشین، ص ۲۱۲. ↑
. به نقل از: خوئی، ابوالقاسم (۱۳۵۲ق)، اجود التقریرات، قم: کتابفروشی مصطفوی. ↑
. Laclau & Mouffe. 2001, Hegemony & Socialist Strategy, London: Verso, 2nd Ed, P. 48. ↑
. Knight, K. (2006) Transformations of the Concept of Ideology in the Twentieth Century, The American Political Science Review, No. 10, P. 620. ↑
. فراهانی، حسن (۱۳۸۸)، بومی سازی علم یا تولید علم، معرفت، ش ۱۴۶، ص ۹۵. ↑
. ر.ک. به: جهانبگلو، رامین (۱۳۸۸)، موج چهارم، چاپ ششم، تهران، نشر نی، صص ۹۱- ۱۶۰. ↑
. شجاعی زند، علیرضا (۱۳۸۸)، تبارشناسی «تجربه دینی در مطالعات دین­داری»، تحقیقات فرهنگی، دوره ۲، شماره ۶، ص ۳۲. ↑
. محقق داماد، مصطفی (۱۳۹۰)، تحولات اجتهاد شیعی (۵)، تحقیقات حقوقی، شماره ۵۶، ص ۷. ↑
. غزالی، ابن رشد، ابن عربی، شیخ طوسی، علامه حلّی، خواجه نصیر طوسی، علامه نائینی، ملامحمدکاظم خراسانی،‌ایت الله محقق داماد و… ↑
. ر.ک. به: قیاسی، جلال الدین (۱۳۸۵)، مبانی سیاست جنایی حکومت اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ص ۱۵۶. ↑
. مهم‌ترین عوامل‌این محدودیت عبارتند از: عدم وفور‌ایات الأحکام و عدم صراحت بسیاری از همین تعداد‌ایات، منع تدوین احادیث در عصر خلافت عمر، گسترش سریع جغرافیای اسلام و توسعه آرام فقه، عدم گستردگی فقه سیاسی شیعی به دلیل تسلط اهل سنت بر حکومت‌‌های اسلامی ↑
. المحقق الردبیلی (۱۴۰۳ق)، مجمع الفائده و البرهان، تحقیق: اشتهاردی، عراقی و یزدی، قم: جامعه المدرسین، ج ۱، ص ۸. ↑
. فیرحی، داود (۱۳۸۹)، درآمدی بر فقه سیاسی، سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، دوره ۴۰، شماره ۱، ص ۲۳۱. ↑
. See: Teddlie, C., Tashakkori, A. (2009) Foundations of Mixed Methods Research. Thousand Oaks: Sage. ↑
. Irwin, S. (2008) “Data Analysis and Interpretation: Emergent Issues in Linking Qualitative and Quantitative Evidence”, in: Hesse-Biber, S N and Leavy, P (Eds) Handbook of Emergent Methods, New York: Guilford Publications, P. 94. ↑
. خانیکی،‌‌هادی (۱۳۸۷)، در جهان گفتگو؛ بررسی تحولات گفتمانی در پایان قرن بیستم، تهران: هرمس، ص ۲۵۱. ↑
. Wodak, R. & Meyer, M. (2009) Methods of Critical Discourse Analysis, 2th Ed, Clifornia: Sage Publications, P. 32. ↑
. Gee, J.P.(2010)An Introduction to Discourse Analysis:Theory and Method, 3th ed. New York:Routledge Publications,P.117. ↑
. علینا القاء الأصول و علیکم التفریع ↑
. سوزنچی، حسین (۱۳۸۹)، معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ص ۲۵۱. ↑
. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱)، نسبت دین و دنیا، قم: نشر اسراء، صص ۸۰، ۱۷۲ و ۱۷۵. ↑
. شاخت، یوزف (۱۳۸۸)، دیباچه‌ای بر فقه اسلامی، ترجمه اسدالله نوری، تهران: هرمس، ص ۲۱۰. ↑
. Scholastic Method ↑
. حسینی، سید ابراهیم (۱۳۸۵)، نظام حقوقی اسلام (مبانی، منابع، ساختار و ویژگی­ها)، معرفت، شماره ۱۰۶، ص ۱۱. ↑
. کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۵)، فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج ۱، صص ۳۶ و ۳۷. ↑
. فیرحی، داود (۱۳۸۹)، دین و دولت در عصر مدرن، چاپ اول، تهران: نشر رخ داد نو، ص ۱۳۳. ↑
. ر.ک. به: پورعزت، علی­اصغر (۱۳۸۷)، گذر از حصارهای شیشه ­ای با تأکید بر الزامات زبان­شناختی علوم میان­رشته­ای، مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، سال اول، شماره ۱. ↑
. لک­زایی، نجف، (۱۳۸۶)، چالش سیاست دینی و نظم سلطانی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ص ۶۳. ↑
. ابوزید، نصر حامد، (۱۹۹۸)، مفهوم النص: دراسه فی علوم القرآن، الطبع الأولی، بیروت، المرکز الثقافی العربی، ص ۱۹۶. ↑
. الجابری، محمد عابد، (۱۹۹۳)، التراث و الحداثه، الطبع الأولی، بیروت: المرکز الثقافی العربی، ص ۵۲. ↑
. فیرحی، داود (۱۳۸۹)، دین و دولت در عصر مدرن، چاپ اول، تهران: نشر رخ داد نو، ص ۲۴۴. ↑
. حسینی، سید محمد (۱۳۸۰)، «منطقه کنترل شده رفتاری در سیاست جنایی اسلام»، فصلنامه حقوق (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، شماره ۵۲، ص ۸۹. ↑
. العالم، یوسف حامد (۱۴۲۱ ق)، المقاصد العامه للشریعه الإسلامیه، الطبع الأولی، القاهره: دار الحدیث، ص ۱۴۶. ↑
. علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۸۱)، فقه و عقل، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه­ های معاصر، ص ۵۲. ↑
. علیدوست، پیشین، ص ۹۱. ↑
. ر.ک. به: سلیمانی، فاطمه (۱۳۸۹)، نسبت مصلحت و امنیت در فقه سیاسی شیعه، مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره ۵۰. ↑
. See: Trigg, Roger (2002). ‘Does Science Deal with the Real World’, Interdisciplinary Science Reviews, Vol. 27, No. 2. ↑
. نظیر رویکرد‌این همانیِ سیاست‌‌های فقه جزایی با سیاست جنایی اسلامی؛ یا رویکرد ترجمه سیاست جنایی غربی و پیوند به سیاست جنایی‌ایران به طور بی مبنا ولو محدود. ↑
. See: Khaghani, Mehdi (2012) Challenges Confronting the Modernization of Islam and Iran’s Criminal Law in regard to Crimes against Security of e-Commerce, Proceeding of 6th International Conference on e-Commerce In Developing Contries: With Focus on Islamic Banking. ↑
. هورکهایمر، ماکس (۱۳۹۰)، عقل علیه عقل؛ ملاحظاتی در باب روشنگری، ترجمه یوسف اباذری و مراد فرهادپور، ارغنون، شماره ۱۵، ص ۱۷۱. ↑
. Death of Author ↑
. حسنی، سید حمیدرضا حسنی (۱۳۸۵)، تعیین معنای متن از نگاه هرمنوتیک و علم اصول، پژوهش و حوزه، شماره ۲۷ و ۲۸. ↑
. Lamarque, P. (2006) “The Intentional Fallacy”, in: Waugh, P., Literary Theory and Criticism: An Oxford Guide, New York: Oxford University Press, P. 186. ↑
. عابدی، علیرضا و همکاران (۱۳۸۹)، هرمنوتیک و اصول فقع: نگاهی به انواع قصدی گرایی در غرب و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری اصولیان شیعه، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره ۸۵، ص ۷۸. ↑
‌‌. هادوی تهرانی، مهدی (۱۳۸۱)، مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، چاپ دوم، قم: انتشارات موسسه خانه خرد، ص ۱۰۸. ↑
. خجسته­نیا، حسین (۱۳۸۵)، چالش‌‌ها و فرصت‌‌های پیش روی سطوح نظم جمهوری اسلامی‌ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره ۳، ص ۱۴. ↑
. بشیریه، حسین (۱۳۸۳)، عقل در سیاست، تهران: نشر نگاه معاصر، ص ۴۲. ↑
. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱)، نسبت دین و دنیا، قم: اسراء، ص ۸۱. ↑
. مطهری، مرتضی (۱۳۷۷)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: نشر صدرا، ص ۲۷. ↑
. عابدی، علیرضا و همکاران (۱۳۸۹)، هرمنوتیک و اصول فقع: نگاهی به انواع قصدی گرایی در غرب و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری اصولیان شیعه، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره ۸۵، ص ۷۳. ↑

