بنابراین میزان انحراف انتهای آزاد بازو برحسب رادیان از رابطه زیر بدست می آید:

(۳-۱)
در شکل (۳-۲) نیز مدل ساده شده یک بازوی انعطاف پذیر بر اساس یک فنر دورانی را نشان داده شده است. معادله فنر دورانی معادل با بازوی انعطاف پذیر عبارتست از:
(۳-۲)
شکل (۳-۲): مدل ساده بازوی انعطاف پذیر بر اساس فنر دورانی
که در آن  میزان سختی مدل شده بازوی انعطاف پذیر است. از طرفی، طبق رابطه (۳) انحراف بازوی انعطاف پذیر دارای یک فرکانس میرا شوندگی است که به طور تجربی بدست می آید. یه این صورت که یک انحراف اولیه معین به بازوی انعطاف پذیر می دهیم و فرکانس میرا شدن آن را اندازه می گیریم.
(۳۳-)
به این ترتیب  برحسب  و  بدست می آید.
(۳-۴)
که در آن  ، فرکانس طبیعی میرا شونده بازوی انعطاف پذیر است که به طور تجربی بدست می آید و  ، ممان اینرسی آن می باشد.
۳-۱-۲- مدل محرک
در موتور جریان مستقیم گشتاور تولیدی،  ، متناسب است با جریان موتور،  .
(۳-۵)
که  و  به ترتیب ثابت گشتاور و راندمان موتور می باشند.
با توجه به شکل (۳-۳) داریم:
(۳-۶)
که در آن E ، نیروی پس زنی موتور می باشد. از مقاومت القایی نیز، به دلیل کوچک بودن در برابر  ، صرفنظرشده است.

شکل (۳-۳): مدل موتور جریان مستقیم و جعبه دنده
از طرفی داریم:
(۳-۷)
(۳-۸)
(۳-۹)
که  ، جابجایی زاویه ای موتور،  ، ثابت نیروی پس زنی موتور،  ، نسبت تبدیل جعبه دنده و  ، راندمان جعبه دنده می باشد.
با بهره گرفتن از روابط (۳-۵)، (۳-۶)، (۳-۷)، (۳-۸) و (۳-۹) بدست می آید:
(۳-۱۰)
به این ترتیب رابطه گشتاور اعمالی به بازو و ولتاز اعمالی به موتور که همان ورودی سیستم است، بدست می آید.
۳-۱-۳- معادلات دینامیک سیستم
برای بدست آوردن معادلات دینامیک سیستم از روابط اویلر-لاگرانژ استفاده شده است.
تنها انرژی پتانسیل سیستم در فنر دورانی است:
(۳-۱۱)
و انرژی های جنبشی نیز حاصل از حرکت محرک (هاب) و بازوی انعطاف پذیر است:
(۳-۱۲)
که در آن  ، ممان اینرسی محرک می باشد.
لاگرانژین با بهره گرفتن از (۳-۱۱) و (۳-۱۲) نوشته می شود:
(۳-۱۳)
α و θ مختصات عمومی و خروجی های سیستم هستند، بر این اساس دو رابطه زیر بدست می آیند:
(۳-۱۴)
(۳-۱۵)
که  ، ضریب میرایی گرانروی (اصطکاک) هاب و  ، گشتاور اعمالی به مفصل می باشد و  ، نیروی تعمیم یافته در راستای مختصات عمومی θ است. از آنجایی که کنترل انتهای آزاد بازو به صورت غیر متمرکز است و نیرویی در آن راستا وارد نمی شود، بنابر این نیروی تعمیم یافته در راستای مختصات عمومی α، صفر است. با حل دو رابطه (۳-۱۴) و (۳-۱۵) بدست می آید:
(۳-۱۶)
(۳-۱۷)
سر انجام با بهره گرفتن از روابط (۳-۱۰)، (۳-۱۶) و (۳-۱۷) مدل فضای حالت سیستم با چهار حالت بدست می آید:

(۳-۱۸)
(۳-۱۹)
مقادیر پارامترها در پیوست ۱ آمده است.
فصل چهارم
کنترل عصبی- فازی
۴-۱- مقدمه
انسان به عنوان یک موجود هوشمند، اغلب با بهره گرفتن از اطلاعات کیفی و ذهنی و تجربیات خود قادر به هدایت و راهبری سیستمهای پیچیده، به صورت موفقیت آمیزی می‌باشد. توانایی انسان در برخورد و مواجهه با این سیستمها و نحوه‌ی عملکرد او، باعث گردیده تا محققین رو به مدلسازی شیوه عملکرد انسان در حل اینگونه مسایل بیاورند. این تحقیقات در دو شاخه‌ی کاملآ مجزا آغاز شده و منجر به ایجاد دو زمینه‌ی تحقیقاتی جدید شبکه‌های عصبی و سیستمهای فازی گردید. در دیدگاه شبکه عصبی، سعی در الگوبرداری از نحوه‌ی عملکرد سیستم عصبی و مغز انسان شده است. این شیوه با تکیه بر قابلیت یادگیری و توانایی پردازش موازی در شبکه‌های عصبی طبیعی قادر به حل مسایل پیچیده می‌باشد [۱۶ و ۱۷].
توانایی شبکه‌های عصبی در برخورد با مسایل مختلف پردازش سیگنال، الگوشناسی، مدلسازی، شناسایی، پیش‌بینی، کنترل و بهینه‌سازی با مثال‌های مختلف در چند دهه اخیر تایید شده است و امروزه این ساختارها با توجه به قابلیت یادگیری‌شان بعنوان یکی از روش های متداول غیر وابسته به مدل مطرح و به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با توجه به تعریف، یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه موردبررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت (صفت‌های) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد (سرمد و دیگران، ۱۳۷۷).
جامعه آماری این تحقیق، شامل کارکنان شرکت مخابرات یزد می باشد

۳-۴- روش نمونه‌گیری و تعیین حجم نمونه

نمونه، زیرمجموعه‌ای است از جامعه که اعضای آن را بخشی از افراد جامعه اصلی تشکیل می‌دهند (ظهوری، ۱۳۸۷). نمونه، اطلاعاتی را ارائه می‌کند که بر اساس آن می‌توان در مورد خصوصیات جامعه قضاوت کرد نمونه عبارت است از مجموعه‌ای از نشانه‌ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعه‌ای بزرگ‌تر انتخاب می‌شود، به‌طوری‌که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی‌های آن قسمت، گروه یا جامعه بزرگ‌تر باشد (نادری و سیف نراقی، ۱۳۸۸).

