دانشگاه آزاد اسلامی
واحد یاسوج
دانشکده ادبیات و علوم انسانی
پایان نامه‌ای برای دریافت درجه کارشناسی ارشد معارف اسلامی «M.A»

گرایش: فقه و مبانی حقوق اسلامی
عنوان :
نقش عقل در فقه شیعه و تفاوت آن با اهل سنت
استاد راهنما :
دکتر محمد جواد سلمان پور
استاد مشاور :
دکتر مرتضی رحیمی
نگارش:
حمید عسکری
تابستان ۱۳۹۰
(مجادله، آیه ۱۱)
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد یاسوج
دانشکده ادبیات و علوم انسانی
پایان نامه‌ای برای دریافت درجه کارشناسی ارشد معارف اسلامی «M.A»
گرایش: فقه و مبانی حقوق اسلامی
عنوان :
نقش عقل در فقه شیعه و تفاوت آن با اهل سنت
نگارش:
حمید عسکری
تابستان ۱۳۹۰
پایان نامه آقای حمید عسکری در جلسه دفاعیه مورخ ۲۳/۶/۱۳۹۰ متشکل از استادان زیر در کمیته پایان نامه با درجه بسیارخوب و نمره ۵۵/۱۷ (به حروف: هفده و پنجاهوپنج صدم) ارزیابی شده است. عقاید و نظراتی که در این پایان نامه ذکر شده است مستقیماً به نگارنده آن مربوط است.
دکتر سیدعطا الله افتخاری
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
دکتر محمدجواد سلمانپور، دانشیار گروه فقه و مبانی حقوقی اسلامی- دانشگاه شیراز- راهنما
دکتر مرتضی رحیمی، استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی- دانشگاه شیراز- مشاور
دکتر علی پورجواهری، استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج- داور
مهران جعفری، مربی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی- دانشگاه آزاد اسلامی- واحد یاسوج- داور
دکتر علی پورجواهری
مدیر گروه ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی
بسمهتعالی
تعهدنامه اصالت پایان نامه
اینجانب حمید عسکری دانشآموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی که در تاریخ ۲۳/۶/۹۰ از پایان نامه خود تحت عنوان: «نقش عقل در فقه شیعه و تفاوت آن با اهل سنت»
با کسب نمره ۵۵/۱۷ و درجه بسیار خوب دفاع نمودهام بدینوسیله متعهد میشوم:
۱- این پایان نامه حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از دستاوردهای علمی و پژوهشی دیگران (اعم از پایان نامه، کتاب، مقاله و…) استفاده نمودهام، مطابق ضوابط و رویه موجود، نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست مربوطه ذکر و درج کردهام.
۲- این پایان نامه قبلاً برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی (همسطح، پایینتر یا بالاتر) در سایر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی ارائه نشده است.
۳- چنانچه بعد فراغت از تحصیل، قصد استفاده و هرگونه بهرهبرداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و…. از این پایان نامه داشته باشم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای مربوطه را اخذ نمایم.
۴- چنانچه در هر مقطعی زمانی خلاف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشی از آن را میپذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک تحصیلیام هیچگونه ادعایی نخواهم داشت. پ/۱۱/۱۰
نام و نامخانوادگی:
تاریخ و امضاء:
تقدیم به:
روح با عظمت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (امام خمینی ره) که با انقلاب خود با تأسی از رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین (ع) دوران نوینی را در تاریخ بشریت و جهان اسلام به ودیعه گذاشت.
به همه شهیدانی که به ندای «هل من ناصر ینصرنی» سید الشهداء (ع) لبیک گفته و با نثار جان شیرین خود تحت رهبری امام راحل موانع را از سر راه حق و عدالت برداشته‌اند.
و تقدیم به همه شیفتگان ولایت و مشتاقان راه حقیقت و عدالت جویانی که والاترین امید و آرزو و شوقشان ظهور فرج عدالت گستر جهان، قائم آل محمد(ص) مهدی موعود عج الله تعالی فرجه الشریف می‌باشد و برای فراهم نمودن زمینه ظهور آن حضرت از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند.
سپاسگزاری:
حمد و سپاس خدای را که جهان و انسان را بر مبنای حکمت خود آفرید و آن گاه بر اساس صلاح و رحمت خود انسان را کرامت بخشید، سپس نعمت عقل را به او عطا کرد و به همین سبب وی را مختار و مسئول ساخت و تاج تکلیف را بر سر او نهاد تا خود مسیر کمال خویش را بجوید و بپوید و سرانجام به مقام قرب الهی نایل شود. شکر خدای را که انسان با نعمت سپاس آشنا ساخت و به دست خوبان و مقربان در گاهش به وی آموخت که : من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق.
اکنون که به حول و قوه الهی و توجهات حضرت ولی عصر امام زمان (عج) این رساله در حال اتمام است و مراحل پایانی خود را طی می‌کند برخود لازم می‌دانم از زحمات بزرگان و استادان زیر تشکر و قدر دانی کنم.
