به طور کلی عملکرد سیستم­های جذبی مشابه سیستم­های تراکمی بوده ولی وابستگی شیمیایی ماده جاذب^[۱۲] به مبرد^[۱۳] سبب به وجود آمدن اثر سرمایش خواهد شد. این سیکل با در نظر گرفتن عملکرد ۴ جزء اصلی آن یعنی جاذب^[۱۴]، ژنراتور^[۱۵]، میعان کننده یا کندانسور^[۱۶] و تبخیر کننده^[۱۷] به خوبی درک خواهد شد. شکل ۱-۲ شماتیکی از یک سیستم تبرید جذبی را در ساده ترین حالت (تک اثره^[۱۸] ) نمایش می­دهد. روش کار چیلر جذبی تک اثره به طور جامع در مراجع معرفی شده آورده شده است ولی به طور مختصر در اینجا اشاره می­ شود. مایع مبرد در فشار و دمای بالا در شکل ۱-۲ وارد کندانسور شده و با ازدست دادن حرارت خود به مایع تبدیل می شود. به جز سیستم­های کاملاً کوچک، در سایر موارد از کندانسورهای خنک شونده با آب استفاده می­ شود. سپس مایع مبرد داغ از طریق یک اوریفیس منبسط و وارد اواپراتور می­ شود. این مایع که در دما و فشار بسیار کمی قرار دارد در آنجا تبخیر شده و حرارت خود را از محیطی که قرار است سرد شود دریافت می­ کند. سپس بخار خروجی از از اواپراتور در همان فشار پایین وارد قسمت جاذب شده و جذب محلول ^[۱۹]LiBr غلیظ می­ شود. فرایند جذب، به علت قابلیت مولکولی مابین مبردو ماده جاذب امکان­ پذیر بوده و گرمای ناشی از این عمل به مجموعه دسته لوله جاذب که از آب یک برج خنک کن یا هر سیستم دور ریزش حرارتی قابل تأمین است، انتقال می­یابد. معمولاً این سیستم با سیتم دور ریزش حرارتی در کندانسور یکی خواهد شد. سپس محلول به وسیله یک پمپ با عبور از یک مبدل حرارتی تماس مستقیم)^[۲۰] و به منظور بالا بردن دمای مخلوط و افزایش راندمان، با صرف کمی کار وارد ژنراتور می­ شود.

شکل ۱-۲ تشریح شماتیکی چیلر جذبی تک مرحله ای[۲۸]
شکل ۱-۳نمایش یک سیکل جذبی تک اثره در سطوح مختلف دمایی و فشار
در این قسمت با صرف میزان کمی انرژی حرارتی، ماده جاذب از مبرد با افزایش حرارت مخلوط و به علت تفاوت در نقطه جوش جدا و ماده مبرد به سمت کندانسور و محلول غلیظ ماده جاذب به سمت مبدل حرارتی رفته و در آنجا خنک و به جذب کننده برگشته و سیکل کامل می­ شود.
همانطور که آشکار است سیستم بین دو سطح فشار کار می کند و با سه منبع حرارتی مختلف تبادل حرارت دارد(شکل ۱-۳) : دمای پایین در اواپراتور  ، دمای متوسط در کندانسور و جاذب  و دمای بالا در ژنراتور  . همانطور که از بحث قبل مشاهده شد یک سیستم جاذب با دو سیال (مبرد و جاذب) کار می­ کند، در حالی که در سیکل­های تراکمی از یک سیال استفاده می­ شود.
۱-۳ تکنولوژی چیلر های جذبی:تقسیم بندی
اولین اساس برای تقسیم بندی سیستم­های جذبی نوع سیال عامل به کار رفته در آنها است. زوج لیتیم برماید – آب و زوج آب و آمونیاک (NH3-H2O) معمول­ترین سیال­های رایج در سیستم­های تبرید جذبی هستند. در زوج آب- لیتیم برماید، آب به عنوان ماده مبرد و نمک لیتیم برماید به عنوان ماده جاذب و در زوج آب آمونیاک، آب ماده جاذب و آمونیاک ماده مبرد است. اکثر واحدهای سرمایش جذبی تجاری و با ظرفیت­های بالا از سیال عامل آب - لیتیم برماید استفاده می­ کنند. این در حالیست که سیستم­های آب- آمونیاک نیاز به دماهای بالاتری در سطوح انتقال حرارت مربوطه دارند و نیز عملکرد آنها نسبتاً پایین است در حالیکه دماهای پایین تر از نقطه انجماد را می­توان در آنان ایجاد نمود (در این حالت آب نقش جاذب را دارد). بنابراین برای کاربردهای تبریدی مورد استفاده قرار می­گیرد، در صورتی که سیستم تشریح شده با سیال آب و لیتیم برماید برای مصارف تهویه به کار می­روند. سیالات دیگری نیز در سیستم­های جذبی وجود دارند که اخیراً محققان از آنها برای سیستم­های جذبی خورشیدی استفاده می­ کنند. از این موارد می­توان به زوج­های NH3-CACL2و NH3-SRCL2 و سه­گانه­هایی از قبیل NAOH-KOH-CSOH نام برد.[۱]