۳-۴-۱- روش نمونه‌گیری

کارکنان شرکت مخابرات ۳۹۰ نفر برآورد شد که با توجه به فرمول کوکران تعداد ۱۶۸ نفر برای جامعه آماری در نظر گرفته شد.

n= حجم نمونه
N= حجم جمعیت آماری (حجم جمعیت شهر, استان,و..
z= در صد خطای معیار ضریب اطمینان قابل قبول
p= نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت مردان)
q= نسبتی از جمعیت فاقد صفت معین (مثلا جمعیت زنان)
d= درجه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوب
طبق فرمول بالا اگر بخواهیم حجم نمونه را با شکاف جمعیتی ۰/۵ (یعنی نیمی از جمعیت حایز صفتی معین باشند . نیمی دیگر فاقد آن هستند.
معمولا p و q را ۵/۰ در نظر می گیریم. مقدار z معمولا ۹۶/۱ است. d می تواند ۰۱/۰ یا ۰٫

۳-۵- روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها

ابزار سنجش و گردآوری وسایلی هستند که محقق به کمک آن‌ها می‌تواند اطلاعات موردنیاز را برای تجزیه‌وتحلیل و بررسی پدیده موردمطالعه و نهایتاً کشف حقیقت گردآوری نماید. این ابزارها نقش ظرف‌هایی را بازی می‌کنند که مظروف متناسب با خود را می‌توانند جای دهند؛ بنابراین باید به‌گونه‌ای طراحی و سازمان داده شوند که بتوانند مظروف موردنظر را که همان اطلاعات مربوط به اندازه‌گیری و سنجش متغیرهای موردمطالعه است، به نحو مطلوب جمع‌ آوری نمایند (حافظ نیا، ۱۳۸۲). روش‌های موجود جهت جمع‌ آوری اطلاعات عبارت‌اند از:
الف) مشاهده، ب) مصاحبه، ج) پرسشنامه، د) بررسی اسناد و مدارک (آرشیو- کتابخانه) (خلیلی شورینی، ۱۳۷۵).
برای هر روشی ابزار متناسب با آن روش وجود دارد. ابزارهایی که محققان علوم انسانی برای گردآوری اطلاعات تاکنون توانسته‌اند ابداع نمایند عبارت است از: پرسشنامه، کارت مصاحبه، کارت مشاهده، آزمون، فیش، فرم‌ها و نظایر آن‌ها (حافظ نیا، ۱۳۸۲). روش گردآوری داده‌ها در این تحقیق تلفیقی از روش کتابخانه‌ای و پرسشنامه می‌باشد که از مطالعات کتابخانه‌ای جهت تبیین مبانی نظری موضوع و از پرسشنامه‌ها برای جمع‌ آوری داده‌ها از آزمودنی‌ها استفاده ‌شده است.
پرسشنامه مورداستفاده برای پژوهش حاضر شامل دو بخش اطلاعات جمعیت شناختی آزمودنی‌ها و بخش سؤالات اصلی تحقیق می‌باشد؛ که بخش جمعیت شناختی شامل سؤالاتی در مورد سن، جنسیت، وضعیت تأهل و مقطع تحصیلی شرکت‌کنندگان و بخش اصلی پرسشنامه شامل سؤالاتی در مورد ابعاد فرسودگی شغلی و رضایت شغلی بود.
اطلاعات تفصیلی پرسشنامه

