فقدان کار آیی: که شامل احساس عدم سودمندی ،کار آیی کم و احساس بی کفایتی می باشد .
نگرش شغلی : افکار مثبت ومنفی ، علاقه و یا تنفر، اعتقاد به خدمت ، فداکاری و راهنمایی، احساس مراقبت ، مهربانی ، قبول تفاوت ها و تقسیم وظایف ، احساسات و رفتار کارکنان،معلمان در برابرشغل خودرا نگرش شغلی میگویند(صمدی ،۱۳۸۵).
نگرش حرفه ای را میتوان رضایت قلبی و التزام عملی نسبت به وظایف تعیین شده برای انسان تعریف کرد. با این شرط که بدون هرگونه سیستم نظارتی ، شخص وظایف خود را به بهترین نحو ممکن به انجام رساند(نجفی،۷۱:۱۳۸۷)
نگرش ارزشی است که ناظر بر کلیه ارزش ها و هنجارها می باشد بنابر این نگرش یک امر ذهنی و درونی است که طی جامعه پذیری در فرد درونی می شود . و موجب تحقق هنجار ها و ارزشها از روی میل باطنی می گردد.
۱-۶-۲٫تعاریف عملیاتی
ارگونومی: بر اساس امتیازی که معلمان یا اعضاء هیئت علمی در پرسشنامه ارگونومی به محل کاروشغل خود اختصاص می دهند اندازه گیری می شود. این پرسشنامه در سال ۱۹۸۷ توسط ال.راکین روک [۱۹] و همکارانش در انستیتوی بهداشت حرفه ای در کشورهای نوردیک(کشورهای اسکاندیناوی)طراحی و به اجرا گذاشته شده و امروز به پرسشنامه نوردیک معروف گردیده است .
فرسودگی شغلی : بر اساس امتیازی که معلمان در پرسشنامه فرسودگی شغلی به محل کاروشغل خود اختصاص می دهند اندازه گیری می شود. روایی و پایابی این پرسشنامه توسط مزلج وجکسون[۲۰] وهمکارانش درسال۱۹۸۶ به اثبات رسسیده و همچنین در ایران اولین بار توسط فیلیان به اثبات رسیده است.
نگرش حرفهای :بر اساس امتیازی که معلمان در پرسشنامه نگرش شغلی به محل کار خود اختصاص می دهند اندازه گیری می شود.پایایی و روایی این پرسشنامه درسال۲۰۱۳درمدرسه راهنمایی دولتی ناحیه مالاکاند خیبر پاختونخوا پاکستان توسط احمد اقبال (بخش آموزش دانشگاه مالاکاند پاکستان) و سعید همدان (مدرسه تحقیقات آموزش از دانشگاه تکنولوژی مالزیا) و زب آلام (بخش تحقیقات مدیریت دانشگاه مالاکاند) و صیحت اله (بخش علوم کامپیوتر مالاکاند) و خلیل الرحمان (دانشجوی دکترای آموزش از دانشگاه لاهور پاکستان) به اثبات رسیده است. اما در ادامه توسط محقق ۱۸ سؤال انتخاب و تغییراتی در آن انجام داده است وروایی وپاییایی آن دریک نمونه ۳۰نفری به اثبات رسیده است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
مقدمه:
در این فصل ابتدا مبانی نظری در مورد ارگونومی،فرسودگی شغلی و نگرش حرفه ای بیان می کنیم سعی بر این است که در این قسمت تاریخچه و مبانی نظری را مورد بحث قرار دهیم و در قسمت دوم فصل به بیان پیشینه پژوهش بپردازیم.
الف:چارچوب نظری تحقیق
۲-۱٫فرسودگی شغلی[۲۱]
کار صرف نظر از تامین مالی ، می تواند برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی ، تماس اجتماعی ، احساسات خود ارزشمندی ، اعتماد و توانمندی را ارضا کند . با وجود این ، کار می تواند منبع فشار عمده ای نیز باشد . پاول[۲۲]( ۱۹۹۸) ، به نقل از( مقدم و طباطبایی ۱۳۸۵ )ممکن است یک شغل رضایت بخش به مرور زمان به منبع نارضایتی تبدیل شود و شخص را در جهت فرسودگی و تحلیل شغلی سوق می دهد . راس و آلتمایر[۲۳]( ۱۹۹۸) ، به نقل از(مقدم و طباطبایی ،۱۳۸۵ )فرسودگی شغلی واژه ای برای توصیف دگرگونی های نگرش ، روحیه ، رفتار ، در جهت منفی و رویارویی با فشارهای روانی مربوط به کار است . این فرسودگی بیشتر در مشاغلی پدید می آید که افراد میزان زیادی از ساعات کاری را در ارتباط نزدیک با سایر مردم می گذرانند . بهنیا (۱۳۷۹)، به نقل از( مقدم و طباطبایی ، ۱۳۸۵ )ماسلاچ و اسچاوفلی و لیتر ۲۰۰۱[۲۴] فرسودگی را به عنوان یک سندرم روان شناسی[۲۵] با سه بعد مشخص می کند .
خستگی عاطفی که شامل استرس ، تهی شدن از عاطفه شخصی و توان بدنی
می باشد .
دگرگونی شخصیت: که شامل افسردگی ، کناره گیری بیش از اندازه و بی تفاوتی نسبت به کار می باشد .
فقدان کار آیی: که شامل احساس عدم سودمندی کار آیی کم ، احساس بی کفایتی می باشد . حجم کار زیاد ، ناکافی بودن کنترل و استقلال عمل روی فعالیتها ، فقدان پاداش فراخور کار فرد که این پاداش می تواند گاه جنبه مادی وگاه جنبه اجتماعی داشته باشد. نداشتن روابط اجتماعی و ارتباط مثبت و همدلی با همکاران ، تبعیض در محیط کار، فقدان انصاف و احساس بدگمانی در محل کار ، جو بسته و ناسالم و تعارض ارزشها از عوامل موثر در فرسودگی شغلی است . (ماسلاچ ۲۰۰۱ )
اسپکتور[۲۶]( ۲۰۰۱) عنوان کرد معلمانی که از فرسودگی شغلی رنج می برند از لحاظ هیجانی خسته اند ، انگیزه آنها در کار کم است و ا نرژی و شور و هیجان ا ندکی برای انجام دادن کار دارند . فرسودگی شغلی نه فقط در زندگی حرفه ای معلمان تاثیر دارد ، بلکه زندگی شخصی و اجتماعی او را نیز تحت تاثیر قرار می دهد .
