تعریف عملیاتی بعد پیامدی : در این پژوهش منظور نمره کسب شده آزمودنی ها در آزمون پرسشنامه سنجش دینداری که دارای ۶ سوال سوم پرسشنامه می باشد.
تعریف عملیاتی بعد مناسکی : در این پژوهش منظور نمره کسب شده آزمودنی ها در آزمون پرسشنامه سنجش دینداری که دارای ۷ سوال چهارم پرسشنامه می باشد.
رضایت شغلی:
در این پژوهش ، منظور نمره کلی است که آزمودنی در پرسشنامه ی رضایت شغلی بری فیلد و روث (۱۹۵۱) کسب خواهد کرد.
فصل دوم
ادبیات پژوهش
مقدمه
دراین فصل به بررسی مباحث نظری و تحقیقی در راستای اهداف پژوهشی پرداخته است. نخست در بخش نظری ،تعاریف و مفاهیم درزمینه متغیرهای پژوهش ارائه گردیده است.سپس در هر قسمت پس از بحث در مورد متغیر مورد مطالعه، به پیشینه تجربی پژوهش های انجام شده در زمینه متغیر مذکور اشاره شده است.
۲-۱ دینداری
پدیده دینداری^[۲۳] از موضوعات قابل توجهی است که اهمیت آن را از کثرت تلاش هایی می توان دریافت که در سال های اخیر برای ساخت و به کارگیری سنجه های دینداری مصروف شده است. این تلاش ها از دل اقتضائات و ضرورت های قابل درکی بیرون آمده است که نمی توانست بدون پاسخ باقی بماند. ضرورت این مطالعات به طور عام برخاسته از نفوذ و اعتباری است که هنوز دین برای انسان و اجتماع دارد (شجاعی زند،۳۵:۱۳۸۴). دین اصل وحدت بخش و زمینه مشترکی را فراهم ساخته و به انسان اجازه می دهد تا با فائق آمدن بر تمایلات خودخواهانه و به خاطر عشق به همنوعان فراتر از این خودخواهی ها عمل کنند. دین سنگ بنای سامان اجتماعی است و منبعی برای ارزشهای اجتماعی است و بر گزینشهای فردی و بسیاری از زمینه های زندگی روزمره تأثیر می گذارد و همچنین به عنوان تجلّی روح جمعی و عامل همبستگی و یکپارچگی جامعه محسوب میشود.