یکی از مسائل مهمی که می تواند نقش تعیین کننده ای در خاتمه فرزندآوری داشته باشد هزینه هایی است که خانواده ها در جهت نگهداری، تربیت آموزش و مخارج خوراک، مسکن و پوشاک متحمل می شوند.
مورد زیر زنی است که بعد از بدنیا آوردن ۳ فرزند به دلایل اقتصادی و مشکلات فراهم کردن امکانات زندگی برای فرزند جدید موافق فرزندآوری مجدد نیست:

(( بعد از اینکه فهمیدم حامله ام گفتم اصلا بچه نمی خوام همون سه تا کافی ، زندگی من با سختی می گذره حاضرم خودم رو از بین ببرم اما بچه نمی خوام چون بچه آوردن راحته، میشه هر سال یه بچه آورد اما داشتن بچه و امکاناتی که براش باید جور کرد سخته))( زن ۳۸ ساله، سیکل، طبقه درآمدی متوسط).
معمولا زنانی که در سنین پایین تر ازدواج می کنند، علی رغم داشتن رابطه جنسی، زایمان و فرزندآوری را در این سنین مطلوب و دلخواه نمی دانند و در صورت بروز حاملگی ناخواسته امکان دارد جنینشان را سقط کنند. دلایل زیر مربوط به زنی است که در ۲۱ سالگی ازدواج کرده اما سن مطلوب برای فرزندآوری خود را ۳۲ سالگی عنوان می کند. این زن هنگام بروز اولین حاملگی خود در ۲۲ سالگی جنینش را سقط کرده است این زن دلایل خود در تعویق فرزندآوری را در درجه اول مسائل روحی-روانی و سپس مشکلات اقتصادی و نداشتن خانه مستقل عنوان می کند:
((مهمترین دلیلم این بود که احساس می کردم از نظر روحی آمادگی مادر شدن را ندارم و این از مسائل مادی و دانشجو بودنمان مهمتر بود چون ازدواجم یه مقداری زود بود دلم نمی خواست همون طور که تو ازدواجم عجله کردم تو بچه دار شدنم هم عجله کنم بعد از آن مساله مالی مهم بود دوست دارم شرایط خانوادگی ام بهتر بشه و در روابط زناشویمان جا افتاده تر بشیم))(زن ۲۵ ساله، لیسانس، طبقه درآمدی متوسط).
بعضی از زنان به دلایل اجتماعی از قبیل ادامه تحصیل و یا کسب تجربه و شناخت در زندگی زناشویی قصد تعویق فرزند آوری دارند یکی از زنان دلایل سقط جنین خود را اینگونه بیان می کند:
(( چون می خواستم ادامه تحصیل بدم، کارشناسی ارشد قبول شده بودم و می خواستم درس بخونم می گفتم هنوز زوده بچه دار شم، سنم بالاتر بره و طرفم رو بهتر بشناسم چون دوره نامزدی مان خیلی کوتاه بود گفتم بهتره اخلاق خودش و خانواده اش رو بهتر بشناسم))(زن ۲۷ ساله، لیسانس، طبقه درآمدی بالا).
یکی از دلایل زنان برای سقط ارادیشان دلایل روحی_روانی است از نظر بعضی زنان مسائل تربیتی و ایجاد رفاه برای فرزندان بر مسائل دیگر ارجحیت دارد:
(( اعصاب بچه رو ندارم دیگه بچه نمی خوام مشکلات داره همین رو بتونم تربیت کنم خیلی، یه لقمه نون رو همه میآرن، هزینه ای رو که صرف دو تا بچه میکنن اگه صرف یه بچه بشه بهتره درسته روزی رو خدا میده ولی اعصاب بچه رو ندارم شوهرم هم میگه یه بچه کافی مگه عهد قاجاریم که چند تا بیاریم))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی پایین).
دلیل سقط جنین زنی که فرزندی نمی خواست و تا به حال ۳ بار اقدام به سقط جنین کرده جزء دلایل روحی-روانی زن است که فرزندآوری را جزء وظایف خود نمی داند و معتقد است که بدنیا آوردن فرزند مانند بوجود آوردن یک بدبختی است این زن دلیل عدم علاقه خود به فرزندآوری را اینگونه بیان می کند:
((بچه نمی خواستم به نظرم یه بچه و یه بدبختی رو بیاریم تو دنیا به چه درد می خوره اگه بچه بخوام ترجیح میدم برم یه بچه بیارم و بزرگ کنم شوهرم بدش نمی اومد بچه داشته باشه اما حالا حالش رو نداره اما زور هم نمی گفت که حتما بچه دار بشیم))( زن ۳۷ ساله، فوق لیسانس، طبقه درآمدی بالا).
مورد زیر زنی است که به خاطر اختلافات خانوادگی با شوهرش سقط جنین را انتخاب کرده بود به نظر این زن تربیت و آرامش یک فرزند در زندگی از مسائل دیگر مهمتر است این زن می گوید:
((چون شوهرم نا اهل بود اون مرد بدی بود اهل قمار و مشروب و تریاک بود هر دو بچه نمی خواستیم حتی اگه درست فکر کرده بودم این یکی رو هم نمی آوردم با اینکه وضع مالی ما خوب بود اما زندگی من مثل جهنم بود من احساس می کردم باید بچه رو درست تربیت کنم و به جایی برسانم چون بچه آسایش و آرامش می خواد ولی تو محیط زندگی من آرامش نبود فقط پول بود نمی شد یه بچه رو بزرگ کرد و اگر یه بار دیگه هم حامله می شدم باز سقط می کردم))( زن ۴۹ ساله، پنجم ابتدایی، طبقه درآمدی متوسط).
گاهی سقط جنین به دلایل پزشکی و بهداشتی انجام می شود. در کشور ایران هنگامی که جان مادر در خطر است و در برخی از ناهنجاریهای جنینی اجازه سقط جنین زیر ۴ ماهگی جنین داده می شود که از آن به عنوان سقط درمانی نام برده می شود مورد زیر زنی است که دلیل سقط جنین خود را ناهنجاری جنینی عنوان می کند:
((سه ماه از حاملگی ام گذشته بود که فهمیدم بچه ام قلب نداره تحت نظر دکتر قلب یک ماه دیگه صبر کردم تا شاید قلب بچه تشکیل بشه اما بعد یک ماه هم بمن گفتند بچه ات هنوز قلب نداره و باید سقط بشه))( زن ۲۴ ساله، اول دبیرستان، طبقه درآمدی بالا).
در بعضی موارد زنان به علت ترس از ناقص شدن بچه خود سقط جنین می کنند. مورد زیر زنی است که به علت وجود سابقه بیماری در خانواده همسرش دست به سقط جنین می زند:
((از ترس اینکه بچه ام ناقص بشه سقط کردم چون خانواده شوهرم ژن بیماری آب سیاه و لرزش چشم دارن، ۳ تا از برادر شوهرام که ازدواج کردن هر کدوم بچه معلول دارن و دکترا گفتند بچه هاشون بیماری مادرزادی ای دارند که ژنش رو از پدرشون ارث بردن، لرزش چشم اینها حتی با جراحی هم خوب نمی شه، حتی دکترام گفته بودند از همچین پدری احتمالا خدای نکرده ممکنه بچه نابینا بدنیا بیاد))( زن ۳۴ ساله، سوم دبیرستان، طبقه درآمدی پاییین)
در این بررسی دلایل زنان برای وقوع حاملگی ناخواسته شامل استفاده نادرست از وسائل پیشگیری، عدم استفاده از وسائل پیشگیری به خاطر عوارض روش های مدرن شامل سردرد، چاقی، حالت تهوع و باورهای نادرست عامه مردم در مورد نحوه و زمان جلوگیری از بارداری و در نهایت ناکارآمدی روش های پیشگیری سنتی و مدرن خصوصا روش منقطع می باشد که نهایتا منجر به وقوع حاملگی ناخواسته در زنان شده بود.
۳-۳-۴- دیدگاه پاسخگویان زن نسبت به( جنین)و انجام سقط جنین
در سنجش نگرش زنان به سقط جنین، زنان نمونه مورد مطالعه سه دیدگاه متفاوت را نسبت به انجام این عمل بیان داشتند که شامل موارد زیر می شود:
۱- موافق سقط جنین
۲- مخالف سقط جنین
۳- موافق سقط جنین تحت شرایط خاص( تا مرحله خاصی از رشد جنینی و بدلایل ضرورت اجتماعی، اقتصادی و پزشکی).
پاسخگویان در تعریف جنین به موارد زیر اشاره داشته اند:
۱-جنین بعنوان موجود انسانی
۲-جنین بعنوان جسمی که آنچنان حیات ندارد که موجود انسانی بنامیم
۳-جنین بعنوان لخته خون و تخم
بر اساس جدول شماره۲-۴ ، اکثر زنانی که از طبقه درآمدی پایینی بودند، جنین را بعنوان موجود انسانی می دانستند و سقط جنین را قتل نفس می دانستند که انجامش گناه بوده و مستلزم پرداخت دیه می باشد و ۳ نفر از زنان نیز بدلیل انجام سقط جنین در ماه های پایین بارداری نگرششان به جنین بعنوان لخته خون و تخم بوده است.
در میان زنان طبقه درآمدی متوسط نیز اکثر پاسخگویان جنین را بعنوان موجود انسانی می دانستند(۵ نفر) و سقط جنین را قتل نفس می دانستند و ۳ نفر از پاسخگویان نیز نگرششان به جنین بعنوان جسمی بود که آنچنان حیات ندارد که موجود زنده بنامیم. اکثر زنان طبقه درآمدی بالا نگرششان به جنین بعنوان لخته خون و جنین بود (۵ نفر)، از دید این پاسخگویان جنین بعد از تولد و در جریان زندگی اجتماعی انسان می شود و جنین بالقوه انسانی است و هنوز بالفعل نشده است پس نمی توان بدان بعنوان موجود انسانی نگریست.
در مجموع نگرش اکثر زنان طبقه درآمدی متوسط و پایین به سقط منفی بوده و علی رغم نگرش منفی شان به سقط بدلیل اضطرار اقتصادی و اجتماعی و پزشکی اقدام به سقط کرده بودند و بدلیل آنکه جنین را موجود انسانی می دانستند پس از انجام سقط احساس گناه داشتند، در مقابل اکثر زنان طبقه درآمدی بالا چون نگرش مثبتی به سقط داشتند و چون از نظرشان جنین لخته خون و تخم بوده در جهت تحقق اهداف فرزندآوریشان سقط خود را منطقی می دانستند.
۴-۳-۴ نظر زنان پاسخگو در مورد عکس العمل افراد خانواده آنها نسبت به سقط جنین
بر طبق جدول شماره ۳-۴، اکثر زنان طبقه درآمدی پایین عکس العمل افراد خانواده خود را مخالفت با سقط خود عنوان کردند(۵ نفر) و ۲ نفر از این پاسخگویان نیز این مساله را از خانواده و ۲ نفر نیز از همسر خود پنهان داشتند و این مساله تاثیر تابوی سقط جنین در جامعه و ترس زنان از عکس العمل افراد خانواده به انجام سقط جنینشان را نشان می دهد. در زنان طبقه درآمدی متوسط، ۴ نفر از پاسخگویان عکس العمل خانواده خود را مخالفت با سقط جنین عنوان کردند و در مقابل ۳ نفر نیز عکس العمل خانواده خود را به سقط مثبت ارزیابی کردند. در زنان طبقه درآمدی بالا ۵ نفر عنوان کردند که خانواده شان با سقط جنین موافق بودند و ۴ نفر نیز مخالفت خانواده هایشان با سقط را بیان کردند. بر اساس این یافته ها می توان پی برد که تعداد موافقت با سقط جنین در بین خانواده های طبقه درآمدی بالا بیشتر است، در مقابل تعداد مخالفت یا عدم اطلاع خانواده ها از سقط جنین زنان در طبقات درآمدی متوسط و پایین زیاد است(جدول شماره ۳-۴).
یکی از مهمترین مسائلی که در حوزه اجتماعی مطرح است و در مورد آن از مصاحبه شدگان سوال شده است عکس العمل افراد خانواده نسبت به انجام سقط ارادی زنان بوده است.
مورد زیر زنی است که در مورد مخالفت خانواده خود با عمل سقط جنین اینچنین می گوید:
((کلا همه مخالف بودند مادرم از کم و کیف زندگیم با خبر بود و می دونست که من مشکل دارم و این تصمیمم از روی بچه بازی نیست، مامانم از هنگام کورتاژم تا وقتی که با آژانس به خانه اومدیم، همش گریه می کرد و خوشحال نبود. پدرم کلا با بچه دار شدن شدیدا مخالفه، کلا میگه بچه یعنی دردسر، من جرات نمی کردم به پدرم بگم حامله ام اما بعد که از مادرم شنید خیلی ناراحت شد و گفت حالا که حامله شده بود نباید این کار را می کرد))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی بالا).
یکی از زنانی که هیچ کدام از اعضای خانواده اش را از عمل سقطش آگاه نکرده بود دلایل خود را برای عدم در جریان گذاشتن دیگران نگرش سنتی خانواده اش نسبت به فرزندآوری و باورهایشان نسبت به عوارض خطرناک سقط جنین عنوان می کند::
((به خانواده ام نگفتم چون احساس می کردم ممکنه ناراحت بشن و احساس تاسف کنن، ویا سرزنش بشم به هر حال ترجیهم این بود که در جریان نباشن ممکن بود افسرده بشن، دیدگاه خانواده ام به سقط کاملا منفی چون تا حدی مذهبی اند و قدیمی فکر میکنن اینکه بچه چقدر بنیان خانواده رو محکم میکنه و من چون زایمان اولم بود و سقط کردم مادرم اعتقاد داره که سقط تو حاملگی اول ممکنه نازایی بیاره البته پزشکم هم احتمال چنین چیزی را می داد این شد که به خانواده ام نگفتم))( زن ۲۵ ساله، لیسانس، طبقه درآمدی متوسط).