معلمان فرسوده نسبت به دیگران رفتار منفی پیدا می کنند ، اعتماد به نفس خود را از دست می دهند و به سبب احساس بی کفایتی و کاهش توانایی در انجام دادن کارها ، تصمیم به ترک کار خود می گیرند .
هاردن[۲۷] (۱۹۹۹)، به نقل از( ماسلاچ و اسچاوفلی و لیتر ۲۰۰۱ ) دریافت که معلم ها باید آموزش خود را بر اساس برنامه درسی استاندارد شده که کنترل آنها را در تدریس محدود می کند سازماندهی کنند . و این مساله که معلم ها رای و نظری در مورد اینکه چگونه کارشان را انجام دهند ندارند منجر به فرسودگی می شود . استونر[۲۸] و وا نکل[۲۹] ( ۱۹۸۶) ، به نقل از( ماسلاچ و اسچاوفلی و لیتر ۲۰۰۱ ) دریافتند معلم هایی که میزان بالایی از آزادی در تصمیم گیری دارند مشکلات را به عنوان چالش هایی در نظر می گیرند و سعی می کنند آنها را با روش های مناسب رفع کنند . بنابراین تدریس در یک محیط، با بار کاری زیاد و آزادی تصمیم گیری ا ندک، منجر به فرسودگی می شود . فرسودگی شغلی سبب به وجود آمدن احساس ناامیدی ، ناتوانی ، بد گمانی ، رنجش و شکست می شود . این عکس العمل های عصبی منجر به افسردگی می شوند . معلمانی که بر اثر شغل و حرفه خود فرسوده شده اند، به طور مستقیم روی دانش آموزان تاثیر منفی می گذارند ، و اگر علایم و عوارض آن به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.
۲-۲٫ رویکرد های مختلف نسبت به فرسودگی شغلی
۲-۲-۱٫ رویکرد بالینی[۳۰] :
ایجاد یک مدل تئوریکی باید در تئوریهای دیگر زمینه داشته باشد.مفهوم فرسودگی شغلی پیش از آنکه به صورت تئوریکی بدست آید به شکل تجربی فراهم آمده است. فروید نبرگر[۳۱] (۱۹۷۹) کسی بود که اولین بار به این واژه به معنای امروزی آن اعتبار بخشیده ، وی فرسودگی را یک حالت خستگی و تحلیل رفتگی می داند که از کار سخت و بدون انگیزه و علاقه ناشی می شود. وی معتقد بود که سندرم فرسودگی خودش را به صورت علائم مختلف نشان میدهد که این علائم و شدت آنها از یک شخص به شخص دیگر تفاوت دارد و آن معمولا یک سال بعد از موقعیکه شخص در یک اداره یا موسسه کار می کند شروع می شود. اما اینکه چه گروهی از کارکنان بیشتر احتمال فرسودگی شغلی دارند گروه های زیر را ذکر کرده است:
الف- کارکنان و کارمندان فداکار به سازمان و کار:
این گروه از کارکنان که بیشتر مستعد فرسودگی می باشند، در جستجوی کمک به دیگران هستند همانند کسانیکه در مراکز مشاوره و مراکز پیشگیری از بحرانها و مراکز دیگری که به مردم خدمت می کنند. برای این کارکنان مهم نیست که شخص در جسنجوی کمک فقیر یا غنی، سیاه یا سفید، پیر یا جوان، شهری یا روستایی است، آنها نیاز به کمک دارند وی نیز کمک می کند. در این نوع مشاغل کارکنان با فشارهای مضاعف گریبانگیر هستند.
اول از همه آنها احساس می کنند که از درون خودشان یک فشاری را برای عملکرد بهتر دارند و از طرف دیگر تحت فشار روانی همان کسانیکه به آنها خدمت می کنند، می باشند. (از درون، از مراجعان و از سازمان)
ب- افرادی هستند که اداره را به عنوان جایگزین بر زندگی اجتماعی به کار می برند:
این افراد بیش از حد متکی به کار هستند و افرادی می باشند که زندگی خارج از اداره برای آنها رضایت بخش نیست.این افراد از خارج از محیط کار رضایتمندی ندارند و با این وجود ممکن است چندین ساعت در اداره از وقت خود را صرف کنند و احساس رضایتمندی نمایند. نگرش بیش از حد به عنوان یک خطر واقعی تلقی می شود و نشانگر یک خطر است که کارمند زندگی خارج از اداره را رها کرده است.
ج- افرادی که دارای شخصیت سلطه طلب هستند: اینها افرادی می باشند که نیاز زیادی دارند که دیگران را کنترل کنند. آنها معتقدند که هیچ شخصی نمی تواند شغلی که او انجام می دهد را به همان خوبی انجام دهد. چنین شخصی نه تنها این فکر را دارد بلکه سعی می کند مانع دیگران شود که آموزش های لازم را یاد بگیرند.سلطه جویی این افراد اثرات منفی روی سازمان دارد و منجر به نگرشهای منفی، بدبینی و تنفر از افراد موسسه یا اداره می شود، به لحاظ اینکه این افراد در همه چیز اعمال کنترل می کنند، بودجه و نحوه انجام کار، هرینه ها و خلاصه دخالت در تمام امور سازمان، به تدریج این افراد دچار فرسودگی و تحلیل رفتگی می شوند.