۲-۲-۴- کاربرد ماضی استمراری به جای ماضی مطلق در مرزباننامه
آخر پای افزار بپوشید و راه برگرفت و چندین شبانه روز میرفت[رفت] تا آن گاه که به کنار شهری رسید. (۱۲/۱۰۵)
۲-۲-۵- کاربرد مضارع به جای ماضی در مرزباننامه
هرگاه بخواهیم از گذشته تعریف کنیم به جای ماضی میتوانیم از مضارع استفاده کنیم که این شیوه در مرزباننامه نیز به چشم میخورد.
مرا شبان به نزدیک تو فرستاد و میگوید[گفت]که امروز از تو به ما هیچ رنجی نرسید. (۳/۷۰)
اگر او را به اقامت این خدمت بنشاند، زیانی دارد[زیانی داشته باشد] و چهره عصمت او چشم زده هیچ وصمتی گردد. (۴/۶۳)
باید که زبان به بد گفتن و خشونت و فحش تَعوّد نفرمائی که عیسی را علیه السلام، میآید [نقل شده است]، که وقتی به سگی عقور دیوانه باز افتاد. (۵/۳۷۴)
بدانید که آن غلام که در کشتی نشست، آن کودک جنین است که از مبدأ تکوینِ نطفه به تلوین حالات نه ماه در اطوارِ خلقت میگردد و چنانکه قرآن خبر میدهد [داده است]. (۴/۱۲۰)
آنچه میگویی[گفتی] همهی خلاصهی خرد و مایهی دانش و حاصل تجربه ایام است. (۳/۶۵۵)
ور عشق تو نیستی[نبودی]، من اینجا کیمی؟ (۶/۵۶۲)
۲-۲-۶- کاربرد فعل خبری به جای التزامی در مرزباننامه
اگر این کفایت مینمایی[بنمایی] و کلفتی نیست [نباشد]، بسم الله. (۵/۸۴)
او را سر در بیابان دهند تا بهایم صفت سرگشته و هایم میگردد[بگردد] و در قلق و اضطراب سر و پای میزند[بزند]. (۷/۱۱۲)
۲-۲-۷- کاربرد فعل مضارع التزامی به جای مضارع اخباری در مرزباننامه
این پایمال حوادث را سرگذشت احوالی است که سمع دوستان طاقت شنیدن آن ندارد بلکه اگر بردل سنگین دشمنان خوانم، چون موم نرم گردد[میگردد] و بر من بسوزد[میسوزد].
من نیز بر وفقِ احکام شرع گوش فرا حلقهی انقیاد او دارم و با مراد او بسازم [میسازم]. (۴/۱۵۳)
یادآوری: این گونه افعال در مرزبان نامه کاربرد فراوانی دارد. با توجه به بررسی همین مثالها آمار افعال گوناگونی که زمان تقویمی و دستوری آنها با هم برابر نیست. چنین میباشد: کاربرد ماضی مطلق به جای مضارع التزامی حدود ۵۹%، ماضی مطلق به جای مضارع اخباری ۳%، ماضی استمراری به جای مضارع التزامی ۵/۵%، ماضی استمراری به جای ماضی مطلق ۳%، مضارع به جای ماضی ۵/۱۳%، فعل خبری به جای التزامی۸%، و مضارع التزامی به جای مضارع اخباری۸% میباشد.
۲-۳- فعلهای ناگذر یک شخصه (مرکب ضمیری) و فعلهای غیر شخصی در مرزباننامه
در این فصل از پایان نامه به طرح چگونگی کاربرد افعال ناگذر یک شخصه و افعال غیر شخصی میپردازیم.
۲-۳-۱- کاربرد فعلهای ناگذر یک شخصه در مرزباننامه
در متون گذشته و حال گاهی افعالی به کار رفتهاند که همیشه به صیغهی سوم شخص مفرد بودهاند و شخص این گونه افعال را ضمیری که با کلمات قبل از فعل همراه است مشخص
میسازد. فرشیدورد (۱۳۷۳: ۷۳) این گونه افعال را مرکب ضمیری مینامد. در مورد چنین افعالی نظر انوری و گیوی چنین است: «مراد از اصطلاح فعلهای ناگذر یک شخصه، فعلهایی است که به صورت ناگذر (لازم) و فقط با ساخت سوم شخص مفرد به کار میروند و به جای شناسه، ضمیر پیوسته مفعولی و اضافی، شخص فعل را نشان میدهد. این قبیل فعلها، اغلب با
فعلهای سادهی آمدن، بودن (استن)، شدن، گرفتن، بردن، زدن و دادن ساخته میشوند.» (انوری و گیوی، ۱۳۸۷: ۲۹)
در مرزبان نامه نیز گاهی این شیوه به چشم میخورد. از جمله:
در راه نیک مردی پیش آمد، چشمش بر آن آهوی خوش چشم کشیده گردن افتاد. (۳/۱۲۸)
پسر بیچاره بَحَولِ چشم و خَبَل عقل مبتلی بود، برفت، چون چشمش بر شیشه آمد، عکس آن در آیینه کژنمای بصرش دو حجم نمود. (۳/۲۲۸)
اما از شرم روی مهمان عرقش بر پیشانی آمد. (۵/۲۲۸)
روزی ماری اژدها پیکر از آنجا گذر بر خانهی موش کرد، چشمش بر آن آرام جای افتاد. (۶/۲۳۵)
چون آن جا رسید، چشمش بر کوهی افتاد. (۳/۷۰۸)
یادآوری: این گونه افعال در مرزباننامه فقط با فعل افتادن و آمدن همراهند و ضمیرشان سوم شخص مفرد است و تقریباً این نوع کارکرد در مرزباننامه از یک نمونهاند و کاربردش بسیار اندک است.
۲-۳-۲- کاربرد فعلهای غیر شخصی در مرزباننامه
در مرزباننامه گونهای از افعال به کار رفته که همهی صیغههای ششگانهاش صرف نمیشود و موارد استعمال آنها چنان است که بر شخص معینی نسبت داده نمیشود. این گونه افعال به صیغهی مصدر کوتاه (مرخم) نیز بسیار رایج است. از جمله: بایستن، شایستن، توانستن و….، فرشیدورد در تعریف این دسته از افعال چنین آورده است: «فعلهای بیضمیر: بعضی افعال ضمیر فاعلی ندارند و ضمیری در آنها مستتر است که علاوه بر آنها که دیدیم عبارتنداز: میتوان و بتوان و نتوان و نمیتوان که افعال بیشخصند.» (فرشیدورد، ۱۳۸۳: ۷۴)
افعال غیر شخصی به کار رفته در مرزباننامه حدود ۴% میباشد که با فعلهای شبه کمکی توانستن، بایستن و شایستن ساخته شدهاند. فعل کمکی توانستن با کارکرد ۵۸% بیشترین کاربرد و بایستن ۳۸% و شایستن با کارکرد ۴% کمترین کاربرد را دارد.
اهل این ولایت زمان انقیاد خویش به دست فرمان من چرا دادند و دست استیلا و استعلاء من بر مملکتی که به شمشیر آبدار و سنان آتش بار و لشکرهای جرار طرفی از آن نتوان گشود، چگونه گشادند. (۲/۱۱۲)
بدانکه از معظمات وقایع جز به رنج و مثابرت ذّل و مکابرت با گردش ایام بیرون نتوان آمد. (۲/۱۱۴)
لیکن میخ مؤالفت و مؤانست یک ساله که در آن موطن به دامن او فرو برده بودند، دشوار توانست بر آوردن. (۲/۱۱۹)
اگرچه من به رسن اعتماد و اعتصام تو از چاه برآمدم، آدمی را به رسن دیو فرا چاه نباید رفتن، آنچه حقیقت حال است، صریح میباید گفت. (۶/۱۵۵)
اسراف در بذل مال که او به حقیقت بندگان خدای را نگهبان اموال است و تصرف در مال خود به اندازه شاید کرد فخاصّهً در مال دیگران. (۳/۴۷)
میباید دانست که پادشاه را دشمن دو گونه بود یکی ضعیف نهانی دوم قوّی آشکارا.(۲/۷۴)
آنچه به شمشیر نتوان برید، عقدهی خویشی است. (۳/۵۰)
۲-۴- کاربرد وجه افعال در مرزباننامه
فعل با توجه به اینکه وقوع آن به صورت مسلّم و قطعی مطرح شود یا اینکه به صورت نامسلّم یا احتمال، آرزو و الزام مطرح شود، دارای صورت و وجه خاصی است. در این مورد فرشیدورد چنین میفرمایند:
«وجه فعل، صورت یا جنبهای از آن است که بر اِخبار و احتمال و امر و آرزو و تمنّی و تأکید و امید (ترجّی) و بعضی امور دیگر دلالت میکند.
امروزه پنج یا شش وجه برای فعل داریم؛ سه یا چهار وجه متصرّف و اصلی و دو وجه غیر متصرّف. وجه متصرّف عبارتنداز: ۱- وجه اخباری، ۲- وجه التزامی، ۳- وجه امری، ۴- وجه تأکیدی. دو وجه غیر متصرّف عبارتنداز: وجه مصدری و وجه وصفی.» (فرشیدورد، ۱۳۸۳: ۷۷)