سیستم­های جذبی عادی را همچنین می­توان بر اساس منبع حرارتی در ژنراتور­های آنها تقسیم ­بندی نمود[۲۸]:
- واحدهای اشتعالی مستقیم ^[۲۱]که حرارت را به طور مستقیم از طریق اشتعال گاز طبیعی یا هرگونه سوخت فسیلی توسط مشعل تأمین می­ کنند،
- واحدهای اشتعالی غیر مستقیم^[۲۲]که حرارت را از طریق بخار آب تأمین می کنند،
- واحد های استفاده کننده از گاز خروجی دیگر واحدها (مانند خروجی توربین گاز) یا واحدهای بازیابی حرارت،.
-کالکتورهای خورشیدی.
در نهایت مشخصات غالب سیستم­های جذبی که هم اکنون مورد استفاده قرار می­گیرند عبارتند از[۲۸]:
شکل ۱-۴نمای جانبی و شماتیک یک چیلر جذبی تک اثره[۲۸]
- ساده بودن طراحی بدون وجود اجزاء متحرک و کارکرد در دماها و فشار های نسبتا پایین،
- نیاز به انرژی الکتریکی کم،
- نرخ بالای دور رریزش حرارتی^[۲۳] به منبع بالای گرمایی که نسبت به سیستم های تراکمی نیازمند برج های خنک کن با ظرفیت بالا و انرژی زیاد فن و پمپ می­باشد،
-اندازه و وزن نسبتا زیاد این تجهیزات،
-استفاده این سیستم­ها از سیالات عامل بی خطر و بدون تأثیرات گرمایشی زمین و بی­خطر برای لایه اوزون.
۱-۳-۱ سیکل های جذبی یک یا چند اثره با سیال عامل لیتیم برماید:
سیکل نمایش داده شده در شکل­های ۱-۳و۱-۴ سیکل یک مرحله­ ای یا تک­اثره^[۲۴] نامیده می­ شود. میزان دمای لازمه برای ژنراتور این گونه چیلرها در حدود ۹۳ تا ۱۳۲ درجه سانتیگراد می­باشد و بخار آب به کار رفته در ژنراتور این تجهیزات می­بایست دارای فشار ۶/۱ تا ۲ بار باشد. [۲۸]چنانچه دمای کاری چیلر کمتر از مقدار حداقل فوق باشد، راندمان سیکل به شدت کاهش خواهد یافت. اگرچه مطابق با استانداردهای امروزی سیستم­های یک مرحله­ ای از لحاظ حرارتی ناکارآمد هستند، اما زمانی­که قیمت بخار ارزان بوده و یا در حالتی­که در خروجی تجهیزات دیگر به صورت بازیابی حرارتی به کار گرفته شود، کارا و مفید هستند. ولی به طور کلی در بهترین حالت ضریب عملکرد این تجهیزات به میزان حدود ۷/۰ تا ۸/۰نمی­رسد. اشکال۱-۴ تا ۱-۶ بیانگر شکل تجاری این گونه سیستم­ها می­باشند. در فصل ۲ جزییات ترمودینامیکی بیشتری از این سیکل­ها در آرایش خورشیدی آنان بیان خواهند شد.
سیستم­های جاذب تک اثره خورشیدی با COP محدود ۷/۰تا۸/۰کار می کنند. سیستم­های یک مرحله­ ای برای حصول دماهای بالاتر از ۱۰۰در جه سانتیگراد مناسب نمی­باشند، علاوه بر آن بر خلاف سایر سیکل­های پمپ حرارتی ، در اثر افزایش بیش از حد دمای ژنراتور میزان ضریب عملکرد سیکل، به علت افزایش در تلفات مخلوط شدن وگردش جریان ، به شدت کاهش خواهد یافت. به همین علت برای غلبه بر این مشکل و افزایش ظرفیت و راندمان سیکل و بهره گیری از منابع گرمایی با دمای بالا، سیستم جذبی (بخش جذب) را می توان با بهره گرفتن از مراحل بیشتر تبدیل نمود.

شکل۱-۵ برشی از یک چیلر جذبی تک اثره تجاری[۲۸]
تفاوت مابین سیکل یک اثره و چند اثره استفاده از گرمای دفع شده در کندا نسور در ژنراتور می­باشد، در نتیجه بدون به کارگیری منابع جدید حرارتی خورشید سرمایش تولیدی را می­توان ۲ تا ۳ برابر افزایش داد. برای این سیستم­ها دمای کاری ژنراتور در حدود ۱۸۸ درجه سانتیگراد و فشار کاری آنان ۹/۸ بار است. میزان ضریب عملکرد آنها نیز در حدود ۲۲/۱ تا ۱۹/۱ است. سیستم­های جذبی دو اثره^[۲۵] از نظر نوع جریان مابین مبدل­های حرارتی آنها به سه دسته تقسیم می­شوند: جریان موازی، جریان سری و جریان معکوس. در حالت جریان سری، محلول ضعیف^[۲۶] لیتیم برماید در طول مبدل­های حرارتی دما پایین و دما بالا قبل از وارد شدن به ژنراتور اصلی به صورت سری باهم جریان می­یابد. در حالت جریان موازی، محلول ضعیف بعد از خارج شدن از مبدل حرارتی اولیه، دو قسمت شده که یکی به مبدل حرارتی جریان بالا و دیگری به ژنراتور ثانویه میرود. در حالت جریان معکوس، محلول ضعیف توسط بخار ژنراتور اصلی قبل از ورود به ژنراتور دوم گرم می­ شود. [۲۸]

شکل۱-۶نمایی از دو چیلر جذبی تک اثره متفاوت[۲۸]
در شکل ۱-۷ نمایی از سیستم جذبی دو اثره نمایش داده شده است که در آن یک سیستم جذبی با سیال آب – لیتیم برماید و دو ژنراتور و یک کندانسور و با به کار گیری یک جاذب و اواپراتور کار می­ کند. در شکل ۱-۹ نیز نوع دیگری از این سیستم ارائه شده است.

شکل۱-۷نمایی از فلودیاگرام سیکل جذبی چند مرحله ای[۲۸]

شکل۱-۸ برشی از یک سیکل جذبی چند مرحله ای تجاری[۲۸]
این سیستم همانند سیستم ارائه شده در شکل (۱-۳) است با این تفاوت که کندانسور ، ژنراتور ، مبدل و شیر فشارشکن^[۲۷] به آن اضافه شده ­اند. در عملکرد این سیستم ۳سطح فشار و ۴سطح دمایی وجود دارد، محلول رقیق جاذب را ترک می کند و به داخل دو ژنراتور که به صورت سری اند جریان یافته و در دو مرحله عمل جدا سازی در ژنراتور صورت می­گیرد. در ژنراتور دما پایین سطح حرارتی پایین­تری مورد استفاده قرار می­گیرد که این حرارت از کندانسور تأمین می­ شود.