د- فرسودگی شغلی مدیران : مدیرانی که بیش از حد کار می کنند وقتی که این افراد تازه کار در موسسه یا اداره را شروع می کنند کارشان را سریع انجام می دهند، آنها در ابتدا از چنان نیرویی برخوردار هستند که می توانند سازمان را فعال نگه دارند و همه چیز را زیر نظر بگیرند. اگر به موقع سیستم ایمنی پیش بینی نشود بتدرییج مدیران احساس می کنند که مشکلات چاره ناپذیر است.مانند کارکنان سلطه طلب مدیر نیز احساس تنهایی می کند و خودش را از دیگران جدا می کند، همراه با این جدا کردن و منزوی کردن خود مانع پیشرفت و تخصص افراد دیگر می شود. برای مثال این افراد همه کارها را خود انجام می دهند خود طرحی تهیه می کنند گزارش می دهند و مصاحبه می کنند، کار بیش از حد مدیر منجر به خستگی جسمانی و روانی می گردد.
۲-۲-۲ رو یکرد روانشناختی- اجتماعی[۳۲]
ماسلاچ (۱۹۸۶) و همکارانش یک رویکرد مبتنی بر تحقیق برای فرسودگی اتخاذ کردند و تلاش کردند که شرایطی که منجر به فرسودگی شغلی می شود را روشن کنند. تحقیقات ماسلاچ و همکارانش به این نتیجه رسید که فرسودگی شغلی یک ساختار چند بعدی است و از سه مولفه مربوط به هم تشکیل یافته است که عبارتند از :
- تحلیل یا خستگی عاطفی که منجر به از دست دادن انرژیهای عاطفی شخص مربوط است حالات قبلی که دارای سطح انگیزشی بالا بوده است در اثر فرسودگی از بین می رود و انجام کار برای وی خسته کننده است.
مسخ شخصیت: تمایل برای این است که فرد یا مراجع را به صورت یک فرد انسانی در نظر نمی گیرد و آن را از فردیت خارج میکند و به صورت یک شیء غیر انسانی درک می کند مسخ شخصیت در حرفه های خدمات انسانی به صورت تعامل با مردم به عنوان یک شیء و اغلب در برچسب هایی که استفاده می شود آشکار می گردد.
فقدان کارایی: احساس موفقیت فردی پایین است . یعنی فرد احساس می کند عملکرد وی همراه با موفقیت نیست و یا به عبارت دقیق تر موفقیت ادراکی مطرح است نه عملکرد و موفقیت واقعی. با این وجود برخی از محققان مانند چرنیس (۱۹۸۰) هم موفقیت ادراکی و هم واقعی را مد نظر قرار دادند. برای مثال او می گوید : فرسودگی، انگیزش و موثر بودن را کاهش میدهد و شامل یک حس شکست است.
۲-۲-۳ رو یکرد تبادلی چرنیس[۳۳]
در مدل چرنیس حرکت به طرف فرسودگی شغلی شامل مراحل چندی است:
- مرحله اول: فشار روانی : منابع تنیدگی (فشار روانی) که علل به وجود آورنده فرسودگی شغلی به شمار می روند مستعد هستند و می توان تنیدگی زاهای فردی (انتظارات و انگیزش)، تنیدگی زاهای بین فردی(تماس با مراجعان، روابط با همکاران، مدیران، و سرپرستان) و تنیدگی زاهای سازمانی (تراکم کاری، مقررات اداری و بوروکراتیک و فشار کاری) را نام برد.
- مرحله دوم : آشفتگی روانی:این مرحله با مولفه های روان شناختی (عزت نفس پایین، و خستگی عاطفی)، مولفه های جسمانی (سردرد و خستگی) و مولفه های رفتاری (استفاده از الکل و اختلالات خانوادگی )،همراه است.این مرحله همان مولفه تحلیل عاطفی ماسلاچ است.
- مرحله سوم: مقابله دفاعی :این مرحله با اثرات فرایند فرسودگی روانی و کیفیت کمک ارائه شده به مراجعان از طریق کمک کننده مربوط است.مقابله دفاعی از طریق یک سری تغییرات در نگرش و رفتار همچون سرزنش کردن مراجعان به خاطر خطاهای خود، فقدان علاقه و همدردی نسبت به مراجعان و متاثر نشدن از ناراحتی دیگران مشخص می شود. شخص ارائه کننده کمک از طریق مقابله دفاعی تلاش می کند که از دست دادن انرژی هیجانی جلوگیری کند و در نتیجه با افراد نه به عنوان یک شخصیت انسانی بلکه به صورت یک شیء یا عدد و شماره، برخورد می کند. این مرحله با مولفه مسخ شخصیت ماسلاچ متناظر است.
مقابله دفاعی آشفتگی روانی فشارروانی یا تنیدگی
Defensive Coping Strain Stress
نمودار (۲-۱):مدل رویکرد تبادلی چرنیس ، به نقل از( گرگری ۱۳۷۴ )
- نقاطی که روی مرز قرار میگیرند نقاط کارا و بقیه ناکارا هستند و میزان ناکارایی آنها نسبت به مرز محاسبه می شود.
اگر تعدادی واحد همگن داشته باشیم می توان کارایی را برای این واحدها بصورت نسبت خروجی ها به ورودی ها تعریف نمود:
(۳-۱)
در صورتی که ورودی ها و خروجی ها ی واحدهای تصمیم گیرنده به صورت بردارهای (X1,………..,Xm) و (Y1,…………,Ym) باشند مطابق شکل زیر هستند.
این نسبت را در بسیاری از سازمانها نظیر مدارس ، دانشگاهها ، بیمارستانها، شعب بانکها، مغازه ها و … می توان بعنوان معیار موفقیت واحدهای تصمیم گیری و نیز ملاکی برای استفاده مطلوب از منابع تعریف نمود. البته با توجه به اینکه ورودی ها و خروجی ها دارای اهمیت یکسانی نمی باشد لذا لازم است وزن های متفاوتی به این نهاده ها و ستاده ها داده تا اینکه میزان اهمیت آنها و اولویت هر یک نسبت به دیگری را مشخص نماییم . فارل در سال ۱۹۶۲ پیشنهاد اضافه نمودن ضرایب وزنی را به ورودی و خروجی ها برای محاسبه کارایی ارائه نمود:
(۳-۲)
مجموع ستاده های موزون
مجموع نهاده های موزون
برای اندازه گیری کارائی یک واحد تصمیم گیری می توان رابطه فوق را به صورت زیر نوشت:
(۳-۳)
Efficiency of unitj =
که در آن :
U1: وزن داده شده به خروجی شماره ۱
Y1j: مقدار خروجی شماره ۱ از واحد j
V1: وزن داده شده به ورودی شماره ۱
X1J: مقدار ورودی شماره ۱ به واحد J می باشند.
