پایانه به عنوان نقطه ورود و خروج مسافر و کالا به سیستم حمل ونقل، یکی از عناصرمهم سیستم حمل ونقل از لحاظ عملکرد، هزینه وحجم فعالیت به شمار می آید. وظیفه اصلی هر پایانه تأمین امکانات ورود و خروج کالا و مسافر و وسایل نقلیه به سیستم است.
ایستگاهها از جمله ایستگاههای اتوبوس معمولی درکنار خیابان ساده ترین نوع پایانه وپایانه های بار ومسافر برون شهری ( اتوبوس – وسایل نقلیه سنگین – راه آهن – فرودگاه – بنادر و…) از موارد پیچیده تر پایانه ها می باشند.
معمولاً عملکرد پایانه های حمل ونقل (مسافر و بار) به شرح ذیل می باشد:
❖ بارگیری و تخلیه بار و مسافر از وسیله نقلیه.
❖ انتقال از یک وسیله نقلیه به وسیله ای دیگر.
❖ ذخیره مسافر یا بار از زمان ورود تا زمان حرکت.
❖ فن آوری کالا و بسته بندی برای جابجایی.

❖ تأمین امکانات راحتی برای مسافران (امکانات انتظار ، رستوران- دستشویی، مراکز تجاری و خدماتی و…).
❖ مستند سازی جابه جایی.
❖ توزیع بار، آماده سازی بارنامه ، انتخاب مسیر و دریافت کرایه.
❖ فروش بلیط مسافری، کنترل بلیط، رزرو بلیط.
❖ ذخیره وسیله نقلیه وسایر عناصر وتعمیر و نگهداری آن.
❖ تمرکز مسافر وباردرگروههایی بااندازه صرفه جویانه وپراکنش آنها در انتهای سفر. (http://www.moi.ir)
۲-۲-۴- برنامه عملیاتی و نیروی انسانی
برنامه عملیاتی دارای سه عنصر می باشد: (تسهیلات ثابت – ناوگان- برنامه عملیاتی)

1. 1. تسهیلات ثابت شبکه شامل راه ها- تقاطعها – پایانه ها- تسهیلات نگهداری.

1. 1. وسایل نقلیه وکانتینرها.

1. 1. یک برنامه برای عملیات سیستم جهت بکارگیری عناصر برای جابه جایی مطلوب مسافر وکالا از مبدأ تا مقصد.

عناصر برنامه عملیاتی:

1. 1. تخصیص مناسب وسیله نقلیه بر اساس میزان تقاضا.

1. 1. زمانبندی حرکت و فراوانی اعزام در ساعات مختلف روز براساس تمایل مسافران.

1. 1. تجمع مکانی و یا جانمایی محل پایانه (وجود شبکه ارتباطی مناسب – وسعت و در اختیار داشتن زمین- دسترسی مطلوب وحمل ونقل عمومی – کاربری های اطراف اثرات زیست محیطی تطابق با طرحهای شهری – اعتبارات در اختیار). (http://www.moi.ir)