در این فصل از پایان نامه به بررسی وجه اخباری، التزامی، امری، تأکیدی، مصدری، وصفی، و شرطی افعال میپرداریم.
بررسی وجوه افعال در صفحات ۶ تا ۸ هر باب مرزباننامه بیانگر این است؛ وجه اخباری حدود ۵/۵۶%، وجه التزامی ۵/۳۵% ، وجه امری ۲%، وجه وصفی ۱%، وجه مصدری ۴% و وجه تأکیدی ۱% در مرزباننامه به کار رفتهاند. تعریف انواع وجه به جز وجه شرطی بر اساس نظر فرشیدورد (ص:۲۹۵-۲۹۷) ارائه میگردد. شواهد از این گونهاند:
۲-۴-۱- کاربرد وجه اخباری در مرزباننامه
وجه اخباری آن است که واقع شدن یا واقع نشدن فعل را با قطعیت و یقین بیان کند و اسناد در آن قابل صدق و کذب باشد. «می» را امروز میتوان از نشانه های لفظی وجه اخباری گرفت، اما همه فعلهای وجه اخباری این پیشوند را ندارند، مانند: رفت و رفته است.
زواهر علوی را با جواهر سفلی در یک رشته ترتیب وجود او کشید. (۳/۴)
آنگه کتاب مرزبان نامه که از زبان حیوانات عُجم وضع کردهاند. (۱/۲۰)
مرا سینهی امل از شرح این سخن منشرح شد. (۶/۲۱)
سورت خمار واقعه را به کاس استیناس ایشان تسکینی میدادم. (۶/۳۰)
بر خیل فصحا زمانه و در آن میدان که او سه طفل بنان را بر نیپاره سوار کردی. (۴/۱۶)
زوایای آن همه بگردیدم و خبایای اسرار آن به نظر استبصار تمام بدیدم. (۱/۲۲)
و به ورود نتایج فکر او که وقتی به اصفهان به خدمت صدر سعید الدین خجندی فرستاده بود. (۲/۱۲)
دانای آشکار و نهان داند. (۶/۲۳)
جمال این سخن را نصّ کلام ازلی از منصّه صدق جلوه گری میکند. (۴/۴۷)
بر در پادشاهی خواهیم زد. (۱/۱۰۷)

بررسی ساختاری عاشقانه‌های شاهنامه
چکیده
شاعر بزرگ حماسه سرای ایرانی، حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی، اهل توس بود که در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می‌زیست، بدین ترتیب حکیم توس به سال ۳۷۰ یا ۳۷۱ هـ ق سرودن شاه نامه را آغاز کرد.
اما یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های شاه نامه، بدون شک عاشقانه‌های آن است که در لابه لای داستان‌های حماسی، پهلوانی و اساطیری به خوبی می‌درخشند. چون از شاه نامه به عنوان یک اثرحماسی یاد می‌کنند، همه چیز در آن تحت‌الشّعاع حماسه قرار می‌گیرد، عاشقانه‌های آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما با اندکی تأمل در ساختار عاشقانه‌های شاه نامه به این نکته پی می‌بریم که عشق‌های راستین در این اثر غالباً به وصال انجامیده است.
عشق در شاه نامه مانند آب روان و روشن است که جریان آن، نه در جهت تسلیم و انفعال یا هوس و غریزه است بلکه در جهت تلطیف روح پهلوانی و انسانی است. رودابه، تهمینه و منیژه دل بسته نمی‌شوند مگر به سبب آن که نیروی مردانگی و جاودانگی در پهلوانان می‌بینند، زنان در نبرد میان نیکی و بدی و پیروز شدن، دوشادوش مردان خود پیش می‌روند. هم دلدار هستند و هم هماورد.
عشق در شاه نامه مبیّن روشنی و راستی در مقابل سیاهی و فریب است، عشق در پیروزی قهرمانان نقش بسزایی دارد زیرا آنان پرورده‌ی عشق‌اند و هیچ قهرمانی بی‌نیاز از عشق زنی پاک دامن و زیبا رو نیست.
در شاه نامه با عشق به طور طبیعی و روشن آن، یعنی مشارکت جسم و جان، روبه رویی زن و مرد مواجه می‌شویم که در آن غریزه‌ی ذاتی انسان با تمدن آراسته و ظرافت خاص خودش می‌گیرد.
کردارها و گفتارهای قهرمانان غنایی نیز جذاب و قابل توجه است ، هیچ گاه از دایره نزاکت خارج نشده است و سرشار از لطافت و احساس می باشد.
کلید واژه: فردوسی، شاه نامه، عاشقانه‌ها، ساختار، کردارها، گفتارها.
مقدمه
عشق در فرهنگ‌های مختلف این گونه بیان شده است: علاقه به شخص یا شیء وقتی که به اوج شدت برسد به طوری که وجود انسان را مسخر کند عشق نامیده می‌شود.
عشق در متون اسلامی هم مورد توجه قرار گرفته، اگر چه در قرآن و نهج البلاغه از واژه‌ی عشق به صراحت سخن به میان نیامده، اما از معادل‌های معنایی آن نظیر «ودّ‌« و «حبّ» استفاده شده است.
با توجه با جایگاه والای عشق در ادب فارسی حکیم توس در اثر حماسی خود نیز از آن غافل نبوده، چنان چه می‌توان گفت:
شاه نامه فقط یک اثر حماسی نیست که در آن از جنگ و خون‌ریزی و پیروزی قومی بر قوم دیگر سخن گفته شود شاه نامه کتاب حماسه و عشق است و درخشیدن عشق در آن برای ظهور قهرمانی حماسه آفرین (رستم) است. در شاه نامه عشق مقدمه‌ی فتح‌ها و شکست‌هاست. داستان‌های عاشقانه در شاه نامه از روح حماسه ملی و فضای پهلوانی تاثیر گرفته است، پهلوانان در عین وفاداری به عشق و پیمان خود، از آشفتگی‌های دوران عاشقی مانند دیگر عشاق دور می‌مانند، یعنی عشقشان هم مردانه است و هم پهلوانی.