چنانچه بتوان این نسبت را برای هر یک از واحدهای تصمیم گیری در مقایسه با سایر آن ها حل نمود، می توان به مقایسه این واحدها از نظر نقطه نظر کارایی پرداخت و واحدهای کارا را در برابر واحدهای فاقد کارایی مشخص نمود و آنگاه در صدد افزایش کارایی واحدهای ناکارا برآمد.در سال ۱۹۵۱ فارل با توسعه دیدگاه فوق سنگ بنای اولیه روش تحلیل پوششی داده ها را بنا نهاد.
۳-۸ ویژگی ها و قابلیت های کاربردی مدلهای تحلیل پوششی داده ها:
- امکان ارزیابی عملکرد کارایی واحدهای تصمیم گیرنده با چندین ورودی و چندین خروجی.
- بر خلاف برخی روش های عددی، مشخص بودن وزنها از قبل و تخصیص آنها به ورودیها و خروجی ها لازم نیست.
- نیاز به شکل تابع توزیع از قبل تعیین شده (مانند روش های رگرسیون آماری) و یا شکل صریح تابع تولید (مانند برخی روش های پارامتری) نیست.
- امکان به کارگیری ورودی ها و خروجی ها مختلف با مقیاس های اندازه گیری متفاوت.
- تحلیل پوششی داده ها فرصت های زیادی را برای همکاری میان تحلیل گر و تصمیم گیرنده ایجاد می کند. این همکاری ها می تواند در راستای انتخاب ورودی و خروجی واحدهای تحت ارزیابی و چگونگی عملکرد و الگویابی نسبت به مرز کارا باشد.
- استفاده از کلیه ی مشاهدات گردآوری شده برای اندازه گیری کارایی: بر خلاف روش رگرسیون که با میانگین سازی در مقایسه واحدها به بهترین عملکرد موجود در مجموعه واحدهای تحت بررسی دست می یابد، تحلیل پوششی داده ها هر کدام از مشاهدات را در مقایسه با مرز کارا بهینه می کند.
- فراهم آوردن یک شیوه ی اندازه گیری جامع و منحصر به فرد برای هر واحد که از ورودی ها (متغیرهای مستقل) برای ایجاد خروجی ها (متغیرهای وابسته) استفاده می کند.
- الگویابی نسبت به مرز کارا: میزان تغییرات ورودی ها وخروجی واحدهای ناکارا برای تصویر کردن آنها بر مرز کارا (منبع و مقدار ناکارایی برای هر ورودی و خروجی) را میتوان محاسبه نمود. در نتیجه علاوه بر تعیین میزان کارایی نسبی، نقاط ضعف واحد تصمیم گیرنده در شاخصهای مختلف تعیین می شود و با ارائه میزان مطلوب آنها، خط مشی واحد تصمیم گیرنده را به سوی ارتقای کارایی و بهره وری مشخص میکند.
- ارائه مجموعه مرجع: الگوهای کارا که ارزیابی واحدهای ناکارا بر اساس آنها انجام گرفتهاست به واحدهای ناکارا معرفی میشوند و این دلیلی بر منصفانه بودن مقایسه در DEA خواهد بود.
- ارائه اطلاعات مفیدی از ترکیبات مختلف ورودی و خروجی ها جهت اتخاذ تصمیمات مناسب در راستای تخصیص منابع.
- انعطاف پذیری و برخورداری از قدرت تطبیق پذیری بالا جهت بکارگیری در مسائل مختلف.
- سهولت در انجام محاسبات.
- مقید نبودن ارزیابی نتایج به ثابت بودن سایر شرایط(برخلاف آنچه در علم اقتصاد فرض می شود).
- اطلاع از میزان افزایش در کارایی به ازای هر واحد با بهره گرفتن از مقادیر متغیرهای دوگان.
- بیان تغییرات مورد نیاز برای تنظیم بهینه تمام ورودی ها و خروجی ها جهت کارا شدن یک واحد ناکارا.
- ارزیابی عملکرد تمامی واحدها با بهترین عملکرد ممکن در آن سیستم.
- عدم نیاز به هیچ فرضی در رابطه با ناکارایی و توزیع آماری اجزای آن.
- ارائه نتایج نسبتا خوب در هنگام استفاده از نمونه های کوچک.
۳-۹ محدودیت ها و مسایل خاص در مورد رویکرد DEA
- تحلیل پوششی داده ها به عنوان یک تکنیک بهینه سازی امکان پیشگیری خطا در اندازه گیری و سایر خطاها را ندارد.
- این تکنیک جهت اندازه گیری کارایی نسبی به کار گرفته شده و کارایی مطلق را نمی سنجد.
- تفاوت بین اهمیت ورودی ها و خروجی ها موجب انحراف در نتایج می گردد اما با محدود سازی وزن های ورودی و خروجی این مشکل تا حدودی قابل رفع است.
۴ . از آنجا که تحلیل پوششی داده ها تکنیکی غیرپارامتری است، انجام آزمون های آماری برای آن مشکل است.
۵ . تعداد مدل های مورد نیاز وحل آنها به تعداد واحدهای تحت بررسی است که تا حدودی حجم محاسبات را افزایش می دهد.