۲-۳- حمل و نقل جاده ای
نیاز جابه‌جایی انسان و کالا از یک نقطه به نقطه دیگرموجب به ‌وجود آمدن واژه‌ای جدید به نام حمل و نقل در گذشته‌های بسیار دور گردید. در مورد انسان، جابه‌جایی به ‌طور عمده به دلیل نیازهای تجاری، اجتماعی، تفریحی یا فرهنگی انجام می‌گیرد و در ارتباط باکالا، علت اصلی جابه‌جایی، عدم انطباق مکانی محل تولید و مصرف کالا بر یکدیگر می‌باشد.
پیشرفت تکنولوژی در غلبه بر طبیعت و موانع آن، باعث کاهش هزینه و تقلیل زمان حمل و نقل گردیده است. در کشور ما با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، مسئله حمل و نقل کالا به عنوان مشکلی اساسی در اقتصاد کشور مطرح گشت . در واقع با آغاز جنگ تحمیلی و محاصره اقتصادی، بسیاری از مشکلات اقتصادی سر بیرون آوردند که برخی از آنها ناشی از وضعیت به ‌وجود آمده است، ولی بعضی دیگر به زیر ساخت اقتصادی کشور مربوط می‌شوندکه باید مورد شناسایی قرارگرفته و راه‌ حلی برای آنها پیدا نمود( عمیق مجید، ۱۳۹۱).
قدیمی ترین آمارمربوط به طول راه های اصلی کشور مربوط به سال ۱۳۴۰ است که در نخستین سالنامه آماری کشور سال ۱۳۴۵ درج گردیده است در مورد میزان حمل و نقل و تردد وسایل نقلیه در جاده های کشور تا سال ۱۳۴۱، آمارهای جامعی در دسترس نبود. اولین بار در سال ۱۳۶۱ معاونت حمل ونقل جاده ای به عنوان یکی از پنج معاونت وزارت راه و ترابری در ساختار تشکیلاتی این وزارتخانه مطرح گردید. (حسینی و همکاران،۱۳۹۲)
مطالعات حمل و نقل جاده ای با بهره گرفتن از اطلاعاتی که عمدتاً از مدیریت های بخش های مختلف وزارت راه و ترابری، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و نیز صنعت حمل و نقل جاده ای بدست آمده، انجام شده است.
۲-۴- اهمیت روز افزون حمل و نقل جاده‌ای در جهان:
انقلاب به وجودآمده درحمل و نقل در قرن بیستم، بشر را نسبت به رابطه مستقیم عدم تحرک با فقرآگاه نمود. ارتباطات هر چه گسترده‌تر اقتصادی بین ملت‌ها، توریسم و جهانگردی به حدی گسترش یافت که برای مردم چند دهه قبل ازآن قابل تصور نبود، حمل و نقل ضعیف عامل عمده گرسنگی در جهان است.
هزینه بالای حمل تولیدات کشاورزی، تأخیر‌های طولانی و زیان‌ها و صدمات وارده به محصولات فساد پذیر، موانع قوی در راه افزایش غذا در جهان هستند. به‌خاطر این وضعیت بسیاری ازمنابع کره زمین دست نخورده باقی مانده‌اند، ثروت‌های عظیمی از منابع جنگل‌ها و معادن که می‌توانند در راه مبارزه با فقر مؤثر واقع شوند، بدون استفاده باقی مانده ‌اند، زیرا امکان دسترسی یا حمل آنها نبوده است.
علاوه بر کشاورزی، بخش صنعت نیز به سختی ازکمبود امکانات حمل و نقل صدمه می‌خورد. کارخانه‌ها نیاز به تأمین منظم سوخت، مواد اولیه، قطعات یدکی و سیستم قابل اعتماد برای حمل محصولات تولید شده خود دارند. ضعف امکانات حمل و نقل داخلی حتی به موقعیت‌های جهانی بازار محصولات یک کشور صدمه وارد می‌سازد.
طی یک راه زمینی چند صدکیلومتری تا یک کشور همسایه خیلی راحت‌تر و اقتصادی‌تر از طی یک راه دریایی چند هزار مایلی تا آن سوی دنیاست اما فقدان همین راه زمینی کوتاه تاکشور همسایه می‌تواند امکان چنین بازاریابی را فلج کند. فقدان امکانات حمل و نقلی تنها عامل مشکل‌زا نیست، بلکه قابل اعتماد نبودن، هزینه بالا، کارآیی پایین و صدمات وارده به بهره‌برداران نیز به همان اندازه مشکل ‌آفرین است. مشکلات حمل و نقل علاوه برآثار اقتصادی، آثار سیاسی و اجتماعی خاص خود را نیز دارد. حمل و نقل ضعیف، حفظ ملیت واحد را به ‌طور روز افزونی مشکل می‌کند. حمل و نقل و ارتباطات ضعیف، مانع عمده‌ای در راه حفظ امنیت ملی به شمار می‌رود. (ذوالفقاری علی، ۱۳۹۱)
۲-۵- آثار اقتصادی برخی از طرح‌های حمل و نقل زمینی اجرا شده در جهان
با توجه به اهمیت اثرات مختلف حمل و نقل (مخصوصاً در بخش زمینی) به چند مورد از اثرات مشاهده شده اجرای برخی ازطرح‌های حمل و نقل زمینی در کشورهای مختلف اشاره می‌گردد.
- درکشورکاستاریکا قبل ازساخت آزاد راه مدرن فعلی، حمل و نقل گاوهای گوشتی به صورت گله‌های «روی پای خود» از «گریز نیگ ‌لند» به «سن ‌جوز» منجر به ۴۰ درصد افت وزن و ضرورت واردات گوشت به کشوربود. درحالی که امروزه با تریلی‌های مخصوص گاوها را یک شبه تحویل داده و کشور از نظرگوشت خود کفا شده است. ( ذوالفقاریان سیامک، ۱۳۸۸)
❖ در تایلند، احداث آزاد راه «دوستی» بین «سارابوری» و «کورات» موجب افزایش تولیدات نیشکر، سبزیجات، موز و دیگرمیوه‌ها به سه برابر، در مدت سه سال گردید.
❖ در بولیوی، ساخت آزاد راه بین «کاچابامبا» و «سانتاکروز» زمان مسافرت در فصل باران را از چند هفته به ۱۵ ساعت کاهش داده و کشور را از نظر برنج خود کفا نموده، زیرا قبل از آن قیمت برنج داخلی به علت مشکلات حمل و نقلی ۵۰ درصد بالاتر ازبرنج وارداتی بود.
❖ درهندوستان ۸۷ درصد تقاضای اضافی حمل و نقل ریلی در برنامه پنج ساله سوم مربوط به حمل ونقل آهن و فولاد، سنگ‌های معدنی، زغال و سیمان بود. لذا پاسخگویی به نیاز روز افزون صنعت، این کشور، یک پنجم بودجه توسعه خود را در راه‌ آهن مصرف کرده و در عوض ظرفیت حمل و نقل کامیون‌های خود را به دو برابر افزایش داده است. ( ذوالفقاریان سیامک، ۱۳۸۸)
۲-۶- جایگاه بخش حمل و نقل در اقتصادکشور
نقش صنعت حمل و نقل در رشد و شکوفایی کشور انکار ناپذیر می‌باشد. براساس آمار و اطلاعات موجود سهم ارزش افزوده بخش حمل و نقل ازکل کشور رقم قابل‌‌توجهی بوده و طی ۱۰ سال گذشته نیز روند رو به رشدی داشته است.
در این میان سهم ارزش افزوده زیر بخش حمل ونقل جاده‌ای بیش ازسایر زیر بخش‌ها بوده و همواره بیش از ۹۰ درصد ارزش افزوده بخش حمل و نقل مربوط به حمل و نقل جاده‌ای بوده است. این رقم درسال ۱۳۷۹ بیش از ۹۴ درصد برآوردشده است.
با توجه به بستر مناسب در زمینه حمل و نقل جاده‌ای، توجه و سرمایه‌گذاری مناسب‌تر در این بخش ضروری به‌ نظر می‌رسد. در مقوله تخصیص اعتبارات عمرانی نیز سهم زیر بخش جاده‌ای به مراتب بیشتر از سایر زیر بخش‌های حمل و نقل می ‌باشد. کشور ما در ردیف کشورهایی است که سهم بالایی از تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی میان ایران و هشت کشور جهان را نشان می‌دهد. باتوجه به اینکه در کشور ما سهم بالایی ازتشکیل سرمایه ثابت ناخالص به سرمایه‌گذاری در بخش حمل ‌و نقل معطوف گشته است لذا بعید به ‌نظر می‌رسد که معضلات مربوط به این بخش به مسائل مالی منحصر گردد.
بلکه باید در جست‌وجوی رفع عوامل و مشکلاتی نظیر مسئله تقاضا، ناهماهنگی طرح‌های حمل‌ و نقلی با طرح‌های تولیدی و کارآیی نامطلوب سرمایه بود. بنابراین بایستی ابتدا برآوردی صحیح از انباشت و تشکیل سرمایه در بخش به دست آورد و سپس درصدد اصلاح عوامل فوق برآمد. (شاه محمدی، ۱۳۹۱)
۲-۷- جایگاه زیر بخش حمل ‌و نقل جاده‌ای در اقتصادکشور
تمایل روز افزون جهانی نسبت به حمل ‌و نقل جاده‌ای را می‌توان در سه عامل عمده جست ‌وجو نمود. اول آنکه درسال‌های اخیر با ساخت شبکه راه‌های مدرن و بهتر شدن عملکرد وسایل نقلیه، حمل ‌و نقل جاده‌ای به صورت انقلابی وسیع کارآیی افزون‌تری یافته است. دوم آنکه با توسعه اقتصادی ملت‌ها اهمیت هزینه حمل ‌و نقل کاهش یافته و توجه بیشتر معطوف به سرویس بهتر می‌باشدکه این خود تأثیر قابل‌ توجهی روی هزینه کل و توزیع دارد. سوم اینکه وقتی هزینه کل تولید مطرح می‌شود، اقتصادی بودن حمل ‌و نقل ریلی اغلب به‌خاطر تاخیر در تحویل و سایر کمبودهای موجود در سرویس ‌مورد تردید قرارگرفته و اهمیت عامل زمان در خصوص کالاهای فسادپذیر، رونق و اهمیت حمل‌ و نقل جاده‌ای را روزافزون می کند.
حتی زمانی که حمل با راه‌آهن ارزان‌تر از کامیون باشد، ممکن است به علت گرانی هزینه‌های توزیع بازهم حمل ‌و نقل جاده‌ای انتخاب شود. ازجمله ویژگی‌های این شیوه سفر، انعطاف‌پذیری در انتخاب مسیر و مقدار بار، کنترل دائمی روی کالا در طی مسیر، امنیت نسبی بالا و ارزانی توأم آن می‌باشد. البته طول سفر در انتخاب نوع وسیله حمل موثر است.
در تحقیقی که در ایالات متحده آمریکا در مورد حمل سبزیجات تازه و میوه به عمل آمده است در فواصل کمتراز یکصد مایل، ۸۸ درصد با جاده و فقط ۶ درصد با قطار حمل شده است، اما در سفرهای بیش ازیک هزار مایل، میزان حمل با قطار به ۶۶ درصد و برای طول سفر دو هزار مایل به ۹۳ درصد می‌رسد. زیرا حمل‌ونقل جاده‌ای نیز نقایص خاص خود از قبیل ظرفیت‌های محدود برای بارهای با حجم انبوه و سنگین، هزینه‌های بالای ساخت و نگهداری شبکه راه‌های کشور، خطرات تصادفات و ضرورت آموزش، به‌کارگیری انبوه رانندگان و تأمین قطعات یدکی و استهلاک و ناوگان را دارا بوده و با افزایش طول سفر، این نقایص و عیوب شدیدتر می‌شود. ( عبدوس حسن، ۱۳۸۸)

۸

۵۳%

۱۵

سوال دوم مصاحبه: روس تدریس مشارکتی دارای چه نقاط ضعفی می‌باشد؟
استادان ضعف‌های زیر را برای روش تدریس مشارکتی بیان کردند:

عدم هماهنگی اساتید در تعیین اهداف، محتوا، برنامه‌ریزی کلاسی و ارزشیابی و ارائه تکالیف:
۶۰% درصد از اساتیدمصاحبه شونده، (۹ نفر) نبود هماهنگی میان اساتید هنگام تعیین اهداف درس، بیان محتوا به شکلی که مانع از ارائه پراکنده مطالب شود، نبود برنامه ریزی‌های لازم قبل از شروع دوره و در حین تدریس و پس از آن را که شامل ارزشیابی و ارائه تکالیف به دانشجویان است را از مهمترین چالش‌های این شیوه تدریس بیان کردند.
تقسیم نابرابر مسئولیت‌ها و وظایف اساتید
تقسیم نابرابر مسئولیت‌ها حکایت از آن دارد که نقش‌ها و وظایف به طور برابر میان اعضاء تیم تدریس تقسیم نشود و یا استاد وظیفه و نقش مهم‌تر و بیشتری داشته باشد و در نتیجه استاد همکار نقش کم‌رنگ‌تری داشته باشد. ۴۰% درصداز مصاحبه شونده‌ها (۶ نفر از ۱۵ نفر) یکی از چالش‌ها را نابرابری تقسیم مسئولیت‌ها و وظایف در کار تدریس بیان کردند و افزودند که این کار باعث می‌شود که ایده‌های استادی که نقش کم‌رنگ‌تری دارد از طرف دانشجویان پذیرفته شود و مباحث و مطلب ارائه شده این استاد تحت‌الشعاع مطالب و مباحث و تکالیف استاد دارای نقش بیشتر و مهم‌تر قرار گیرد.
عدم تمایل و توان اساتید ازکار با دیگر اساتید
۵ نفر از مصاحبه شونده‌ها (۳۳%) معتقد بودند که گاهی با اینکه ایده‌های یک استاد نو و جدید است و همکاران در تدریس نمی‌توانند این ایده‌ها را درک و با آنها هماهنگ شوند، ترجیح می‌دهند که به صورت انفرادی تدریس کنند و تدریس تیمی را مخل اجرا و بیان ایده‌های خود در تدریس و در ارائه موضوعات و مباحث می‌دانند.
ایجاد اضطراب فکری برای دانشجویان به دلیل دو سبک متفاوت ارزشیابی
۳۳% درصد ازمصاحبه شونده‌ها ناهماهنگی اساتید در ارزشیابی و ایجاد فشار و اضطراب برای دانشجویان را چالشی دیگر برای تدریس مشارکتی برشمردند و اینطور بیان کردند که دانشجو با دو نوع ارزشیابی و انجام دو نوع تکلیف مواجه می‌شود که هم برای دانشجو اضطراب و تنش روحی و فکری ایجاد می‌کند و هم باعث پایین آمدن کیفیت کارهای دانشجویی می‌شود.
زمان بر بودن تدریس مشارکتی
۴۶%درصد از اساتید (۷) نفر معتقد بودند که زمان بر بودن این شیوه تدریس به دلیل اینکه به توافق اعضاء تدریس در تمام زمینه‌ها (اهداف، ارائه منابع درسی، محتوا، تکلیف و ارزشیابی) نیاز است، از جمله چالش‌های عمده این شیوه تدریس است. آنان بیشتر بر این نکته تاکید داشتندکه چنین برنامه ریزی‌هایی انجام نمی‌شود و زمان لازم برای اجرا و طراحی درست این شیوه تدریس، نه در سطح سازمانی و نه در بین اساتید همکار در تدریس اختصاص نمی‌یابد.
جدول (۴-۳): جمع بندی نتایج مصاحبه با استادان در باره ضعف‌های تدریس مشارکتی

تعداد مصاحبه شونده ها
پاسخ ها

فراوانی

درصد

جمع

۱- عدم هماهنگی اساتید در تعیین اهداف، محتوا، برنامه‌ریزی کلاسی و ارزشیابی و ارائه تکالیف

۹

۶۰%

۱۵

۲- تقسیم نابرابر مسئولیت‌ها و وظایف اساتید

۶

۴۰%

۱۵

۳- عدم تمایل و توان اساتید ازکار با دیگر اساتید

۵

۳۳%

۱۵

۴- ایجاد اضطراب فکری برای دانشجویان به دلیل دو سبک متفاوت ارزشیابی

۵

۳۳%

۱۵

۵- زمان بر بودن تدریس مشارکتی

۱٫۱۳۳۴۷

۳٫۲۸۳۹

فرضیه اصلی: به نظر می رسد رابطه معنی دار و مثبتی بین شرایط اجتماعی- اقتصادی و مهاجرت افغان ها به ایران وجود دارد.
فرض صفر: به نظر می رسد رابطه معنی دار و مثبتی بین شرایط اجتماعی- اقتصادی و مهاجرت افغان ها به ایران وجود ندارد.
تصمیمگیری
با بهره گرفتن از آزمون تی تک نمونه ای در رابطه با تایید یا رد فرضیات، مشاهده می شود که با در نظر گرفتن سطح معنی دار ( ۰٫۰۰۰ ) کوچکتر از میزان خطا (۰٫۰۵ ) است که در نتیجه با احتمال ۹۵ درصد میتوان ادعا کرد که فرض فرضیه اصلی را مبنی بر این ادعا که «رابطه معنی دار و مثبتی بین شرایط اجتماعی- اقتصادی و مهاجرت افغان ها به ایران وجود دارد. تأیید می شود.» در واقع با بهره گرفتن از اطلاعات موجود در جدول مشاهده می شود که بیشتر پاسخگویان شرایط اجتماعی- اقتصادی را در مهاجرت افغان ها به ایران مؤثر دانسته اند.
فصل پنجم
نتیجه گیری
۵-۱- نتیجه گیری
پدیده مهاجرت مردم افغانستان به برخی از کشورهای جهان به ویژه ایران که یکی از اشکال مهاجرت بین‌المللی می‌باشد در سه دهه اخیر روند صعودی داشته است. این نوع مهاجرت از آن نظر که زاییده عوامل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… می‌باشد قابل توجه است. چنانکه در این تحقیق بیان گردید، مهاجرت مردم افغانستان به ایران، از دوره های گذشته نیز رواج داشته، به طور مثال، شیعیان افغانستان، در دوره های مختلف به خاطر زیارت عتبات عالیه، و نیروی کار آن کشور به خاطر کارگری، به ایران مهاجرت می نمودند. اما مهاجرت گروهی و قابل توجه مردم افغانستان به ایران، ابتدا در دو دهه اخیر قرن ۱۹ میلادی، در اثر فشارهای سیاسی حکومت وقت صورت گرفت که در آن زمان، بیشتر هزاره ها به ایران مهاجرت نموده بودند. در این چند دهه اخیر نیز در اثر جنگ های داخلی و خارجی( دوره اول: زمان اشغال افغانستان توسط نیروهای شوروی، دوره دوم: دوران جنگ های داخلی بین گروه های مجاهدین افغانستان و دوره سوم: دوران حکومت طالبان)، مردم افغانستان (شامل همه اقوام، مذاهب و طبقات)، به صورت دسته جمعی و گروهی دست به مهاجرت زده بودند. همچنین در دوره نظام جدید، اگرچه تعداد زیادی از این مهاجرین از کشورهای همسایه به افغانستان عودت نمودند، ولی نیروی کار این مهاجرین، در اثر عدم امنیت اقتصادی ـ اجتماعی و… پس از چن مدت زندگی در افغانستان، دوباره به مهاجرت های دوره ای(زنجیره ای) اقدام نمودند و اکثریت خانواده های فقیر بر این شدند که یکی از افراد کارگر خود را به صورت دوره ای به ایران بفرستند، تا از این طریق معیشت زندگی خود را تأمین نمایند. اینگونه مهاجرت های جوانان و نیروی کار، میزان مهاجرت را در افغانستان افزایش داده است، زیرا افرادی که در طول زندگی خود، یک بار هم مهاجرت نکرده بودند، نیز تشویق شده و دست به مهاجرت زدند. امروزه در افغانستان، مهاجرت به عنوان یک نوع مسافرت، در بین جوانان و نیروی کار رسم و رواج پیدا کرده است. در این تحقیق، عوامل مؤثر بر مهاجرت مردم افغانستان را به صورت کلی به دو دسته عوامل دافعه و جاذبه ی مبدأ و مقصد، از قبیل عوامل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعی تقسیم نموده مورد بررسی قرار داده ایم. همچنین عوامل شخصی افراد مهاجر از قبیل : سن، جنسیت، تحصیلات، شرایط خانوادگی و… نیز در مهاجرت مردم افغانستان به ایران نقش داشتند که به عنوان متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. در مورد عوامل دافعه ی افغانستان که در مهاجرت افراد جامعه نقش داشته اند، به عوامل ذیل اشاره گردیده است: عوامل سیاسی: از جمله جنگ های داخلی و خارجی که در دوره های مختلف کشور رخ داده و باعث مهاجرت های گروهی مردم افغانستان به خارج از کشور گردیده بود، در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین در این قسمت به موقعیت سیاسی و ژئوپلیتیکی افغانستان و نقش آن در مهاجرت بررسی گردید، که این موقعیت ژئوپلیتیک در دوره های مختلف تاریخی، افغانستان را میدان تاخت و تاز قدرت های جهانی قرار داده بود که در اثر آن خسارات هنگفتی بر ستون فقرات اقتصاد کشور وارد گردیده و باعث مهاجرت های گروهی و فردی افراد جامعه شده بود.
در قسمت نقش عوامل اقتصادی در مهاجرت مردم افغانستان، به موضوعات عدم توسعه ی اقتصادی، بازار اقتصادی وابسته به بازارهای جهانی و نقش آن در مهاجرت افراد جامعه، نقش استخراج منابعی زیرزمینی در جذب نیروی کار مهاجرین خارج از کشور و… مورد بررسی قرار گرفتند. در مورد عوامل اجتماعی به موضوعات فقر و بیکاری در افغانستان پرداخته شده که این دو مسئله در طول تاریخ دامنگیر ملت افغانستان بوده و به عنوان عوامل اصلی مهاجرت های فردی و دوره ای نیروی کار کشور به شمار رفته اند. همچنین در این قسمت نقش هزینه های گزاف در خصوص ازدواج جوانان مورد بررسی قرار گرفته است. این نویسنده بر این باور است که مهاجرت های دوره ای جوانان افغانستان که اکثراً به صورت غیر قانونی نیز صورت گرفته است، بیشتر فشارهای اقتصادی ـ اجتماعی که یکی از آنها همین هزینه های گزاف عروسی می باشد، جوانان کشور را وادار به مهاجرت نموده است. این فرهنگ عروسی در افغانستان، علاوه بر فشارهای اقتصادی، فشارهای روانی را نیز بر جوانان وارد نموده است. همچنین، برخی از جوانان در اثر فشارهای اقتصادی، از تحصیل در مدرسه و دانشگاه نیز باز مانده و مجبور شده اند که درس و تحصیل خود را رها کرده به دنبال خرج و مخارج زندگی برایند. در قسمت عوامل طبیعی، نقش خشکسالی های پی درپی، سیل، رانش زمین و… در مهاجرت مردم افغانستان بخصوص کشاورزان در مناطق روستایی که امروزه درصد بالایی از مهاجرین افغانی در ایران را تشکیل داده اند مورد بررسی قرار گرفتند. برای کمک گرفتن و پربار ساختن چارچوب نظری این تحقیق، تحقیقات داخلی و خارجی که در گذشته در مورد مهاجرت مردم افغانستان به ایران انجام شده بودند مورد بررسی قرار داده و برخی از این تحقیقات را که به علل مهاجرت مردم افغانستان، اکثراً به صورت ضمنی و کلی اشاره نموده بودند، به عنوان پیشنه ی تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. در زمینه ی مبانی نظری از دیدگاه ها و نظریات حوزه های مختلف در خصوص مهاجرت استفاده نموده و در نتیجه چهارچوب نظری و مدل مفهومی تحقیق خود را بر اساس این دیدگاه ها از جمله مدل دافعه ـ جاذبه تهیه و تنظیم نمودیم. اگرچه در این تحقیق، دیدگاه ها و نظریات گوناگون صاحب نظران حوزه مهاجرت مورد بررسی قرار گرفتند و هر کدام از این دیدگاه ها می توانستند چهارچوب نظری تحقیق در مورد علل مهاجرت را تشکیل بدهند، اما با توجه به گوناگونی علل مهاجرت مردم افغانستان به ایران و سایر کشورها، در این تحقیق، برخی از دیدگاه های گوناگون را در قالب مدل دافعه و جاذبه، که نسبت به سایر مدلهای نظری ابعاد وسیع تری دارد، ترکیب و تلفیق نموده و به عنوان چهارچوب نظری تحقیق، مورد استفاده قرار دادیم. مدل مفهومی تحقیق خود را نیز با بهره گرفتن از مبانی نظری، چنین تنظیم نمودیم: علل مهاجرت افغان ها به ایران را به عنوان متغیر وابسته، عوامل دافعه (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعی)، عوامل شخصی(سن، جنس، تحصیلات، شرایط خانوادگی) و عوامل جاذبه(سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعی) را به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق مورد بررسی قرار دادیم.