شکل ۱-۹ نمایش یک سیکل جذبی چند اثره خورشیدی در سطوح مختلف دمایی و فشار[۲۷]
در سیستم­های چند اثره، خروجی کندانسورها در فشارشکن منبسط شده و این در حالی است که در سیستم­های تک اثره از یک کندانسور استفاده می­ شود، لذا این سیستم­ها را سیستم­های تبرید دو اثره می نامند. همین قوانین را می توان با به کارگیری ۳ژنراتور و ۳ کندانسور در سیستمی موسوم به سیستم جذبی سه اثره^[۲۸] مورد استفاده قرار داد و این در حالی است که حرارت منبع گرمایی به اندازه کافی باشد. در این سیستم ها نیز که نمونه ­ای از فلو دیاگرام آنان در شکل (۱-۱۲) توضیح داده شده است، بازده حرارتی سیستم در حدود %۵۰افزایش یافته و به مقادیر ضریب عملکرد در حدود ۴/۱نیز دست می­یابند. همچنین ظرفیت برج خنک کن و میزان آب آرایشی^[۲۹] برای این سیکل­ها نیز به علت نیازمندی­های کمتر انرژی ورودی سیستم، کاهش می­یابند.[۲۸]
یک نوع طراحی که همچنان در حال توسعه می­باشد، شامل دوآبشار چیلر تک مرحله­ ای که یکی در دمای سابق و دیگری در دمای بالاتری کار می­ کند، می­باشد. همانطور که قبلاً گفته شد سیستم­های تبرید جذبی غالباً سیستم­های تبرید جذبی تک اثره با دمای ژنراتور نسبتاً پایین می­باشند. با توسعه سیستم­های تبرید جذبی گاز سوز خصوصاً در آمریکا و ژاپن، سیستم­های تبرید با COP بالا در دسترس قرار گرفته است. همچنین سیستم­های جذبی دو اثره با COP 1-2/1 و نیز سه اثره با COP 7/1 در بازار موجود است. این سیستم­ها را می­توان برای تبرید جذبی خورشیدی به شرط فراهم شدن حرارت لازم به کار گرفت.

شکل۱-۱۰نمایی از چیلر جذبی ۲ مرحله ای تجاری[۲۸]

شکل ۱-۱۱ ضریب عملکرد به عنوان تابعی از دمای تأمین شده در سیکل تبرید یک، دو و سه
مرحله ای[۲۸]

شکل ۱-۱۲ نمایی از فلودیاگرام یک چیلر جذبی ۳ مرحله ای [۲۸]
شکل ۱-۱۱ COP را بر حسب دمای تأمین شده خورشیدی در ژنراتور برای سیستم­های تبرید جذبی یک، دو، سه اثره با اجزای یکسان نشان می­دهد. آب سرد ورودی در ۳۰ درجه وارد و در ۷ درجه خارج می شود. همچنین در این شکل عملکرد یک سیستم که در یک سیکل کارنو کار می­ کند برای مقایسه ارائه شده است، آشکار است که برای سیستم چنانچه درجه حرارت ژنراتور تأمین شده کمتر از این دمای حداقل باشد، سیستم قادر به کارکردن نمی ­باشد.[۲۸]
۱-۳-۲ سیستم­های جذبی آب-آمونیاک
این گونه سیستم-ها در کابردهای سرمایشی و تهویه مطبوع برای منازل مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار نگرفته و بیشتر برای موارد سرمایشی و تبریدی در درجه حرارت­های بسیار پایین ودر ظرفیت­های محدود مورد استفاده قرار می­گیرند. یکی از موارد اصلی تحقیق و توسعه سیستم­های جذبی در حال حاضر استفاده از این گونه چیلرها در مدل­هایی که دارای ظرفیت بالاتر و بازدهی حرارتی بهتری هستند ، می باشد.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، در چیلرهای جذبی آب-آمونیاک، آب به عنوان ماده جاذب و آمونیاک به عنوان مبرد عمل می کند. در این گونه سیکل ها باز تولید محلول غلیظ^[۳۰] ماده جاذب توسط فرایند تقطیر جزئی در بالای ژنراتور صورت می­گیرد(به علت طبیعت فیزیکی و شیمیایی آب وآمونیاک)همچنین در این آرایش یک نوع مبدل حرارتی برای ماده مبرد ^[۳۱]که پیش خنک کن نامیده می شود در بالای اواپراتور قرار داده شده تا از این طریق میزانی از گرمای جذب کننده را نیز قبل از تبخیر کسب کند و راندمان سیکل افزایش یابد.

شکل ۱-۱۳ فلودیگرام سیکل جذبی آب-آمونیاک[۲۸]

۱۶۸

۲۹۶

۳۴۷

۱۸۳

۱۴۲

۳۹

در نمودار شکل ۳-۱۵ مقایسه بهترین ترکیب طیف پاسخ که از این برنامه بدست آمد، آورده شده است.
شکل ۳- ۱۵- مقایسه طیف متوسط رمزدهی دودویی با طیف طرح آیین نامه برای جامعه ۳۰۰ عضوی

شکل ۳- ۱۶- مقایسه و بررسی طیف های پاسخ بهترین نتایج بدست آمده با طیف طرح برای تعدادفرد مختلف
در شکل ۳-۱۶ نمودار طیف پاسخ متوسط بهترین اجراها از پنج اجرای برنامه با جامعه های ۵۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ عضوی رسم شده است و با طیف طرح آیین نامه مقایسه شده است. خطای حاصل شده برای جامعه ۵۰ عضوی۳٫۴% ، برای جامعه ۲۰۰ عضوی ۱٫۶% و برای جامعه ۳۰۰ عضوی ۲٫۶% بدست آمد، که مشاهده می شود جامعه ۲۰۰ عضوی نتایج بهتری حاصل کرده است. پس برای ادامه کنترل پارامترها تعداد افراد جمعیت را برابر ۲۰۰ در نظر می گیریم.
ب-۳- تاثیر مقدار حد پایین مقیاس گذاری ضرایب
تا اینجا به تکرار نسل ۲۰۰ و جامعه ۲۰۰ عضوی رسیدیم حال به بررسی حد پایین ضریب مقیاس گذاری خواهیم پرداخت. برای این منظور سه مقدار ۰٫۲، ۰٫۵ و ۱ برای حد پایین این ضریب امتحان خواهد شد و بقیه مقادیر پارامترها در جدول ۳-۲۵ آمده است. در این بخش نیز چون مقدار حد پایین ۰٫۵ با ۲۰۰ نسل و جامعه ۲۰۰ عضوی در بررسی ۶ام این فصل آورده شد از تکرار مجدد آن صرفنظر شده است و تنها نتایج طیف پاسخ بهترین ترکیب آن برای مقایسه ی تاثیر حد پایین در نموداری که در انتهای قسمت تاثیر حد پایین ضرایب مقیاس آمده، آورده شده است.
جدول ۳- - ۲۵ مقادیر پارامترهای الگوریتم ژنتیک دودویی برای بررسی حد پایین ضرایب مقیاس گذاری

