واحد دامغان
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»

رشته حقوق گرایش جزا و جرم شناسی
عنوان تحقیق:
جایگاه حریم خصوصی در کشف جرم و تحقیقات مقدماتی در حقوق ایران
استاد راهنما:
دکتر محمدحسن حسنی
استاد مشاور:
دکتر بهنام یوسفیان شوره دلی
نگارش:
رعنا عرب یارمحمدی
بهار ۱۳۹۱
تقدیم به:
اسطوره‌های صبر و مهربانی، پدر و مادر عزیزم
سپاس و قدردانی
ضمن شکر خداوند متعال که بر بنده حقیر خود توفیق انجام این تحقیق مختصر را عطا فرمود، کمال تشکر خود را از استاد گرامی جناب آقای دکتر محمدحسن حسنی که در تمام مراحل این پایان نامه راهبر و راهنمایم بودند اعلام و همچنین از استاد فرزانه جناب آقای بهنام یوسفیان شوره دلی سپاسگذارم که همراهی و مشاوره ایشان راهگشای انجام این پایان نامه بود. سرانجام بر خود واجب میدانم قدردان زحمات تمامی اساتید عالی مقامی باشم که در طول دوره تحصیل در رشته حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان از محضر ایشان بهره مند گردیدم.
فهرست مطالب
چکیده ۸
مقدمه: ۹
الف) بیان مسئله ۹
ب: اهداف و روش تحقیق ۱۳
ج: سؤالات تحقیق ۱۳
د: فرضیه‌های تحقیق ۱۴
ه‍: سازماندهی تحقیق ۱۵
بخش نخست: مفهوم و قلمرو حمایت از حریم خصوصی در کشف جرم و تحقیقات مقدماتی ۱۶
فصل نخست: مفهوم و مبانی حمایت از حریم خصوصی ۱۷
مبحث نخست: مفهوم و پیشینه حمایت از حریم خصوصی ۱۷
گفتار نخست: مفهوم حریم خصوصی ۱۷
بند نخست: معنای لغوی حریم خصوصی ۱۷
بند دوم: معانی توصیفی و هنجارین حریم خصوصی ۱۹
گفتار دوم: پیشینه حمایت از حریم خصوصی ۲۵
بند نخست: پیشینه حمایت از حریم خصوصی در حقوق ایران ۲۶
بند دوم: پیشینه حمایت از حریم خصوصی در اسناد بین المللی ۳۰
مبحث دوم: مبانی حمایت از حریم خصوصی ۳۲
گفتار نخست: مبانی عرفی حمایت از حریم خصوصی ۳۲
گفتار دوم: مبانی فقهی حمایت از حریم خصوصی ۳۶
فصل دوم: قلمرو حمایت از حریم خصوصی ۴۵
مبحث نخست: اصل منع مداخله در حریم خصوصی ۴۵
مبحث دوم: شرایط جواز مداخله در حریم خصوصی ۴۹
گفتار نخست: لزوم مطابقت مداخله با قانون ۴۹
گفتار دوم: لزوم مبتنی بودن مداخله غیرخودسرانه بر تحقق یک هدف مشروع ۵۱
بند نخست) احراز ضرورت مداخله در حریم خصوصی ۵۲
بند دوم) وجود تناسب بین اتهام و کیفیت مداخله در حریم خصوصی ۵۳
بند سوم) اختصاص داشتن مجوز مداخله در مورد معین ۵۴
گفتار سوم: لزوم ضروری بدون مداخله در یک جامعه دموکراتیک ۵۶
بخش دوم: مصادیق حمایت از حریم خصوصی در کشف جرم و تحقیقات مقدماتی ۵۹
فصل نخست: حمایت از حریم خصوصی فیزیکی ۶۰
مبحث نخست: حمایت از حریم خصوصی جسمانی ۶۰
گفتار نخست: مفهوم و مصادیق حرمت بدنی ۶۰
گفتار دوم: ضوابط بازرسی و تفتیش بدنی ۶۲
بند نخست: بازرسی و تفتیش اندامهای خارجی بدن ۶۲
بند دوم: بازرسی و تفتیش اندامهای داخلی بدن ۶۴