در فصل سوم به روش شناسی تحقیق پرداخته شده و بیان گردید که این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نگاه پردازش و جمع آوری اطلاعات پیمایشی بوده و جامعه ی آماری آن افغان های بالایی ۱۵ سال ساکن در تهران که از مجموع آنها با بهره گرفتن از فورمول کوکران ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه ی آماری انتخاب گردیدند. در مورد جمع آوری داده های تحقیق، از پرسشنامه که با توجه به برخی تحقیقات گذشته در این مورد و همچنین با بهره گرفتن از نظرات اساتید راهنما و مشاور و برخی صاحب نظران این حوزه، این پرسشنامه را تهیه و تنظیم نمودیم. اندازه گیری قابلیت اعتماد پرسشنامه، با توجه به نتایج به دست آمده از یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه و تحلیل نتایج حاصل از این پرسشنامه ها از طریق نرم افزار SPSS، آلفای کرنباخ محاسبه گردید که پایایی آن بر اساس سوالات و تعداد نمونه ها معادل ۷۰۴/۰ گردید که این رقم بالاتر از ۷۰/۰ است، از این رو پرسشنامه مورد استفاده، از قابلیت اعتماد و یا به عبارت دیگر از پایایی لازم برخوردار بود. سپس پرسشنامه به صورت تصادفی در جامعه ی آماری توزیع و اطلاعات از ۳۸۴ نفر پاسخگو جمع آوری گردید. پس از جمع آوری داده ها، اطلاعات را وارد سیستم کامپیوتر نموده و توسط نرم افزار spss در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی تجزیه و تحلیل نمودیم. نتایج آمار توصیفی تحقیق نشان داده که از نگاه سنی بیشترین درصد پاسخگویان در سنین ۲۰ الی ۳۴ سال قرار داشتند، از نگاه تحصیلات بیشترین درصد پاسخگویان دیپلم و زیر دیپلم بودند، از نگاه اینکه علت مهاجرتشان به ایران چه بوده، اگرچه بیشترین درصد پاسخگویان جنگ و ناامنی در افغانستان را علل مهاجرت خود دانسته بودند ولی در مورد عدم علاقه ی بازگشت به افغانستان، اکثراً عوامل اقتصادی ـ اجتماعی را مؤثر دانسته بودند.
نتایج آمار استنباطی تحقیق نیز نشان داده است که بین همه ی فرضیه های تحقیق و مهاجرت افغان ها به ایران رابطه مثبت و معنی داری وجود داشته است. در واقع با بهره گرفتن از نتایج فرضیه های اصلی و فرعی تحقیق مشاهده گردید که بیشترین درصد پاسخگویان، عوامل دافعه ـ جاذبه: جنگ داخلی و خارجی، احساس ناامنی، فقر، اشتراکات فرهنگی و تاریخی بین ایران و افغانستان، زمینه کار و اشتغال در ایران و شرایط اجتماعی ـ اقتصادی را در مهاجرت مردم افغانستان به ایران مؤثر دانسته بودند. در واقع، با بهره گرفتن از آزمون تی تک نمونه ای در رابطه با تایید یا رد فرضیات، مشاهده گردید که با در نظر گرفتن سطح معنی دار ( ۰٫۰۰۰ ) کوچکتر از میزان خطا (۰٫۰۵) است که در نتیجه با احتمال حد اقل ۹۵ درصد، فرض فرضیه های اصلی، مبنی بر اینکه به نظر می رسد بین عوامل دافعه ـ جاذبه (جنگ داخلی و خارجی، احساس نا امنی، فقر، اشتراکات تاریخی، فرهنگی بین ایران- افغانستان، زمینه کار و اشتغال، شرایط اجتماعی- اقتصادی) و مهاجرت مردم افغانستان به ایران رابطه معنی دار و مثبتی وجود دارد، تأیید گردیدند.
در واقع با بهره گرفتن از اطلاعات موجود در آزمون استنباطی تحقیق مشاهده گردید که بیشتر پاسخگویان، عوامل دافعه ـ جاذبه: جنگ داخلی و خارجی، احساس ناامنی، فقر، اشتراکات فرهنگی و تاریخی بین ایران ـ افغانستان، زمینه کار و اشتغال در ایران و شرایط اجتماعی ـ اقتصادی را در مهاجرت مردم افغانستان به ایران مؤثر دانسته اند.
۵-۲- پیشنهادات تحقیق
افغانستان یکی از کشورهایی است که بیشترین مهاجر را در دنیا دارد. این امر شاید وابسته باشد به علت مهاجرت در افغانستان که بسیار گسترده است. علت های مهاجرت در کشورهای مختلف متفاوت هستند. جنگ های داخلی و خارجی، فقر و بیکاری، فساد اداری، مشکلات اقلیمی، کافی نبودن منابع طبیعی، سنتی بودن جوامع، و… عواملی هستند که سبب گریز انسان ها از موطن شان به سوی کشور دیگر و تلاش برای یافتن مکانی برای ادامه حیات به امید بهتر شدن زندگی شان می شود. گاهی امکان دارد که فقط یک عامل باعث مهاجرت شود. اما شهروندان افغانستانی به دلایل مختلف زندگی در کشور، برای به دست آوردن زندگی بهتر و یا رهایی از زندگی پر مشقت در افغانستان، اقدام به مهاجرت نموده اند.
جنگ و ناامنی، نبود امکانات اولیه زندگی در بسیاری از نقاط کشور، فقر، بیکاری، پایین بودن میزان امید به آینده، سنتی بودن جامعه، مشکلات اجتماعی و ده ها عامل دیگر همه عوامل تأثیرگذار بر مهاجرت مردم افغانستان هستند. به دلایل مختلف، مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای دیگر، بسیار پر خطر است. مهاجرین افغانستان به خصوص جوانان و نیروی کار آن، به خاطر بی پولی، وضعیت جغرافیایی کشور و عدم حمایت از سوی دولت، راه های پرخطرتری را نسبت به دیگران در پیش می گیرند. بطور مثال می توان به خطرات و افزایش تلفات مهاجران در میانه راه برای رسیدن به کشور مقصد و سوء استفاده قاچاقچیان و برخی از صاحبان کار در جوامع مقصد از مهاجرین اشاره نمود. اگرچه مهاجرت در مقاطعی می تواند مفید باشد. مثلاً بسیاری از مهاجرینی که به صورت فردی و بدون خانواده های خود دست به مهاجرت زده اند، این مهاجران پول حاصل از کار خود را به افغانستان می فرستند. اما مهاجرت به صورت عموم تبعات منفی زیادی را برای کشور در پی دارد. مثلاً فرار مغزها و خروج نیروهای ماهر و متخصص از کشور یکی از این تبعات است که در طی چندین دهه گذشته، روند مهاجرت نیروهای ماهر و متخصص افغانستان نیز رو به افزایش بوده است که این نوع مهاجرت پیامدهای زیادی را در جامعه ی افغانستان بوجود آورده است. زیرا افغانستان که برای بازسازی نیازمند کارگر ماهر و متخصص بوده، با خروج نیروهای متخصص و ماهر، با کمبود ظرفیت های کاری و انسانی روبرو گردیده است. این مسئله میزان سرمایه گذاری در کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده و بلکه کاهش کاهش داده است. زیرا سرمایه گذاران داخلی و خارجی چندان تمایلی ندارند در چنین کشوری سرمایه گذاری نمایند که مجبور شوند نیروی کار متخصص خود را با هزینه های خیلی بالا از خارج وارد نمایند. چنانکه در طی سال های گذشته و حتی در دوره نظام جدید این روند ادامه داشته است. شرکت های قراردادی با دولت، اکثراً نیروهای متخصص خود را از خارج وارد می کردند.
مهاجرت به خارج که معمولا با جاذبه هایی نیز همراه است، میزان تعهد و عشق به وطن را که عاملی موثر در همبستگی و وحدت و اعتماد ملی است را کاهش می دهد. بسیارند جوانانی که امروزه تنها به رفتن به کشورهای مرفه و خصوصا کشورهای غربی می اندیشند. در حالی که این جوانان باید برای آبادانی و بازسازی کشور خود بیاندیشند و کار کنند. کشورها برای کاهش میزان مهاجرت شهروندان شان برنامه های عملی و علمی را معمولا اتخاذ می کنند. ایجاد اشتغال، تبلیغات وسیع فرهنگی، ایجاد جاذبه ها و زمینه هایی که باعث دلگرمی و وابستگی به کشور می شود، سرمایه گذاری های کلان در بخش های مختلف، مبارزه با فساد و عواملی که باعث دلسردی شهروندان و فاصله گرفتن آنها از دولت می شود، گسترش حمایت های همه جانبه از بخش های آسیب پذیر، مبارزه با باندهای قاچاق انسان، و… برنامه هایی هستند که از سوی دولت ها دنبال می شوند. اما افغانستان در سالهای گذشته با وجود حمایت های بین المللی نتوانسته استراتژی کارآمدی را برای کاهش مهاجرت و زمینه سازی برگشت مهاجران روی دست بگیرد. اکثر برنامه ها شعاری بوده اند، برنامه هایی که اعلان می شدند ولی پشتوانه عملی نداشتند. ایجاد شهرک ها، ایجاد اشتغال، ایجاد زمینه های اقتصادی و… اعلان شده اند ولی به نحوی که مهاجرین را به کشور جذب نمایند، عملی نگشته اند. طبیعی است که با وجود بحران امنیت، فقر و بیکاری که دامنگیر همه شهروندان افغانستان بوده است، آماده سازی زندگی برای فقط مهاجران نه در تئوری و نه در عمل قابل تحقق نیست. با توجه به روند رو به افزایش مهاجرت های دوره ای نیروی کار افغانستان به ایران و سایر کشورهای دور و نزدیک، همچنان عدم علاقه اکثریت مهاجرین به بازگشت به افغانستان، به صورت خلاصه پیشنهادات زیر ارائه گردیده اند:
بهبود وضعیت امنیتی در افغانستان. زیرا عدم امنیت (سیاسی، اجتماعی و اقتصادی)، در طول تاریخ افغانستان، یکی از عوامل اصلی مهاجرت افراد آن کشور به خارج بوده است. امروزه نیز یکی از عوامل عمده و اصلی تأثیرگذار در عدم بازگشت مهاجرین، احساس ناامنی آنها در افغانستان است. بنا بر این، اگر وضعیت امنیتی کشور بهبود پیدا نکند، علاوه بر عدم بازگشت مهاجرین، میزان مهاجرت های جدید نیز افزایش خواهد یافت.
ایجاد و انکشاف فرصت های شغلی. مسئله کمبود شغلی در افغانستان، از جمله عوامی بوده که از گذشته ها تا به امروز، باعث مهاجرت نیروی کار مردم آن، به خارج از کشور گردیده است، که در این تحقیق از این نوع مهاجرت تحت عنوان مهاجرت دوره ای(زنجیره ای) جوانان و نیروی کار یاد گردیده است. بنابراین، اگر فرصت های شغلی در افغانستان، در زمینه های، صنعتی، کشاورزی و… انکشاف پیدا کند، به نظر می رسد میزان مهاجرتهای دوره ای جوانان و نیروی کار کاهش یافته و باعث جذب نیروی کار مهاجرینی که در خارج از کشور هستند نیز خواهد گردید.
بهبود خدمات اولیه رفاهی(صحت، ترانسپورت، برق، آب آشامیدنی صحی، بهبود محیط زیست و…). زیرا افرادی که سالهای زیادی را در کشورهای همسایه بخصوص در ایران، که از لحاظ امکانات اولیه(برق، آب آشامیدنی صحی، گاز) در آسایش بوده اند، در افغانستان که دسترسی به این گونه خدمات به آنصورت ندارند، زندگی برایشان سخت می گذرد.
ایجاد سرپناه و توزیع به موقع نمرات رهایشی به مستحقین. زیرا یکی از عواملی که باعث عدم عودت مهاجرین افغانستان گردیده است، نداشتن سرپناه مناسب مهاجرین در افغانستان است، اکثریت این مهاجرین، که بیش از بیست سال از دوران مهاجرتشان گذشته است، خانه و سرپناهی که در افغانستان داشتند، امروزه به ویرانه تبدیل شده و با این وضعیت نابسامان اقتصادی، که امروزه جامعه فقیری را در حاشیه شهرهای کشورهای مقصد تشکیل داده اند و یا در برخی کشورها در کمپ ها زندگی می کنند، توانایی ترمیم و ساختن دوباره آن خانه های ویران شده ی خود را ندارند. و حتی بسیاری از این مهاجرین، همان خانه ی ویرانه را هم ندارند. اگرچه دولت افغانستان در مورد مهاجرین و افراد مستحقی که به کشور بازگشت نمایند، تدارکاتی را روی دست گرفته است و برای افراد مهاجر، کمک های لازم را داشته است، ولی برنامه ریزی در این زمینه به طوری بوده که نتوانسته به آنصورت، مهاجرین را در کشور جذب نماید.
بهبود و انکشاف سیستم های تعلیمی، تحصیلی و تربیتی. گرچه در این زمینه، تا جایی مشکلات مردم حل شده و در طول بیش از یک دهه، دولت افغانستان، زمینه تعلیم و تحصیل برای اکثریت جوانان کشور را فراهم ساخته است. ولی پیشنهاد در این خصوص اینست که دولت باید، زمینه تحصیل در مقاطع بالاتر از لیسانس(کارشناسی) را در کشور فراهم نماید، تا نیروهای تحصیل کرده بیشتر به کشور علاقمندی پیدا نموده و جذب تحصیل و تدریس در دانشگاه های کشور خود گردند.
حمایت های حقوقی. یکی از مسایل مهم در کاهش میزان مهاجرت مردم افغانستان به خارج از کشور و همچنین در جذب مهاجرینی که در اثر عوامل سیاسی از قبیل جنگ و ناامنی دست به مهاجرت زده بودند، حمایت دولت از حقوق این مهاجرین و تک تک افراد آن جامعه می باشد.
طرح پلان های دوجانبه مهاجرت نیروی کار بین دو کشور ایران و افغانستان. تا بر این اساس، از هویت و حقوق قانونی مهاجرین حمایت صورت گیرد.
دسترسی مهاجرین افغانستان به گذرنامه(پاسپورت) و ویزای کشورهای مقصد، بخصوص ایران. زیرا این عامل (مشکلات پاسپورت و ویزای ورود به کشور ایران، که برای اکثریت افراد جامعه، به راحتی میسر نمی شود)، باعث گردیده که بسیاری از جوانان و نیروی کار افغانستان، به صورت غیر قانونی دست به مهاجرت بزنند. امروزه در افغانستان، با توجه به میزان بالایی متقاضیان ویزا برای سفر به ایران، دریافت ویزا برای همه افراد متقاضی به راحتی میسر نمی شود. برای گرفتن ویزا باید چندین ماه را در پشت دروازه سفارت انتظار بکشند. در چنین شرایطی، افراد فقیر و بیکار، تمام خطرهای سفر را متقبل گردیده و مجبور دست به مهاجرت غیر قانونی می زنند. بنابراین اگر زمینه ویزای کار برای این افراد فراهم گردد، هم میزان پیامدهای ناشی از این مهاجرین در کشور مقصد(ایران) و هم میزان خطرات مهاجرتی (سوء استفاده قاچاقبران و برخی از کارفرمایان، خطرات راه های طولانی بین کشور مبدأ و مقصد و…) برای افراد مهاجر کاهش خواهند یافت.
فراهم ساختن زمینه رفت و آمد مهاجرین، به افغانستان. زیرا آن عده مهاجرینی که سال های زیادی در ایران زندگی نموده و تا هنوز به کشور خود بر نگشته اند. تا حدی با فرهنگ، محیط، اجتماع و… جامعه ی خود بیگانه شده و افغانستان امروزی را با تصویر بیست سال و یا سی سال قبل آن نگاه می کنند. بنابراین، اگر دولت ایران اجازه ی رفت و آمد این مهاجرین را به افغانستان بدهد، آنها با وضعیت و شرایط فعلی کشور و جامعه ی خود آشنایی پیدا نموده و برای بازگشت به افغانستان علاقمندی پیدا خواهند نمود.
۵-۳- محدودیت های تحقیق
در هر تحقیقی، بخصوص در تحقیقات پیمایشی محدودیت های در زمینه پژوهش وجود دارد، در این تحقیق نیز محدودیت های زیادی بخصوص در هنگام پرکردن پرسشنامه در جامعه ی آماری وجود داشت. در مورد محدودیت های این تحقیق، به چند مورد اشاره می نماییم:
یکی از محدودیت های که در جمع آوری داده ها در جامعه آماری وجود داشت، این بود که پیدا کردن افرادی که پرسشنامه را جواب بدهند مشکل بود. چون بسیاری از مهاجرین افغانی ساکن تهران، بخصوص اهل سنت، در مورد عدم علاقه جواب دادن به پرسشنامه، به این مسئله اشاره می نمودند که پر کردن این پرسشنامه در آینده برای ما درد سر ایجاد نکند. برخی ها می گفتند اگر این پرسشنامه را جواب بدهیم، شاید دولت ایران ما را شناسایی نموده اخراج نماید.
محدودیت دیگری که در زمینه جمع آوری اطلاعات میدانی این تحقیق وجود داشت، این بود که برخی از کارفرمایان در داخل کارخانه و یا محل کار کارگران افغانی اجازه نمی دادند تا در مورد کارگرانشان تحقیق صورت بگیرد. زیرا در برخی جاها کسانی هستند که کارگران افغانی، بخصوص افراد غیر قانونی را با حقوق خیلی پایین استخدام نموده و از این افراد، به صورت غیر قانونی بیش از ساعات کاری، کار می کشند. بر این اساس، حاضر نمی شدند تا اجازه تحقیق از این کارگران را بدهند.
محدودیت دیگر در تحقیق میدانی، عدم درک برخی از مهاجرین کارگر از مسئله تحقیق بود. از آنجایی که مهاجرین افغانستان اکثراً بی سواد هستند، به جواب دادن پرسشنامه اهمیت قایل نمی شدند.
فهرست منابع
الف- منابع فارسی:
ابراهیم زاده، عیسی (۱۳۸۰)، مهاجرت های روستایی و علل و پیامدهای آن: مورد سیستان و بلوچستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۵۰۶، صص ۱۶۸-۱۴۳٫
ارشاد، فرهنگ و حزباوی، عزیز. (۱۳۸۴). بررسی برخی انگیزه های تمایل به برون کوچی از شهر اهواز، مجله جامعه شناسی ایران، دوره ششم، شماره ۲، صص ۱۰۷- ۱۲۰٫
استریتن، پل (۱۳۸۲)، اظهار نظر، در پیشگامان اقتصاد توسعه: آینده در چشم انداز، ویراستار جرالدمیر و جوزف استیگلیتز، ترجمه: غلام رضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی، چاپ اول
اصلانی، سید مجتبی (۱۳۸۸)، مهاجرت های داخلی و امنیت ملی، تهران: دانشگاه دفاع ملی.
اطاعت، جواد (۱۳۷۶)، ژئوپولتیک و سیاست خارجی ایران، تهران: نشر سفیر.
باریکانی، فرهاد (۱۳۸۶)، مراحل تدوین، هماهنگی و تحلیل عملکرد طرح ساماندهی اتباع افغانی غیر قانونی، فصلنامه امنیت، سال ۵، شماره۳، ص۱۸٫
بنی اسدی مصطفی، محمدرضا زارع مهرجردی و حجت ورمزیاری (۱۳۹۲)، بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر مهاجرت روستاییان در ایران، تحقیقات اقتصادی کشاورزی، جلد۵، شماره ۱، صص۱۹۶-۱۸۳٫
بیابانی، غلامحسین و محمد جواد محمودی (۱۳۸۸)، مهاجرت غیر متعارف یا قاچاق انسان، فصلنامه جمعیت، شماره ۶۹ و ۷۰، صص ۱۰۶-۸۵٫
ترابی، مصطفی (۱۳۸۵)، مهاجرت، مجله روند اقتصادی، شماره ۲۰٫
تودارو، مایکل (۱۳۸۹)، توسعه اقتصادی در کشورهای جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران: انتشارات کوهسار، چاپ هفدهم.
تودارو، مایکل (۱۳۶۷)، مهاجرت داخلی در کشورهای در حال توسعه، ترجمه ، سرمدی، مصطفی و پروین رئیسی فرد، تهران: مؤسسه کار و امور اجتماعی.
توسلی، غلامعباس (۱۳۷۴)، جامعه شناسی شهری، انتشارات پیام نور، چاپ اول.
جانسون، کریس (۱۳۸۱)، افغانستان کشوری درتاریکی، ترجمه نجله خندق، تهران: نشر آیه.