زنان نیز زیبایند و عشق آفرین و هم پاک دامن و با وقار. تنها زیبایی و لطافت زنانشان نیست که دل را به سوی آن‌ها می‌کشد، بلکه منش نیک و رفتار پسندیده هم بر جاذبه و جمال آنان می‌افزاید.
عاشقانه‌ها در شاه نامه جهت بهتر جلوه دادن و قابل فهم شدن روح حماسی این اثر است و با اصل موضوع شاه نامه پیوندی محکم و ناگسستنی دارد به طوری که اگر عاشقانه‌ها را از شاه نامه حذف کنیم با اثری که فقط حدیث کشت و کشتار است مواجه می‌شویم و ارزش آن رو به کاستی می‌رود.
این پژوهش که پیرامون « بررسی ساختاری علاشقانه های شاه نامه» نوشته شده، در پنج بخش تنظیم شده است:
بخش نخست، تحت عنوان «کلیات» به بررسی بیان مسئله، اهداف تحقیق، شیوه‌ی گردآوری، پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیق اختصاص یافته است.
در بخش دوم به «شناخت عشق» و «شکل شناسی یا ساختار شناسی» پرداخته شده است. بخش سوم به شناخت فردوسی، شناخت شاه نامه و هم چنین منابع شاه نامه، سبک شاه نامه و جایگاه عشق در شاه نامه اختصاص یافته است.
در بخش چهارم به عنوان «بررسی ساختاری عاشقانه‌های شاه نامه» تلاش شده به معرفی عاشقانه‌های شاه‌نامه و بررسی ساختاری آن‌ها (گفتارها، کردارها، پندارها، قهرمانان، شیوه‌ی نقل، و منطق داستان) پرداخته شود.
در بخش پنجم و پایانی به نتیجه‌گیری و منابع و مآخذ اختصاص یافته است.
بخش نخست
کلیات
بیان مسئله:
عشق در لغت به معنی دوستی مفرط و محبت تام و گویند مأخوذ از عشقه است و آن نباتی است که آن را لبلاب گویند. چون بر درختی پیچد آن را خشک کند. (فرهنگ معین) عشق از جهت روان‌شناسی یکی از عواطف است که مرکب می‌باشد از تمایلات جسمانی، حس جمال، حس اجتماعی، تعجب، عزت نفس و غیره.
ادبیات ایران سرشار از اشعار عاشقانه می‌باشد، در اشعار شاعران، عشق دارای دو چهره‌ی کاملاً متمایز است: عشق مجازی یا ظاهری که برانگیخته از هوای نفسانی و ارضاء کننده‌ی لذات عارضی و زودگذر جهانی است و عشق حقیقی که حاصل رشد، فکر و کمال جویی انسان است.
از مهم‌ترین منظومه‌های عاشقانه‌ی ادب فارسی می‌توان به ویس و رامین اثر فخرالدین اسعد گرگانی، خسرو و شیرین و لیلی و مجنون اثر نظامی گنجوی و… اشاره کرد.
خلاف تصور عامه، شاه نامه تنها یک اثر حماسی نیست بلکه کتاب دانایی، داد و عشق نیز است. شاه نامه، سراسر ستایش عشق است. عشق از نگاه فردوسی یک واقعیت است که در تن انسان تجسم می‌یابد.
عشقی که فردوسی از آن سخن می‌گوید یک عشق زنده، مثبت و سودمند است. در این اثر عاشقانه‌های زیادی چون داستان رودابه و زال، بیژن و منیژه، خسرو پرویز و شیرین و… وجود دارد.
با توجه به این که اغلب، شاه نامه را اثری حماسی می‌پندارند و به جنبه‌ی عاشقانه‌های این اثر توجه چندانی ندارند، در این پژوهش تلاش شده است که به معرفی عاشقانه‌های شاه نامه و بررسی ساختاری آن‌ها (گفتارها، کردارها، پندارها، قهرمانان، شیوه‌ی نقل و منطق داستان) پرداخته شود، بدین صورت که ابتدا خلاصه‌ای از داستان مورد نظر آورده شده و سپس هر یک از عناصر ذکر شده به صورت مستقل، در داستان، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
این پژوهش به منظور شناسایی داستان‌های غنایی و عاشقانه شاه نامه و بیان کردن درون مایه‌ی این داستان‌ها انجام شده است.
پرسش‌های تحقیق:
۱ – پندارها (درون مایه) در عاشقانه‌های شاه نامه چگونه نمود یافته است؟
۲ – منطق داستان و شیوه‌ی نقل در عاشقانه‌های شاه نامه چگونه است؟
۳ – کردارها و گفتارهای قهرمانان در عاشقانه‌های شاه نامه چگونه بیان شده است؟
فرضیه‌های تحقیق:
۱- عشق در شاه نامه به طور معمول صادقانه و پاک است.
۲- عشق از نگاه فردوسی یک واقعیت انسانی می‌باشد، که در تن انسان تجسم می‌یابد.
۳- عشق در شاه نامه غالباً به ازدواج می‌ انجامد، که با رضایت پدر و مادر و بر اساس آیین و کیش برگزار می‌شود.
۴- در عاشقانه‌های شاه نامه معمولاً فردی میانجی هست، که کار پیام رسانی به عشّاق را بر عهده می‌گیرد.
۵- زن در عاشقانه‌های شاه نامه فردی مهربان، آگاه و هوشیار، سیاست مدار، شجاع و وفادار به همسر است.
اهداف تحقیق:
۱ – شناسایی داستان‌های غنایی و عاشقانه در شاه نامه که اثری حماسی است و بیان کردن درون مایه‌ی این داستان‌ها.
۲ – شناسایی قهرمانان داستان‌های غنایی در این اثر و بررسی کردارها و گفتارهای آنان.
۳ – استفاده از عناصر داستانی و داستان‌های عاشقانه شاه نامه به منظور الگو برداری، مقایسه با داستان‌ها و سایر منظومه‌های حماسی و عاشقانه.
روش تحقیق:
بنابر روش معمول در علوم انسانی روش تحقیق در این پژوهش کتاب خانه‌ای و تحلیلی است.
روش گردآوری اطلاعات:
روش گردآوری اطلاعات کتاب خانه‌ای است، به این صورت که از روش مطالعه‌ی کتب مربوط با موضوع تحقیق، مهم‌ترین و برجسته‌ترین مطالب در قالب فیش‌های دسته بندی شده، پس از تحلیل و نگارش در محتوای تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بخش دوم
ادبیات و پیشینه‌ تحقیق
مقدمه
عشق در فرهنگ‌های معتبر و مختلف به معنی بسیار دوست داشتن و محبت آمده است. در برخی از فرهنگ‌ها، عشق نوعی بیماری تلقی می‌شود که بر اثر دوستی زیاد عیب‌های محبوب دیده نمی‌شود.