تعداد نسل

تعداد افراد

حد بالا مقیاس گذاری

نرخ همبری کروموزوم۱

نرخ همبری کروموزوم۲

نرخ جهش کروموزوم۱

نرخ جهش کروموزوم۲

۲۰۰

۲۰۰

۱٫۵

۰٫۶۵

۰٫۶۵

۰٫۰۲۵

۰٫۰۲۵

ب-۳-۱- اجرای برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی با حد پایین ضرایب مقیاس گذاری ۰٫۲
ابتدا برنامه الگوریتم ژنتیک با حد پایین ضریب مقیاس ۰٫۲ و مقادیر دیگر پارامترهای الگوریتم ژنتیک که در جدول ۳-۲۵ آمده است، پنج مرتبه اجرا شده است. نتایج اجرای این برنامه در جدول ۳-۲۶ آمده است. هر اجرا حدود ۱۵ ثانیه زمان برد و کمترین خطا از اجرای دوم برابر ۲٫۶% بدست آمده است.
جدول ۳- - ۲۶ نتایج اجرای برنامه ژنتیک دودویی با حد پایین ضرایب مقیاس گذاری ۰٫۲

شماره
اجرا

ضرایب مقیاس

شماره زلزله ها

خطا

÷ ۳

۵۱٫۱۴

۴۴٫۱۹

۶۷٫۳۶

مقایسه نتایج به دست آمده از جدول مدل P.N.HR
پس از انجام محاسبات و به دست آمدن عدد بهره وری منابع انسانی P.N.HR هر شرکت پیمانکاری، برای مقایسه بهتر عواملی که باعث خلق این اعداد شده اند بهتر است که این عوامل به تفکیک هر دسته، از هر شرکت با هم بصورت نمودار خطی مقایسه شوند .

نتایج حاصل از این مقایسه در نمودار های(۵-۱)تا(۵-۴)نمایش داده شده است. همچنین عدد
بهره وری P.N.HR هر شرکت به صورت مجزا با سایر شرکت ها در نمودار ستونی(۵-۵)مشخص
می باشد.
(نمودار۵-۱) : تغییرات مدل P.N.HR در سه شرکت پیمانکاری در دسته برنامه ریزی منابع انسانی (الف)
(نمودار ۵-۲) : تغییرات مدل P.N.HR در سه شرکت پیمانکاری در دسته تشکیل تیم پروژه (ب)
(نمودار ۵-۳) : تغییرات مدل P.N.HR در سه شرکت پیمانکاری در دسته توسعه تیم پروژه (ج)
(نمودار ۵-۴) : تغییرات مدل P.N.HR در سه شرکت پیمانکاری در دسته مدیریت تیم پروژه (د)
(نمودار ۵-۵) : مقایسه عدد بهره وری منابع انسانی بر اساس مدل P.N.HR در سه شرکت پیمانکاری

تفسیر عدد بهره وری منابع انسانی
در قسمت معرفی پارامترهای جدول (۵-۲) به طور کامل، به نحوه محاسبه عدد بهره وری منابع انسانی P.N.HR اشاره شد. ولی در این قسمت شرح مختصری از نحوه به دست آمدن بازه عددی، P.N.HR بیان می شود. (۲٫۲۲<P<93.33)
برای به دست آمدن عدد بهره وری حداقل، که ۲٫۲۲ می باشد، باید عدد فازی هر سئوال (A)، حداقل باشد، همچنین توان شرکت با رقبا® نیز حداقل باشد. پس برای به دست آمدن عدد فازی حداقل، باید همه مخاطبین پرسشنامه اول که ۱۰۳ نفر بودند، به همه گزینه ها و سئوالات که در این تحقیق ۱۰۰ سئوال هستند جواب حداقل بدهند.
بنابر این برای گزینه حداقل که گزینه ۱ (بی اهمیت) می باشد عدد فازی (۰،۰،۰٫۲) یا ۰٫۰۶۷ است و پس از ضرب در عدد تعداد سئوالات (۱۰۰) عدد ۶٫۷ حاصل می شود. همچنین توان شرکت با رقبا® نیز، عدد حداقل یعنی ۱ است. پس از ضرب A×R عدد ۶٫۷ حاصل می شود. که پس از تقسیم در عدد ۳ (تعداد گزینه های پرسشنامه دوم)، عدد ۲٫۲۲ که حداقل عدد بهره وری منابع انسانی است، حاصل
می شود.
ولی برای به دست آمدن عدد بهره وری حداکثر، که ۹۳٫۳۳ می باشد، باید عدد فازی هر سئوال (A)، حداکثر باشد، همچنین توان شرکت با رقبا® نیز حداکثر باشد. پس برای به دست آمدن عدد فازی حداکثر، باید همه مخاطبین در پرسشنامه اول که ۱۰۳ نفر بودند، به همه گزینه ها و سئوالات که در این تحقیق ۱۰۰ سئوال هستند جواب حداکثر بدهند.
بنابر این برای گزینه حداکثر که گزینه ۵ (بسیار پر اهمیت) می باشد عدد فازی (۱،۱، ۰٫۸) یا ۰٫۹۳۳ است و پس از ضرب در عدد تعداد سئوالات (۱۰۰) عدد ۹۳٫۳۳ حاصل می شود. همچنین توان شرکت با رقبا® نیز، عدد حداکثر یعنی ۳ است. پس از ضرب A×R عدد ۲۸۰ حاصل می شود. که پس از تقسیم در عدد ۳ (تعداد گزینه های پرسشنامه دوم)، عدد ۹۳٫۳۳ که حداکثر عدد بهره وری منابع انسانی است، حاصل می شود.
فصل ششم
ارائه مدل HR.P.S جهت مقایسه
کیفی وضعیت بهره وری منابع انسانی
۶-۱- مقدمه
در فصل چهارم، پس ارسال و جمع آوری پرسشنامه ها، داده های حاصل از جامعه آماری، به روش شاخص اهمیت نسبی و منطق فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و عوامل موثر بر بهره وری منابع انسانی شناسایی و دسته بندی شدند. در این فصل عواملی که بر اساس عدد فازی نزولی رتبه بندی شده بودند، را به صورت پرسشنامه مرحله سوم در اختیار ۳ شرکت پیمانکاری دارای رتبه های ۱،۲و۳ قرار گرفتند. پس از جمع آوری و تجزیه و تحلیل، مدلی به نام HR.P.S¹ «وضعیت بهره وری منابع انسانی» ارائه شد و ۳ شرکت با یکدیگر مقایسه گردیدند.