۳-۴-۳- آغازگرهای اختصاصی مورد استفاده جهت تکثیر ژنوم جدایه ایرانی ویروس بیبذری گوجه فرنگی
به منظور تکثیر قطعات RNA-1 , RNA-2 و RNA-3 جدایه ایرانی TAV مجزا شده از گیاه اطلسی و تکثیر ژن پروتئین پوششی جدایه مجزا شده از گیاه داوودی از آغازگرهای مختلفی که با بهره گرفتن از نرم افزار Fast-PCR طراحی شده بودند، استفاده گردید. در جداول۳-۵، ۳-۶ و ۳-۷ اسامی آغازگرها به همراه توالی نوکلئوتیدی و موقعیت ژنومی آنها بیان شده است.
۳-۴-۴- الکتروفورزافقی
مقدار۵/۰گرم آگارز در ۵۰ میلی لیتر بافر ^[۷۴]TBE حرارت داده شد تا کاملاً شفاف گردد. بعد از خنک شدن محلول، مقدار۵۰ میکرو لیتر اتیدیوم بروماید (با غلظتμg/ml50) به آن اضافه و بعد از قرار دادن شانه و فضا دهنده ها در داخل تانک الکتروفورز افقی مدل(Consort N. V., UK) H1Set، محلول به آرامی داخل تانک ریخته شد. پس ازبستن ژل آگارز، ۵۰ میلی لیتر از بافر TBE روی آن ریخته شد به طوری که کاملا روی ژل پوشانده شود. سپس شانه و فضا دهنده ها به آرامی برداشته شدند. همچنین جهت آماده سازی نمونه ها، از هر نمونه به میزان ۵ میکرولیتر برداشته و با ۲ میکرولیتر از بافر۶x loading dye مخلوط ومطابق با نقشه داخل چاهک مورد نظر اضافه شد. علاوه بر این یک چاهک به نشانگر مولکولی (Gene Ruler™۱Kb DNA Ladder, Fermentase) اختصاص داده شد. نشانگر مذکور نیز قبل ازاستفاده آماده شد. تانک الکتروفورز به منبع تغذیه^[۷۵] وصل و ولتاژ آن بر روی ۷۸ تنظیم شد. سپس جهت بررسی نمونه ها، ژل در دستگاه UVP Gel document مدل Bio-Doc(Biometra) گذاشته و با دستگاه White/Ultra Violet Transillumnator ساخت کشور آلمان عکس برداری صورت گرفت.
۳-۴-۴-۱- مواد لازم جهت تهیه بافر TBE
۸/۱۰ گرم Tris-base
۸۱/۰ گرم EDTA
۵/۵ گرم boric acid
مواد فوق در ۸۰۰ میلی‌لیتر آب مقطر حل و سپس حجم آن به ۱۰۰۰ میلی‌لیتر رسانده شد.
۳-۴-۴-۲- آماده سازی نشانگر مولکولی
یک میکرو لیتر از نشانگر مولکولی با یک میکرولیتر محلول dye 6x loadingو ۴ میکرولیتر آب دیونیزه استریل کاملا مخلوط شدند.
۳-۵- همسانه سازی و تعیین توالی قطعات مختلف ژنوم جدایه ایرانی ویروس بیبذری گوجه فرنگی مجزا شده از گیاه اطلسی (Ker.Mah.P) و ژن پروتئین پوششی جدایه مجزا شده از گیاه داوودی (Ker.Ker.Ch.1)
همسانه سازی با بهره گرفتن از کیت (Fermentas, Lithuania)Ins T/A Clone ™ PCR Product Cloning Kit به شرح زیرانجام شد:
۱- قرار دادن قطعه DNA درون ناقل^[۷۶]
۲- انتقال پلاسمید نوترکیب به درون باکتری^[۷۷]Escherichia coli
۳- انتخاب پرگنه های حاوی پلاسمید نوترکیب
۴- هضم آنزیمی پلاسمید^[۷۸]
۳-۵-۱- قراردادن قطعه DNA موردنظر درون ناقل (Ligation)
به منظور قرار دادن قطعه DNA در درون ناقل، مواد موجود در جدول ۳-۱۰ با هم مخلوط و به مدت ۱ ساعت در دمای ۲۲ درجه سانتی گراد نگهداری شدند. پس از آن محصول حاصل در طولانی مدت در دمای ۲۰- درجه سانتی گراد نگهداری گردید.
بعضی مواقع قبل از انجام عملLigation، نیاز به خالصسازی محصول PCR می باشد که به ۲ روش امکان پذیر میباشد:
۳-۵-۱-۱- خالص سازی محصول پی.سی.آر با بهره گرفتن از کیت (High Pure PCR Product Purification Kit) ساخت شرکت Roche آلمان (Cat No: 11732676001)
۱- در ابتدا حجم اولیهی محصول پیسیآر به ۱۰۰ میکرولیتر رسانده شد.
۲- سپس ۵۰۰ میکرولیتر Binding buffer به آن اضافه، کاملا مخلوط و بوسیله پیپت به درون ستون فیلتر دار انتقال داده شد.
۳- مخلوط فوق به مدت یک دقیقه در بالاترین دور سانتریفیوژ شد. پس از آن مایع جمع شده در زیر فیلتر حذف گردید.
۴- در این مرحله ۵۰۰ میکرولیتر Washing bufferبه ستون فیلتردار اضافه و در ۱۴۰۰۰ دور به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ گردید. پس از آن مایع جمع شده در زیر فیلتر حذف گردید.
۵- مجدد ۲۰۰ میکرولیتر Washing buffer به ستون فیلتردار اضافه و در ۱۴۰۰۰ دور به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ شد. پس از آن مایع جمع شده در زیر فیلتر حذف گردید.
۶- به منظور حذف کامل بافر شستشو، مجددا ستون فیلتر دار خالی و در حداکثر دور به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ گردید.
۷- - ستون فیلتر دار به تیوب ۵/۱ میلی لیتری جدید منتقل گردید.
۸- در آخرین مرحله ۱۰۰ میکرولیتر از Elution bufferبا دقت بر روی فیلتر اضافه و به مدت یک دقیقه در ۱۴۰۰۰ سانتریفیوژ شد.
۳-۵-۱-۲- استخراج از ژل با بهره گرفتن از کیت Agarose Gel DNA Extraction Kit (Roche, Germany) :
۱- در ابتدا باند مورد نظر در زیر نور ماورا بنفش و با یک اسکارپل استریل بریده و به داخل یک تیوب ۵/۱ میلیلیتری که از قبل وزن شده منتقل گردید.
۲- جهت تعیین وزن ژل، تیوب مجددا وزن گردید. در این مرحله به ازای هر ۱۰۰ میلیگرم ژل آگارز، ۳۰۰ میکرولیتر Solubilisation buffer به تیوب اضافه شد.
۳- ۱۰ میکرولیتر Silica suspension به نمونه اضافه گردید. در این حالت قبل از اضافه نمودن بافر، تا بدست آمدن یک سوسپانسیون یکنواخت کاملا بهم زده شد.
۴- مخلوط حاصل به مدت ۱۰ دقیقه در دمای ۶۰ درجهسانتیگراد نگهداری و جهت کمک به حل شدن ژل هر ۲ تا ۳ دقیقه یکبار ورتکس گردید.
۵- تیوب در بالاترین دور به مدت ۳۰ ثانیه سانتریفیوژ و سپس مایع رویی حذف گردید.
۶- در این مرحله ۵۰۰ میکرولیتر از بافر Binding buffer اضافه و با ورتکس کردن به خوبی مخلوط شد.
۷- مرحلهی ۵ تکرار شد.
۸- رسوب حاصل با ۵۰۰ میکرولیتر Washing buffer مورد شستشو قرار گرفت و مجددا در بالاترین دور به مدت ۳۰ ثانیه سانتریفیوژ و مایع رویی حذف گردید.
۹- مرحله قبل مجددا تکرار شد.
۱۰- با کمک پی پت تمامی فاز مایع حذف و جهت خشک نمودن رسوب، تیوب به مدت ۱۵ دقیقه بصورت وارونه بر روی یک دستمال کاغذی استریل، در دمای اتاق قرار داده شد. رسوب حاصل پس از خشک شدن به رنگ سفید روشن درآمد.
۱۱-جهت رقیق نمودن دی.ان.ای ۲۰ تا ۵۰ میکرولیتر از بافر TE buffer اضافه و مخلوط حاصل برای مدت ۱۰ دقیقه در دمای ۶۰ درجهسانتیگراد قرار داده شد. پس از آن هر ۲ تا ۳ دقیقه یک مرتبه ورتکس گردید.