مورد زیر زنی است که خانواده اش بعد از آگاهی از تصمیم سقط جنینش با او مخالفت می کنند. این زن دلایل مخالفت خانواده اش را نگرش مذهبی آنان به سقط جنین و احساس گناه شان نسبت به این عمل عنوان می کند:
((موقع سقط رفته بودم خونه مادرم شهرستان اردبیل، شوهرم میدونست میخوام سقط کنم اما نمی دونست با چه شرایطی میخوام اینکارو بکنم پول تفریح خودمو بچه هام همراهم بود، مادرم که فهمید میخواهم سقط کنم گفت پیَش من نیا تو داری قتل میکنی اصلا نمیتونم این قتل رو ببینم من می گفتم نه من هنوز تپش قلب رو احساس نمیکنم چون ۲۸ روزه است،و بچه از ۴۰ روزگی میگن نبضش میزنه و هر چی بشه به گردن خودم چون بهتر از اینه که دنیا بیاد و سختی بکشه بذار الان اینکار رو بکنم. خواهرم هم میگفت نکن حالا که شده حتی اگه نمیخواستیش اما اینکار رو نکن گناه داره))( زن ۳۰ ساله، چهارم نهضت، طبقه درآمدی پایین).
در بعضی موارد خانواده ها برای به خطر افتادن سلامتی زنان با سقط جنین آنها مخالف بودند: یکی از زنان می گوید:
((خانواده من راضی نبودن بعدشم که فهمیدند سقط کردم خیلی ناراحت شدن، مادرم میخواست پیش دکترم بره و دعوا کنه چرا همچین آمپولی رو به ما پیشنهاد داده، مادرم به من میگفت مگه عقل نداری مثلا اگه تو بمیری برای شوهرت چیزی میشه؟ و فقط جون خودتو از دست میدی))( زن ۳۳ ساله، اول راهنمایی، طبقه درآمدی، بالا).
یکی دیگر از زنانی که موضوع سقط جنین خود را از مادرش پنهان کرده بود می گوید:
((مادرم هنوز نمی دونه، اگه بفهمه می گه هزار تا درد می گیری، کمردرد، سنی نداری که دو بار سزارین کردی و سقط هم کردی))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی پایین).
در دیدگاه سنتی مساله سقط یک امر ممنوع و تابویی است. مخصوصا اگر این امر در حاملگی اول رخ دهد مورد زیر زنی است که در اولین حاملگی خود اقدام به سقط جنین کرده است. خانواده این زن که بنا بر تعریف خود امروزی فکر می کنند موافق سقط جنینش بودند. اما خانواده همسرش دیدگاه کاملا سنتی داشتند و این امر باعث شده بود زن مساله سقط جنینش را از خانواده همسرش پنهان نگه دارد:
((مادر و پدر و خواهرانم باخبر بودند همه شون بخاطر شرایط بچه نظرشون این بود که بچه باید سقط بشه همه نگران من بودند چون معتقد بودند روح دمیده نشده بود و یه لخته خونی بود که بسته شده بود واونهم تو شرایطی ناایمن که من دارو خورده بودم تشکیل شده بود و حتما بچه ام عقب افتاده می شد پدر من یه آدم مذهبی اون میگفت نباید یه بچه عقب افتاده بدنیا بیاد.خانواده همسرم هیچکدوم در جریان نیستند بخاطر اینکه کاملا سنتی اند وچون بچه نداشتیم ممکن بود حرفی بزنن به همین خاطر چیزی بهشون نگفتم واسه یه خانواده سنتی خیلی عجیبه که یه نفر چطور جلوگیری میکنه که بعد از چند سال بچه دار نشده))( زن ۳۱ ساله، فوق لیسانس، طبقه درآمدی بالا).
۵-۳-۴- نظر زنان پاسخگو در مورد نگرش افراد جامعه به سقط جنین
از نظر اکثر زنان طبقات درآمدی پایین، متوسط و بالا نگرش افراد جامعه به سقط منفی است و این مساله تابو بودن سقط جنین زنان را در جامعه تایید می کند. در حالیکه بسیاری از خانواده ها هنگام مواجهه با حاملگی ناخواسته اقدام به سقط جنین می کنند اما معمولا نسبت به عمل سقط نگرش مثبتی ندارند و با آن مخالفند و این امر می تواند ناشی از تاثیرات تابوی سقط جنین بر افکار افراد جامعه باشد. در نمونه مورد مطالعه ما اکثر زنان نگاه جامعه به سقط جنین را منفی دانستند و دلایل مختلفی را برای آن عنوان کردند:
مورد زیر زنی است که دلایلی مانند رابطه جنسی خارج از حیطه ازدواج و گناه سقط جنین را علت نگرش منفی جامعه به سقط جنین عنوان می کند:
((قانونمون که میگه نباید این کار رو کرد و انجامش دیه داره و هیچ دکتر زنان و زایمان که مهر نظام پزشکی داره هم اجازه نداره چرا که این کار غیر قانونی، افراد جامعه هم که نظرات مختلفی دارند. هر چیزی یه ریشه ای داره اگه رد شده است یا جامعه اسم کریهی براش میذاره بخاطر فجایعی است که در جامعه رخ میده، وقتی پیش دکترم میرم و موقع معاینه خجالت میکشم دکترم میگه تو با داشتن شوهر و بعد از ۴ سال ازدواج از من دکتر که محرم توام و از بابای تو بزرگترم خجالت می کشی، دختر ۱۵ ساله میاد و میگه دکتر من حامله ام و همچین اتفاقی برای من افتاده، انقدر وقیه اند. این مساله در جامعه ما لوث شده که دید جامعه منفی است شوهر هم که داشته باشی همه بد نگاه میکنن این مساله بد برامون جا افتاده، من دید بدی به آن ندارم خوب من تجربه اش را دارم البته هر وقت در مورد کسی می شنوم می پرسم چه کسی و چرا؟ زن شوهرداره؟ یا دوست دختر دوست پسر داره؟ آدمی که عقد کرده و نامزد؟ خیلی برام مهمه بدونم کیه و چرا این کار رو کرده؟ اگه دید جامعه منفی، بخاطر اتفاقات و خلافها و گناههاست. از نظر افراد جامعه گناهه، می گویند حالا که خدا داده نباید این کارانجام بشه ، بعدا مادره بچه دار نمیشه و یه عمر باید عذابشو به دوش بکشه))( زن ۲۵ ساله، دیپلم، طبقه درآمدی بالا).