جامعه آماری
جامعه آماری انتخاب شده در این فصل صرفاً از بین شرکت های پیمانکاری می باشد. بنابر این ۳ شرکت پیمانکاری با رتبه های ۱،۲و۳ در رشته ساختمان انتخاب شده اند.

روش طراحی پرسشنامه
سئوالات پرسشنامه سوم به ترتیب اولویت فازی در همان ۴ دسته پرسشنامه اول (۱- برنامه ریزی مدیریت منابع انسانی، ۲- تشکیل تیم پروژه، ۳- توسعه تیم پروژه و ۴- مدیریت تیم پروژه) قرار گرفتند، همانند پرسشنامه اول به صورت ۵ جوابی لیکرت ولی با این تفاوت که سئوالات دسته ج (توسعه تیم پروژه) و دسته د (مدیریت تیم پروژه) به صورت ۵- ،۴- ،۳- ،۲- و۱- که به ترتیب (بی اهمیت، کم اهمیت، متوسط، پراهمیت، بسیار پر اهمیت)تغییر پیدا کردند، که در این مرحله سئوالات خود شرکت پیمانکاری را مستقیماً مخاطب قرار داده بود که وضعیت بهره وری منابع انسانی آنها مشخص گردد.
human resources productivity Status
آزمون مورد استفاده برای تحلیل داده ها
پس جمع آوری پرسشنامه های سوم، باید سئوالات پرسشنامه ها که به صورت کیفی است به کمی تبدیل شوند. از این رو مدل جدیدی که برای محاسبات این داده ها، طراحی شده است استفاده گردیده است. شرح این مدل به همراه پارامترهای آن در بخش مربوطه توضیح داده می شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها، در این تحقیق از نرم افزارSPSS استفاده شده است.

تجزیه و تحلیل دادها
۶-۵-۱- توصیف جامعه آماری پرسشنامه ها
با توجه به اطلاعات خواسته شده از ۳ شرکت پیمانکاری در پرسشنامه سوم، مقدار تجربه هر یک از ۳ شرکت پیمانکاری رتبه های ۱،۲و۳ در رشته ساختمان بر حسب سال در جدول (۶-۱) آورده شده است که مقایسه ای بین آنها صورت گیرد.
(جدول ۶-۱): توصیف مقدار تجربه سه شرکت پیمانکاری رتبه های ۱،۲و۳

بازنگری به نحوه توزیع امکانات، خدمات و تسهیلات دامداری و اولویت دهی تخصیص مجدد این نوع امکانات به مناطق با قابلیت بالا و متوسط.
بازنگری در قوانین و مقررات اراضی و ارائه مجوزهای لازم.
ضمن بازنگری به نوع و نحوه بهره گیری از مشارکت های مردمی در توسعه، تهیه واحدهای تولیدی نمونه.
بازنگری و توسعه نهاد ها و سازمان های مرتبط در ناحیه مطالعه شده برای آموزش مردم و دامداران به منظور بهره گیری بهینه و هدفمند از منافع و آثار مثبت دامداری.