امروزه پدیده هایی همچون مهاجرت روستایی، ورود ابزار و وسایل ارتباط جمعی، آموزش و پرورش گسترده و غیره ارزش ها و روابط سنتی را مورد پرسش قرار داده و تغییراتی را در دینداری نسل جدید به وجود آورده اند وپژوهشگران ناگزیرند تا به بررسی عوامل مؤثر بر تغییر ارزشهای دینی جوانان از سویی و ارائه راهکارهایی برای غلبه بر آن از سوی دیگر بپردازند.
تحلیل های نظری بیانگر آن است که در جوامع در حال گذار دینداری یکی از متغیرهای اجتماعی است که دستخوش تحولات گسترده ای می شود (دورکیم،۱۳۸۱ و ۱۳۸۳؛ برگر و لاکمن،۱۶۹۷) برگر در تعریف دین می نویسد “دین کوشش جسورانه ای است برای آنکه سراسر گیتی برای انسان معنی دار شود” (همیلتون،۲۷۳:۱۳۸۷).
به عقیده وی دین نظم اجتماعی را مشروع می کند و مفاهیم دینی جهان را با یک رشته فرایندهای خاصی که به تعبیر برگر “ساختار موجه نمایی” را می سازند اعتبارشان را حفظ و تحکیم می کنند. اینها همان فرایندهایی هستند که عقاید مذهبی از طریق آن ها تقویت ، ترویج ، دفاعیه فرض می شوند. اگر این ساختار موجه نمایی تضعیف شود یا از بین برود، تسلط اعتقادات دینی بر اذهان انسانها به آسانی از دست می رود(همان،۲۷۴). تامس لاکمن نیز بر نقش دین در ساخت معنا تأکید دارد.به عقیده وی دین ، دوشادوش زندگی اجتماعی حرکت می کند. به اعتقاد وی دین، روند جامعه نوین غربی به سوی دنیاگرایی، تنها به دلیل سستی گرفتن صورت ها و نهادهای دینی سنتی پیش آمده است ، نه آنکه خود دین سست شده باشد(همیلتون،۲۷۵:۱۳۸۷)
۲-۱-۱ نگرش های مذهبی
پرورش مذهب در حقیقت مجموعه دگرگونی هایی است که در فکر و عقیده فرد به منظور ایجاد نوعی خاص از عمل و رفتار که متکی بر ضوابط مذهب باشد، انجام میشود. به عبارت دیگر، در سایه دگرگونی هایی که در فکر و عقیده فرد ایجاد می گردد، اخلاق و عادات، آداب و رفتار، روابط فردی و اجتماعی و صورت مذهبی و شرعی می گیرند و مذهب به عنوان عامل مسلط بر زندگی فرد و جنبه های آن خودنمایی می کند.
ضوابط مذهبی برای روابط انسانی ضروری تر از هر گونه ضوابط دیگر است زیرا در جهان امروز که صنعت تمام جوانب زندگی بشر را تحت الشعاع قرار داده، به زحمت می توان گفت که فرد دارای وظایفی نسبت به جامعه است. مگر زیگموند فروید گمان نمی کرد که جامعه نیازی به مذهب ندارد. در عصر ما که بیماری های روانی و اضطراب ها و نگرانی ها، قربانی های متعددی از خیل آدمیان میگیرند و ضوابط مذهبی بهترین داروی شفابخش و نجات دهنده بشر از نگرانی هاست. به عقیده آدلر که از تجارب ۳۰ ساله ی روانکاوی خود سخن می گفت: کلیه بیماران روانی که حس مذهبی خود را باز نیافتند فقط درمان نشدند (افروز، ۱۳۷۵).
معنویت به عنوان یکی از ابعاد انسانیت شامل آگاهی وخودشناسی می شود ، این آگاهی ممکن است منجر به تجربه ای شود که فراتر از خودمان است، ایمونز تلاش کرد معنویت را براساس تعریف گاردنر از هوش ، در چارچوب هوش مطرح نماید و معتقد است معنویت می تواند شکلی از هوش تلقی شود زیرا عملکرد وسازگاری فرد را پیش بینی می کند وقابلیت هایی را مطرح می کند که افراد را قادر می سازد به حل مسائل بپردازند وبه اهدافشان دسترسی داشته باشند.گاردنر، ایمونز را مورد انتقاد قرار می دهد ومعتقد است که باید جنبه هایی از معنویت که مربوط به تجربه های پدیدار شناختی هستند(مثل تجربه تقدس یا حالات متعالی)از جنبه های عقلانی ،حل مساله وپردازش اطلاعات جدا کرد (آمرام،۲۰۰۵).می توان علت مخالفت محققانی مانند گاردنر را به نگاه شناخت گرایانه آنان از هوش نسبت داد(نازل ،۲۰۰۴).
معنویت دارای سه بعد است:
۱- معنا: معنویت شامل جستجوی معنا وهدف به شیوه ای است که به وجودی مقدس یا واقعیتی غایی ارتباط پیدا می کند ،معمولاً این امر موجب پاسخ به این سوال می شود که «چطور دیدگاه من در مورد وجودی مقدس یا واقعیتی غایی به زندگی ام معنا می بخشد؟ معنا ممکن است دربرگیرنده ی اصول اخلاقی وارزش های متعالی نیز شود ، بخصوص که چنین جنبه های زندگی سرچشمه گرفته از دیدگاه ما نسبت به وجودی مقدس یا واقعیت غایی است .
۲- تعالی : این واژه به تجربیات فراشخصی یا وحدت بخش اشاره می کند که ارتباطی فراسوی خود شخصی مان را فراهم می سازد وشامل ارتباط با وجودی مقدی یا واقعیتی غایی می گردد.
۳- عشق : عشق منعکس کننده ی بعد اخلاقی معنویت می باشد ، بخصوص زمانی که توسط باورهای مربوط به واقعیتی غایی یا وجودی مقدس برانگیخته شده باشد. بسیاری از آموزگاران معنوی همچون دالایی اما، عشق را به مثابه ی جوهره ی معنویت می دانند ومعنویت را با ویژگی هایی از روح انسان همچون عشق ، شفقت ،صبر ، تحمل ، بخشایش ، رضایت خاطر ، احساس مسئولیت وحس سازگاری که شادمانی را برای خود ودیگران به ارمغان می آورد ،مرتبط می دانند.از نظر هارتز ،اینکه بتوانیم عشق بورزیم یا نه منعکس کننده ی این موضوع است که دو بعد دیگر معنویت(معنا وتعالی )را ، تاچه اندازه جدی می گیریم ، منظور از عشق صرفا یک احساس نیست ، عشق می تواند مستلزم انجام دادن کاری باشد که بیشترین فایده را برای خود و دیگران در پی داشته باشد(هارتز^[۲۴]،ترجمه ی کامگار وجعفری،۱۳۸۷).
از دیدگاه غباری بناب وهمکاران ،معنویت عبارت است از :ارتباط با وجود متعالی ، باور به غیب ، باور به رشد وبالندگی انسان در راستای گذشتن از پیچ وخم های زندگی وتنظیم زندگی شخصی برمبنای ارتباط با وجود متعالی در هستی معنادار ، سازمان یافته وجهت دار الهی .این بعد وجودی انسان فطری وذاتی است وبا توجه به رشد وبالندگی انسان ودر نتیجه انجام تمرینات ومناسک دینی متحول شده وارتقا می یابد(غباری بناب وهمکاران ،۱۳۸۷).
۲-۱-۲ کارکردهای دین و ضرورت وجوه دین
نهاد دین سه نوع رابطه با کل جامعه دارد. ایدئولوژیک، انتقال فرهنگی و ماوراء الطبیعی. ادیان همیشه متکفل امور اعتقادی جامعه خویش بوده اند و تلاش کرده اند با سامان دادن به نظام اعتقادی، نیاز مردم را به این گونه امور پاسخ دهند. البته این نظام ها اشکال متنوعی داشته اند و باورهای عرضه شده توسط آنها در سطوح مختلفی از تساهل، یکه تازی، جزمیت، انحصار،تکثرگرایی، عاطفه و احساس، بیان هنری و مانند آنها قرار می گرفته اند.درگذشته نهاد دین هم متکفل آموزش مذهبی و غیرمذهبی جامعه بود و هم کار انتقال فرهنگی را انجام می داد.
روحانیون پیش از همه چیز و همه کار، معلم مردم بودند و در مسائل مختلف به آنها رجوع می شد. کارکرد سوم نهاد عرضه تصویری از جهان ماورائی و فراهم کردن تجربیاتی ناشی از وجود ارتباط با آن جهان است. ارتباط این امر مقدس را می توان جوهره دینداری فرد خواند. کارکرد نهادهای دینی سامان دادن به این تجربیات و به وجود آوردن احکام و دستورالعمل هایی است که این تجربیات را تداوم بخشید(محمدی، ۱۳۸۲).
علامه طباطبائی کارکرد اجتماعی دین را در حفظ نظم و بنیادهای جامعه می داند. از نظر علامه “دین” حافظ و ضامن اخلاق فاضله در جامعه و علت اصلی جلوگیری ازهوی وهوس انسانی است و در چنین جایگاهی برای دین است که نظم و انتظام جامعه باقی مانده و شیرازه جامعه از هم نمی گسلد(طالبان،۱۳۸۰).
آلبورت^[۲۵] (۱۹۵۰) مذهب را به عنوان فلسفه وحدت بخش زندگی توصیف می کند و آن را یکی از عوامل بالقوه مهم برای سلامت روان دانسته است. او معتقد است نظام ارزشی مذهبی بهترین زمینه را برای شخصیت سالم آماده می کند. اما به این نکته نیز توجه داردکه اینطور نیست که تمام کسانی که ادعای مذهبی بودن دارند، دارای شخصیتی سالم هستند.
قرآن کریم می فرماید؛خدا بر اهل ایمان منت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات خدارا تلاوت کند ونفوسشان را از هر نقص وآلایش پاک گرداند وبه آنها احکام شریعت وحقایق حکمت بیاموزد هر چند از آن پیش گمراهی آنان آشکار بود.(آل عمران؛ آیه ۱۶۴).
علامه طباطبایی فایده دین را اصلاح فرد و جامعه دانسته است. به این ترتیب که دین در نتیجه پیمانی که میان زندگی وخدای متعال به وجود می آورد ، در همه اعمال فردی و اجتماعی برای انسان مسئولیت خدایی ایجاد کرده و از آنجا که در اعتقادات پیروان ادیان الهی، خدای متعال با قدرت و علم پایدار خویش از هر جهت به انسان احاطه دارد، به هر گونه فکری که در سرپروراند و رازی که در دل داشته باشد،کاملاً آگاه است و چیزی بر وی پوشیده نیست(طالبان،۱۳۸۰).
آدمی در زندگی خود همواره واقعیت هایی مانند شکست، ناکامی، بی عدالتی و رنج را تجربه می کند. مرگ برای او نیز یکی از دشوارترین و حتمی ترین تجربه هاست. وجود شرور در این جهان نیزاز تجربه های دائمی اوست. دین در واقع ، تلاش آدمی است برای نسبی نمودن و از مطلقیت انداختن شروری که مطلق انگاشته می شوند. بدین شیوه که رنج و شر را بخش لازمی از یک خیر و نیکی مطلق و بزرگتر معرفی می کند.
دین به آدمی دیدگاه تازه ای برای نگریستن به مسائل و مشکلات می بخشد ؛ بدین شیوه که رنج و شر را بخش لازمی از یک خیر و نیکی مطلق و بزرگتر معرفی می کند. و بدین طریق از تأ ثیر رنج افزا و زیانبار آنها می کاهد یا ریشه غم و درد را از بن می کند.
دین ترس، ناکامی، دشمنی و رنج ها را چنان برای آدمی تفسیر می کند که آدمی با نشاط و امیدوار به کام مشکلات فرو رود و برای مواجهه با آنها آماده شود. دین آدمی را از فردیت خویش بیرون می برد و او را وادار می سازد تا به روابط اجتماعی، مشکلات دیگران و خیر جمعی نیز بیندیشد و بکوشد تا دیگران نیز بتوانند به آرمان ها و خواسته های خود برسند.دین از آدم شکست خورده و ترسیده و غمزده و نومید موجودی امیدوار، با نشاط ، فعال و فداکار می سازد که در راه دیگر همنوعان آماده ایثاراست(کلیم کیت و دیگران به نقل از همتی، ۱۳۷۹).
اسپیلکا^[۲۶] و همکاران (۱۹۸۵)دین را به عنوان یک نظام مرجع برای تفسیر وقایع زندگی مورد بحث و بررسی قرار می دهند، دین به عنوان یک نظام با معنا تصور می شود که افراد از آن برای کمک به فهم مسائل جهانی، مهار وقایع و حفظ حرمت خود استفاده می کنند.نیومن و پارگامنت (۱۹۹۰) نقش های روانشناختی مهم و بی شماردین را که در کمک به مردم برای درک کنار آمدن با وقایع زندگی به کار می روند، توصیف نموده اند.به نظر آنان مذهب می تواند در ایجاد احساس امید، احساس صمیمت با دیگران، آرامش هیجانی،فرصت خودشکوفایی، احساس راحتی، نزدیکی با خدا و کمک به حل مشکل موثرباشد (خداپناهی و حیدری،۱۳۸۲).
۲-۱-۳ کارکرد دین و اعتقادات مذهبی به عنوان یک نیاز فطری
دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهمترین نهادهایی است که جامعه بشری به خود دیده است ؛ به طوری که هیچ گاه بشر خارج از این پدیده زیست نکرده و دامن از آن برنکشیده است. قرآن می فرماید: “ وَ وَصَّی بِها إِبْراهیمُ بَنیهِ وَ یَعْقُوبُ یا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی‏ لَکُمُ الدِّینَ فَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ“یعنی: ابراهیم پسرانش را به آن آیین سفارش نمود و یعقوب نیز چنین کرد، و هر یک گفتند: اى پسران من، خداوند این آیین را براى شما برگزیده است، پس مبادا جز در حالى که تسلیم و فرمانبردار او باشید بمیرید. (البقره،۱۳۲)