—

—

۱۳.۶۶

—

تجزیه مسئله با شبکه‌های عصبی بازگشتی

ژانگ، ۲۰۱۲ ]۲۴[

—

—

۲.۱۷e-2

—

روش پیشنهاد شده

–

۴.۴۸e-6

۷.۲۸e-5

۲.۱e-3

۹.۱e-3

۶-۴: نتیجه گیری
همانطور که مشاهده کردید روش ترکیبی ارائه شده روی سه سری زمانی معروف مکی‌گلاس، لورنز و لکه‌های خورشیدی اجرا شد. این روش ترکیبی به طور کلی شامل دو پیش‌بینی کننده خطی و غیرخطی به ترتیب برای پیش‌بینی مقادیر خطی و غیرخطی از سری زمانی آشوبی می‌باشد. با توجه به نتایج، مدل‌های ارائه شده برای هر قسمت، توانسته هر یک از مؤلفه‌ها را به طور کارایی پیش‌بینی کند. در واقع پیش‌بینی کننده خطی مورد استفاده توانسته است مقادیر خطی را پیش‌بینی کند. در ادامه محاسبه خطا و در نظر گرفتن آن به عنوان یک سری زمانی جدید باعث تفکیک بخش خطی از غیرخطی در سری زمانی اصلی شده است. سپس استفاده از پیش‌بینی کننده غیرخطی با خصوصیات معرفی شده، امکان پیش‌بینی کاراتر مقادیر غیرخطی از سری‌زمانی را به ما داده است. در انتها با جمع کردن خروجی این پیش‌بینی کننده، مقادیر خطی و غیرخطی پیش‌بینی شده را در کنار هم خواهیم داشت. همچنین با توجه به اهمیتی که پارامترهای فضای‌حالت، در دقت پیش‌بینی دارند، قابل ذکر است که در این پژوهش انتخاب این پارامترها، براساس مقادیر بهینه ارائه شده توسط پژوهش‌گران این زمینه، بوده است.