متغیر وابسته تحقیق و تعریف عملیاتی آن
پژوهشگر بیش از هر چیز به متغیر وابسته علاقه مند است، هدف وی از توصیف یا پیش بینی، تغییر پذیری متغیر وابسته است(سکاران، ۱۳۹۰، ۸۳)
متغیر وابسته، متغیر پاسخ،برونداد یا ملاکی است و عبارت است از وجهی از رفتار یک ارگانیسم که تحریک شده است. متغیر وابسته مشاهده یا اندازه گیری می شود تا متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود(دلاور، ۱۳۸۳، ۵۹)
متغیرهای وابسته در این تحقیق عبارتند از :
استراتژی بازاریابی یکسان
برای اندازه گیری این ویژگی مقیاس پنج فاصله ای لیکرت با ۳ عنصر برای ارزیابی استفاده خواهد شد.

۱- شرکت محصولات و خدمات مشابه و یکسان برای بازارهای مختلف ارائه می دهد.
۲- تفاوت نیازها و اطلاعات مشتریان در ارائه محصولات و خدمات شرکت اهمیت ندارد.
۳- شرکت تمایل به ارائه محصولات و خدمات با قیمت و کیفیت مشابه برای تمام مشتریان دارد.
استراتژی بازاریابی تفکیکی
برای اندازه گیری این ویژگی مقیاس پنج فاصله ای لیکرت با ۳ عنصر برای ارزیابی استفاده خواهد شد.
۱- شرکت از طرح های بازاریابی متناسب با اوضاع فرهنگی و اجتماعی، جغرافیایی هر یک از مشتریان استفاده می‌شود.
۲- در شرکت برای هر یک از بخش های بازار برنامه بازاریابی جداگانه ای وجود دارد.
۳- سازمان برای هر نوع از مشتریان خود برنامه های پیشبرد فروش متناسب با نیاز های او طراحی کرده است.
استراتژی بازاریابی تمرکزی
برای اندازه گیری این ویژگی مقیاس پنج فاصله ای لیکرت با ۳ عنصر برای ارزیابی استفاده خواهد شد.
۱- در شرکت محصولات و خدمات منحصر به فردی ارائه می شود.
۲- شرکت درتلاش است با ارائه تعداد محدودی از محصولات، در تولید محصولات خاصی متخصص شود.
۳- شرکت بخشهای خاص و محدودی از بازار را هدف خود قرار می دهد.
متغیرهای مستقل و تعریف عملیاتی آن ها
این متغیر به گونه ای مثبت یا منفی بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد یعنی وقتی متغیر مستقل وجود داشته باشد، متغیر وابسته نیز وجود دارد و هر مقدار افزایش در متغیر مستقل روی دهد در متغیر وابسته نیز افزایش یا کاهش روی خواهد داد(سکاران، ۱۳۹۰، ۸۵).
متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از:
مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی عملیاتی
برای اندازه گیری این ویژگی مقیاس پنج فاصله ای لیکرت با ۹ عنصر برای ارزیابی استفاده خواهد شد.
۱- پایگاه داده مشتری و پردازش اطلاعات مشتری به عنوان یک مرجع در تدوین برنامه بازاریابی مورد استفاده قرار می گیرد.
۲- ابزارها و نرم افزار های الکترونیکی ارتباط با مشتری در کیفیت و نحوه اجرای عملیات بازاریابی کاربرد دارند.
۳- ابزارها و نرم افزارهای الکترونیکی ارتباط با مشتری در پیشبرد عملیات بازاریابی موثر است.
۴- می توان از پایگاه داده مشتری و پردازش اطلاعات مشتری به عنوان یک مرجع در برنامه ریزی اجرای عملیات فروش بهره برد.
۵-استفاده از ابزارها و نرم افزارهای الکترونیکی ارتباط با مشتری در کیفیت و نحوه اجرای عملیات فروش کاربرد دارند.
۶- ابزارها و نرم افزارهای الکترونیکی ارتباط با مشتری در پیشبرد عملیات فروش تاثیر دارند.
۷- شرکت می تواند از پایگاه داده مشتری و پردازش اطلاعات مشتری به عنوان یک مرجع در برنامه ریزی خدمات پس ازفروش استفاده نماید.
۸- استفاده از ابزارها و نرم افزارهای الکترونیکی ارتباط با مشتری در کیفیت و نحوه ارائه خدمات پس از فروش موثر است.
۹- ابزارها و نرم افزارهای الکترونیکی ارتباط با مشتری در پیشبرد عملیات خدمات پس از فروش موثر است.
مدیریت ارتباط با مشتری الکترونیکی تحلیلی
برای اندازه گیری این ویژگی مقیاس پنج فاصله ای لیکرت با ۱۲ عنصر برای ارزیابی استفاده خواهد شد.
۱- سازمان باید اطلاعات مشتریان را به طور برنامه ریزی شده، جمع آوری و مورد استفاده قرار دهد.
۲- پیشبرد های تکنولوژیک و عملیاتی در سازمان با بهره گیری از اطلاعات مشتریان صورت می گیرد.
۳- دسترسی سریع وآسان به اطلاعات جامع، پکپارچه و بروز نرم افزار مدیریت ارتباط با مشتری برای انجام کلیه عملیات سازمان ضروری می باشد.
۴- طبقه بندی و تفکیک مشتریان در نحوه ارائه خدمات شرکت اثر گذار می باشد.
۵- اطلاعات و نیازمندیهای مربوط به مشتریان بر اساس نوع مشتریان باید طبقه بندی گردد.
۶- طبقه بندی اطلاعات مشتریان در پیشبرد عملیات شرکت موثر است.
۷- در صورت امکان، نیازهای مشتریان بررسی می‌شود و پاسخ ها با توجه به نیازهای هر مشتری داده می‌شود.
۸- در سازمان باید بر اساس اطلاعات و نیازهای مشتریان شخصی سازی روابط با مشتریان صورت گیرد.
۹- سازمان باید در ارتباط با مشتریان با یک شیوه خاص متناسب با هر مشتری رفتار می نماید.
۱۰- فرآیندهای سازمان بر اساس ارزیابی و تحلیل اطلاعات مشتری، بهبود می یابند.
۱۱- بازخور دریافت شده از مشتریان درباره وضعیت خدمات ارائه شده، بسیار ارزشمند بوده و در نحوه طراحی فرآیندهای سازمان موثر است.
۱۲- ارزیابی و تحلیل اطلاعات مشتری در پیش بینی نیازهای آتی مشتریان و برنامه ریزی پاسخگویی به مشتریان کاربرد دارد.