به گفته پلو تارک اگر به صحنه گیتی نظری بیفکنیم ، بسیاری از محل و اماکن را خواهیم دید که در آنجا نه آبادیست نه علم و نه دولت ، اما یکجا که خدا نباشد نمی توان پیدا نمود.(الکسیس کارل ).
در واقع هیچ فرهنگی در گذشته یافته نمی شود که دین در آن جایی نداشته باشد و هیچ کس فکر نمی کند که در آینده نیز فرهنگی غیر از این بتواند به وجود آید. مطالعه انسان فهم و درک این نکته را برای ما ممکن می سازد که به یک نظام مشترک جهت گیری و یک مرجع اعتقاد و ایمان دارای ریشه عمیق در شرایط زیستی انسان نیاز است.(اریک فروم،۳۶)
به نظر یونگ در بررسی ریشه کلمه دین در زبان لاتین معلوم می شود معنی آن عبارتست از “تفکر از روی وجدان و با کمال توجه” درباره چیزی که رودلف اتو Rudolf Otto) ) آنرا شئی قدسی و نورانی دانسته است. کیفیت قدسی و نورانی – علتش هر چه باشد حالتی است که به انسان دست می دهد ، بی آنکه اراده او در آن دخیل باشد . کیفیت قدسی و نورانی عبارت است از خاصیت چیزی که به چشم دیده می شود یا اثر یک وجود حاضر ولی نادیدنی. به رغم یونگ دین حالتی خاص از روح انسان است که بر طبق معنی اصلی کلمه دین در زبان لاتین می توان آن را به این عبارت تعریف کرد. دین عبارت است از حالت مراقبت و تذکر و توجه دقیق به بعضی از عوامل مؤثر که بشر عنوان “قدرت قاهره” را به آن اطلاق می کند و آنها را به صورت ارواح ، شیاطین ، خدایان ، قوانین، صور مثالی ، کمالی مطلوب و غیره تجسم می کند.(یونگ،۵-۴)
استفاده از خرد خود در مقابله با این نیروهای بیرونی و درونی نبوده است. در نتیجه به جای مقابله با آنها و استفاده از خرد از “ضد انفعالالت ” و دیگر نیروهای احساسی و عاطفی کمک گرفته و در این فراگرد چیزی را در خودش پرورش می دهد که فروید آنرا یک “توهم"دمی نامد. از آنجایی که انسان با نیروهای رام نشدنی و غیر قابل شناختی در درون و بیرون خویش درگیر است. تجربه دوران کودکی را به همان شکل خود به خاطر آورده و واپس گرایی را دنبال می کند . وی که از محبت و حمایت های پدری برخوردار بوده به پیروی و اطاعت از دستورهای او تن در می دهد.بنابراین دین به عقیده فروید تکرار تجربه کودکی است. همانطوری که کودک می فهمد که به اتکا به پدر خود و ستایش و ترس از او می تواند با ترس ها و نا امنیت های درونی و بیرونی خود مقابله نماید، انسان نیز به همین شیوه با نیروی خطرناک دور بر خویش به مقابله برمی خیزد. فروید دین را با تشویش های عصبی مقایسه کرده آنرا یک بیماری عصبی جمعی تلقی می کند.
فروید تصریح می کند که از استعمال کلمه دین ، اعتقاد به مسلک معینی را در نظر ندارد. اما هر مسلکی دو اصل از یک طرف به احساس مستقیم کیفیت قدسی و نورانی متکی است و از طرف دیگر به ایمان یعنی وفاداری به اعتماد و تاثیر عوامل قدسی و نورانی و تغییراتی که در وجدان انسان از آن تأثیر حاصل می شود. تغییر حالتی که در آن پیدا شد، مثال بارزی از این نکته است.
بنابراین می توان گفت که اصطلاح دین معرف حالت خاص وجدانی است که بر اثر درک کیفیت قدسی و نورانی تغییر یافته باشد. به این ترتیب به نظر یونگ تجربه دینی خصلتأ نوع ویژه ای از تجربه عاطفی است و به معنی تسلیم در برابر یک قدرت برتر است . خواه این قدرت خدا نامیده شود، خواه ناخودآگاه، بدون شک این کیفیت مربوط به نوعی خاص از تجربه دینی است.
به نظر فروید منشاء دین ناتوانی انسان در مقابله با نیروهای طبیعت در بیرون از خود و نیروهای غریزی درون خویش است. به نظر او دین در مراحل ابتدایی و اولیه تکامل انسان به وجود آمده، یعنی زمانی که هنوز بشر از عقل و دانش کافی برخوردار نبوده و قادر به استفاده از خرد خود در مقابله با این نیروهای بیرونی و درونی نبوده است.
مقدمات مقدر همه در نظر ما بزرگ جلوه می کند، در دوره های بعدی بخصوص با رشد قوای فکری ، فرد در می یابد که به نوعی اعتقاد و ایمان دینی نیاز دارد، تا از آن به عنوان یک وسیله دفاعی در مقابل نقصان عقلی خود استفاده نماید. او به خوبی در می یابد که برای پیروزی بر مشکلات این دنیای خشن و بی رحم ،احتیاج به عشق و ایمان دارد. بدین ترتیب مذهب که عقل عشق و ایمان را در بر می گیرد برای فرد کم کم حقیقت پیدا می نماید، گرچه بیشتر افراد مذهبی مدعی اند که دیانت آنها با توجه به قوای طبیعت پدیدار گشته. زیرا ظواهر طبیعی و حوادث اسرار آمیز اعتماد آنها را به نیروی ماوراء طبیعی افزایش داده است، بدین ترتیب شخص در نتیجه تلاشی که برای یافتن یک سیستم جامع اعتقادی می نماید تا او را به کل هستی مربوط سازد تا هدف و جهتی برای خود پیدا نماید که همچون سند اطمینانی در زندگی منظور گردد، به همین دلیل انتظار داریم افراد بالغ مذهبی باشند و در واقع هم چنین هستند.(صادقی،۱۳۵۶).
مذهب عبارتست از تأثیر احساسات و رویدادهایی که برای هر انسانی در عالم تنهایی و دور از همه وابستگی ها روی می دهد، به طوری که انسان از این مجموعه در می یابد که بین او و آن چیزی که آن را امر خدا می نامد، رابطه برقرار می کند که این رابطه یا از راه قلب یا از روی عقل و یا به وسیله اجرای مراسم و اعمال مذهبی برقرار می گردد. به نظر او انسان احساس می کند که در وجود او یک عیب و نقص بزرگ موجود است که موجب نا آرامیها و مشکلات اوست و همچنین حس می کند که هر گاه با قدرتی ما فوق خود ارتباط حاصل کنیم می توانیم خود را از نا آرامی ها و ناراحتی ها نجات دهد. گوستاو یونگ هم در خصوص دعا و ایمان مذهبی در کنترل روان انسان می گوید: در مورد بیماران روحی و روانی که ۳۵ سال به بالا داشتند حتی یک نفر هم یافت نمی شد که مشکل روانی او در آخرین تحلیل به ایمان مذهبی مربوط نگردد. به عقیده ویلیام جمیز^[۲۷] دعا و نماز و اتصال با روح عالم خلقت دارای کارکردهای زیادی است کاری است با اثرات و نتایج مختلف شگفت انگیز، ایجاد یک جریان قدرت و نیرویی که به طور محسوس دارای آثار مادی و معنوی می باشد. عواطف مذهبی بر مزاجهای مالیخولیایی فائق شده و به روح انسان حالت مقاومت و پایداری خاصی می بخشد و به زندگی ارزش، درخشندگی و پایداری می دهد.
در مکتب اسلام نماز به عنوان باز دارنده از تباهی معرفی می شود"ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر و لذکرالله اکبر والله یعلم ما تصنعون"(العنکبوت،۴۵) یعنی: نماز را بر پا دار که نماز انسان را از زشتی ها و منکرات باز می دارد و خداوند می داند شما چه اعمالی را انجام می دهید. بنابراین احساسات مذهبی در نزد هر کس که یافت می شود ، یک نیروی روزافزون در زندگی او وارد می کند . و هنگامی که در نبرد زندگی همه امیدها بر باد می رود وقتی که دنیا به آدمی پشت می کند، احساسات مذهبی دست اندر کار شده در اندرون ما چنان شور و هیجانی برپا می سازد که ما را جوان نموده و زندگی درونی ما را که تیره و تار شده بود دگرگئن می سازد (صادقی،۱۳۵۶).
به نظر اریک فرم،فروید معتقد به پیشرفت انسان و تحقق بخشیدن به آرمان های ذاتی (فرد،حقیقت،اوگوس) عشق برادرانه،کاهش رنج ها ، استقلال و حس مسئولیت است. به نظر او این آرمانها هسته اخلاقی تمام ادیان بزرگ را که شالوده فرهنگ های شرق و غرب می باشد یعنی تعلیمات کنفوسیوس ، لائوسته، بودا، پیامبران و مسیح را تشکیل می دهد. پس بدین ترتیب فروید عملاً به جانبداری از هسته اخلاقی دین سخن می گوید ولی جنبه های الهی و ماوراءالطبیعی آن را به علت مانع شدن از تحقق هدف های اخلاقی مورد انتقاد قرار می دهد . از دیدگاه اریک فرم نیاز دینی یعنی نیاز به یک الگوی جهت گیری شده و مرجعی برای اعتقاد و ایمان. هیچ کس را نمی توان یافت که فاقد این نیاز باشد. انسان ممکن است حیوانات، درختان، بت های طلایی یا سنگی، خدایان نامرئی یا مقدسین یا رهبران شیطان صفت را پرستش کند همچنین ممکن است اجدادش ، ملتش، طبقه یا حزبش، پول و موفقیتش را مورد پرستش قرار دهد. حتی غیر عقلانه ترین جهت گیریها .. ولی چنانچه تعداد قابل ملاحظه ای از مردم آن را بپذیرند احساس یگانگی با دیگران همراه با یک مقدار آرامش و ایمنی که شخص عصبی فاقد آن است در فرد به وجود می آورد. همین احساس تنهایی و خفقان است که نیش دردناک بیماری عصبی است.(اریک فرم،۴۹) برای آرامش روان و آسایش فکر و خیال و جلوگیری از بیماری عصبی رسیدن به آرامش روان، خداوند در قرآن می فرماید:"هو الذی خلقکم من نفس واحده و جعل منها زوجها لیسکن الیها"(الاعراف،۱۸۹) یعنی: اوخدایی است که همه شما را از یک فرد آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد تا در کنارش آرام گیرد.
ویل دورانت معتقد است گه دین به اندازه ای غنی و فراگیر و پیچیده است که جنبه های متفاوت و مختلف آن، برای دیدگاه ها و نگرش های مختلف به گونه ای جلوه می کند، به اعتقاد او آنچه مهم است این است که هیچ دوره ای در تاریخ بشری خالی از مذهب و اعتقادات دینی نبوده است.صدها هزار سال طول کشید تا انسان های ما قبل تاریخ توانستند آتش را کشف کنند و با ساختن قایق رودها و دریاها را به تصرف در آورند، به سود بخشی پاره ای از گیاهان پی برده و شماری از حیوانات را رام نمایند با این همه انسان در برابر نیروهای قهار و زورمند طبیعت خویش را ناتوان و درمانده یافته و روزگار را در بیم و اضطراب بسر می برد، بدون آنکه علل و عوامل آنرا بشناسند از این روی از اندیشه ابتدایی خود یاری جست. نیروهای مجهول طبیعت را تا حدودی تشخیص داده و به وجود نیروها و آفریدگارانی اعتقاد یافتند که با خشم، مهر و کین بر جهان فرمان می رانند. آنگاه این گروه ارواح یا خدایان را با خدا قیاس نموده و پنداشتند که آنان نیز همانند انسانند و خواسته هایی شبیه انسان دارند و برای آنکه آنان را بر سر مهر و آشتی درآورند به ستایش و نیایش آنان پرداختند و تقدیم هدایا به خدا یا مجهول را یکی از وظلیف خویش قرار دادند، سپس به جان بخشیدن به عناصر طبیعت و تجسم خدایان آیین جان پنداری را پدیدار ساختند. می توان گفت که انسان دین ورز مقدم بر انسان هوش ورز بوده است (صادقی،۱۳۵۶).
۲-۱-۴الگوهای دینداری
۲-۱-۴-۱ الگوی دینداری گلاک و استاکچارلز گلاک طی دهه ۵۰-۶۰ میلادی در تلاش برای فهم و تبیین دین در امریکا بود. وی بحث ابعاد التزام دینی را در این کشور زنده کرد و با همکاری رادنی استارک در سال ۱۹۵۶ به شرح و بسط الگوی جدیدی از دینداران پرداخت. هدف اصلی آن ها، عموماً درک شیوه های گوناگونی بود که مردم با توسل به آن، خود را مذهبی تلقی می کردند. گلاک و استارک براین عقیده بودند که به رغم آنکه ادیان جهانی در جزییات بسیار متفاوتند، اما دارای حوزه های کلی هستند که دینداری در آن حوزه ها و یا آن ابعاد جلوه گر می شود
(احمدی،۲۷:۱۳۸۸)..