سپاس و تشکر از استاد فرزانه آقای دکتر محمد جواد سلمانپور که در نگارش این پایان نامه از هر گونه راهنمایی و ارشاد دریغ نفرمودند و با حوصله راهنمائیم فرمودند.
سپاس به پیشگاه استاد مشاورم آقای دکتر مرتضی رحیمی‌ که در این راه به شایستگی مشاوره و راهنمایی فرمودند.

همچنین بسیاری از تحقیقات انجام شده ضعف مدیریت در شرکتها را از موانع و مشکلات عدم تحقق سیاستهای بازرگانی می دانند. از جمله می توان به تحقیقات انجام شده توسط کریمی و دهگاهی (۱۳۸۳) وحید زاده (۱۳۸۳)، جوانمردی (۱۳۸۳) ، سعدی و همکاران (۱۳۸۶) و پهلوانی و همکاران، (۱۳۸۷) اشاره کرد.
همان تحقیقات نشان می دهد که در کشورمان هر جا مبانی و الگوهای علمی در امور شرکتها به کار گرفته شده موفقیت های قابل ملاحظه ای به دنبال داشته است.
در تعاریف صاحبنظران مدیریت ( استونر و فری من) مدیریت عبارت است از فرایند برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و اعمال کنترل بر تلاش ها و کارهای اعضای سازمان و نیز در مورد استفاده نمودن از منابع سازمانی برای دستیابی به هدف های اعلان شده شرکت یا سازمان است. و از سویی مدیریت همان کار و فعالیت اصلی است که وجه تمایز آن از طریق شیوه ارزنده ای که سازمان (شرکت) به افراد ارائه خدمت می کند (افرادی که بر سازمان اثر می گذارند) مشخص می شود. میزان موفقیت شرکتها در دستیابی به هدفهای مورد نظر و ایجاد روابط رضایت بخش اجتماعی تا حد زیادی در دست مدیران است و اگر مدیر وظیفه خود را به شیوه عالی انجام دهد شرکت می تواند به اهداف خود دست یابد.

الگوهای موفق به کارگیری شده در شرکتهای بزرگ و مطرح دنیا (هارلی دیوید سون ، دل ، سونی ، AT&T و .. ) نشان می دهد که آن شرکتها ضمن رعایت اصول و مبانی مکاتب مطرح شده مدیریت ، فرایند مدیریت بازاریابی را نیز با ظرافت کامل اجرا نموده اند و بسیاری از اصول نوپدید مدیریت بازاریابی ناشی از ابتکارات علمی شرکت های نوآور و موفق جهانی می باشد .
از سوی دیگر موضوع صادرات برای هر کشوری به مثابه شریان حیاتی اقتصاد آن کشور است. بخصوص در کشور ما که هم به لحاظ جغرافیایی در منطقه استراتژیک قرار گرفته است و هم در طی دهه های اخیر وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی پیدا کرده است. این وابستگی موجب شده است که در سیاستهای کلان توجه جدی به صادرات سایر محصولات نداشته باشیم و کالاهای با قابلیت صادراتی بالا مانند سنگ طبیعی در زیر مشکلات متعدد مدیریتی و تکنولوژیک قادر به رقابت با رقبای خارجی نباشند. اما تنها راه برون رفت از این بحران شناخت و چاره جویی مشکلات است.
صادرات غیرنفتی تنها به افزایش درآمد ارزی از طریق گسترش صادرات انواع کالاها و خدمات خلاصه نمی شود، بلکه توسعه صادرات نقش مهمی را به عنوان یک استراتژی رشد و توسعه در اقتصاد کشور عهده دار است (گوهریان، ۲۰۰۰ به نقل از حسنقلی پور و همکاران، ۱۳۸۷: ۱۴۹).
با توجه به مجموع نکات ذکر شده، این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که قابلیت ها و مهارتهای مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟ به عبارت دیگر در حوزه های مختلف مدیریت فروش کدام مهارتها اولویت بیشتری دارند؟
۱-۲-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه مدیریت بازرگانی و فروش به عنوان یک علم و مهارت ویژه مطرح می باشد. سالانه مدیریت ضعیف و ناآگانه خسارت های بسیاری را به شرکتها متحمل می کند. طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی‌‌، «عوامل و چالش های مدیریتی غیرکارشناسی و نوعاً سلیقه ای مدیران» و « ناتوانی مدیران برای طراحی الگوی استراتژیک در توسعه و پیشبرد ها» یکی از مهمترین چالشهای پیش روی شرکتها است.
اگر ما نیز بخواهیم به سمت پیشرفت و توسعه پایدار پیش برویم گریزی از توانمند سازی افراد و سازمانهای اقتصادی نخواهیم داشت که «مدیریت» به عنوان یکی از مهمترین فاکتور ها در این حوزه مطرح می شود. این تحقیق می تواند مسائل و مشکلات مدیریتی در سطح بازاریابی بین الملل را شناسایی نموده و نیز الگویی مناسب و بومی برای مدیریت آنها پیشنهاد نماید. در صورت نیل به این هدف گامی هر چند کوتاه اما موثر در رساندن شرکتهای ایرانی به جایگاه واقعی خود در اقتصاد و توسعه برداشته خواهد شد.