۸.۱روش انجام تحقیق

این تحقیق به لحاظ روش، تحلیلی و توصیفی و به لحاظ هدف کاربردی است.
دراین تحقیق جهت آزمون فرضیه های تحقیق با توجه به کوچک بودن حجم جامعه آماری از تکنیک PLS یا روش حداقل مربعات جزئی^[۶] برای آزمون فرضیه های تحقیق استفاده خواهد شد. این تکنیک امکان بررسی روابط متغیرهای پنهان و سنجه ها (متغیرهای قابل مشاهده) را بصورت همزمان فراهم می سازد.
جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارشناسان ستادی در بخش بازاریابی و فروش شرکتهای بیمه ای در ایران می باشند که شامل ۱ شرکت بیمه دولتی (شرکت بیمه ایران) ۲۱ شرکت بیمه ای خصوصی (شرکتهای بیمه آسیا، البرز، دانا، پارسیان، سامان، پاسارگاد، کارآفرین، نوین، سینا، ملت، میهن، کوثر، رازی، معلم، ما، توسعه، دی، آرمان، سرمد، تعاون و اتکایی ایرانیان) و ۷ شرکت بیمه مناطق آزاد (شرکتهای بیمه حافظ، امید، ایران معین، متقابل کیش، آسماری ، اتکایی امین و متقابل اطمینان متحد قشم) می باشند.

۹.۱ مخاطبان پژوهش

یافته های حاصل از این پژوهش در سطوح مختلف فردی، سازمانی و اجتماعی کاربرد خواهد داشت. بدین ترتیب که در سطح فردی، مشتریان حقیقی و حقوقی شرکت های بیمه می توانند با در نظر گرفتن مزایای مدیریت ارتباط با مشتریان در محیط الکترونیکی همچون کاهش هزینه، افزایش کیفیت، سهولت و امنیت در خرید و دریافت خدمات می توانند اقدامات مثبتی در جهت پذیرش و استفاده از این خدمات انجام دهند. در سطح سازمانی، مدیران شرکتهای بیمه در صورت تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری و برنامه ریزی پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری در محیط الکترونیکی و بهره برداری از آن در انتخاب استراتژی بازاریابی، با در نظر گرفتن عوامل موثر و موانع بر اساس آن می توانند طراحی، برنامه ریزی و سرمایه گذاری خود را به سمت و سویی موثر تر و سود آور تر سوق دهند و بر این اساس به سمت کسب سهم بیشتری از بازار قدم بردارند. در سطح کلی جامعه نیز می توان رهنمود هایی را برای ارتقاء عرضه خدمات بیمه ای در محیط الکترونیکی و رشد شیوه نوینی از تفکر در صنعت بیمه برای عبور از بازاریابی و نگرش سنتی به مشتری به سوی بازاریابی رابطه مند با مشتریان در میان فعالان صنعت بیمه در ایران که هنوز در مراحل ابتدایی می باشد.

• ر.ک جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۱، ص۹۷٫ ↑

• ر.ک سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۳۹٫ ↑

• «گفت: پروردگارا، براى من نشانه‏اى پدید کن…». (۴۱، آل عمران) ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏۲، ص۲۲٫ ↑

• ر.ک سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۳، ص ۱۸۴؛ به نظر می آید، علاوه بر این معیار، بتوان «مخالفت با عصمت انبیاء» را نیز، به اشکال های این روایت اضافه نمود؛ زیرا در آن به پیامبری که دارای عصمت از خطا و نسیان می باشد، نسبت شک و تردید داده شده است. ↑

• «من مى‏خواهم گناه من و گناه خود را برگیرى…». (مائده: ۲۹) ↑

• ر.ک فضل بن حسن طبرسی،مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۳، ص۲۸۴٫ ↑

• ر.ک سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۰۵٫ ↑

• «[اینک‏] به خدایت که پیوسته بر آن مقیم بودى بنگر که آن را بسوزانیم- یا به سوهان بساییم- سپس یکسره در دریا پراکنده‏اش سازیم…». (طه: ۹۷) ↑

• «…و دلهاشان به سبب کفرشان، از [دوستى‏] گوساله سیراب شد…». (بقره: ۹۳) ر.ک جلال الدین سیوطی، الدر المنثورفی تفسیر المأثور، ج‏۴، ص۳۰۶٫ ↑

• ر.ک سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن،ج‏۱۴، ص۲۰۴٫ ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی، الدر المنثور فی تفسیر المأثور،ج‏۴، صص ۲۱۴-۲۱۳٫ ↑

• • سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، ص۲۸۷؛ برای مشاهده نمونه های دیگر رجوع کنید به: ر.ک سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۷، ص۱۰و ۱۷۳/ج‏۱۱، ص۱۳۴/ ج‏۱۲، ص۳۱۶/ج۱۳، ص۳۵۳ و ص۳۶۹/ج۱۵، ص۳۶۹/ ج۱۷، ص۱۶۱/ ج‏۲۰، ص ۳۵٫ ↑

• «[یاد کنید] هنگامى که در میان شما پیامبرانى پدید کرد و شما را پادشاهان گردانید…». (مائده: ۲۰) ↑

• ر.ک ابوجعفر محمدبن جریر طبری، جامع البیان فی تفسر القرآن، ج‏۶، ص ۱۰۹؛ جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏۲، صص ۲۶۹-۲۷۰٫ ↑

• ر.ک همان، ص۲۶۹٫ ↑

• سیدمحمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۵، ص۲۹۵٫ ↑

• «و تو را از ذو القرنین پرسند…». (کهف: ۸۳) ↑

• ر.ک فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۶، ص۷۵۶ ؛ احمد بن محمد قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج۱۱، ص۴۶٫ ↑

• ر.ک محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، صص۳۸۳-۳۸۴٫ ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏۴، صص ۲۱۴-۲۱۳٫ ↑

• ر.ک محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۳، ص۲۸۶٫ ↑

• در اصطلاح یعنی تنافی میان دو دلیل، به نحوی که قابل جمع نباشند. (ر.ک علی مشکینی، اصطلاحات الأصول و معظم ابحاثها، چاپ ششم، (قم: نشر الهادی، ۱۴۱۶ق)، ص۱۱۲) در اینجا نیز، مقصود مخالفت روایت صحابی یا تابعی با روایتی دیگر می باشد. ↑

• «من [در خواب] یازده ستاره و مهر و ماه را دیدم». (یوسف: ۴) ↑

• جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۴، ص ۴٫ ↑

• سیدهاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج‏۳، ص ۱۵۶؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، النورالثقلین، ج۲، ص۴۱۰؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحار الأنوار، ج۱۲، ص۲۱۷٫ ↑

• نمونه ای از این روایات را می توان از طبری از ابن عباس نقل کرد که در تفسیر آیه می گوید: «ستاره ها برادران یوسف و خوشید و ماه، پدر و خاله ی او بودند». طبری، طریق آن را غیر صحیح می شمرد. (ر.ک ابوجعفر محمدبن جریر طبری،جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۲، ص ۹۱٫ ↑