• . Scholastic Method ↑

• . حسینی، سید ابراهیم (۱۳۸۵)، نظام حقوقی اسلام (مبانی، منابع، ساختار و ویژگی­ها)، معرفت، شماره ۱۰۶، ص ۱۱. ↑

• . کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۵)، فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار، ج ۱، صص ۳۶ و ۳۷. ↑

• . فیرحی، داود (۱۳۸۹)، دین و دولت در عصر مدرن، چاپ اول، تهران: نشر رخ داد نو، ص ۱۳۳. ↑

• . ر.ک. به: پورعزت، علی­اصغر (۱۳۸۷)، گذر از حصارهای شیشه ­ای با تأکید بر الزامات زبان­شناختی علوم میان­رشته­ای، مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، سال اول، شماره ۱. ↑

• . لک­زایی، نجف، (۱۳۸۶)، چالش سیاست دینی و نظم سلطانی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ص ۶۳. ↑

• . ابوزید، نصر حامد، (۱۹۹۸)، مفهوم النص: دراسه فی علوم القرآن، الطبع الأولی، بیروت، المرکز الثقافی العربی، ص ۱۹۶. ↑

• . الجابری، محمد عابد، (۱۹۹۳)، التراث و الحداثه، الطبع الأولی، بیروت: المرکز الثقافی العربی، ص ۵۲. ↑

• . فیرحی، داود (۱۳۸۹)، دین و دولت در عصر مدرن، چاپ اول، تهران: نشر رخ داد نو، ص ۲۴۴. ↑

• . حسینی، سید محمد (۱۳۸۰)، «منطقه کنترل شده رفتاری در سیاست جنایی اسلام»، فصلنامه حقوق (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، شماره ۵۲، ص ۸۹. ↑

• . العالم، یوسف حامد (۱۴۲۱ ق)، المقاصد العامه للشریعه الإسلامیه، الطبع الأولی، القاهره: دار الحدیث، ص ۱۴۶. ↑

• . علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۸۱)، فقه و عقل، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه­ های معاصر، ص ۵۲. ↑

• . علیدوست، پیشین، ص ۹۱. ↑

• . ر.ک. به: سلیمانی، فاطمه (۱۳۸۹)، نسبت مصلحت و امنیت در فقه سیاسی شیعه، مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره ۵۰. ↑

• . See: Trigg, Roger (2002). ‘Does Science Deal with the Real World’, Interdisciplinary Science Reviews, Vol. 27, No. 2. ↑

• . نظیر رویکرد‌این همانیِ سیاست‌‌های فقه جزایی با سیاست جنایی اسلامی؛ یا رویکرد ترجمه سیاست جنایی غربی و پیوند به سیاست جنایی‌ایران به طور بی مبنا ولو محدود. ↑

• . See: Khaghani, Mehdi (2012) Challenges Confronting the Modernization of Islam and Iran’s Criminal Law in regard to Crimes against Security of e-Commerce, Proceeding of 6th International Conference on e-Commerce In Developing Contries: With Focus on Islamic Banking. ↑

• . هورکهایمر، ماکس (۱۳۹۰)، عقل علیه عقل؛ ملاحظاتی در باب روشنگری، ترجمه یوسف اباذری و مراد فرهادپور، ارغنون، شماره ۱۵، ص ۱۷۱. ↑

• . Death of Author ↑

• . حسنی، سید حمیدرضا حسنی (۱۳۸۵)، تعیین معنای متن از نگاه هرمنوتیک و علم اصول، پژوهش و حوزه، شماره ۲۷ و ۲۸. ↑

• . Lamarque, P. (2006) “The Intentional Fallacy”, in: Waugh, P., Literary Theory and Criticism: An Oxford Guide, New York: Oxford University Press, P. 186. ↑

• . عابدی، علیرضا و همکاران (۱۳۸۹)، هرمنوتیک و اصول فقع: نگاهی به انواع قصدی گرایی در غرب و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری اصولیان شیعه، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره ۸۵، ص ۷۸. ↑

• ‌‌. هادوی تهرانی، مهدی (۱۳۸۱)، مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، چاپ دوم، قم: انتشارات موسسه خانه خرد، ص ۱۰۸. ↑

• . خجسته­نیا، حسین (۱۳۸۵)، چالش‌‌ها و فرصت‌‌های پیش روی سطوح نظم جمهوری اسلامی‌ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره ۳، ص ۱۴. ↑

• . بشیریه، حسین (۱۳۸۳)، عقل در سیاست، تهران: نشر نگاه معاصر، ص ۴۲. ↑

• . جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۱)، نسبت دین و دنیا، قم: اسراء، ص ۸۱. ↑

• . مطهری، مرتضی (۱۳۷۷)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: نشر صدرا، ص ۲۷. ↑