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد گرمی
پایان نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته مدیریت اجرایی
گرایش بازاریابی
عنوان
بررسی تاثیر انعطاف پذیری قیمت بر رفتار خرید مشتریان آنلاین
استاد راهنما
دکتر محمد باشکوه
استاد مشاور
دکتر حبیب ابراهیم پور
نگارنده
شیدا برجیان
دی ۱۳۹۲
فرم شماره ۱۰
واحدگرمی
باسمه تعالی
با تأییدات خداوند متعال جلسه دفاع از پایاننامه کارشناسیارشد خانم شیدا برجیان در رشته: مدیریت اجرائی گرایش بازار یابی و صادرات تحت عنوان: «بررسی تاثیر انعطاف پذیری قیمت بر رفتار خرید مشتریان آنلاین»
با حضور استاد راهنما، استاد(استادان) مشاور و هیأت داوران در دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرمی درتاریخ ۱۳/۱۰/۱۳۹۲ تشکیل گردید. در این جلسه، پایان نامه با موفقیت مورد دفاع قرار گرفت.
بدینوسله تایید میشود پایان نامه مذکور از لحاظ محتوای علمی و فرمت و نگارش کامل وبدون نقص میباشد.
استاد راهنما: دکتر محمد باشکوه
استاد (استادان مشاور):
۱- دکتر حبیب ابراهیم پور
۲-
هیأت داوران:
۱- دکتر عظیم اصلانی
۲-
نماینده تحصیلات تکمیلی واحد: تاریخ و امضاء
معاون پژوهشی دانشگاه : تاریخ و امضاء
دانشگاه آزاد اسلامی
سازمان مرکزی
تعهد نامه اصالت رساله یا پایان نامه
اینجانب شیدا برجیان دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته مدیریت اجرائی گرایش بازاریابی و صادرات در تاریخ از پایان نامه خود تحت عنوان : «بررسی تاثیر انعطاف پذیری قیمت بر رفتار خرید مشتریان آنلاین»
با کسب نمره ۱۹ با درجه عالی دفاع نموده ام بدینوسیله متعهد میشوم:
-
- این پایان نامه حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران (اعم از پایان نامه ، کتاب ، مقاله و …) استفاده نموده ام ، مطابق ضوابط و رویه موجود ، نام منابع مورد استفاده و سایر مشخصات آن درفهرست مربوطه ذکرو درج کرده ام
-
- این پایان نامه قبلا برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی ( همسطح ، پایین تر یا بالاتر) در سایر دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ارائه نشده است.
-
- چنانچه بعد از فراغت از تحصیل قصد استفاده و هر گونه بهره برداری اعم از چاپ کتاب ، ثبت اختراع و … از این پایان نامه داشته باشم از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای لازم را اخذنمایم.
-
- چنانچه در هر مقطع زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود ، عواقب ناشی از آن را می پذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک تحصیلی ام هیچگونه ادعایی نخواهم داشت.
نام و نام خانوادگی: شیدا برجیان
تاریخ و امضا واثر انگشت…………………..
سپاسگزاری
خداوند منان را سپاسگذارم که به من توفیق، عنایت فرمود تا بتوانیم این تحقیق را با موفقیت به پایان برسانم و از اساتید محترم جناب آقای دکتر محمد باشکوه که با صبر و حوصله راهنمایم بودند و در حین تحقیق از فضائل اخلاقی و کمالات علمی ایشان بهره بردم و همچنین از ارشادات استاد گرامی جناب آقای دکتر حبیب ابراهیم پور که اینجانب را یاری نمودند کمال تشکر و قدر دانی را دارم.
تقدیم به
تلفیق
جهش
انتخاب نسل بعد
خیر
شرط توقف؟
بلی
پایان
شکل ۲- ۱- نمودار بلوکی الگوریتم ژنتیک[۱۵]
مقدار دهی پارامترها: در شروع الگوریتم ژنتیک، باید ابتدا مقادیر پارامترهای الگوریتم مقدار دهی شود. مقدار دهی پارامترها شامل تعیین تعداد اعضای جمعیت، نرخ همبری و جهش، تعداد متغیرها، طول هر متغیر، طول کروموزوم، تعیین محدوده هر متغیر و دامنه جستجو، نحو خاتمه الگوریتم و مواردی جزیی دیگر می شود.
بعضی از این پارامترها با توجه به تجربه طراح و بعضی دیگر با توجه به طبیعت مسئله تعیین می شوند. به عنوان مثال، برای محاسبه طول کروموزوم، باید طول مورد نیاز برای هر یک از متغیرها را بر حسب بیت مد نظر قرار داد. هر چه تعداد بیت های در نظر گرفته شده برای متغیری که ماهیت پیوسته دارد، بیشتر باشد، خطای چندی سازی برای آن کمتر خواهد بود.
طول هر کروموزوم از رابطه زیر بدست می آید.
که در آن، بیان گر تعداد متغیرها، بیان گر تعداد بیت مورد نیاز متغیر ام است[۱۵].
تابع شایستگی: در بدو کار، باید برای هر مسئله یک تابع شایستگی طراحی و ابداع شود. تابع شایستگی باید از خصوصیات خاصی برخوردار باشد. این تابع باید به گونه ای طراحی شود که هر جواب ارائه شده به جواب بهینه نزدیکتر باشد، عدد شایستگی بزرگ تری برگرداند که نشان دهنده شایستگی بیشتر آن کروموزم (جواب) است. فراموش نشود که تابع شایستگی با توجه به تابع هدف طراحی می شود.
جمعیت اولیه: بعد از تنظیم پارامترها و طراحی تابع شایستگی، نوبت به آن می رسد که جمعیت اولیه ساخته شود. معمولا در الگوریتم ژنتیک جمعیت اولیه به طور اتفاقی ساخته می شود. تنها در موارد خاصی که شخص طراح اطلاعات مفیدی راجع به جواب بهینه داشته باشد؛ این اطلاعات را در قالب کروموزوم هایی به جمعیت منتقل می کند.