محاسبه خطای نهایی و مقایسه‌ی آن با مقادیر واقعی، حاکی از آن است که مقدار نهایی روش ارائه شده بسیار نزدیک به مقادیر واقعی می‌باشد. همچنین در مقایسه با دیگر روش‌ها، کارایی روش ترکیبی معرفی شده خوب و پیش‌بینی دقیق‌تری را فراهم کرده است.
فصل هفتم
۷ فصل هفتم نتیجه‌گیری و پیشنهادها
۷-۱: نتیجه گیری
سری‌زمانی مجموعه‌ای از مشاهدات است که براساس زمان مرتب شده‌است [۱]. سری‌زمانی یکی از شاخه‌های آمار و احتمال است که نه تنها در زمینه‌های مختلف همچون اقتصاد، بازاریابی و هواشناسی نیز کاربرد فراوانی دارد، دامنه کاربرد آن روز به روز گسترده‌تر شده و نیاز پژوهشگران برای تحلیل آن افزون‌تر می‌گردد. در تحلیل یک سری زمانی، هدف شناسایی الگوی داده‌ها و در نتیجه پیش‌بینی مقادیر آینده یک سری براساس مقادیر گذشته و حال آن است.
در چند دهه گذشته، پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی یکی از موضوعات چالش‌برانگیز و مهم بوده است [۱۷]. سری‌زمانی آشوبی را می‌توان به عنوان زیرمجموعه‌ای از فرآیندهای غیرخطی که نتایج بسیار پیچیده و نامنظم ایجاد می‌کنند، تعریف کرد. در واقع رفتار آشوب‌گونه دو ویژگی مهم دارد به طوری‌که اینگونه رفتار از یک دید غیرقابل پیش‌بینی ولی از دید دیگر دارای الگوی نهفته در درون خود است. طبق نظریه آشوب، رویدادها در جهان چنان پیچیده و پویا هستند که به نظر بی‌نظم می‌رسند اما در حقیقت نظام آشوب‌گونه دارای نظم زیربنایی است که شناسایی این نظم زیربنایی و نهفته اگرچه غیرممکن نیست ولی مشکل است زیرا عوامل و پارامترهای متعددی در تعامل پویا و غیرقابل پیش‌بینی، رفتار پدیده‌ها را شکل داده و الگوی رفتاری آینده آن‌را به وجود مـی‌آورند [۲].
به طورکلی در تحلیل سری‌های زمانی آشوبی، بعد از تشخیص ویژگی‌های یک سیستم، برای شناسایی بهتر رفتار سیستم باید آن را در فضای‌حالت مناسب جاسازی کنیم. پایان بخش تحلیل سری‌زمانی آشوبی، مسئله پیش‌بینی است، که شامل مطالعه رفتار گذشته و حال سیستم برای پیش‌بینی آینده می‌باشد [۱۹]. پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی در زمینه‌های مختلف از جمله پردازش سیگنال، جریان ترافیک، پیش‌بینی هوا، پیش‌بینی لکه‌های خورشیدی و بسیاری از زمینه‌های دیگر مشاهده شده است [۱۷]. به علت اهمیت مقادیر پیش‌بینی در نحوه تصمیم‌گیری برای هر موضوع، دقت روش‌های پیش‌بینی باید مورد توجه قرار گیرد.
امروزه روش‌های هوش محاسباتی به طور گسترده برای پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی بکارگرفته می‌شوند. در این بین از شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان یک ابزار مستقل و یا کمکی به طور گسترده برای پیش‌بینی استفاده شده است. امتیاز شبکه‌های عصبی اینست که بدون یک دانش اولیه از فرایند فیزیکی، واقعی قادر است تا نگاشت از ورودی به خروجی را یادگیری کرده و مقیاس بزرگی از مسائل غیر خطی را حل کند. از طرفی ترکیب سایر روش‌‌های هوش محاسباتی با این شبکه‌ها، به کاهش خطای خروجی آن‌ها کمک خواهد کرد.
در بررسی پژوهش‌های مختلف به این نکته رسیدیم که در روش‌های پیش‌بینی، تحلیل خطا کمتر مورد توجه بوده است. خطا را می‌توان تفاوت میان داده‌ی واقعی و ارزشی که یک معادله‌ی برآوردی ارائه کرده است، تعریف کرد. در برخی موارد، خطا‌ها همبستگی بالایی را نشان می‌دهند، معنای آن این است که مدل پیش‌بینی کاملا ویژگی‌های سیستم را بدست نیاورده است یا به عبارتی خطاهای پیش‌بینی به علت تصادفی بودن نیستند. مواردی وجود دارند که خطا‌ها ویژگی‌های سیستم اصلی را به ارث می‌برند ]۳۳[. پس می‌توان با بهره بردن از سهم تجزیه و تحلیل خطا‌ها در روش‌های پیش‌بینی، این روش‌ها را بهبود بخشید.
همچنین با توجه به این‌که سری‌های زمانی به طور کلی شامل مؤلفه‌های خطی و غیرخطی می‌باشند ]۳۴[. ارائه روش‌های ترکیبی که بتواند هر دو مؤلفه را مدل کند در جهت بهبود کارایی مدل پیش‌بینی مفید خواهد بود.
در این پژوهش پیش‌بینی سری‌زمانی آشوبی با ترکیب نتایج پیش‌بینی کننده خطی و غیرخطی همراه با نظریه جاسازی و تحلیل خطا انجام گرفته است.
پس از انتخاب سری‌زمانی و تشخیص حضور آشوب در آن، پارامترهای فضای‌حالت یعنی بُعد جاسازی و زمان تاخیر برای جاسازی سری در فضای‌حالت مناسب، تعیین می‌شوند. با بهره گرفتن از مقادیر این پارامترها، که به طور کلی D برای بُعد جاسازی و T برای زمان تاخیر در نظر گرفته شده است، و با بهره گرفتن از نظریه جاسازی تاکنز، نقاط فضای‌حالت تولید می‌شوند. یک لایه عصبی خطی با D واحد ورودی و D واحد خروجی با بهره گرفتن از نقاط فضای‌حالت تولید شده‌ی سری‌زمانی، ‌ایجاد شده است. نقاط فضای‌حالت از سری‌زمانی اصلی برای پیش‌بینی به این شبکه عصبی که ما آن را پیش‌بینی کننده خطی نامیدیم، داده می‌شود. در این مرحله به نوعی علاوه بر جداسازی بخش خطی از غیرخطی، یک پیش‌بینی خطی از مقادیر آینده نقاط فضای حالت بدست ‌می‌آید.
برای این شبکه خطی، خطا‌ را محاسبه می‌کنیم. منظور از خطا همان تفاوت میان داده واقعی و داده پیش‌بینی شده بدست‌ آمده از پیش‌بینی کننده خطی است. با توجه به خصوصیت خطا‎‌ها در به ارث بردن ویژگی‌های سری‌زمانی اصلی‌شان، آن‌ها را به عنوان یک سری‌زمانی آشوبی جدید در نظر گرفته و با تعیین پارامترهای D₁ و T₁ برای فضای‌حالت، آن را در فضای حالت مناسب جاسازی می‌کنیم.
سپس یک شبکه المان جدید با D₁ واحد ورودی و D₁ واحد خروجی ایجاد می‌کنیم. در ادامه نقاط فضای‌حالت بدست آمده از سری‌زمانی خطا‌ها را، برای تحلیل و پیش‌بینی به این شبکه عصبی بازگشتی المان که الگوریتم آموزشی آن را با الگوریتم بهینه‌سازی جمعیت ذرات جایگزین کرده‌ایم، می‌دهیم. به این شبکه با خصوصیات مذکور پیش‌بینی کننده غیرخطی می‌گوییم. این پیش‌بینی کننده، به خوبی قابلیت پیش‌بینی مقادیر غیرخطی باقیمانده از سری‌زمانی را دارد.
تا اینجا ما از دو پیش‌بینی کننده استفاده کردیم که هرکدام به ترتیب مقادیر خطی و غیرخطی از سری‌زمانی را پیش‌بینی کردند. حال برای داشتن مقدار نهایی باید مقادیر پیش‌بینی بدست آمده از هر دو مؤلفه را در کنار هم داشته باشیم. بدین منظور مقادیر پیش‌بینی شده از سری‌زمانی اصلی و سری‌زمانی خطا را که به ترتیب شامل خروجی پیش‌بینی کننده خطی و غیرخطی ما هستند، با هم جمع می‌کنیم. برای محاسبه خطای نهایی و همچنین دقت روش پیشنهادی این حاصل جمع را در قیاس با مقادیر واقعی قرار می‌دهیم.
برای ارزیابی روش پیشنهاد شده، روش برای معادلات مکی‌گلاس و لورنز که سری‌های زمانی آشوبی تولید می‌کنند و همچنین برای سری‌زمانی زمان واقعی لکه‌های خورشیدی اجرا شده است. معیارهای ارزیابی خطای مجذور میانگین، خطای مجذور میانگین ریشه و خطای مجذور میانگین ریشه نرمال برای مدل پیشنهادی محاسبه شده است. نتایج به دست آمده از روش پیش‎بینی پیشنهاد شده براساس معیارهای ارزیابی معرفی شده، با روش‌های دیگر مورد مقایسه قرار گرفته است. این روش‌ها هم شامل مدل‌های پیش‌بینی مشابه با روش‌پیشنهادی اما با پیش‌بینی کننده‌های خطی و غیرخطی متفاوت می‌باشد و هم در برگیرنده روش‌های پیش‌بینی موجود در سایر پژوهش‌ها، است. نتایج حاکی از آن است که روش ارائه شده می‌تواند به طور موثرتری سری‌های زمانی آشوبی را پیش‌بینی کند.
همانطور که در فصل گذشته با ارزیابی روش روی سه سری زمانی مشهور آشوبی مشاهده شد، روش پیشنهادی معتبر بوده و توانسته است به طور دقیق‌تری پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی را انجام دهد.
۷-۲: پیشنهادات
در این مطالعه پارامترهای فضای‌حالت را براساس مقادیر معرفی شده در پژوهش‌های معتبر و همچنین سعی‌و‌خطا تعیین کردیم، به عنوان پیشنهاد می‌توان برای کارهای بعدی روش‌های معتبر دیگری برای تعیین و بهینه‌سازی این مقادیر استفاده کرد.
مقادیر پارامترهای شبکه‌های عصبی مختلف استفاده شده در این روش، همچون تعداد نرون‌های لایه پنهان و همچنین پارامترهای مربوط به الگوریتم بهینه‌سازی جمعیت ذرات که به عنوان الگوریتم آموزشی شبکه عصبی المان مورد استفاده قرار گرفت، براساس فرمول‌های معرفی شده در این زمینه و سعی‌وخطا تعیین شده بود. در کارهای آینده می‌توان روش‌های دیگری را برای انتخاب این پارامترها بکار برد.
ما در این پژوهش روشی را معرفی کردیم که هریک از مؤلفه‌های خطی و غیر خطی سری‌زمانی را به طور جداگانه تحلیل و پیش‌بینی می‌کرد. روش‌ها و گزینه‌های مختلفی را برای پیش‌بینی خطی و غیرخطی معرفی و مورد آزمایش و بررسی قرار دادیم. به عنوان پیشنهادی برای کارهای آتی، توصیه می‌کنم روش‌های معتبر با پارامترهای متفاوت دیگری همانند سایر روش‌های خطی موجود و شبکه‌های عصبی پویا نیز آزمایش شود، تا شاهد نتایج بهتر و دقیق‌تری برای پیش‌بینی سری‌های زمانی آشوبی باشیم.
همچنین با توجه به ‌این‌که اثر بخشی روش پیشنهاد شده را، روی دو سری‌زمانی آشوبی مصنوعی مکی‌گلاس و لورنز و همچنین سری‌زمانی واقعی لکه‌های خورشیدی، مشاهده کردید. می‌توان آن را برای دیگر سری‌های زمانی مصنوعی مانند سری‌‌های‌زمانی آشوبی مصنوعی راسلر و هنون و سری‌های زمانی زمان‌واقعی مربوط به داده‌های مالی، بازار بورس و هواشناسی نیز مورد آزمایش قرار داد.
مراجع
مراجع
]۱[. جاناتان‌دی کرایر، تجزیه و تحلیل سری‌های زمانی، ترجمه نیرومند ح. ع.، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ۱۳۸۴.
]۲[. مهری ع.، کاربرد نظریه بی نظمی در سازمان‌ها، نشریه مدیریت تدبیر، شماره ۱۲۹. صفحات ۲۲ تا ۲۷. ۱۳۸۱.
]۳[.جی‌ال بیکر، جی‌پی گلوب، آشنایی با دینامیک آشوبناک، ترجمه قناعت‌شعار م.، شریفیان م. ر.، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۴.
]۴[. پری‌زنگنه م.، عطایی م.، معلم پ.، جاسازی فضای‌حالت سری‌های زمانی آشوبی با بهره گرفتن از یک روش هوشمند، نشریه الکترونیک وقدرت دانشکده مهندسی برق، شماره ۲، ۱۳۸۸.
]۵[. سی چتفیلد، مقدمه ای بر تحلیل سری‌های زمانی، ترجمه نیرومند ح. ع، بزرگ نیا ا.، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،۱۳۸۹.