• . عابدی، علیرضا و همکاران (۱۳۸۹)، هرمنوتیک و اصول فقع: نگاهی به انواع قصدی گرایی در غرب و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری اصولیان شیعه، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره ۸۵، ص ۷۳. ↑

• . بنگرید به: مقاله مراجع اجتماعی پاسخ دهی به پدیده مجرمانه در سیاست جنایی اسلامی، اثر سیدمحمد حسینی، مجله دانشکده حقوق دانشگاه تهران، ش ۵۸/ کتاب اهداف دنیوی فقه، اثر محمدعلی سلطانی، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی/ کتاب رابطه جرم و گناه، اثر سیدصادق سیدحسینی تاشی، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی/ کتاب سیاست جنایی اسلامی، اثر طوبی شاکری، نشر دانشگاه امام صادق(ع)/ کتاب سیاست جنایی مشارکتی، اثر علیرضا جمشیدی، نشر میزان. ↑

• . ملکیان، مصطفی (۱۳۸۵)، مشتاقی و مهجوری، تهران: انتشارات مؤسسه نگاه معاصر. ↑

• . ضیایی، سید عبدالحمید (۱۳۹۰)، در غیاب عقل، تهران: نشر فکرآذین، ص ۲۲. ↑

• . ضیایی، پیشین، ص ۷۹. ↑

• • . برای مطالعه تفصیلی در‌این خصوص، ر.ک. به: طباطبایی، سید جواد (۱۳۸۲)، جدال قدیم و جدید، تهران: نشر نگاه معاصر؛ همو (۱۳۸۳)، زوال اندیشه سیاسی در‌ایران، تهران: نشر کویر؛ و نیز: حقدار، اصغر (۱۳۸۳)، پرسش از انحطاط‌ایران، تهران: نشر کویر. ↑

• . ابراهیمی دینانی، غلامحسین (۱۳۸۰)، دفتر عقل و‌ایت عشق، تهران: طرح نو، ص ۲۵۱. ↑

• . شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۸۶)، قلندریه در تاریخ؛ دگردیسی­های یک‌ایدئولوژی، تهران: نشر سخن، ص ۱۹۳. ↑

• . زرین­کوب، عبدالحسین (۱۳۶۴)، فرار از مدرسه، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر، ص ۳۴. ↑

• . See: Makdisi, G., (1962). Ash’ari and the Ash’arites in Islamic Religious History, Studia Islamica. ↑

• . ضیایی، سید عبدالحمید (۱۳۹۰)، در غیاب عقل، تهران: نشر فکرآذین، ص ۹۶. ↑

• . بی­اطلاعی قدما از کارکردهای مغز انسان بسیار گسترده بوده است. تقریباً تمامی آنچه به قلب و حتی در نگاهی عام­تر به روح نسبت داده می­شد در حقیقت همان کارکردهایی است که مغز انجام می­دهد. امروزه از حیث علمی واضح است که تمامی حس­ها، حالت­های روانی و افکار، باعث‌ایجاد سیگنال­های الکتریکی، مغناطیسی و متابولیکی در مغز می­شوند؛ که‌این سیگنال­ها را می­توان با دستگاه­های مخصوص PET (Positron Emission Tomography) و MRI (Magnetic Resonance Imaging) ثبت کرد و حتی در برخی موارد با ارسال سیگنال­های مخصوصی به مغز شبیه­سازی کرد. ↑

• . ضیایی، سید عبدالحمید (۱۳۹۰)، در غیاب عقل، تهران: نشر فکرآذین، ص ۲۲۳. ↑

• . الزرقاء، مصطفی (۱۹۵۷)، المدخل الفقهى العام‏، دمشق: مطبعه جامعه دمشق، ص ۱۲۵. ↑

• . عابد الجابری، محمد (۱۳۷۶)، دانش فقه؛ بنیاد روش‏شناختى عقل عربى- اسلامى، ترجمه محمدمهدی خلجی، نقد و نظر، شماره ۱۲، ص ۱. ↑

• . Hallaq, Wael B. (1996). Ifta and Ijtihad in Sunni Legal Theory: A Developmental Account, in: Khalid Masoud, Brink Messick and david Powers, eds., in: Islamic Legal Interpretation: Muftis and Their fatwas, (Cambridge, Mass: Harvahrd University Press) ↑

• . بن حلاق، وائل (۱۳۸۸)، تاریخ تئوری‌‌های حقوقی اسلامی، ترجمه محمد راسخ، چاپ دوم، تهران: نشر نی، ص ۲۹۶. ↑

• . بن حلاق، هر روش اصولی که حاکمیت ذاتی عقل بر تفقه و حجیت ذاتی خِرَد اجتماعی بر تئوری حقوقی اسلامی را نپذیرد یا دور بزند، مردود می­داند و حداکثر، نام روش «شبه­اجتهادی» بر آن می­نهد؛ حتی اگر آن روش نزد فقها «اجتهاد: اجتهاد واقعی» نامیده شود. نگارنده همسو با‌این دیدگاهِ بن حلاق است. ↑

• . بن حلاق، پیشین، ص ۳۰۱. ↑

• . ر.ک. به: عبده، محمد (۱۴۱۴ق)، تفسیر المنار، ج۱، بیروت: دارالمعرفه. ↑

• . ر.ک. به: رضا، رشید (۱۹۵۶)، یسر الإسلام و اصول التشریع العام، قاهره: مطبعه نهضه مصر، ص ۳۹. ↑

• . خلّاف، عبدالوهاب (۱۹۵۵)، مصادر التشریع الإسلامی فی ما لا نص فیه، قاهره: دار الکتاب العربی، ص ۷۰. ↑

• . خلّاف، پیشین، ص ۹۵. ↑

۸

فرهنگی- هنری

به اراضی اختصاص به فعایتهای فرهنگی گفته می‌شود.

۹

پارک و فضای سبز

به اراضی اختصاص یافته جهت پارک (بوستان) که توسط شهرداری احداث و مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد گفته می‌شود.

۱۰

مذهبی

به اراضی اختصاص یافته جهت انجام فرایض و مراسم دینی و مذهبی و بقاع متبرکه گفته می‌شود.

۱۱

تجهیزات شهری

به اراضی اختصاص یافته جهت رفع نیازهای عمومی شهروندان که عمدتاَ در وظایف شهرداری است گفته می‌شود.

۱۲

تاسیسات شهری

به اراضی که جهت امور مربوط به تاسیسات زیر بنایی شهر و یا بهداشت شهر و شهروندان اختصاص می‌یابد گفته می‌شود.

۱۳

حمل و نقل و انبارها

به اراضی اختصاص یافته جهت شبکه معابر و ساختمانهایی که برای انجام سفرهای شهری، برون شهری و بین شهری و انبارها نیاز است گفته می‌شود.

۱۴

باغات و کشاورزی

به ارضی اختصاص یافته به باغات و زمین‌های کشاورزی گفته می‌شود.

۱۵

میراث تاریخی

به اراضی اختصاص یافته به مکانهای تاریخی گفته می‌شود.

۱۶

طبیعی

به سطوح اختصاص یافته به جنگلهای طبیعی و دست کاشت و امثالهم گفته می‌شود.

مأخذ: طرح جامع شهر گیلانغرب، ۱۳۸۶
محدوده محاسباتی :
استفاده از اراضی شهر را می‌توان در محدوده‌های مختلفی محاسبه کرد: محدوده برداشت کالبدی که وسیع‌ترین آنهاست و محدوده قانونی که محدوده مصوب طرح هادی قبلی و الحاقات بعد از آن است. لیکن برای پوشش کامل کاربری‌های شهر و عدم لحاظ سطوح غیر شهری به آن، محدوده محاسباتی بدین شرح تعریف شده است. «محدوده‌ای متشکل از محدوده قانونی و ساخت و سازها و مستحدثات بعد از آن، به گونه‌ای که فقط ساخت و سازها را شامل شده و اراضی زراعی، باغی و بایر خارج از محدوده در آن واقع استفاده نشود.
۳-۱۰-تعریف اراضی و فضاهای رهاشده شهری :
در گوشه و کنار فضاهای شهری ایران ، گونه ای از اراضی و فضاهای شهری به چشم می خورد که تا کنون در نظام قانونی و برنامه ریزی شهری کشور تعریف خاصی از آنها ارائه نشده است ، در حالیکه این فضاها در کشور های دیگر بخصوص کشور های توسعه یافته به فور دیده شده و معروف به زمین های « قهوه ای » اند .
براساس تعریف سازمان حفاظت محیط زیست امریکا ، زمین های قهوه ای ، زمین های متروک ، بی استفاده و یا تحت استفاده تاسیسات صنعتی و تجاری که گسترش و توسعه آنها با وجود آلودگی های واقعی یا احتمالی پیچیده است .(De Sousa , 2002 :298 ) .