رمزگشایی کروموزوم ها: در هر کروموزوم، اطلاعات مربوط به یک نقطه از فضای ورودی به صورت رمز وجود دارد. برای مشخص شدن نقطه ای که کروموزوم به آن اشاره می کند، باید کروموزوم رمز گشایی شود. مراحل رمز گشایی به این ترتیب است که ابتدا هر کروموزوم باید به ژن های سازنده ی آن (متغیر ها) شکسته شود. این عمل باتوجه به طول رشته ی بیتی در نظر گرفته شده برای هر متغیر اجرا می شود. بعد از تجزیه کروموزوم ها به متغیر ها، نوبت به رمز گشایی آن ها می رسد. نحوه رمز گشایی متغیرها، بسته به این که متغیر،گسسته است یا پیوسته، متفاوت است. مقادیر متغیرها ی گسسته از حالت دودویی به حالت دهدهی تبدیل می شوند. مقادیر تبدیل شده، بیان گر یک مقدار عددی یا یک حالت خاص و از پیش تعریف شده برای آن متغیر هستند.
ارزیابی کروموزوم ها: در این مرحله به ازای هر یک از بردارهای ورودی، مقدار تابع شایستگی محاسبه می شود. برای این کار، مقادیر بدست آمده برای متغیر ها در تایع شایستگی قرار می گیرد. خروجی تابع شایستگی به ازای هر یک از متغیر های ورودی به عنوان شایستگی کروموزوم مربوط به آن در نظر گرفته می شود. باید توجه داشت که هدف از بهینه سازی، بهینه کردن تابع هدف است. از آنجایی که تابع شایستگی با توجه به تابع هدف طراحی شده است، با بهینه شدن تابع شایستگی، تابع هدف نیز بهینه خواهد شد.
۲-۶ عملگرهای الگوریتم ژنتیک
در الگوریتمهای ژنتیکی, در طی مرحله تولید مثل ازعملگرهای ژنتیکی استفاده میشود. با تاثیر این عملگرها بر روی یک جمعیت, نسل بعدی آن جمعیت تولید میشود. عملگرهای انتخاب , آمیزش و جهش معمولاً بیشترین کاربرد را در الگوریتمهای ژنتیکی دارند.
عملگر انتخاب
عملگر انتخاب در الگوریتم وراثتی، برداشتی از انتخاب طبیعی در وراثت طبیعی است. هدف از اعمال این عملگر، انتخاب بعضی از افراد جمعیت برای زاد و ولد و ایجاد نسل بعد است. در الگوریتم ژنتیک عملگره بر پایه احتمالات عمل می کنند و قطعیتی در کار نیست. این موضوع به این معنی است که به هر یک از کروموزوم ها متناسب با شایستگی شان، شانسی برای انتخاب تعلق می گیرد ولی انتخاب بر مبنای احتمال صورت می پذیرد.
با بهره گرفتن از این عملگر از بین کروموزوم های موجود در یک جمعیت تعدادی برای تولید مثل انتخاب شده و به حوضچه ی ازدواج[۱۰۴] منتقل می شوند. انتخاب کروموزوم ها به صورت تصادفی است اما فرایند انتخاب به گونه ای است که کروموزوم های با شایستگی بیشتر از شانس بیشتری برای انتخاب و تولید مثل برخوردار می شوند. در طی فرایند انتخاب این امکان وجود دارد که بعضی از کروموزوم های ضعیف حتی برای یک مرتبه هم انتخاب نشوند. این عملگر از بین کروموزومهای موجود در یک جمعیت, تعدادی کروموزوم را برای تولید مثل انتخاب میکند. کروموزومهای برازندهتر شانس بیشتری دارند تا برای تولید مثل انتخاب شوند.
عملگر آمیزش (تقاطع)
در جریان عمل تلفیق به صورت اتفاقی بخشهایی از کروموزوم ها با یکدیگر تعویض می شوند. این موضوع باعث می شود که فرزندان ترکیبی از خصوصیات والدین خود را به همراه داشته باشند و دقیقاً مشابه یکی از والدین نباشند. عملگر ادغام مهمترین عملگر در الگوریتم ژنتیک است. این عملگر بر روی دو (چند) کروموزوم والد عمل ادغام را اجرا کرده و دو فرزند برای نسل جدید تولید می کند. هر چه کروموزوم های با خصوصیات بهتر انتخاب شوند، شانس رسیدن به جواب بهینه در تکرارهای کمتری از الگوریتم امکان پذیر می شود. هدف تولید فرزند جدید می باشد به این امید که خصوصیات خوب دو موجود در فرزندشان جمع شده و یک موجود بهتری را تولید کند.
عملگر جهش
در الگوریتم ژنتیک، اغلب عملگر جهش بعد از عملگر ادغام به کروموزوم ها اعمال می شود. این عملگر یک ژن از یک کروموزوم را به طور تصادفی انتخاب نموده و سپس محتوای آن ژن را تغییر میدهد. اگر ژن از جنس اعداد دودویی باشد، آن را به وارونش تبدیل میکند و چنانچه متعلق به یک مجموعه باشد، مقدار یا عنصر دیگری از آن مجموعه را به جای آن ژن قرار میدهد. عملگر جهش برای تنوع بخشیدن به جمعیت و ایجاد نقاط جدید جستجو اعمال می شود. میزان احتمال این عملگر از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر احتمال رخدادجهش بیش از حد لازم باشد، الگوریتم توانایی همگرایی به جواب بهینه را از دست می دهد. از سوی دیگر، چنانچه مقدار جهش کم باشد، احتمال گیر افتادن الگوریتم در بهینه های محلی وهمگرایی زودرس به خاطر عدم تنوع ژنی افزایش پیدا می کند. تنطیم نرخ جهش در الگوریتم ژنتیک نقش مهمی دارد[۱۵].
انتخاب نسل بعد
بعد از اعمال عملگرهای وراثتی تلفیق و جهش، N کروموزوم فرزند تولید می شود. حال نوبت به آن رسیده است که نسل بعد مشخص شود. در ساده ترین و متداول ترین روش، کروموزوم های فرزند نسل بعد جمعیت را می سازند و کروموزوم های والد (نسل فعلی) از بین خواهند رفت.