ضریب درگیری
فصل

نمودار شماره ی ( ۵ ـ ۴ ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر

همان طوری که در جدول ( ۵ ـ ۴ ) ملاحظه می گردد از بررسی مجموع اطلاعات و بر اساس داده های موجود ضریب درگیری دانش آموزان در متن کتاب پنجم ابتدایی۷۵/۰ می باشد . همان طوری که ملاحظه می گردد ، در دامنه مطلوب ضریب درگیری قرار داشته و در مجموع متن کتاب پنجم با ضریب درگیری ۷۵/۰ نشانگر ارائه فعال متن کتاب می باشد .
۲ : پرسش ها
۱: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه محتوای پرسش های کتاب علوم تجربی پایه های اول ، دوم ، سوم ، چهارم و پنجم ابتدایی با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ( ۸۸ ـ ۱۳۷۸ ) .
روش ویلیام رومی در تحلیل محتوای پرسش ها با ارائه فرمولی ذیل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد :
a+b مجموع مقوله های فعال
= = = ضریب درگیری دانش آموزان در پرسشها
C+d مجموع مقوله های غیر فعال
۲ ـ جمع آوری اطلاعات ( فراوانی ) مربوط به پرسش کتاب در یکی از مقوله های زیر گنجانده می شود .
(a سوالاتی که پاسخ آنها در متن درس موجود است .
(b سوالاتی که جواب آنها مربوط به نقل تعاریف است .
(c سوالاتی که برای پاسخ دادن به آنها دانش آموز باید از آنچه که در درس آموخته است برای نتیجه گیری درباره مسائل جدید استفاده کند .