فرزند ارشد خانواده بودن
تنها ۴۱ درصد از نمونه تحت بررسی، بزرگترین فرزند خانواده بودند، در حالیکه در مطالعه (Mancuso, 1974) 60 درصد از افراد تحت بررسی این ویژگی را داشتند. علت کم بودن درصد این افراد در مطالعه کشور چین، شاید به علت عوامل و رفتارهای فرهنگی مخصوص چینی­ها باشد. در جامعه چین، به طور سنتی رسم بر این است که همه پسرها باید سهمی در کسب و کار خانوادگی داشته باشند نه فقط پسر ارشد خانواده. حتی امروزه هم هر یک از فرزندان انتظار دارند که کمک یکسانی در بر دوش گرفتن مسئولیت­های خانوادگی داشته باشند.
ازدواج و برخورداری از حمایت­های همسر
غیر از ۵ نفر از مصاحبه­شوندگان که هنوز مجرد بودند، بقیه افراد ازدواج کرده بودند و ۶۶ درصد از آنها (مطابق با نتایج تحقیقات Mancuso) ادعا کردند که همسرانی حامی و پشتیبان دارند و بدون حمایت آنها نمی­توانستند موفق شوند.
خود اشتغالی حداقل یکی از والدین
در تحقیق (Cooper and Dunkelberg, 1987) مشخص شد که حداقل یکی از والدین نیمی از کارآفرینان، خود اشتغال و یا کارآفرین بوده است. در مطالعه کارآفرینان چینی، ۶۲٫۵ درصد از نمونه آماری، کار خود را از والدین­شان به ارث برده بودند.
تحصیلات
یافته­های این پژوهش، نتایج تحقیقات (Evans and Leighton, 1987) را تائید می­ کند زیرا ۸۱ درصد از کارآفرینان، حداقل دارای یک مدرک دانشگاهی بودند و تمامی آنها معتقد بودند که داشتن تحصیلات متوالی دانشگاهی، می ­تواند نقش تاثیرگذاری در موفقیت کارآفرینان داشته باشد. آنها همچنین بیان کردند که در کسب و کار، فرصت­های زیادی بوجود می ­آید اما برای استفاده از آنها باید دانش کافی داشت زیرا ما در عصری زندگی می­کنیم که ارزش دانش بسیار بیشتر از سرمایه ­های مادی است.