-درآمد کم و عدم اشتغال پدر
-خانه کوچک
- مشاهده خشونت(در خانه و رسانه)
عوامل محافظت کننده:
- مشارکت افراد در فعالیت های سازمان یافته
- احساس همبستگی اجتماعی
- حمایت های اجتماعی دریافتی از طرف شبکه های اجتماعی
- باورهای مذهبی
رفتارهای جوانان
شکل ۶-۵- عوامل خطر و محافظت کننده در سطح محیط اجتماعی
پیشگیری از وقوع رفتارهای پرخطر
پیشگیری^[۴۸۵] از وقوع رفتار پرخاشگرانه، پرخطر و دیگر اشکال رفتار ضد اجتماعی به زمینه یا حوزه­ بسیار مهمی از تحقیق و سیاستگذاری در بسیاری کشورها تبدیل شده است. برای این مسأله چند دلیل وجود دارد: نخست، اختلالات رفتاری در میان بیشتر مسائل عاطفی و رفتاری افراد جوان مشاهده می شود. خشونت زیاد و آمارهای هشدار دهنده جرم و جنایت به شکل خاص جوامع را نسبت به این مسأله حساس نموده است. دوم، در حالی که بیشتر جوانان فقط اشکال محدود و کمتر جدی از رفتار ضد اجتماعی را از خود نشان می دهند، رفتار مشکل­زای شروع کنندگان اولیه اغلب به طور خاص ثابت و پایدار است. تقریباً نیمی از این گروه در برابر پیشگیری مقاومت خواهند نمود و مسیر جدی رفتار ضد اجتماعی را ادامه می دهند. این افراد کجرفتار اولیه و پایدار علت رنج و مشقت زیادی برای والدین شان، معلمان، همسالان و به طور کلی، برای خودشان هستند. آنها مشکلاتی مانند کمبود شایستگی های اجتماعی، وابستگی و تعلق به گروه همسالان منحرف، شکست تحصیلی یا مهارت کاری پایین و بیکاری را روی هم انباشته می کنند. سوم، بسیاری از این افراد جوان تبدیل به متخلفان حرفه ای شده که مسؤول بیش از نیمی از جرایم کلاسیک رخ داده هستند و تغییر رفتارشان بسیار مشکل است(لوزل و بیلمن^[۴۸۶]، ۲۰۰۶: ۳۳).