(d سوالاتی که دانش آموز می خواهد مسئله به خصوصی را حل نماید . به عبارت دیگر ، سوالاتی که پاسخ به آنها مستلزم تفحص و تحقیق خود یاد گیرنده است .
(e سوالاتی که در هیچ یک طبقه های a تا d قرار نمی گیرند .
در مورد چگونگی جمع آوری اطلاعات در ارتباط با تجزیه و تحلیل سوالات نکات ذیل ضروری می باشد :
۱ - مقوله های a و b معرف سوالات غیر فعال و مقوله های c و d معرف سوالاتی هستند که به شیوه فعال تنظیم شده اند و مقوله e خنثی می باشد .
۲ ـ کلیه ی پرسش های کتاب شامل « فعالیت ها » ، « فکر کنید » ، « پاسخ دهید » ، « آزمایش کنید » ، « تحقیق کنید » ، شمارش و کدگذاری شده است. جهت روشن شدن این هدف تحقیق ، کلیه اطلاعات بدست آمده ، از بررسی سه فصل کتاب بر اساس روش ویلیام رومی در پرسش ها و فعالیت ها در جدول ( ۶ ـ ۴ ) و نمودار ( ۶ ـ ۴ ) نمایش داده شده و در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد .
سوال۱: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی :
جدول ( ۶ ـ ۴ ) توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی

مقوله
فصل و عنوان دروس

a

b

c

d

e

جمع

درصد از کل کتاب

ضریب
درگیری

اول: علوم زیستی و بهداشت
۱ـ ما و اطراف ما
۲ـ سالم و قوی شوید
۳ـ جانوران
۴ـ گیاهان

فراوانی

۹

۳

۸

این آزمون بر این منطق استوار است که اگر در نقطه‌ای شکست وجود داشته و پارامترها مشابه مقادیر قبلی باشند، در آن صورت پیش‌بینی متغیر وابسته در سال جاری نبایست با مقدار واقعی آن اختلاف قابل توجهی داشته باشد (اختلاف و نباید زیاد باشد). این منطق توسط براون، دوربین و ایوانس برای پایداری ضرایب مورد استفاده قرار گرفته و با بهره گرفتن از این منطق در آزمون Cusum و Cusumsq را معرفی کرده‌اند.

۴-۳-۶-۱ آزمون Cusum
در این آزمون متغیر به صورت زیر تعریف می‌شود:
(۴-۱۶)
که در آن:
(۴-۱۷)
دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس تقریباً معادل تعداد پسماندهای جمع شده است (چون ها مستقل از هم بوده و هر کدام دارای واریانس یک می‌باشد):
(۴-۱۸)
اگر روند رسم شود چنانچه نمودار آن داخل محدوده‌ی تعیین‌شده قرار بگیرد، نشان‌دهنده‌ی آن است که شکست وجود ندارد ولی اگر در سال یا سال‌های خاصی نمودار روند از کرانه‌های مشخص‌شده بیرون قرار گرفته باشد، در آن سال‌ها شکست وجود دارد. این دو کرانه به صورت زیر تعریف می‌شوند:
a به سطح معنی‌داری بستگی دارد، در سطح اطمینان %۹۵ برابر ۹۴۸/۰ و در سطح اطمینان %۹۹ برابر ۱۴۳/۱ است.
۴-۳-۶-۲- آزمون Cusum of squares
(۴-۱۹)
صورت و مخرج هر کدام دارای توزیع بوده و میانگین عبارت است از . کرانه‌های این آزمون در نرم‌افزارهای اقتصادسنجی ترسیم می‌شود. چنانچه روند متغیر در سال‌های خاصی از محدوده‌ی مشخص‌شده بیرون قرار گیرد، در آن دوره با شکست مواجه بوده‌ایم (محمدی و محمدزاده، ۱۳۸۹، صص ۱۱۹-۱۱۵).
۴-۴- جمع‌بندی
با توجه به اینکه مطالعه‌ی حاضر جزء مدل‌های سری زمانی است و بر اساس برآوردهای اولیه‌ی صورت گرفته، روش رگرسیونی خودتوضیح با وقفه‌های گسترده (ARDL) روش مناسبی برای تخمین مدل تحقیق می‌باشد. لذا در این فصل ابتدا به معرفی مدل و متغیرهای مورد استفاده در آن پرداخته شد و سپس روش تخمین ARDL و آزمون‌های مرتبط با آن توضیح داده شد. داده‌های مورد نیاز برای بازه‌ی زمانی ۱۳۹۰-۱۳۵۸ از شاخص‌های منتشر شده بانک مرکزی جمع‌ آوری شده و در فصل بعد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
فصل پنجم
برآورد مدل و تجزیه و تحلیل یافته‌ها