ب- عوامل محیطی
تجربه کاری پیشین
بیش از ۵۶ درصد از مصاحبه­شوندگان، تجربه کاری مرتبط با کارآفرینی خود داشتند. بر طبق نتایج تحقیقات (Hoad and Rosko, 1964) داشتن تجربه صنعتی پیش از آغاز کسب و کار جدید، رابطه تنگاتنگی با موفقیت کارآفرینی دارد. برعکس، نتایج پژوهش بر روی کارآفرینان چینی نشان می­دهد که تجربه کاری پیشین تاثیر زیادی بر موفقیت نداشته است و ۶۲٫۵ درصد از کارآفرینان کسب و کارشان را از خانواده به ارث برده­اند بدون اینکه تجربه کاری داشته باشند.
جابجایی و انتقال
نتایج مطالعه (Shapero and Sokol, 1982) ادعا کرده است که انگیزه ایجاد بسیاری از کسب و کارها جابجایی و انتقال است که شامل از دست دادن شغل، ترک مدرسه، جدایی از همسر و مسافرت به یک کشور دیگر است. در این مطالعه ۸۱٫۵ درصد از مصاحبه­شوندگان به علت جابجایی­های خاص، به سمت کارآفرینی تمایل پیدا کرده بودند. در این میان ۳۷٫۵ درصد به علت جابجایی شغلی، ۲۲ درصد به علت فارغ­التحصیلی، و ۲۲ درصد به خاطر سفر به هنگ­کنگ کسب و کار جدید خود را آغاز کرده بودند.
سایر ابعاد فرهنگی- اجتماعی
در این مطالعه، ۶۶ درصد مصاحبه شوندگان اذعان داشتند، هنگامی که آنها کسب و کار جدید خود را آغاز کردند، محیط اقتصادی و کاملا شرایط مناسبی برای آنها داشت. همچنین آنها گفتند که در آن زمان، آنها با فرصت­های بسیار زیادی مواجه شده ­اند و محیط اقتصادی مناسب، باعث شده تا آنها راحت­تر کار خود را آغاز نمایند. حتی بعضی از آنها معتقد بودند، در صورتی که وضع اقتصادی جامعه چندان مناسب نباشد، می­توان از این عامل به عنوان یک فرصت استفاده کرد. ۶۲٫۵ درصد از نمونه، بیان کردند که کارآفرینان در هنگام آغاز کسب و کار توسط آنها، از وضعیت اجتماعی کاملا مناسبی برخوردار بودند. این امر با نتایج تحقیق (Begley et al, 1997) سازگاری دارد. او معتقد است که بالا بودن وضعیت اجتماعی کارآفرینان باعث می­ شود که افراد بیشتری تمایل به ورود به عرصه کارآفرینی داشته باشند.
ترس از شکست
مطالعات (Begley et al, 1997) نشان داد که شرمساری ناشی از احتمال شکست، ممکن نیست که فردی را از ایجاد یک کسب و کار جدید بازدارد اما باعث می­ شود که اشخاص تمایل کمتری به مشاغلی داشته باشند که قبلا با شکست مواجه شده ­اند. در این مطالعه، تنها ۲۹ درصد مصاحبه­شوندگان ترس از وضع مالی و ارزیابی جامعه از شکست احتمالی خود را، عامل ترس از شروع کسب و کار جدید دانستند ولی اکثر آنها بیان کردند که در صورت شکست، از حمایت خانواده برخوردار خواهند بود و ۴۸ درصد از آنها هیچ­گونه ترسی از شکست نداشتند.
ج- عوامل شخصیتی
نیاز به موفقیت
بر اساس نتایج تحقیقات (Hull et al, 1980)، نیاز به موفقیت یک پیش بینی کننده ضعیف برای احتمال ورود به کسب و کار جدید است، اما در این پژوهش، این امر یکی از مهم­ترین دلایل مصاحبه­شوندگان برای کارآفرینی بود. بعضی از افراد حتی بیان کردند، در زمانی که مشغول کار قبلی خود بودند، بسیاری از اوقات توسط رییس خود سرزنش می­شدند و همین عامل باعث شد که آنها برای اثبات توانایی­های خود به ایجاد یک کسب و کار جدید روی آورند و به این ترتیب موفقیت خود را مدیون نیاز به پیشرفت و اثبات خود هستند.
مرکز کنترل
بیشتر کارآفرینان موافق این امر بودند که موفقیت، نیازمند اندکی شانس است اما تلاش­ های قاطع خود فرد اثرگذاری بسیار بیشتری دارد. ۸۴ درصد مصاحبه­شوندگان معتقد بودند که می­توانند سرنوشت خود را کنترل کنند. آنها گفتند چون روزگار بسیار سختی را گذرانده­اند، همین امر باعث شده که بیشتر و سخت­تر کار کنند. آنها تنها ۵ درصد از موفقیت خود را مدیون شانس بودند و بقیه آن را نتیجه فعالیت شبانه­روزی خود می­دانستند.
گرایش به سمت ریسک
تقریبا دوسوم مصاحبه­شوندگان با سطح کم و یا متوسطی از ریسک در ابتدای کار موافق بودند. بقیه افراد حتی حاضر بودند با وجود ریسک بسیار زیاد، کسب و کار جدیدی را آغاز نمایند. همه این افراد معتقد بودند که پیش از هر کاری باید ریسک آن کار را محاسبه کرده و تلاش نمود آن را به حداقل ممکن رساند.
نتایج مطالعات (Palich and Bagby, 1995) پیشنهاد کرده است که کارآفرینان در موقعیت­های دارای ریسک و خطر، خوشبین­تر از سایر افراد هستند، و این تحقیق نیز به نتیجه مشابهی دست یافت. به عنوان مثال، در مورد چند نفر از نمونه ما، دوستان و خانواده شخص کارآفرین، به هیچ­وجه نسبت به موفقیت کسب و کار آنها خوشبین نبودند. بعضی از آنها بیان کردند در هنگام راه ­اندازی کارشان، به این موضوع فکر می­کرده ­اند که چگونه می­توانند در مقابل شرکت­های باسابقه در آن صنعت ایستادگی کنند. با این وجود ترسی از این امر به خود راه ندادند.
تحمل ابهام
نیمی از مصاحبه­شوندگان، از تحمل ابهام بالایی برخوردار بودند، و ۱۶ درصد آنها در سطح متوسطی قرار داشتند. این امر با نتایج تحقیقات (Begley and Boyd, 1986) مطابق است که معتقد بودند موسسان شرکت­های کوچک از تحمل ابهام بالاتری نسبت به سایرین برخوردار بوده ­اند.
خودانگیختگی
بیشتر مصاحبه­شوندگان(۸۱ درصد) دارای رویاهایی از زمان بچگی بودند. حدود ۳۵ درصد از آنها آرزو داشتند که خودشان یک کسب و کار را آغاز کنند، ۱۵ درصد می­خواستند که یک متخصص شوند و ۱۲ درصد می­خواستند که ثروتمند شوند. بیش از نیمی از آنها هیچ­وقت فکر نمی­کردند که روزی کارآفرین شوند اما بیشتر آنها می­دانستند که واقعا چه می­خواهند. از بین ۸ مصاحبه­شونده که در کودکی وضع مالی بدی داشتند، ۴ مورد از آنها در خیال خود تلاش می‌کردند که فردی ثروتمند و یا تاجر شوند اما بقیه آنها هرگز چنین تصوری نداشتند.
همانطور که قبلا بیان شد یکی از نیروهای متمایل کننده افراد به سمت کارآفرینی، نیاز به موفقیت است. بیش از نیمی از نمونه مذکور(۵۹ درصد)، این عامل را به عنوان یک فاکتور کلیدی در کارآفرینی خود ذکر کرده ­اند. تنها ۲ نفر از آنها، پول را عامل اصلی آغاز کسب و کار خود دانستند.
این نتایج با تحقیقات (Redding, 1990) همخوانی ندارد. در پژوهش او، تقریبا سه چهارم از پاسخگویان، پول را عامل مهمی در روی آوردن به کارآفرینی ذکر کردند. شاید علت این امر آن بوده است که تحقیق او در زمانی انجام گرفت که بسیاری از این پاسخگویان در زیر خط فقر به سر می­بردند اما با گذشت یک دهه از آن، کسانی که به کارآفرینی روی می­آورند معمولا از خانواده‌هایی هستند که از وضع مالی مناسبی برخوردارند.
اعتماد به نفس
سه چهارم از مصاحبه­شوندگان اظهار داشتند که از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند. این نتیجه با یافته­های پژوهش (Robinson et al, 1991) مشابه است که عنوان داشته موفقیت در یک شغل به میزان زیادی نتیجه اعتماد به نفس است.
نوآوری و خلاقیت
نتایج پژوهش (Begley et al, 1997) نشان داده است که در آمریکا، افرادی که می­خواهند از خود یک نوآوری بروز دهند، احساس می­ کنند که با ایجاد یک کسب و کار جدید می­توانند فرصت‌هایی را در این زمینه برای خود بوجود آورند، در حالیکه مردم سنگاپور و اندونزی در صورتی به کارآفرینی روی می­آورند که از نتیجه آن مطمئن بوده و حداقل خطر شکست را برای آن کار در متصور باشند. اگر این افراد در پی نوآوری باشند ترجیح می­ دهند که این کار را در سایه حمایت یک شرکت بزرگ انجام دهند.
در پژوهش مورد بحث ما، ۵۶ درصد از مصاحبه­شوندگان جنبه­ های نوآورانه داشتند و حدود دو سوم از آنها خلاقیت و نوآوری را در خلق کسب و کار جدید مهم می­دانستند اما خلاقیت و نوآوری آنها در کارشان بازتاب زیادی نداشت. به خاطر تاثیر فرهنگ غربی، کارآفرینان هنگ­کنگ از لحاظ روحیه نوآوری و خلاقیت بین ویژگی­های فرهنگ آمریکایی و سنگاپوری قرار داشتند. مطالعات بیشتر نشان داد که بیش از نیمی از مصاحبه­شوندگان یک شغل موروثی از والدین خود داشتند و در مقابل نوآوری و خلاقیت، محافظه­کار بودند و ترجیح می­دادند که در کارشان با ریسک کمی مواجه شوند. همچنین خلاقیت در هنگ­کنگ همانند آمریکا مورد تشویق قرار نمی­گیرد.
مقاومت و پافشاری
بر طبق نظر (Hill, 1960) مقاومت، یک فاکتور اساسی در موفقیت است و در پژوهش مورد نظر ما نیز ۹۱ درصد از نمونه، افرادی با مقاومت فراوان بودند. آنها هرگز به موانع اجازه نمی­دادند که کار آنها را متوقف سازد. نگرش آنها نسبت به شکست کاملا خوشبینانه بود، و عنوان می­کردند در صورت مواجهه با شکست، بدون توجه به اینکه شکست خورده­اند سعی می­کردند راه جدیدی را برای حل آن مشکل بیازمایند.
اخلاقیات
همه کارآفرینان تحت بررسی اظهار داشتند که شخصی هستند که اخلاقیات کسب و کار را رعایت می­ کنند و حتی این عامل را جزء مهم­ترین عوامل موفقیت می­دانند. این نتیجه با نتایج پژوهش (Redding, 1990) تناقض دارد که بیان کرده است پاسخ­گویان درجه اهمیت کمی را به اخلاقیات اختصاص داده­اند و معتقد بوده ­اند که آنها برای پول­دار شدن به این کار روی آورده­اند. پس باید از راه ممکنی به سمت این هدف حرکت نمایند.
در اظهار نظری دیگر (Lasker, 1978)، معتقد است از آنجایی که کارآفرینان از وجهه اجتماعی بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند، جامعه از آنها انتظار دارد که بیش از دیگران اصول اخلاقی را رعایت کنند. آنها برای حفظ شهرت خود و موفقیت بلند مدت، چاره­ای جز پایبندی به اخلاقیات ندارند وگرنه هیچ­کس به کار آنها اعتماد نخواهد داشت.
شناسایی اهمیت روابط بین فردی
مطابق با نتایج تحقیقات (Gartner, 1985)، ۹۰ درصد از مصاحبه­شوندگان این پژوهش، روابط بین فردی و حمایت­های اجتماعی را یکی از مهم­ترین عوامل موفقیت کارآفرینان دانستند و بیان کردند که تا وقتی روابط مناسبی با سایر افراد نداشته باشید، نمی­توانید با بسیاری از مشکلات کسب و کار جدید مواجه شوید.
تعهد، عزم و اراده
۸۴ درصد از مصاحبه­شوندگان فکر می­کردند که تعهد بسیار بالایی به سازمان خود دارند که با رفتارهای کارآفرینی اعلام شده توسط (Timmons, 1989) هماهنگی کامل دارد.
صداقت و قابل اعتماد بودن
حدود ۸۱ درصد از مصاحبه­شوندگان صداقت و درستی را به عنوان اولین عامل در موفقیت خود ذکر کردند که با نتایج پژوهش­های(Timmons, 1989) مطابقت دارد که بیان کرده بود برای کارآفرینان بسیار مهم است که آنچه را گفته­اند انجام می­ دهند، واقعا به درستی انجام دهند. اگر شما صداقت نداشته باشید، نمی­توانید از فرصتهای پیش آمده به خوبی استفاده کنید.
قطعیت
مطابق با نتایج پژوهش (Timmons, 1989)، سه چهارم از نمونه، از قطعیت زیادی برخوردار بودند. قطعیت به معنای این است که اگر شما هدفی دارید، باید بر آن متمرکز شوید تا زمانی که به آن دست یابید.
یادگیری از شکست­ها