۴-۴-۴- راهبردهای تدافعی (WT )
در این راهبرد ضمن تاکید بر رفع آسیب پذیری ناحیه مطالعه شده، راهکار های زیر ارائه می شود:
برگزاری سمینارها و نشست های توسعه سرمایه گذاری در صنعت دامداری به وسیله شورای شهرها و روستاها با سایر دستگاه ها و مسولان مرتبط و کارآفرینان، دعوت از سرمایه گذاران داخلی و خارجی و ایجاد تسهیلات و امتیازهای ویژه سرمایه گذاری در زمینه احداث ایستگاه های جمع آوری شیر وسایر فرآورده های لبنی روستاییان و همچنین ساخت کارخانه های لبنیاتی.
آموزش و اطلاع رسانی به مردم در خصوص افزایش تولید محصولات.
زمینه سازی و تشویق مردم به مشارکت در جهت توسعه زیر ساختارها، تجهیزات و تسهیلات دامداری ها و کسب درامد از این طریق و همچنین استفاده از مشارکت بخش خصوصی در زمینه هایی که مردم نمی توانند مشارکت و یا سرمایه گذاری کنند.
به منظور ترغیب و تشویق دامداران و روستاییان و توسعه دامداری ها در این مناطق باید با بهره گرفتن از تحقیقات در زمینه دامداری و تحقیقات بازاریابی، جنبه های مختلف و جاذبه های گوناگون این مناطق شناسایی در بازارهای هدف تبلیغ و مورد بهره برداری قرار گیرد.
جدول ۱۸- ۴ ارائه راهبردها و راهکارهای توسعه دامداری ها
۵-۴- نتیجه گیری
با توجه به منابع نظریه ای تحقیق و مطالعات میدانی به عمل آمده، به منظور ارائه راهبردها و راهکارهای توسعه دامداری ها، به وسیله تکنیک SWOT، ظرفیت ها و محدودیت های دامداری در ناحیه مطالعه شده مشخص و پاسخ های عملی و راهکارهایی جهت توسعه دامداری ها ارائه شد. با این توصیف می توان نتایج به دست آمده را در دو جنبه کیفی و کمی ارائه کرد:
نتایج جنبه های کیفی هریک از عوامل موثر داخلی و خارجی شناسایی شده، بیانگر این مطلب است که:
سطح آسیب پذیری اغلب مناطق روستای دارای دامداری به لحاظ توسعه دامداری ها بسیار بالاست.
برتری ها و مزیت های مناطق روستایی به طور عمده محدود است.
نیازمندیهای این نواحی به لحاظ داشتن دامداری، با توجه به میزان تهدیدها و محدود بودن فرصت ها غالباً بسیار بالاست.
توزیع و تخصیص مجدد منابع در سطح نواحی مطالعه شده با توجه به فرصت ها و بالابودن نقاط ضعف امری الزامی است.
بررسی نتایج جنبه های کمی نقاط قوت، ضعف ، فرصت ها و تهدیدها نشان می دهد که:
- در بین نقاط قوت در منطقه مطالعه شده عوامل محیطی، مانند پایین بودن نرخ مرگ و میر دامها وبالا بودن تولید شیر گاوها به عنوان مهمترین مزیت این نواحی جهت توسعه دامداری ها به حساب می آید که به منظور استفاده بهینه از این عوامل بر توسعه دامداری های صنعتی و سنتی تاکید می شود.
- همچنین با توجه به نتایج بدست آمده، دربین نقاط ضعف پایین بودن نرخ سرمایه گذاری و عدم استفاده از کارشناسان خبره در اولویت بوده که در این زمینه با مشارکت مردم و بخش های دولتی و خصوصی این موارد به عنوان موانع توسعه دامداری ها برطرف شده، بهبود و ارتقاء یابند.
- علاوه برابن از بین فرصت های بیرونی، انگیزه مردم برای داشتن دامداری دراین مناطق علی درسیستان وبلوچستان بالا است. با توجه به راهکارهای ارائه شده می توان حداکثر استفاده از این موارد را درجهت توسعه دامداری ها به عمل آورد.
- ازبین تهدیدهای خارجی نیز خشکسالی های متناوب و کمبود منابع مالی دربخش تولید شیر به عنوان مهمترین تهدیدخارجی قلمداد می شود که به منظور کاهش این آثار راهکارهای تدافعی ارائه شده است.
باتوجه به مطالب گفته شده در مجموع می توان گفت که اگر دامداری های صنعتی وسنتی می خواهد به پایداری برسد و نقش مثبتی در زندگی مردم این منطقه ایفا کند، نیازمند تعیین و توسعه راهکارهای مشخص، توسعه مشارکت محلی، قوانین صریح و محکم، بازاریابی پایدار و برنامه ریزی واقع بینانه است. درعین حال اذعان می دارد که انفعال کارکردی در مدیریت، نبود یک مدیریت یکپارچه، نبود سیستم ارزیابی و نظارت و همچنین تاثیرپذیری فعالیت های دامداری از متغیرهای دیگر منجر به افزایش آسیب پذیری این گونه فعالیت ها شده است.
۶-۴- پیشنهادات
استفاده از نیروهای متخصص و با تجربه به منظور توسعه امر دامداری و بهبود روند عملکرد دامپروری در سطح استان.
توسعه و گسترش کشاورزی به منظورگسترش دامداری ها و کسب درآمد و ایجاد اشتغال جهت رفع بیکاری و معظلات اجتماعی با مکانیزه کردن کشاورزی و دامداری ها.
ایجاد یک مدیریت منسجم درخصوص منابع، هدایت، کنترل، نظارت و راهبری تلیدات دامی
علی الخصوص فرآوردهای لبنی.
تسهیل در قوانین و مقرارت