۵-۱- مقدمه

در این فصل از پژوهش ابتدا مدل تحقیق بیان خواهد شد. در ادامه پایایی (مانایی) متغیرهای تحقیق با بهره گرفتن از آزمون‌های ریشه واحد دیکی فولر تعمیم‌یافته و فیلیپس و پرون بررسی می‌شود. سپس با بهره گرفتن از روش خودتوضیح با وقفه‌های گسترده (ARDL) به تخمین مدل پرداخته می‌شود. بدین منظور پس از بررسی ایستایی متغیرهای مورد استفاده در مدل جهت اطمینان از عدم وجود متغیر با درجه‌ی انباشتگی I(2)، وجود رابطه‌ی بلندمدت بین متغیرها با بهره گرفتن از هر دو آزمون ارائه‌شده توسط بنرجی، دولادو و مستر و آزمون F پسران و شین، مورد بررسی قرار گرفته و سپس آزمون فروض کلاسیک و آزمون پایداری ضرایب ارائه‌شده و در ادامه روابط پویای بلندمدت و ضریب ECM، با بهره گرفتن از روش ARDL برآورد می‌شود. . برای این منظور داده ­های آماری بانک مرکزی و مرکز آمار طی دوره ۱۳۹۰-۱۳۵۸ مورد استفاده قرار می­گیرد. فصل حاضر به تجزیه و تحلیل یافته­های تحقیق اختصاص دارد که در چهار قسمت تنظیم گردیده است. بعد از مقدمه حاضر، به ارائه و تجزیه و تحلیل یافته­های تحقیق پرداخته می­ شود. در ادامه نتایج آزمون فرضیه ­ها بیان شده است، در نهایت جمع­بندی فصل صورت می­پذیرد.
۵-۲- تخمین مدل تحقیق به روش ARDL
با توجه به هدف تحقیق، بررسی تأثیر جهانی­شدن بر روی شدت انرژی، الگوی مورد بررسی برگرفته از مطالعه‌ی برنستین (۲۰۰۳) که در فصل قبل توضیح داده شد، به صورت زیر است:
(۴-۲)
همان‌طور که در فصل قبل نیز اشاره شد، لگاریتم شدت انرژی (بشکه معادل نفت خام به میلیون ریال)، لگاریتم شاخص جهانی­شدن (بر حسب درصد)، لگاریتم شاخص کارایی انرژی (بر حسب هزار ریال به ازای هر بشکه نفت خام)، لگاریتم شاخص قیمت مصرف ­کننده (حامل­های انرژی) (بدون واحد) و لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه به قیمت ثابت سال ۱۳۷۶ (هزار ریال) است.
۵-۲-۱- بررسی ایستایی متغیرها
در این قسمت به بررسی ایستایی متغیرها با بهره گرفتن از روش دیکی فولر تعمیم‌یافته (ADF) و آزمون فیلیپس- پرون(PP) پرداخته می­ شود، جهت تخمین مدل به روش ARDL درجه انباشتگی متغیرها نباید بیشتر از یک باشد. جدول (۵-۱) و (۵-۲) نتایج هر دو آزمون را ارائه می­ کند. نتایج هر دو آزمون ریشه واحد بیانگر آن است که متغیرها به صورت ترکیبی از I(0) و I(1) هستند. به عبارت دیگر یا در سطح ایستا هستند و یا با یک‌بار تفاضل‌گیری ایستا شده‌اند.
همچنین، از آزمون KPSS نیز برای بررسی ریشه واحد استفاده می­ شود. با توجه به این­که آزمون KPSS نسبت به آزمون­های دیگر دارای مزیت­هایی است، از جمله این­که فرضیه صفر در این آزمون برخلاف آزمون دیکی فولر، پایایی متغیر مورد بررسی است، لذا در این مطالعه از این آزمون برای بررسی وجود یا عدم وجود ریشه واحد در متغیرها استفاده می­کنیم.
در مدل ARDL مهم این است که متغیرها I(2) و بالاتر نباشند و در حقیقت آزمون‌های ریشه‌ی واحد به این دلیل قبل از به‌کارگیری متغیرها در مدل، بکار گرفته می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که متغیرها I(0) و I(1) هستند.
جدول (۵-۱): خلاصه نتایج حاصل از آزمون ریشه واحد دیکی- فولی تعمیم یافته (ADF)