• ر.ک محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۱، ص۸۵٫ ↑

• ر.ک فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۵، ص۳۲۰٫ ↑

• «…پدر و مادر خویش را در کنار خود جاى داد…». (یوسف: ۹۹) ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏۴، ص۳۷٫ ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی،الإتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۳۲۱؛ جلال الدین سیوطی، معترک الأقرانفی إعجاز القرآن، [بی نا]، (بیروت: دارالفکر العربی، [بی تا])، ج۱، ص۴۹۲؛ جلال الدین سیوطی، التحبیر فی علم التفسیر، [بی نا]، (بیروت: دارالفکر، ۱۴۲۱ق)، ص۱۵۵ذیل آیه «وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْش…». (یوسف: ۱۰۰) ↑

• ر.ک احمد بن علی عسقلانی[ابن حجر]، تهذیب التهذیب، چاپ اول،(بیروت: دارالمعرفه، ۱۴۱۷ق)، ج۳، ص۳۸۶؛ ابوالقاسم خویی، معجم رجال الحدیث، [بی نا]، (قم: مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق)، ج۷، ص۲۳۱٫ ↑

• «همچنان که در آغاز بیافریدتان بازمى‏گردید…». (اعراف: ۲۹) ↑

• محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۸، صص ۹۶-۹۵٫ ↑

• «و خداى پدرانت ابراهیم و اسماعیل و اسحاق را…مى‏پرستیم…». (بقره: ۱۳۳) ↑

• محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۱۲، ص۲۹۰٫ ↑

• نعمت الله بن عبدالله جزائری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، چاپ اول، (قم: کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی، ۱۴۰۴ق)، ص۱۸۲٫ ↑

• «و آن خوابى را که به تو نمودیم و آن درخت نفرین شده…در قرآن را جز براى آزمایش مردم نکردیم…». (اسراء: ۶۰) ↑

• ر.ک جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۴، ص ۱۹۱٫ ↑

• سیوطی از ابن مردویه از عایشه روایت کرده که روزى به مروان حکم گفت: «من خود از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که به پدرت و جدت مى‏فرمود: شمائید آن شجره ملعونه در قرآن». (جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۴، ص۱۹۱) ↑

• سیوطی نقل کرده است: «رسول خداصلی الله علیه و آله فرمود: «در خواب دیدم که بنى امیه در همه شهرها بر فراز منبرها برآمده‏اند، و اینکه به زودى بر شما سلطنت مى‏کنند، و شما ایشان را بدترین ارباب خواهید یافت، آن گاه رسول خداصلی الله علیه و آله، از آن به بعد در اندوه عمیقى فرو رفت و به دین جهت خداى تعالى این آیه را فرستاد Cوَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَهً لِلنَّاسِB». (جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۴، ص۱۹۱) ↑

• محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، ص۱۴۰٫ ↑

• جلال الدین سیوطی،الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج۴، ص۱۹۱٫ ↑

• محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، ص۱۴۰٫ ↑

• احمد بن محمد بن خالد برقی، المحاسن،(جلال الدین محدث)، چاپ دوم، (قم: دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۱ق)،ج۱، ص۲۸۹؛ محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلی الله علیهم، (محسن بن عباسعلی کوچه باغی)، چاپ دوم، (قم: کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی، ۱۴۰۴ق)، ج۱، ص۱۹۶؛ محمد بن ابراهیم بن ابی زینب نعمانی، الغیبه، چاپ اول، (علی اکبر غفاری)، (تهران: نشر صدوق،۱۳۹۷ق)، ص۱۳۴؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالأنوار، ج۲۳، ص۷۹/ ج۳۵، ص۴۰۴/ ج۶۶، ص۵/ ج۸۹، ص۹۷؛ سید هاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۲۳۱؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۴۸۴٫ ↑

• محمدحسین طباطبایی،المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، صص۴۲-۴۱٫ ↑

لازم به ذکر است که خصوصیات هندسی ژئوسل ساخته شده اعم از ضخامت لایه‏ی ژئوسل و اندازه‏ی حفرات جز پهنا در بخش مطالعات پارامتریک مورد بررسی قرار می‏گیرد. علت بررسی نشدن پهنای ژئوسل در این تحقیق، پیش‏فرض و محدودیت مدل مخروط مبنی بر محدود کردن سطح مشترک لایه‏ها در داخل یک مخروط است. لذا فرض شده که پهنای لایه‏ی ژئوسل برای کلیه‏ی مراحل کافی و بیش‏تر از قطر دیسک مجازی واقع بر سطح مشترک لایه‏هاست.

مدل‏سازی لایه‏ی ژئوسل به‏صورت خاک معادل
در این پژوهش روش مخروط برای تحلیل پی‏های سطحی مستقر بر خاک مسلح به کار گرفته شده است. برای این کار لازم است ترکیب مسلح ژئوسل و خاک پر‏کننده به صورت یک لایه‏ی خاک با خصوصیات مربوط به آن معادل‏سازی شود. چگونگی این معادل‏سازی در ادامه توضیح داده می‏شود.
به منظور تحلیل خاک مسلح با بهره گرفتن از روش مخروط، لازم است مدول یانگ بخشی از خاک که توسط لایه‏های ژئوسل محصور شده است، با بهره گرفتن از روشی که در ادامه تشریح می‏شود محاسبه شده و سپس در مدل مخروط به کار گرفته شود.
معادل‏سازی مجموعه‏ی خاک محصور و ژئوسل به صورت یک لایه‏ی خاک معمولی به‏ قسمی ‏که خصوصیات هر دو قسمت را شامل شود، در قالب فرمولی تجربی برای مدول یانگ خاک مسلح، از مدل مرکب معادل پیشنهاد شده توسط لاتها استفاده می‏شود [۵۳]. این مدل براساس آزمایش‏های سه‏بعدی راجاگوپال و همکارانش ‏(۱۹۹۹) روی ماسه‏ی محصور در یک و چند ژئوسل ساخته شده از ژئوسنتتیک‏های مختلف [۲۷] توسعه یافته است.
مدول یانگ خاک مسلح با ژئوسل، وابسته به تنش بوده و همچنین متاثر از مشخصات مصالح پر‏کننده شبکه‏های ژئوسل می‏باشد. این مدول بسته به خصوصیات خاک محصور‏شده در شبکه‏های ژئوسل و ماده‏ی سازنده‏ی ژئوسل براساس آزمایشات فشاری سه محوری انجام شده روی خاک محصور در ژئوسل، مطابق رابطه‏ی تجربی زیر به دست می‏آید [۵۳]:

مدول یانگ خاک مسلح با ژئوسل E_g براساس سختی معادل لایه‏ی ژئوسل K_r و تنش افقی متوسط در وسط ارتفاع لایه‏ی ژئوسلσ_۳ به‏دست آمده است که خود وابسته به پارامتر‏هایی هستند.
پارامتر K_r سختی معادل لایه‏ی ژئوسل است که وابسته به سختی خاک غیرمسلح پرکننده‏ی ژئوسل، مدول سکانت ماده‏ی ژئوسلM و پارامتر اندرکنشی است که نشان‏دهنده‏ی اثر اندرکنش چندین سلول مجاور در لایه‏ی ژئوسل می‏باشد. معادله‏ی غیرخطی زیر بیان‏کننده‏ی پارامتر مدول یانگ خاک مسلح با ژئوسل براساس مدول سکانت ماده ژئوسل و پارامتر مدول یانگ خاک غیرمسلح است [۵۳]:

پارامتر مدول K_e در رابطه‏ی بالا متناظر با عدد مدول^[۵۹] در مدل هایپربولیک^[۶۰] پیشنهاد شده توسط دونکن و چانگ^[۶۱] است [۵۴].
معادله‏ی فوق از آنالیز رگرسیون داده‏های حاصل از آزمایش‏های سه‏محوری روی ژئوسل‏های تک و چندتایی ساخته شده از ژئوسنتتیک‏های مختلف به‏دست آمده است. ضرایب موجود در معادله‏ی بالا وابسته به نوع خاک و اندرکنش بین سلول‏های مختلف در لایه است. مقادیر ۲۰۰ و ۱۶/۰ برای ماسه‏ با تراکم متوسط محصور در یک لایه‏ی ژئوسل‏ معتبر است به‏طوری که هر سلول با بیش از ۴ سلول احاطه شده باشد [۲۷]. مزیت اساسی استفاده از معادله‏ی بالا این است که برای هر نوع ماده‏ی ژئوسل، عدد مدول معادل با یک جایگزینی ساده‏ی مقدار مدول سکانت M به‏دست می‏آید.
تنش افقی متوسط σ_۳ معرفی شده در رابطه‏ی (۴-۲۴) براساس حاصل جمع دو تنش افقی ناشی از محل قرار‏گیری لایه‏ی ژئوسل در عمق و مقدار تنش محصورکننده اضافی ناشی از اثر غشایی ژئوسل برحسب kPa است. تنش افقی ناشی از محل قرار‏گیری لایه‏ی ژئوسل در عمق، از رابطه‏ی‏ شناخته‏شده‏ی مکانیک خاک، یعنی حاصل‏ضرب تنش قائم متوسط در وسط لایه‏ی ژئوسل در ضریب فشار جانبی خاک به‏دست می‏آید. مقدار تنش محصورکننده اضافی ناشی از اثر غشایی ژئوسل را نیز می‏توان از رابطه‏ی زیر به‏دست آورد [۲۳]:

که در آن کرنش محوری در شکست، d₀ قطر اولیه معادل تک سلول ژئوسل و M مدول ماده‏ی ژئوسل از آزمایش‏های بار-کرنش متناظر با یک کرنش محوری برابر با فشاری محیطی در ژئوسل است که در جهت محیطی از طریق مکانیزم تنش حلقه در حال بارگذاری کشیده می‏شود. این مقدار M بهتر است از پاسخ بار-کرنش^[۶۲] ماده‏ی ژئوسل، متناظر با کرنش میانگین ۵/۲% به‏دست آید [۱۶].
این فشار محصورکننده‏ی اضافی با بهره گرفتن از «تئوری حلقه» هنکل و گیلبرت (۱۹۵۲) به دست می‏آید. براساس این تئوری نمونه به صورت یک استوانه‏ی قائم تحت تنش‏های فشاری تغییرشکل می‏دهد. آن‏ها عنوان کردند که تحت شرایط سه بعدی کمانش غشاء لاستیکی بسیار محدود است و لذا می‏توان این فرض در نظر گرفت که غشاء لاستیکی به صورت یک پوسته‏ی فشاری مقاوم بیرون از نمونه رفتار می‏کند. از آن‏جا که نسبت پواسون غشاء لاستیکی و خاک داخل نمونه هر دو یکسان است، هیچ‏گونه تنش محیطی در لاستیک ایجاد نخواهد شد و کل نمونه به صورت واحد تغییرشکل می‏یابد؛ اما تحت شرایطی که غشا در برابر نمونه محکم نشده باشد و کمانش رخ دهد، یک تنش حلقه در غشاء لاستیکی ایجاد می‏شود که نتیجه‏ی آن کرنش جانبی نمونه است. این افزایش در تنش محصورکننده به دلیل تنش حلقه‏ای که در غشاء لاستیکی ایجاد می‏شود به صورت رابطه‏ی بالا توسط هنکل و گیلبرت به دست آمده است [۲۳].
بدین ترتیب با بهره گرفتن از مدل مرکب شرح داده شده، لایه‏ی خاک مسلح شده با ژئوسل، به صورت یک لایه‏ی همگن و ایزوتروپیک با مصالح مرکبی که خصوصیات مربوط به سختی و مقاومت آن معادل‏سازی شده است، ساده‏سازی می‏شود.
در نظر گرفتن میرایی مصالح ژئوسل در مدل‏سازی
به طور کلی مطالعات محدودی روی نقش درصد میرایی ژئوسنتتیک‏ها انجام شده است اما در همان مطالعات محدود انجام شده هم، به درصد میرایی مسلح‏کننده به عنوان عامل بهبود دهنده برای خاک مسلح اشاره شده و آزمایشاتی جهت محاسبه‏ی این میرایی انجام گرفته است [۵۵-۵۷]. در مطالعه‏ای که روی پی سطحی واقع بر خاک مسلح با ژئوگرید تحت نیروی زلزله انجام شده، با توجه به شدت و مدت زمان زلزله برای خاک مسلح با ژئوگرید، مقدار درصد میرایی موثر ۵ تا۱۰ گزارش شده است [۵۵].
با بانظر گرفتن این امر که ژئوسل نسبت به ژئوگرید دارای ضخامت و ارتفاع بوده و با بخش بزرگ‏تری از خاک در تماس است، در این تحقیق مقادیر انتخابی بین ۱۰ تا ۳۰ برای درصد میرایی مصالح ژئوسل به صورت پارامتریک بررسی می‏شود. در مواردی که خصوصیات دیگر بررسی می‏شود این مقدار برابر ۲۰ درصد در نظر گرفته می‏شود.
طرح مسئله و ارزیابی آن
در این بخش مدل‏های مخروط معرفی شده برای تعیین تابع امپدانس خاک غیرمسلح به ازای درجه‏ی آزادی عمودی مورد استفاده قرار گرفته است. سپس با بهره گرفتن از مفاهیم ارائه شده در زمینه‏ی معادل‏سازی لایه‏ی تسلیح‏کننده، این مدل برای حالت خاک مسلح تعمیم داده شده است. در نهایت هم پارامتر‏های سختی دینامیکی برای دو خاک مسلح و غیرمسلح با هم مقایسه شده است.
حالت خاک غیرمسلح
در این قسمت ابتدا بستر خاکی که پی سطحی روی آن مستقر است، با بهره گرفتن از روش مخروط برای حالت درجه‏ی آزادی قائم مدل‏سازی می‏شود. بستر خاک غیر مسلح که به صورت شماتیک در شکل۴-۹ نشان داده شده است، شامل یک لایه‏ی خاک ماسه‏ای متراکم و با ضخامت معلوم d=2m قرار گرفته روی محیط نیمه‏بی‏نهایت همگن می‏باشد.
شکل ‏۴‑۹: بستر خاکی مسلح نشده با ژئوسل