۱۲- سپس در بالاترین دور به مدت ۳۰ ثانیه سانتریفیوژ و پس از اتمام سانتریفیوژ به دقت و با کمک پیپت، محلول محتوی دی.ان.ای به یک تیوب استریل جدید انتقال داده شد.
۳-۵-۲- مراحل آماده سازی باکتری جهت عمل ترنسفورماسیون (Transformation)
۳-۵-۲-۱- کشت باکتری Escherichia coli بر روی محیط کشت جامد
(Luria Bertani) LB
به منظور بازیابی قدرت تکثیر و رشد باکتری و همچنین افزایش بازدهی عمل transformation، نژاد JM107 باکتری E. coli روی محیط کشت جامد و فاقد آنتی بیوتیک LB کشت گردید. برای تهیه محیط کشت مقدار ۷۵/۰ گرم آگار باکتریولوژی( برای کشت باکتری) و ۱ گرم از محیط LB در ۵۰ میلی لیتر آب دیونیزه اضافه و در دمای ۱۲۱ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه اتوکلاو گردید (جدول ۳-۱۱). این عمل در زیر هود لامینار که قبلا لامپUV به مدت ۱۵ دقیقه روشن شده بود، صورت گرفت. محیط کشت تهیه شده به داخل پتری های پلاستیکی اضافه و بعد از سرد شدن محیط کشت با بهره گرفتن از لوپ، باکتری از محیط کشت اصلی با روش پنج ضلعی یا زیگزاکی بر روی محیط کشت های جدید منتقل گردید. پس از آن پلیت های کشت داده شده به مدت یک شب در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد در داخل انکوباتور قرار داده شدند.
۳-۵-۲-۲-کشت باکتری E.coli در محیط مایع C-medium
جهت کشت باکتری ابتدا مقادیر ۸/۱ و ۲ میلی لیتر از محیط C-medium (که به صورت آماده در کیت Ins PCR Product Cloning Kit TIA Clone TM متعلق به کمپانی Fermentas وجود دارد) در شرایط کاملا استریل درون لوله های شیشه ای ۵۰ میلی لیتری اضافه و اتوکلاو گردید. سپس با بهره گرفتن از لوپ استریل پرگنه های باکتری JM107 از روی محیط کشت جامدLB برداشته و در لوله حاوی ۲ میلی لیتر محیط C-medium تلقیح گردید. پس از آن هر دو لوله که تنها یکی از آن هاتلقیح شده است، به مدت یک شب (۱۶ تا ۲۰ ساعت) در دستگاه شیکر انکوباتور با دمای ˚C37 و۱۳۰ دور در دقیقه قرار داده شدند.
۳-۵-۲-۳- تهیه سلول های مستعد^[۷۹] باکتری E.coli
۱- به منظور تهیه سلول های مستعد، روز بعد ۲۰۰ میکرولیتر از محیط کشت C-medium حاوی باکتری برداشته و به لوله حاوی ۸/۱میلی لیتر از محیط کشت C-medium اضافه می نمائیم (در زیر هود لامینار و در شرایط کاملا استریل). پس از آن لوله مذکور حدود ۲۰ دقیقه بر روی دستگاه شیکر انکوباتور در دمای ۳۷ درجه سانتی گراد و سرعت ۱۴۰ دور قرار گرفت.
۲- باکتری تلقیح شده را در درون یک تیوب ۵/۱ میلی لیتری استریل اضافه و سپس به مدت ۲۰ ثانیه در ۱۴۰۰۰ دور سانتریفیوژ و فاز رویی آن دور ریخته شد. پس از آن پلیت حاصله حاوی باکتری نگهداری و تیوب به صورت وارونه به مدت ۱۰ ثانیه بر روی دستمال کاغذی به منظور خارج نمودن محیط کشت قرار داده و خشک گردید.
۳- مقادیر مساوی از محلولهای A و B T = (A+B) = (محلول T)] که در کیت مورد استفاده به صورت آماده وجود دارد به یک تیوب ۵/۱ میلی لیتری استریل اضافه گردید. محلول فوق بعد از مخلوط شدن بر روی یخ نگهداری گردید.
۴- مقدار ۳۰۰ میکرولیتر از محلول T به پلیت باکتری اضافه گردید. به منظور مخلوط کردن آن ورتکس (به آرامی، و در حدود چند ثانیه) انجام شد. باکتری حاوی محلول T به مدت ۵ دقیقه بر روی یخ گذاشته و سپس به مدت ۲۰ ثانیه در ۱۴۰۰۰ دور سانتریفیوژ انجام گردید.
۵- در این مرحله ۱۲۰ میکرولیتر( میزان باقی مانده از مخلوط A و B) از محلول A و Bبه باکتری اضافه و به آرامی ورتکس گردید، تا باکتری به خوبی حل گردد. سپس مخلوط حاصله ۵ دقیقه بر روی یخ نگهداری شد.
۳-۵-۳- انتقال پلاسمید نوترکیب به درون باکتری E.coli (Transformation)
۵ میکرولیتر از محلول Ligationبه داخل تیوب های ۵/۰ میلی لیتری (در مرحله قبل)،که بر روی یخ نگهداری شده اند اضافه نموده و سپس۳۰ میکرولیتر از محلول T به هر یک از تیوب ها اضافه گردید. سپس محلول با دست به آرامی به هم زده شد. مخلوط حاصل ۵ دقیقه بر روی یخ نگهداری شد و پس از آن در زیر هود (که با UV به مدت ۱۵ دقیقه وبا پنبه الکلی استریل شد) و مجاور چراغ الکلی با بهره گرفتن از سمپلر بر روی محیط کشت جامد حاوی آمپی سیلین، IPTG وX-gal اضافه گردیده شد (پتری های حاوی محیط کشت از قبل به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در۵/۲۲ درجه سانتی گراد به صورت وارونه قرار ذاذه شد تا سطح محیط خشک شود) آنگاه توسط میله شیشه ای استریل محلول فوق را در تمام سطح پتری پخش نموده و پتری های حاوی محیط کشت بصورت وارونه بمدت یک شب در انکوباتور در دمای °C37 قرار داده شدند.
۳-۵-۴- محیط کشت جامد حاوی آمپی سیلین، IPTG و X-gal