کربن فعال به گروهی از مواد اطلاق می­ شود که دارای جنسی زغالی و یک جامد بی­شکل و غیرگرافیتی با تخلخل و مساحت داخلی بالا است. منافذ کربن فعال باعث افزایش سطح داخلی و در نتیجه افزایش جذب سطحی می­ شود. کربن­های فعال به­عنوان جاذب­های حیاتی در صنایع شناخته شده اند و کاربردهای گسترده­ای با توجه به قابلیت جذب گازها و مایعات مزاحم دارند و می­توان از آن­ها برای تصفیه و پاکسازی و حتی بازیافت مواد شیمیایی استفاده نمود]۱۵٫[ کربن­های فعال به­ دلیل ویژگی­های منحصر به ­فرد و همچنین قیمت پایین در مقایسه با جاذب­های غیر آلی مانند زئولیت از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشند. کربن­های فعال به­ دلیل مساحت گسترده آن­ها، ساختار منفذی، ظرفیت جذب بالا و قابلیت فعال سازی مجدد سطح، پایداری حرارتی، واکنش پذیری پایین، شیمی کئوردیناسیون انعطاف پذیر و توانایی آن برای واکنش با هترو اتم­های دیگر، یک ماده منحصر به­فرد می­باشند]۱۶[. کاربرد مهم و قابل اهمیت آن­ها در حذف رنگ، مزه­های غیر دلخواه از آب در عملیات­های خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا، صنایع غذایی و شیمیایی می­باشد، همچنین با مواد غیرآلی به­عنوان کاتالیزگر نیز استفاده می­شوند. در داروسازی نیز برای مبارزه با یک نوع باکتری خاص مورد استفاده قرار می­گیرند و به­عنوان جدا کننده اسیدهای آروماتیک از حلال در داخل اسیداستیک نیز می­توان از کربن فعال استفاده کرد. کربن­های فعال شده محصولات پیچیده­ای می­باشند و به­تبع طبقه بندی بر اساس رفتار، مشخصات سطح و روش آماده سازی آن­ها مشکل می­باشد، هرچند یک­سری طبقه بندی بر اساس مشخصات فیزیکی آن­ها انجام شده است.

۱-۱-۳-۱-۱ انواع کربن فعال
کربن فعال پودری^[۵] ( دارای اندازه ای کمتر از ۱۰۰ نانومتر و میانگین قطری بین ۱۵ تا ۲۵ میکرومتر)]۱۷[.
کربن فعال گرانولی^[۶] ( دارای اندازه ای بزرگ­تر از کربن فعال شده پودری]۱۸[.
کربن فعال فیبری^[۷]
کربن نانوتیوب^[۸]
هر یک از انواع کربن فعال ویژگی­ها و کاربردهای خاصی دارند] ۱۹[، در شکل ۱-۱ تصویری از چهار نوع کربن نشان داده شده است.