متخصصان به چند دلیل پیشگیری را برتر از درمان می دانند. نخست اینکه، بیشتر بررسی­ها نشان می­ دهند که میزان اثربخشی و کارایی روش های درمانی(اعتیاد) چندان امیدوار کننده نیست و اغلب با بازگشت های مکرر همراه است. دوم، برنامه های پیشگیری در مقایسه با درمان از نظر هزینه کاملاً به صرفه تر هستند. هر دلار هزینه برای پیشگیری برابر با پنج دلار صرفه جویی در درمان است. سوم، برنامه های پیشگیری احتمال آسیب­های وخیم دوره ی بزرگسالی را به شدت کاهش می دهند(جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۶؛ بلالوک^[۴۸۷]، ۲۰۱۰). در ادامه، به انواع پیشگیری ها پرداخته می شود.
پیشگیری اولیه
پیشگیری اولیه^[۴۸۸] که فراگیرترین و گسترده ترین نوع پیشگیری است، به جلوگیری از شروع هر نوع رفتار پرخطر برای نمونه مصرف مواد غیرقانونی به صورت آزمایشی یا تفریحی در بین جمعیت های عمومی مانند دانش آموزان، کارمندان و یا سایر قشرها می پردازد(گلدستون^[۴۸۹]، ۱۹۸۷؛ به نقل از جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۷). برنامه های متأثر از این نوع پیشگیری، بین گروه های مختلف تفکیک قایل نشده، عمومی و همگانی می باشد و هدف اصلی آن جلوگیری از شکل گیری و ایجاد مسأله و مشکل است(جندلی^[۴۹۰]، ۱۳۹۳: ۵۸).
پیشگیری عمومی
پیشگیری عمومی^[۴۹۱] در ارتباط با کل جامعه بوده و مسایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در بر می­گیرد. بخشی از اقدامات مربوط به پیشگیری عمومی را می توان شامل موارد زیر دانست:
- ایجاد یک فرهنگ مناسب و مستقل و غیروابسته
- اجرای یک سیاست درست اقتصادی در جهت ریشه کنی فقر و تأمین مالی تمام اقشار فقیر و تهیدست که رقم بسیار بالایی را در میان کل بزهکاران تشکیل می دهند.
- جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها
- تأمین امکانات رفاهی و بهداشتی
- تأمین بیمه های بهداشتی برای مردم کم درآمد
- توسعه سوادآموزی و آموزش در کل کشور
- تهیه­ مسکن ارزان
- ایجاد اشتغال و کم کردن بیکاری(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۳).
علل و پیامدهای اختلال در مسایل اجتماعی و اقتصادی، نقش بسیار مؤثری در ایجاد فقر، بیکاری، طلاق، شهرنشینی و … ایفا نموده و این عوامل نیز متقابلاً موجب بروز جرایم متعددی شده است. بنابراین با تضعیف عوامل بسترساز بزهکاری در اجتماع می توان از آلودگی افراد جلوگیری و ارتکاب جرم و بزهکاری را کاهش داد.
پیشگیری اختصاصی یا خاص
این پیشگیری مبتنی بر انجام اقداماتی است که قبل یا بعد از ارتکاب بزهکاری و جرم صورت گرفته و هدف آن مبارزه با انگیزه ها و علل بزهکاری، بازپروری مجرم و از بین بردن عوامل و انگیزه های آن است. این نوع پیشگیری می تواند شامل مبارزه با اعتیاد و الکلیسم، جمع آوری کودکان بی سرپرست و اسکان آن­ها در مؤسسات تربیتی و کارآموزی، خارج کردن فرزندان از خانواده هایی که والدین آن ها به دلیل فساد اخلاقی یا عدم توانایی قادر به تربیت صحیح فرزندان خود نیستند و نگهداری آن ها در مراکز فوق الذکر، مراقبت از افرادی که در حالت قبل از ارتکاب جرم قرار دارند و اصطلاحاً در حالت خطرناک به سر می برند و نگهداری آن ها در مراکزی که امکانات بازسازی و سازگار نمودن افراد را با سازوکارهای زمینه های آموزشی، تربیتی و حرفه ای، روانشناسی، روان پزشکی و مددکاری دارد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۴-۵۵).
پیشگیری وضعی
این نوع پیشگیری که به صورت علمی در دهه­ ۱۹۸۰ در کشور انگلستان مطرح شد، با توجه به شرایط بزهکار، نوع جرایم، اهداف و موضوعات جرم و خصوصیات بزه دیده، اقداماتی را به اجرا می گذارد که فرایند آنها از بین رفتن و یا تضعیف موقعیت ها و فرصت های ارتکاب جرم خواهد شد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۵).
اندیشه های جفری^[۴۹۲] و جاکوبز^[۴۹۳] در شکل گیری و توسعه نظریه­ پیشگیری وضعی^[۴۹۴] از جرم حائز اهمیت است. در گفتمان این نظریه، تأکید زیادی بر ارتقای کیفیت نظارت طبیعی در کنار نظارت رسمی و سازمانی و ترکیب آنها می شود(صفاری و کونانی، ۱۳۹۲: ۱۴۵). جاکوبز در کتابش تحت عنوان مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکا بیان داشت شهرهای جدید به گونه های طراحی نشده اند که مردم قادر به دیدن خیابان های عمومی و مکان های اطراف منزل خود باشند و همین امر باعث شده که امکان کنترل اجتماعی و غیررسمی برای پیشگیری از جرم از مردم سلب شود. وی معتقد بود که جرم و محیط، نظام پذیر، قابل مشاهده و کنترل می باشند و لذا مراقبت های معمولی ساکنین شهر مانع مهم بروز جرایم تلقی می شود(رحمت، ۱۳۸۸: ۱۰۸). منظور از نظارت رسمی و سازمانی نیز بهره گیری از امکانات و نیروهایی چون نگهبان، نیروی پلیس و تجهیزات فنی و الکترونیکی و … در حفاظت و مراقبت از نهادها، سازه­ها و تأسیسات نظام اجتماعی است(صفاری و کونانی، ۱۳۹۲: ۱۴۵).
در پیشگیری وضعی راهبردهایی مانند تعیین قلمروی مالکیت، مراقبت های معمولی، فعالیت حمایتی و کنترل ورودی ها باعث کاهش جرم می شود(رحمت، ۱۳۸۸: ۱۰۹-۱۱۰). از بین بردن اماکن و محلاتی که محل گردهم آیی و تجمع ولگردان، فاحشه ها، توزیع کنندگان مواد مخدر، اشرار و سابقه داران است، استقرار نیروهای پیشگیری و انتظامی در اطراف پارک­ها، مدارس، میادین، ایجاد گشت های محله، تعبیه­ی دوربین های مدار بسته نیز از دیگر سازوکارهای پیشگیری وضعی می تواند باشد(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۵-۵۶).
پیشگیری اجتماعی