۱۳۴

آنها
فهرست جداول
عنوان صفحه

جدول خلاصه نتایج پژوهش

۸۶

جدول حجم نمونه آماری

۹۲

جدول ۴-۱) آماره توصیفی متغییر های پژوهش

۱۱۲

جدول ۴-۲)نتایج بررسی نرمال بودن توزیع متغییر های وابسته

۱۱۴

جدول ۴-۳)ماتریس ضرایب همبستگی پیرسون بین متغییر های پژوهش

۱۱۵

جدول ۴-۴)نتایج انتخاب الگو برای آزمون مدل ۴-۱

۱۱۷

جدول۴-۵)نتایج برآورد مدل ۴-۱ پژوهش

۱۱۷

جدول ۴-۶)نتایج انتخاب الگو برای آزمون مدل ۴-۲

۱۱۹

جدول۴-۷)نتایج برآورد مدل ۴-۲ پژوهش

۱۲۰

چکیده
اصول پذیرفته شده حسابداری در برخی از روشها انعطاف پذیری زیادی دارد که بطور بالقوه باعث می شود مدیران برآوردهای حسابداری را مبتنی بر قضاوت های شخصی خود انجام دهند. این انعطاف پذیری، ممکن است بر قابیلت اعتماد اقلام تعهدی و به تبع آن پایداری این اقلام در دوره های متوالی تاثیرگذار باشد. هدف اساسی پژوهش حاضر، ارزیابی مقایسه ای پایداری اقلام تعهدی با پایداری جریانات نقدی و بررسی واکنش سرمایه گذاران به آن در شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می باشد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد و فرضیه های پژوهش از طریق مدل های رگرسیونی چندگانه مورد آزمون قرار گرفتند. تعداد نمونه پژوهش ۱۲۰ شرکت می باشد که داده های آن برای سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱، مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته های حاصل از آزمون فرضیات نشان می دهد که ضریب پایداری اقلام تعهدی سود حسابداری جاری از ضریب پایداری جریان نقدی، کمتر است. در عین حال، مطابق با نتایج، ضریب پایداری اقلام تعهدی سود عملیاتی جاری نیز، از ضریب پایداری جریان نقدی، کمتر است. به بیان دیگر، جریان نقدی در گزارشات مالی شرکتهای نمونه آماری، پایدارتر بوده است. این یافته نشان دهنده این است که اقلام تعهدی در گزارشات مالی شرکتها، پایدار نبوده و احتمالا متاثر از راهبردهای گزارشگری مدیران باشد. علاوه بر این، نتایج حاصله نشان می دهد که بین ضریب پایداری اقلام تعهدی مالی با ضریب پایداری جریان نقدی، تفاوت وجود دارد. بدین ترتیب، می توان چنین استنباط نمود که جریان نقدی، بدلیل ماهیت واقعی بودن این جریانات، به طور بالقوه دارای پایداری است.