شکل ۱-۱: تصویری از کربن فعال پودری،گرانوله و فیبری و کربن نانوتیوب (به­ترتیب از چپ به راست).
۱-۱-۳-۱-۲ ساختار کربن فعال
اولین تلاش جدی برای فهم ساختار، توسط رزالیند فرانکلین^[۹] در دهه ۱۹۵۰ صورت گرفت. وی نشان داد که این کربن­ها به دو دسته متمایز گرافیتی و غیر گرافیتی تقسیم می­شوند.
کربنی که کربن فعال از آن مشتق می­ شود از نوع غیرگرافیتی می­باشد و نمی­تواند تبدیل به گرافیت بلوری شود. مطالعات اخیر نشان می­دهد که کربن غیرگرافیتی ساختاری مرتبط با فولرین­ها دارد. به­عبارت دیگر این نوع کربن شامل قطعات منحنی شکل است که این قطعات خود شامل پنج ضلعی­ها، شش ضلعی­ها و دیگر حلقه های غیر شش ضلعی­ می­باشند که در شکل ۱-۲ نشان داده شده است.
شکل ۱-۲: تصویر قطعات کربنی منحنی شکل، شامل حلقه­های پنج ضلعی، شش ضلعی، هفت ضلعی
چنین ساختاری کمک به درک بسیاری از خواص کربن­های غیرگرافیتی مانند وجود تعداد زیادی از منافذ میکرو، سختی و مقاومت در برابر گرافیتی شدن می­ کند. ساختاری شامل حلقه­های پنج ضلعی به طور طبیعی متخلخل خواهد بود و به­علت انحنای لایه­ های کربن در مقایسه با دیگر کربن­ها، به­ دلیل غیاب لایه­ های گرافیتی موازی، نسبتا سخت می­باشد]۲۰٫[
۱-۱-۳-۱-۳ اندازه و ساختار منافذ کربن فعال
منافذ در کربن فعال دارای اندازه و شکل­های متفاوتی می­باشند که در شکل۱-۳ نشان داده شده است و تعیین اندازه آن می ­تواند راهی مناسب برای تشخیص خصوصیات آن باشد که بر اساس تعریف آیوپاک در سه گروه دسته بندی شده ­اند:
ماکرومنافذ^[۱۰]: دارای میانگین قطری بیش­تر از ۵۰ نانومتر می­باشند.
مزومنافذ^[۱۱]: دارای قطری برابر با ۲ الی ۵۰ نانومتر می­باشند.
میکرومنافذ^[۱۲]: دارای قطری کمتر از ۲ نانومتر می­باشند که خود نیز به سوپر و آلترا میکرو تقسیم می­شوند]۲۱ .[
انتقال مایع از میان کربن فعال در منافذ ماکرو و جذب اغلب در منافذ مزو و میکرو صورت می­گیرد]۲۲[.
شکل ۱-۳: انواع منافذ در کربن فعال.
۱-۱-۳-۱-۴ ویژگی­های کربن فعال
ویژگی­های کربن فعال آن را برای استفاده به­عنوان بستر مناسب کاتالیزگر سودمند ساخته است. برخی از این ویژگی­ها شامل موارد زیر است:
مساحت سطح بالا: کربن­های فعالی که به­عنوان بستر کاتالیزگر برای فلزات استفاده می­شوند، دارای مساحت سطح m²/g 1200 می­باشند. در این­صورت فلزات روی سطح بزرگی پخش شده و به­ طور ﻣﺆثری بکار گرفته می­شوند.
عملکرد مناسب در فشار بالا: می­توان از کربن فعال در واکنش­هایی با فشار بالا، بدون تخریب ساختار بهره برد.
عملکرد مناسب در دمای بالا: واکنش­ها در دماهای بالا می­توانند در حضور کربن فعال انجام گیرند. در صورتی­که در این واکنش­ها ازداخل شدن اکسیژن و بخار آب جلوگیری به­عمل آید، ویژگی­های سطح حفظ شده و از ایجاد کلوخه جلوگیری می­ شود.
خنثی بودن: کربن فعال به­ طور ذاتی خنثی است و این ویژگی سبب می­ شود که با واکنش اصلی که روی آن انجام می­گردد، هیچ­گونه تداخلی نداشته باشد.
فضاویژه بودن: کربن­های فعال ویژگی­های فضاویژه منحصر به فردی دارند که آن­ها را برای گستره وسیعی از واکنش­ها ارزشمند می­سازد.
قابلیت کنترل حفرات: این ویژگی کربن فعال، گستره کاربردهای آن را در فرآیندهای کاتالیزوری افزایش می­دهد.
قابلیت بازیابی آسان: اگر ناخالصی­ها از کربن فعال استفاده شده حذف گردند، می ­تواند تا %۸۰ تأثیرش را بدست آورد و دوباره مورد استفاده قرار گیرد]۲۳[.
به­ طور کلی کربن فعال به­علت دارا بودن ویژگی­های مذکور، دارای کاربردهای فراوانی بوده و به­ طور گسترده در صنایع شیمیایی بکار گرفته می­ شود.
در بخش بعدی به برخی از پژوهش­هایی که تا کنون برروی کربن فعال به­عنوان بستر کاتالیزگر صورت گرفته است، پرداخته می­ شود
۱-۱-۴ واکنش اپوکسایش کاتالیزوری آلکن­ها
۱-۱-۴-۱ مکانیسم واکنش­های اپوکسایش کاتالیزوری با آلکیل هیدروژن پراکسیدها
انتخاب­گری بالا و فضاگزینی در اپوکسایش آلکن­ها تنها با مکانیسم گسستنی سازگار است. در این مکانیسم انتقال اکسیژن از کمپلکس پراکسو فلز الکترون­دوست، به پیوند دوگانه آلکن رخ می­دهد. با این­که بررسی­های فراوانی در این زمینه انجام شده است اما مکانیسم فرایند جابه­جا شدن اکسیژن هنوز جای گفتگوی بسیاری دارد. مکانیسمی توسط شلدون^[۱۳] در سال ۱۹۷۳ گزارش شده است که در شکل ۱-۴ آورده شده است]۲۴[. بعدها شارپلس^[۱۴] مکانیسمی را بر پایه مزاحمت­های فضایی ارائه داد که در آن کوئوردیناسیون آلکیل­پراکسو با اکسیژن نزدیک نسبت به اکسیژن دور امکان­پذیرتر است]۲۴[ (شکل۱-۵).
شکل ۱-۴: مکانیسم شلدون در اپوکسایش آلکن­ها]۲۴[.
شکل ۱-۵: مکانیسم شارپلس در اپوکسایش آلکن­ها]۲۴ .[
۱-۱-۴-۲ اپوکسایش آلکن­ها با کاتالیزگرهای حاوی مولیبدن
کمپلکس­های مولیبدن برای واکنش­های اپوکسایش با آلکیل هیدروژن پراکسید در جایگاه اکسنده بسیار مناسب هستند. مکانیسم سویزاک بر مبنای تشابه ساختاری کاتالیزگر در این زمینه پذیرفته شده است که نمونه ­ای از آن برای اپوکسایش سیکلوهگزن با در شکل ۱-۶ آمده است. فرایندهای پایه به ­قرار زیر هستند:
۱-تشکیل کمپلکس میانی t-BuOOH(L)₂MoO₂ و فعال سازی مولکول TBHP
۲- برهم­کنش بین آلکن و مولکول TBHP که در کوئوردیناسیون کمپلکس مولیبدن رخ می‌دهد.
۳-شکل­ گیری اپوکسید و بدست آمدن t-BuOHاز TBHP
۴-جانشینی t-BuOH با TBHPو بدست آوردن دوباره کمپلکس میانی t-BuOOH(L)₂MoO₂
شکل ۱-۶: چرخه کاتالیزوری جا به­جا شدن اکسیژن به اولفین­ها با اکسنده ترشیو بوتیل هیدروژن پراکسید و کاتالیزگر مولیبدن ]۲۵ .[
۱-۱-۴-۳ مروری بر کارهای گذشته