اعتقاد عمومی بر این است که تشدید سیاست و گسترش برنامه های پیش بینی اجتماعی به ذاته مناسب ترین راه حل برای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان و جوانان است. پیشگیری اجتماعی به راهبردها و تدابیری گفته می­ شود که هدف آن­ها به طور کلی تغییر در وضعیت رفاه و بهبود کیفیت زندگی باشد. بدین منظور، اقدامات اجتماعی با تمرکز بر عوامل خطر و عوامل حمایتی و نیز ساختارهایی که مستعد رشد و توسعه آن می باشد، در اولویت قرار می­گیرد(جندلی، ۱۳۹۳: ۶۳). در اغلب کشورهای پیشرفته، اقدامات اجتماعی به طور کلی به صورت مجموعه ای از مقررات تعرضی و دفاعی به منظور نجات و حفظ ثبات زندگی خانوادگی و تأمین اعتلاء و پرورش و رشد هماهنگ و همه جانبه­ی استعدادهای کودکان است(کی نیا، ۱۳۸۴: ۲۸۸).
این رویکرد، بزهکاری و رفتارهای پرخطر را نتیجه نقص فرایند جامعه پذیری متأثر از آسیب پذیری اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، احساسی یا عاطفی و اقتصادی می داند و بر همین اساس، مداخله های آن ناظر به ظرفیت های فردی هر شخص، محیط های پیرامون وی، شرایط زندگی و عناصر ساختاری که وی را دربر گرفته­اند، می باشد(جندلی، ۱۳۹۳: ۶۳).
اعمال هر یک از این روش ها(انواع پیشگیری ها) به تنهایی نمی تواند موجب پیشگیری قطعی بزهکاری(رفتارهای پرخطر) شود. اگرچه ممکن است به صورت مقطعی یا موضعی مؤثر باشد. بنابراین مهم ترین سازوکار در مقوله­ی پیشگیری از وقوع رفتارهای بزهکارانه و پرخطر، استفاده­ی تلفیقی از انواع روش های پیشگیرانه خواهد بود. مثلاً در برخورد با حالت خطرناک می توان از پیشگیری اختصاصی، کاهش آسیب پذیری آماج جرم با پیشگیری وضعی، اثر عبرت انگیزی در افراد مستعد با اعمال کیفر مناسب، تضعیف و کاهش امیال مجرمانه با پیشگیری عمومی و از بین بردن و امحاء عوامل جرم زا بهره جست(نجفی توانا، ۱۳۸۴: ۵۶).
با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشگیری اجتماعی بهتر می تواند در کاهش رفتارهای پرخطر مؤثر باشد، زیرا عوامل جامعه پذیری مانند خانواده، نظام آموزشی و مذهب می توانند از طریق درونی کردن هنجارها و ارزش ها و آموزش مهارت های اجتماعی، نقش بازدارندگی مؤثرتری در رابطه با رفتارهای پرخطر ایفا نمایند. البته باید به این نکته اشاره کرد دیگر رویکردهای پیشگیری نیز باید مورد توجه قرار گرفته و بکارگیری آنها می تواند میزان رفتارهای پرخطر و بزهکارانه را کاهش دهد.
راهبردهای پیشگیری
پس از گذشت ۵۰ سال از طرح اولین برنامه های پیشگری، برنامه ها و راهبردهای متنوعی برای پیشگیری از وقوع رفتارهای بزهکارانه و پرخطر شکل کرفته اند. این برنامه ها در ۵ گروه کلی به شرح زیر قرار می گیرند:
در گروه اول، رویکرد انتشار اطلاعات^[۴۹۵] است. در این روش، اطلاعات مناسبی در مورد رفتارهای پرخطر برای نمونه مواد مخدر، آثار و پیامدهای زیانبار و مخرب مصرف آنها ارائه می­ شود. همچنین بازخورد منفی و باورهای ضدمصرف مواد با بهره گرفتن از ابزارهایی مانند نمایش فیلم، ارائه­ بحث گروهی، برگزاری سخنرانی و یا با بهره گیری از سایر رسانه ها مانند اینترنت و ارسال پیامک ایجاد می شود.
رویکرد دوم که یک رویکرد پرورش عاطفی^[۴۹۶] است، بر نیازهای روانشناختی افراد تأکید دارد.
در رویکرد سوم به افراد روش های جایگزین^[۴۹۷] رفتار پرخطر ارائه می شود. به طور مثال، روش های جایگزین مصرف مواد ارائه می شود تا احساس بی حوصلگی و خمودی نکنند.
رویکرد چهارم تحت عنوان نفوذ اجتماعی^[۴۹۸] بر سه مؤلفه­ی ایمن سازی روانی^[۴۹۹]، اصلاح انتظارات هنجاری^[۵۰۰] و آموزش مهارت های مقابله ای^[۵۰۱] تأکید دارد. این رویکرد به طور عمده بر نظریه­ شناختی – اجتماعی بندورا متمرکز است.
رویکرد پنجم به نام رویکرد یکپارچه نفوذ اجتماعی – افزایش صلاحیت، بر طیف وسیعی از عوامل به وجود آورنده­ی رفتارهای پرخطر مانند خشونت، مصرف الکل و سوء مصرف مواد مبتنی است. بارزترین ویژگی این رویکرد نسبت به رویکرد نفوذ اجتماعی، آموزش مهارت های خود-کنترلی و اجتماعی است. ریشه­ نظری این رویکرد، نظریه های شناختی- اجتماعی بندورا و نظریه­ رفتار مشکل آفرین^[۵۰۲] جسور می باشد. در این رویکرد، بر افزایش توان تصمیم ­گیری، تغییر رفتار شخصی، کاهش اضطراب، افزایش مهارت های جرأت ورزی اجتماعی^[۵۰۳]، ارتباط و کاربرد مهارت های عمومی برای مقابله با فشارهای اجتماعی تأکید می شود. این رویکرد متضمن بحث گروهی یا کلاسی، آموزش مهارت های شناختی – رفتاری توأم با آموزش مهارت های اجتماعی است(جلالی و همکاران، ۱۳۹۰: ۲۵۷؛ بوتوین و همکاران^[۵۰۴]، ۲۰۰۱).
پژوهش های مختلف نشان می دهند که روش های پیشگیری مبتنی بر نشر اطلاعات صرفاً در تغییر بازخورد و تعداد محدودی از متغیرهای همبسته با رفتارهای پرخطر مانند سوء مصرف مواد مخدر مؤثر هستند. همچنین روش های مبتنی بر فن آوری های نوین مانند اینترنت در مقایسه با روش های سنتی، از تأثیر بیشتری برخوردار هستند. به طور کلی، روش هایی که به صورت جامع بر ویژگی های روانی، شخصیتی، اجتماعی و خانوادگی افراد متمرکز می شوند، نه تنها در مقایسه با روش های نشر اطلاعات در تغییر بازخورد تأثیر بیشتری دارند، بلکه تعداد بیشتری از متغیرهای همبسته با رفتارهای پرخطر را بهبود می بخشند(بوتوین و همکاران، ۲۰۰۱؛ روهرباخ و همکاران^[۵۰۵]، ۲۰۱۰).
راهبردهای مداخله­ای
یک راهبرد مداخله ای^[۵۰۶] مناسب باید مبتنی بر درک رابطه­ بین عوامل خطر، مداخله و کاهش رفتار پرخطر باشد. در غیر این صورت، نمی توان مشخص نمود که چه دلایلی باعث موفقیت یا شکست یک مداخله­ی خاص شده است. با این وجود، چندین راهبرد مداخله ای مؤثر در رابطه با رفتارهای جوانان وجود دارد. برنامه های پیشگیری و درمانی زمانی می توانند مؤثر باشند که هم نوجوانان و جوانان را در کل جمعیت و هم نوجوانان و جوانان پرخطر دارای عوامل متعدد خطرآفرین را دربر بگیرند(دی ماتئو و مارک زیک، ۲۰۰۵: ۳۲).