بررسی شرط توقف
بعد از آن که نسل بعد تولید شد، یک مرحله از اجرای الگوریتم به پایان رسیده است. برای توقف می توان از دو نوع معیار استفاده کرد. معیارهایی که در آن، توقف الگوریتم بر مبنای گذشت زمان و تعداد مراحل تکرار الگوریتم صورت می گیرد و معیارهایی که توقف با توجه به پاسخ الگوریتم انجام می شود.
چنان چه زمان پایان پذیرفتن اجرای الگوریتم فرا نرسیده باشد؛ الگوریتم به مرحله رمز گشایی کروموزوم ها منتقل خواهد شد. به همین ترتیب، الگوریتم بارها و بارها تکرار می شود تا زمانی که شرط توقف الگوریتم ارضا شده و اجرای الگوریتم پایان پذیرد. در پایان، بهترین جواب تولید شده توسط الگوریتم، در خروجی ظاهر خواهد شد[۱۵].
۲-۷ مزایای الکوریتم ژنتیک
قدرت الگوریتم ژنتیک در توانایی وفق دادن خودش به صورت ذاتی می باشد. در سیستم های طبیعی، گونه های سازگار با محیط از میان تعامل پی در پی و نسل های در ارتباط با محیط هستند. بعد از چندین نسل متوالی، فقط گونه هایی که می توانند به خوبی با محیط وفق پیدا کنند باقی می مانند و بقیه ناپدید می شوند. در اصطلاح ریاضی، افراد همانند متغیر های مسئله هستند و محیط چگونگی مسئله است.
برخی از مزایای GA عبارتند از:
GA به سرعت می تواند یک مجموعه ی بزرگ از راه حل ها را پویش نماید. همچنین راه حل های بد تأثیر منفی ای بر روی راه حل نهایی نداشته و به آسانی حذف می شوند.
طبیعت GA به گونه ای است که نیازی به دانستن هیچ قاعده ای در ارتباط با مسئله مورد حل ندارد و تنها با قواعد داخلی خودش عمل می کند. این نکته در مورد مسائل پیچیده بسیار مفید واقع می شود.
GA به صورت کارا و موثری فضای مدل را جستجو می کند. بنابراین شانس بیشتری نسبت به روش های بهینه سازی محلی برای یافتن نقطه بهینه سراسری خواهد داشت.
در این روش هیچ نیازی به خطی سازی مسئله وجود ندارد.
این روش نیازی به محاسبه مشتقات جزئی ندارد.
در این روش نمونه های بیشتری از مدل های محتمل تر نسبت به مدل های غیر محتمل ساخته می شود.
۲-۸ معایب الگوریتم ژنتیک
یک جواب خوب پیدا می کنند ولی ممکن است جواب بهینه را پیدا نکنند
به حافظه و محاسبات زیادی نیاز دارند
در مورد اینکه جواب پیدا شده چقدر خوب است و آیا جواب بهتری وجود دارد، نمی توانیم هیچگونه ادعائی داشته باشیم
پشتوانه ریاضی ضعیفی دارند
در دو بار اجرای مختلف، جواب های متفاوتی دریافت می کنیم
تعدد پارامترهای الگوریتم: هر چند الگوریتمهای ژنتیکی در دسته الگوریتمهای بهینه سازی قرار میگیرند، اما تنظیم کردن این پارامترها گاهی به یک مسئله بهینه سازی دیگر تبدیل خواهد شد[۱۲].
۲-۹ کاربردهای الگوریتم ژنتیک
حل مسائل سخت
برخی کاربردهای هنری شامل ترکیبات صدا و تصویر و مولتی مدیا
آنالیز و بهینه سازی سیستم های دینامیکی غیر خطی
۰۱۷۱/۰
تلفات توان راکتیو
۵۴۲۴/۰
شاخص نامتعادلی ولتاژ
۸۹۴۱/۰
شاخص پروفیل ولتاژ
۰
احتمال بیشبود ولتاژ
۰
احتمال کمبود ولتاژ
۰
شاخص انحراف جریان
۰۳۶۸/۰
احتمال بیشبود جریان
همانطور که از نتایج جدول (۴-۱۹) مشخص میباشد، با نصب خازنهای پیشنهادی در سیستم تمامی مؤلفههای تابع هدف در مقایسه با شبکه پایه بهبود پیدا کردهاند. در همین خصوص تلفات از مقدار KW 35 به KW 8/28، تلفات توان راکتیو از مقدار KVAR 8/20 به KVAR 1/17، نامتعادلی ولتاژ از ۶۷۹۲/۰ به ۵۴۲۴/۰، پروفیل ولتاژ از ۱۵۳۸/۱ به ۸۹۴۱/۰ رسیده است. در ضمن اینکه انحراف جریان کاملاً برطرف شده و احتمال کمبود ولتاژ کاملاً صفر شده و احتمال بیشبود جریان از مقدار ۶۴۸۸/۰ (حدوداً ۶۴%) به مقدار ناچیز ۰۳۶۸/۰ (حدوداً ۰۴%) رسیده است.