افزایش مشارکت مردم از طریق آموزش های کاربردی و توسعه ای.
بازاریابی مناسب و پایدار.
برنامه ریزی واقع بینانه.
توجه به بیمه واحدهای تولیدی و کلیه سرمایه های آنها.
بهره کیری از نظرات کارشناسی متخصصین و آگاهان.
ایجاد سیستم پایش دقیق و منظم دامداری ها و ثبت نوسانات آنها.
در همین راستا الگوی مفهومی زیر به عنوان یک مدل کاربردی ارائه می گردد.
الوانی، س. م. ۱۳۸۷. مدیریت عمومی. انتشارات دانشگاه تهران. ۲۵۰ص.
آرانی، محمدرضا. ۱۳۸۵. نوآوری در زیرساختها. بازبینی الگوهای ذهنی و بازاندیشی در عمل.
امیری کبیری، ع. ۱۳۷۷سازمان و مدیریت. تهران: انتشارات ملک، چ ۲،.
امیری کبیری، علیرضا ۱۳۷۷ مدیریت استراتژیک، انتشارات ملک.
اوانز، پیتر. ۱۳۸۰. چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمه: عباس زندباف و عباس مخبر. تهران: طرح نو.
برمن، مارشال. ۱۳۷۹. تجربه مدرنیته، ترجمه: مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.
پیوزی، مایکل. ۱۳۷۹. هابرماس، ترجمه: احمد تدین. تهران: هرمس، چاپ اول.
جین، آر. کی. و اچ. سی. ترایاندیس. ۱۹۹۰. مدیریت بر مدیریت ناپذیر، مدیریت سازمان های تحقیقاتی، ترجمه دفتر مطالعات-موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، فصل نهم.
دیوید آر.فرد.۱۳۸۰. مدیریت استراتژیک، مترجمان: دکتر سید محمد اعرابی و دکتر علی پارسائیان، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
دیوید، فرد. ۱۳۸۰. مدیریت استراتژیک، مترجم: علی پارساییان و سید محمد اعرابی، چاپ دوم. تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی، ص ۸.
رضائیان، علی؛ اصول مدیریت. تهران: انتشارات سمت ، ۱۳۶۹.

ز ـ امتناع از تمکین به خاطر عدم ارضای جنسی در آمیزش و لذت بخش نبودن هم خوابگی با مرد.
۳-۴-۱۱-۱- قدم اول
قرآن کریم دستور می دهد با ظهور و بروز علائم نشوز و بی میلی و کم رغبتی زن، مرد باید در پی درمان برآید و همچنانکه مفسران و فقها گفته اند (و پیش از این، سخن آنان نقل شد)، قدم اول همان موعظه و پند و اندرز است. موعظه و پند که به دور از هر خشونتی صورت گیرد و با گفتاری زیبا و ملاطفت آمیز باشد، تأثیر مثبتی در زن خواهد گذاشت.
وعظ و اندرز که با انگیزه ی ارشاد و راهنمایی و توجه دادن دیگری به وظایف خویش است، اگر صادقانه و خیرخواهانه باشد و با گفتار لین و محبت آمیز باشد، در زن ـ که موجودی عاطفی و تأثیرپذیر است ـ مفید واقع می شود.
مرد باید در این گفتگوها و موعظه ها، انگیزه نشوز زن را دریابد، تا هماهنگ با آن خواسته، کلماتی مؤثر و مفید بکار برد.
اگر انگیزه ی زن، جلب محبت مرد و برانگیختن نیاز مرد به او باشد، به یقین کلمات محبت آمیز و ابراز عشق و وفاداری و نجوای عاشقانه و مهرآمیز، اثرش را خواهد گذاشت و زن با رسیدن به مقصودش، نشوز و نافرمانی را کنار می گذارد. و اگر انگیزه ی او توجه دادن مرد به لذت متقابل و کامیابی طرفینی است و از عدم ارضای جنسی ای او ناشی شود، باز هم در این گفتگوها و کنکاش ها، مرد بدان پی می برد و راه و رسم صحیح تماس جنسی و کامیاب کردن زن را می آموزد و موانع نشوز زن را بر طرف می سازد.
همچنین در صورتی که عدم تمکین زن بر اثر بیماری های جسمی و یا روحی باشد؛ مرد وظیفه شناس، با پی جویی علل و عوامل این بیماری ها، در پی درمانش برخواهد آمد و به وظیفه خویش ـ که همان رسیدگی به زن و تأمین سلامتی اوست ـ عمل خواهند کرد و همه این امور، در مواعظ خیرخواهانه و گفتگوهای دوستانه ـ اگر به نحو صحیح انجام شود محقق می گردند. سرزندگی زن، به زندگی حیاتی تازه می بخشد و چراغ بی فروغ زناشویی، فروغی دوباره می گیرد.
ولی اگر تمّرد و نشوز زن، برای بدست گرفتن عنان زندگی و مدیریت و سرپرستی بر مرد و یا به منظور سرکیسه کردن مرد و تأمین نیازهای افراطی در مخارج زندگی باشد و همچنین برای فرار از قید و بند زوجیت و میل به ولگردی و معاشرت با این و آن، در این صورت موعظه شکل دیگری خواهد گرفت. همراه با آشنا کردن زن به وظایف طبیعی و شرعی خود، هشدارها، و عیدها، امر و نهی ها نیز چاشنی این موعظه خواهد بود. پی آمدهای زیانبار دنیوی و آثار سوء نشوز زن بر پیوند زناشویی به وی گوشزد می شود و عواقب اخروی و کیفرهای الهی نیر مورد توجه قرار می گیرد. برای زن زندگی، این هشدارها و یادآوری ها آموزنده است و سبب تنبّه و بیداری و بازگشت به زندگی مسالمت آمیز و پرعاطفه و رجوع به خانه و محبت و صمیمیت خواهد شد. (داودی، سعید، ۱۳۴۸)