۴- عدم تجانس محله ای و از بین رفتن کنترل اجتماعی علل اولیه­ رفتار مجرمانه هستند، ارزش ها و هنجارهای اجتماع و انسجام جامعه انتخاب های رفتاری فرد را تحت تأثیر قرار می­دهد(سیگل، ۲۰۱۲: ۱۹۷).
توزیع نرخ بزهکاری در ۳۰ شهر آمریکا مانند فیلادلفیا، بوستون، ریچموند و ویرجینیا به این واقعیت اساسی درباره بزهکاری اشاره داشت که هرچه از مرکز شهرها به سوی حاشیه­ شهرها می رویم، نرخ­های رسمی بزهکاری کاهش می­یابد(شومیکر، ۱۳۸۹: ۱۳۶).
فقر:
- تشکیل مناطق منزوی طبقه پایین
- فقدان فرصت های اجتماعی مرسوم
- تبعیض نژادی و قومی
بی سازمانی اجتماعی:
- فروپاشی نهادها و سازمانهای اجتماعی مانند مدرسه و خانواده
- فقدان کنترل احتماعی رسمی و غیررسمی
از بین رفتن ارزش های سنتی:
- شکل گیری گروه ها و دسته های جنایتکار قانون شکن
- ارزشهای انحرافی جایگزین ارزشها و هنجارهای مرسوم می شود
مناطق مجرمانه:
- محله تبدیل به منطقه ی مستعد جرم می شود
- وضعیت باثباتی از جرم ایجاد می شود
- فقدان حمایت و سرمایه گذاری خارجی
انتقال فرهنگی:
- بزرگسالان هنجارها(علایق کانونی) را به نسل جوان منتقل می کنند، فرهنگ باثبات طبقه پایین به وجود می آید.
حرفه های مجرمانه:
- بیشتر جوانان تخلف نکرده، ازدواج نموده و تشکیل خانواده می دهند، اما برخی مرتکب جرم می شوند.
حرفه های مجرمانه:
- بیشتر جوانان تخلف نکره، ازدواج نموده و تشکیل خانواده می دهند، اما برخی مرتکب جرم می شوند.
شکل ۳-۲- عناصر نظریه­ بی سازمانی اجتماعی. منبع: (سیگل، ۲۰۱۲: ۱۹۶).
۳-۲-۴-۱-۱-۳- نظریه­ فعالیت­های روزمره مارکوس فلسون و لاورنس کوهن
یکی دیگر از نظریه هایی که ارتباط بین مکان و شرایط زندگی و وقوع جرم را مورد توجه قرار می­دهد، نظریه­ فعالیت های روزمره^[۱۶۴] می­باشد که توسط مارکوس فلسون و لاورنس کوهن^[۱۶۵] در سال ۱۹۷۹ مطرح شد(رحمت، ۱۳۸۸: ۱۱۳).
کوهن و فلسون نظریه­ فعالیت های روزمره را در سطح کلان مطرح می کنند و آن را به عنوان چارچوبی برای درک دگرگونی ها در میزان قربانی شدن مجرمانه در نظر می گیرند. از نظر آن ها، انگیزه برای ارتکاب جرایم همیشگی است. در هر جامعه کسانی هستند که برای کسب منفعت، انتقام گیری، ارضای نیازهای خویش و انگیزه هایی از این قبیل، گرایش به قانون­شکنی دارند. میزان وقوع جرم و قربانی شدن در ارتباط با سه متغیر مهم می باشد: نخست، در دسترس بودن اهداف مناسب(مانند خانه هایی که دارای اجناس مرغوب و گران قیمت هستند)؛ دوم، وجود یک مجرم با انگیزه(مانند شمار زیاد افراد بیکار)؛ و سوم، عدم حضور محافظ توانمند و شایسته(مانند پلیس، مالک خانه، دوستان و بستگان). اجتماع این عوامل، احتمال وقوع جرایم را افزایش می دهد(ازبنسن و همکاران^[۱۶۶]، ۲۰۱۰: ۲۱).

کوهن و فلسون از نظریه­ فعالیت های روزمره برای تبیین افزایش میزان جرایم بین سال­های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ بهره جسته اند. آن ها همچنین این نکته را مورد توجه قرار داده اند که به علت افزایش شمار شاغلین زنان خانوار، تعداد سرپرست های بزرگ سال خانه(محافظان خانه) طی روز کاهش می یابد؛ در حالی که اگر مادران در خانه حضور نداشته باشند تا از فرزندان خود محافظت کنند، آن ها بدون نگهبان خواهند بود. مشابه همین وضعیت، با افزایش حاشیه نشینی و کاهش محله های سنتی، از شمار نگهبانان نام آشنایی مانند خانواده، همسایگان و دوستان کاسته می شود. بدین ترتیب، میزان سرقت کالاهای قابل حمل افزایش یافته و هدف ها و طعمه های مجرمان نیز افزایش خواهد یافت(سیگل، ۲۰۱۲: ۸۵).
نظریه­ فعالیت های روزمره نیز بیش از آنکه نظریه ای درباره علل جرم باشد، نظریه ای درباره قربانیان جرایم است. این نظریه توجه اندکی به زمینه های جامعه‌شناسی و نحوه ارتباط جرم با عواملی همچون جنسیت، سن، نژاد و طبقه نموده است(بیرن و مزراشمیت، ۲۰۱۱: ۱۰۱). این نظریه دارای کاربردهای عملی است، مانند استفاده از طراحی محیطی مناسب برای کاهش جرم در محله ها. همچنین بر روی جرایم خشن تأکید می کند و اینکه چگونه مجرمان خشن به وجود آمده اند(سیفرت^[۱۶۷]، ۲۰۱۲: ۵۰).
شکل ۳-۳- نظریه فعالیت های روزمره: ارتباط بین عوامل سه گانه. منبع: (سیگل، ۲۰۱۲: ۸۴).
نقد: نظریه های بی سازمانی اجتماعی با تأکید بر بی سازمانی اجتماعی در شهرهای بزرگ، برخی از عوامل مؤثر بر رفتارهای انحرافی و پرخطر را شناسایی نموده اند. اما نقدهایی از بسیاری ابعاد بر این دیدگاه وارد شده است. یکی از انتقاداتی که مطرح می شود این است که برخلاف پژوهش های جامعه شناسان مکتب شیکاگو که بالاترین نرخ جرم و بزهکاری را در منطقه انتقالی شهر مشاهده نموده و بیان کرده اند که میزان جرم و بزهکاری از مرکز شهر به سمت پیرامون کاهش می یابد، این الگوی توزیع نرخ جرایم در بسیاری از کشورها تأیید نشده است. به علاوه، در این رویکرد جرایم افراد طبقات پایین جامعه که در مناطق محروم شهر زندگی می کنند مورد بررسی قرار گرفته و کمتر به جرایم طبقات متوسط و بالا توجه شده است. انتقاد دیگر مربوط به غفلت از عوامل فرهنگی در تحلیل و تبیین رفتار انحرافی و بزهکارانه می باشد.
۳-۲-۴-۱-۲- نظریه­ فشار
دومین شاخه از نظریه­ ساختار اجتماعی، نظریه­ فشار است که در آن، جرم به عنوان کارکرد تضاد بین اهداف افراد و وسایلی که آن­ها می توانند به طور قانونی در جهت رسیدن به اهداف از آن استفاده کنند، قلمداد می شود. بیشتر افراد در ایالات متحده خواستار ثروت، دارایی های مادی، قدرت، پرستیژ و دیگر امکانات زندگی هستند. اگرچه این اهداف اجتماعی و اقتصادی در همه قشرهای اقتصادی برای مردم مشترک هستند، نظریه پردازان فشار اظهار می کنند که دستیابی به این اهداف وابسته به طبقه ی افراد می باشد. افراد طبقه­ی پایین نمی ­توانند از طریق شیوه های مرسوم به این اهداف دست پیدا کنند. در نتیجه، آن­ها احساس خشم، ناکامی و عصبانیت می کنند که به عنوان فشار شناخته می شود. شهروندان طبقه­ی پایین می توانند وضعیت خود را بپذیرند یا می توانند وسایل جایگزینی برای دستیابی به موفقیت مانند دزدی، خشونت یا قاچاق مواد مخدر انتخاب کنند(سیگل، ۲۰۱۲: ۱۹۳). نظریه­ های آنومی دورکیم، آنومی مرتن، فشار عمومی آگنیو و آنومی نهادی مسنر و روزنفلد به عنوان زیرمجموعه های نظریه­ فشار مورد بررسی قرار می گیرند.
فقر:
- محرومیت نسبی
- احساس بی کفایتی
- قدرت ذهنی محصور
نگهداری قواعد و هنجارهای مرسوم و متعارف:
- علیرغم فلاکت و بدبختی، افراد به ارزش ها و قواعد فرهنگ مسلط طبقه متوسط وفادار باقی می مانند.
فشار:
- افرادی که خواهان دستیابی به موفقیت های مرسوم هستند اما فاقد ابزار و فرصت برای دستیابی به این موفقیت ها باشند، فشار و ناکامی را تجربه می کنند.
شکل گیری گروه ها و دسته های بزهکار:
- افراد گروه های قانون شکن به وجود می آورند تا روش های جایگزینی برای دستیابی به موفقیت جستجو نمایند.
جرم و بزهکاری:
- افراد برای دستیابی به موفقیت در اعمال ضداجتماعی درگیر می شوند تا بدین وسیله احساس فشار وارده بر خود را فرو بنشانند.
حرفه های مجرمانه:
- احساس فشار ممکن است پایدار باشد و حرفه های مجرمانه را تقویت کند.
شکل ۳-۴- عناصر اصلی نظریه فشار. منبع: (سیگل، ۲۰۱۲: ۲۰۵).