۴-۷- نتیجه گیری
در این فصل به خازن گذاری احتمالی در شبکه توزیع نمونه ۳۷ باس به روش مونت کارلو پرداخته شد. بر مبنای شبیه سازی های حاصل، جهت محاسبهی مدت زمان بازگشت سرمایهی گذاشته شده جهت خازن گذاری، ابتدا هزینهی تلفات شبکه قبل از خازن گذاری را مییابیم که تلفات در این حالت ۳۵ کیلووات میباشد که هزینهی هر کیلووات تلفات، ۱۵۰ دلار در سال میباشد[۳۲]. در نتیجه هزینهی تلفات شبکه مورد مطالعه قبل از خازنگذاری، بالغ بر ۵۲۵۰ دلار در یک سال میباشد. تلفات بعد از خازنگذاری، ۸/۲۸ کیلووات محاسبه شده است که هزینهی تلفات در این حالت، ۴۳۲۰ دلار میباشد. هزینهی خازن گذاری نیز برای هر کیلووات خازن گذاری، ۱ دلار برآورد شده است[۱۹]. مقدار کل خازن نصب شده در شبکه بعد از جایابی و یافتن آن، ۷۲۰ کیلووارمیباشد که با توجه به هزینه فوق، هزینهی کل خازن گذاری در شبکه مورد مطالعه، ۷۲۰ دلار خواهد بود. اگر شبکه توزیع را برای یک بازهی زمانی معین(مثلاً یک سال) مورد مطالعه قرار دهیم، پس هزینهی تلفات آن شبکه در مدت یک سال قبل از خازن گذاری، ۵۲۵۰ دلار و پس از خازنگذاری، ۴۳۲۰ دلار میباشد. اختلاف مبلغ این دو، ۹۳۰ دلار میباشد (برای بازه زمانی مثلاً یک سال). به عبارت دیگر، در طول یک سال ۹۳۰ دلار صرفهجویی حاصل خواهد شد که این مبلغ برای هر ماه معادل ۵/۷۷ دلار خواهد بود. بنابراین مقدار زمان لازم جهت بازگشت سرمایهی گذاشته شده جهت خازن گذاری ۳۰/۹ ماه معدل ۲۷۹ روز به دست خواهد آمد.
همچنین پروفیل ولتاژ در مقایسه با حالت پایه به مقدار قابل توجهی بهبود پیدا کرد و از شاخص با مقدار ۱۵۳۸/۱ به ۸۹۴۱/۰ رسید. همچنین شاخص نامتعادلی ولتاژ نیز از مقدار ۶۷۹۲/۰ به مقدار ۵۴۲۴/۰ بهبود پیدا کرد. علاوه بر این محدودیتها، تلفات به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا کرده و از مقدار ۳۵ کیلووات به مقدار ۸/۲۸ کیلووات رسیده که کاهشی برابر با ۲۰% دارد. این کار با نصب حداقل مقدار ظرفیت خازنها انجام گرفت.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱- نتیجهگیری کلی
خازنهای موازی به صورت بسیار گستردهای در سیستمهای توزیع بکار برده میشوند. از دلایل کاربردهای غیر قابل انکار خازنهای موازی میتوان به مواردی مانند بهبود پروفیل ولتاژ، تصحیح ضریب توان، آزاد سازی ظرفیت خطوط و کاهش تلفات اشاره کرد. از طرف دیگر به خاطر طبیعت غیر قابل پیش بینی سیستمهای توزیع مدرن، خازن گذاری نباید برای یک شرایط خاص و از قبل تعیین شده انجام گیرد. از دلایل غیر قابل پیش بینی بودن حالت سیستمهای توزیع میتوان به حضور روز افزون تولیدات پراکنده با منابع اولیهی غیر قابل پیش بینی همانند باد، خورشید و … اشاره کرد. همچنین طبیعت غیرقابل پیش بینی بارهای شبکه در ساعات مختلف و روزهای مختلف بر طبیعت غیر قابل پیش بینی سیستمهای توزیع میافزاید.
اگر خازن گذاری برای یک شرایط خاص شبکهی توزیع انجام گیرد، پاسخهای قابل اعتمادی در سایر شرایط محتمل سیستمهای توزیع به دست نخواهد آمد. در نظر گرفتن خاصیت احتمالی سیستمهای توزیع در مسئلهی خازن گذاری پاسخهای قابل قبولی را برای تمام شرایط محتمل در سیستم بدست خواهد داد.
در این پایاننامه مسئله خازن گذاری در یک شبکه توزیع نامتعادل و در یک محیط احتمالی انجام پذیرفت. با وجود این که در شبکه پایه احتمال انحراف ولتاژ از مقادیر نامی و احتمال انحراف جریان فیدرها از مقادیر ماکزیمم قابل تحمل وجود دارد ولی بعد از خازن گذاری مناسب در شبکه احتمال انحراف ولتاژ به صفر و احتمال انحراف جریانها به یک مقدار ناچیز میرسد.
برای تعیین مکان و ظرفیت خازنهای نصب شده از روش جستجوی هوشمند بهینه سازی دستهای ذرات(PSO) استفاده گردید. از دلایل استفاده از این روش میتوان به عدم کارایی روشهای کلاسیک در مسئله غیرخطی و با ابعاد بسیار بزرگ مسئله خازن گذاری در محیط احتمالی میتوان اشاره کرد. بنابراین نتایج به دست آمده حاکی از کارایی روش پیشنهادی در مسئله خازن گذاری در محیط احتمالی شبکههای توزیع دارد.
طبق محاسباتی که در بخش ۴-۷ انجام شد، ملاحظه گردید که بازگشت سرمایه خازن گذاری در شبکه، کمتر از یک سال است و در نتیجه خازن گذاری در شبکه توزیع بسیار با صرفه می باشد.
۵-۲- پیشنهادات
پیشنهادات برای بهبود هر چه بهتر این پایان نامه، از این قبیل میباشند:
- در نظر گرفتن بارهای غیر خطی که در شبکههای واقعی(به جهت حضور روز افزون ادوات الکترونیک قدرت) میتوانند وجود داشته باشند و منجر به ایجاد هارمونیکهای جریان و ولتاژ در شبکهی واقعی میشوند.
- استفاده از روشهای بهبود یافتهی الگوریتم بهینهسازی PSO
- پیادهسازی بر روی قسمتهایی از شبکههای واقعی ایران به همراه ضرایب هزینهی ریالی مناسب
- در نظر گرفتن هزینههای متفاوت برای انواع متفاوت خازنها(در این پایان نامه، هزینههای خازنگذاری متناسب با مقدار ظرفیت خازن انتخاب شده است.)
- در نظر گرفتن هزینههای بهرهبرداری و نگهداری از خازنها
- مدلسازی احتمالی دقیقتر نیروگاههای تولید پراکنده با توجه به شرایط جغرافیایی محیط
- استفاده از روش همگرایی مناسبتر از روش مونت کارلو برای رسیدن سریعتر به نتایج مورد نظر و کاهش مدت زمان اجرای روش مونت کارلو در رایانه