۳-۴-۱۱-۲- قدم دوم
در صورتی که زن به نشوز و سرکشی ادامه دهد و موعظه و اندرز، وی را از ادامه ی مسیرش باز ندارد، آنگاه نوبت «هجر» می رسد.
این مرحله که نارضایتی عملی شوهر و تنبیه رفتاری زن است، مربوط به زنانی است که جفاکارانه از تمکین جنسی خودداری می کنند. مرد در این مرحله برخی از تهدیدات و هشدارهای قدم اول را در مرحله ی عمل به نمایش می گذارد که همان «هجر» و دوری گزینی از همسر است.
ممکن است سؤال شود، مردی که طالب وصال و داعی تماس است، چرا از همسرش دوری گزیند و چگونه می تواند در بستر از وی جدا باشد (پشت به او بخوابد و یا بستری جدا برای خویش بیندازد) و این عمل مرد، چه تأثیری در تنبیه زن می تواند داشته باشد؟
پاسخ این سؤال با توجه به روانشناسی زن روشن می شود. همانگونه که بارها در بحث های گذشته تصریح شد، زن طالب قلب و وجود مرد است. او می خواهد در درون مرد نفوذ کند و همه ی قلب و میل وی را در اختیار داشته باشد. مرد تن و جسم زن را می خواهد و زن دل و قلب او را. از این رو، بستر گریزی مرد و روی ترش کردن و پشت به وی خوابیدن، معمولاً زن را بسیار آزار می دهد.
وقتی مرد در بستر به وی پشت کند و یا در بستری جدای از زن بخوابد، زن احساس می کند که دل و قلب مرد به وی پشت کرده است و مردی که برای ارضای جنسی، بسیار نیازمند اوست، اکنون از او دل آزرده شده است و در جادّه ی دل کندن از وی سیر می کند.
این احساس به زن دست می دهد که این بسترگریزی مرد، اگر ادامه یابد و یا همیشگی گردد و با نفرت و انزجار مرد، کار به مراحلی دشوارتر و تزلزل پیوند زناشویی و حتی سبب قطع آن شود، چه خواهد شد؟
این دلشوره، در زنی که زندگی مسالمت آمیز را می طلبد و فرض بر آن است که او شوهری وظیفه شناس نیز دارد، تا حدّ زیادی موجب تنبّه و بیداری می گردد.
اگر نشوز او از سر خستگی روحی و دل آزردگی های زندگی باشد، باز هم مدتی هجر و دوری مرد از وی، عطش وصال را در زن زیاد می کند و شرایط روحی مساعدتری را در زن ایجاد می کند؛ چرا که در آغوش شوهر محبوب و وظیفه شناس بودن، تا حدّ زیادی از آلام و رنج های او می کاهد. بویژه که در ایام هجران، زن می فهمد چه تکیه گاه مطمئن روحی و مرهم شفابخشی را از دست داده که قدرش را نمی دانسته. او می فهمد با کمک شوهری مهربان، بهتر می تواند آلام روحی و افسردگی های خویش را تسکین دهد. (داودی، سعید، ۱۳۴۸)
۳-۴-۱۱-۳- قدم آخر
با اصرار زن بر «نشوز» و نافرمانی که پس از طی مراحل گذشته همچنان ادامه یابد، نشان از باج خواهی زن و سرکشی و تمرد قلدرمآبانه وی دارد. اینجاست که نوبت به ضرب می رسد.
۳-۴-۱۲- کیفیت ضرب زن ناشزه
اولاً ـ ایراد ضرب از سوی شوهر باید به انگیزه ی اصلاح و پایان دادن به بحران خانوادگی و خالی از هر نوع انتقام جویی و تشفّی دل و خالی کردن عقده باشد^[۱۱۴]
ثانیاً ـ ضربی خفیف و بدون منجر شدن به کبودی و شکستگی و خونی شدن باشد^[۱۱۵]. به اعتقاد برخی از فقها حتی موجب سرخی نیز نشود^[۱۱۶].
ثالثاً ـ در تنبیه بدنی، در ابتدا باید به مرحله ی خفیف تر اکتفا کند و اگر به همان ضرب مختصر، زن از نشوز دست برداشت، مرد نیز از ادامه ی تنبیه دست می کشد و اگر مفید نبود، به تدریج به مراحل بالاتر و شدیدتر منتقل می شود ولی باز هم مقید است که به خونی شدن و کبودی و حتی سرخی بدن نیانجامید^[۱۱۷].
رابعاً ـ اگر از سر اتفاق و ناخواسته، ضرب سبب جراحت و جنایتی بر زن گردد، مرد ملزم به پرداخت غرامت به وی خواهد بود^[۱۱۸]. حال اگر پس از تنبیه بدنی، زن از نشوز دست کشید، مرد مؤظف است، گذشته را فراموش کند و از هر نوع آزار و ستمی به وی دست بردارد: «فَإن أَطَعنَکُم فَلاتَبغوا عَلَیهِنَّ سَبِیلاَ».
باید توجه داشته باشیم که ضرب در واقع برای درمان است نه انتقام و در جایی است که گریزی از آن نباشد وگرنه در حالت عادی، چنین رویکردی برای مرد جایز نیست.
رسول خدا (ص) فرمود: «چگونه یکی از شما مردان همسرش را می زند، آنگاه دست به گردنش نیز (برای لذت جویی) می اندازد».
همچنین در روایت دیگری فرمود: «هر کس همسرش را سیلی بزند، خداوند به مالک دوزخ فرمان می دهد که هفتاد سیلی از آتش دوزخ بر وی بنوازد».
اگر ماجرا ادامه یافت و به مرحله ی «شقاق» رسید، از سوی مرد و زن داوری برای حل اختلاف تعیین می شود؛ آنان با بررسی همه جانبه ی امور و اندرزهای مشفقانه آنان را به زندگی مسالمت آمیز و ادامه ی پیوند زناشویی ترغیب می کنند و اگر ادامه ی زندگی را به مصلحت ندانستند، رأی به جدایی می دهند.
۳-۴-۱۲-۱- نظر آیت الله بجنوردی
«اساساً در اسلام زدن به معنای انتقام نیست و همیشه به معنای تأدیب به کار رفته است که به تعزیز تعبیر می کنیم. تعزیز هم یعنی تأدیب. پس زدن در اسلام همیشه جنبه ی تعزیزی دارد. اطلاقات و روایات ما بیان می کند که «التعزیزُ بِیّد الحاکمِ» یعنی مرجعی که می تواند تعزیز و تأدیب کند قاضی است، یعنی قوه قضاییه. محکه و دادگاه مباشر تعزیز هستند.
در آیه گفته «واضربوهُنَّ». نتیجه آن است که «فعظوهن؛ موعظه کن». اگر فایده نداشت «واهجروهنُ فی المضاجع؛ جایت را جدا کن». اگر فایده نداشت برو دادگاه خانواده. پس مرد می تواند در این مرحله ی سوم به دادگاه برود و از زن شکایت کند و بگوید که زن لجاجت می کند؛ دادگاه بررسی می کند و اگر زن را ناشزه شناخت، تعزیزش می کند. ضمناً باید بگویم که تعزیز فقط «واضربوهُنَّ» کنایه است. ممکن است زن جریمه شود و یا به شکلی دیگر تعزیز شود.
اگر آیه را به شکلی که گفتم معنا کردیم، دیگر از آیه سوء استفاده نمی شود؛ مرد خشونت کند و زن را بزند و بگوید او را تأدیب کردم، چون رئیس خانواده هستم»^[۱۱۹].
۳-۴-۱۲-۲-نظر صاحب جواهر الکلام
«اگر شوهر، همسرش را تأدیب مشروع نماید و بر اثر آن، زن از دنیا برود، شیخ گفته است که دیه ی زن بر مرد لازم است؛ زیرا تأدیب او مشروط به حفظ سلامتی زن است. اما به نظر می رسد وجوب دیه جای تردید باشد؛ زیرا تأدیب همسر از جمله تعزیزات جایز است».
آنگاه صاحب جواهر برای تردید کلام شرایع چنین استدلال می کند که:
«تأدیب زن همانند تعزیزی است که توسط حاکم شرع انجام می گیرد و همانطور که اگر با تعزیز حاکم کسی بمیرد، ضمانتی در بین نیست، اینجا نیز مرد ضامن نمی باشد».
صاحب جواهر با نظر شرایع موافق نیست و در پاسخ می گوید:
«مجرد اذن شارع برای تأدیب همسر، با ضمانت ـ در صورت مرگ همسر ـ منافات ندارد و اگر در تعزیز حاکم گفته شد، ضمانتی نیست، برای آن است که دلیل خاص داریم، (ولی در این مورد دلیلی نداریم.)
در ادامه، سخن شرایع را نقل می کند که:
«اگر پدر یا جدّ پدری فرزندی را برای تأدیب مورد ضرب قرار دادند و همان منجر به مرگ او شد، باید دیه او را بپردازند».
صاحب جواهر پس از نقل این سخن می گوید:
«هیچ دلیل خاص یا اجماعی برای فرق میان تأدیب همسری که به مرگ او منجر شود و تأدیب فرزندی که به مرگش منتهی شود، نداریم؛ پس چگونه ایشان در ثبوت دیه در تأدیب همسری که به مرگش بیانجامد، تردید دارد».
صاحب جواهر ادامه می دهد:
«اگرچه ضرب همسر در قرآن بدان فرمان داده شده (اشاره است به آیه ی محل بحث و جمله ی «واضربوهنّش»)؛ ولی این فرمان سبب تفاوت میان همسر و کودک نمی شود که در یکی ثبوت دیه محل تردید باشد و در دیگری ثابت. و از این دو مورد روشن تر، تأدیب شاگرد توسط معلم است که اگر منجر به قتل شاگرد شود، معلم ضامن است؛ هرچند ولی او اجازه ی تأدیب را به وی داده باشد؛ زیرا اجازه ی ولّی فقط گناه را بر می دارد، نه ضمانت را»^[۱۲۰].
۳-۴-۱۲-۳- نظر آیت الله سید عبدالاعلی سبزواری
«در تأدیب هایی که شرعاً مجاز است فی الجمله؛ مانند تأدیب همسر، فرزند، خادم و تأدیب صبی توسط معلم ـ با اجازه ی ولّی ـ اگر موجب جنایتی شود، تأدیبگر ضامن است». آنگاه در علت سخن خویش می گوید:
«چرا که اذن شرعی فقط گناه را بر می دارد، نه ضمانت را»^[۱۲۱].
۳-۴-۱۲-۴- نظر ابن قدامه
«اگر زن بر اثر تأدیب مشروع مانند تنبیه بر نشوز، توسط شوهر از دنیا برود، مرد ضامن نیست؛ همچنین اگر معلم شاگردش را به گونه ی مشروع تأدیب نماید و شاگرد بمیرد».