نتایج این تحقیق می تواند در برنامه ریزی آموزشی پیش از خدمت و حین خدمت مدیریان فروش مفید واقع شود. همچنین مدیران منابع انسانی شرکت را در جذب و بکارگیری نیروهای متخصص کمک کند.
در مجموع نتایج تحقیق بطور غیر مستقیم در افزایش بهره وری نیروی انسانی و رشد و تعالی شرکت موثر خواهد بود.
۱-۳-سوالات تحقیق
۱-۳-۱-سوال اصلی:
مهمترین مهارتهای مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
۱-۳-۲-سوالات فرعی:
مهمترین مهارتهای حوزه برنامه ریزی مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
مهمترین مهارتهای حوزه سازماندهی مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
مهمترین مهارتهای حوزه هدایت مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
مهمترین مهارتهای حوزه هماهنگی مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
مهمترین مهارتهای حوزه کنترل مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات کدامند؟
۱-۴-اهداف تحقیق
۱-شناسایی مهارتهای مورد نیاز مدیران فروش/ اولویت بندی مهارتهای مورد نیاز مدیران فروش
۲-تدوین برنامه آموزشی مدیران فروش شرکت/ تهیه معیاری برای ارزیابی مدیران فروش شرکت/ ارائه معیارهایی برای استخدام مدیران فروش شرکت
۱-۵-چارچوب نظری و خلاصه پیشینه تحقیق
عنوان تحقیق محمد حسین عبداللهی حجت‌آبادی «عوامل موثر بر بهبود مدیریت (مدیران عملیاتی)» می باشد که در موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت در سال ، ۱۳۸۳ انجام شده است.
تحقیق دیگری توسط پرویز احمدی با عنوان «طراحی مدل بهبود بهره وری نیروی انسانی با نگرش مدیریت بهره وری» این پژوهش با هدف شناسایی و ارائه الگوی بهبود بهره وری نیروی انسانی تدوین گشته است
علی‌اکبر جعفری (۱۳۷۶) نیز در پایان نامه ای با عنوان «نقش آموزش در افزایش کارائی مدیران» ضمن برشمردن اهمیت نیروی انسانی در موفقیت شرکتها، کوشش نموده است تا در جهت شناخت نارسائی‌ها و موانع موجود در راه آموزش و ارتقاء علمی کارکنان و مدیران در شرکت‌های دولتی و بخصوص در شرکت‌های وابسته به وزارت جهادسازندگی و تبیین ضرورت آموزش کارکنان، گام بردارد
منصور توکلی نیا (۱۳۷۹) تحقیق با عنوان «بررسی میزان آشنایی مدیران سازمانهای دولتی استان قم با مهارتهای سرپرستی و مدیریت و نقش آن در کارآیی سازمان» انجام داده است.
اصغر شجاع زاده (۱۳۸۱) عنوان پایان نامه خود را «بررسی میزان آشنایی مدیران آموزشی با دانش مدیریت و رابطه آن با اثربخشی آنان در شهرستان فسا» انتخاب کرده است
مهدی فدایی (۱۳۸۳) نیز در پایان نامه خود با عنوان «بررسی میزان آشنایی و بکارگیری مدیران صنایع تولیدی با فنون علم مدیریت (مورد مطالعه: صنایع تولیدی تهران) » با انتخاب برخی از مشهورترین و پرکاربرد ترین تکنیکهای علم مدیریت پرسشنامه ای را جهت سنجش میزان آشنایی و بکارگیری آن فنون توسط مدیران صنایع تولیدی در اختیار ایشان قرار داده است.
در مجموع با توجه به مرور پیشینه تجربی و نظری تحقیق می توان بیان کرد که:
مدیریت فروش از مباحثی است که در سالهای اخیر مطرح شده و بیشتر به برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل نیروی فروش تاکید می کند. از آنجا که هدف تمام شرکتهای انتفاعی، افزایش فروش سودآور از طریق ارضای نیازها و خواسته های بازار و مصرف کنندگان در بلندمدت است، مدیریت فروش در رسیدن به این هدف نقش مهمی را در مجموعه فعالیتهای بازاریابی ایفا می کند. فروشندگان امروز بیش از گذشته قدرتی پویا در دنیای تجارت محسوب می شوند و تلاشهای آنها اثر مستقیم بر فعالیتهای متنوع و مختلف شرکت دارد.آنها محصولات شرکت را به مشتریان معرفی می کنند، سفارشات فروش را که منجر به ارسال محصولات برای مشتریان می شود دریافت می کنند. موقعیت محصولات شرکت را در بازار حفظ می کنند، وضعیت رقبا را ارزیابی می کنند و نهایتاً زمینه های موفقیت و پیشرفت شرکت را فراهم می آورند. شرکتها برای فروش محصولات خود شیوه مناسبی را اتخاذ می کنند. آنها یا از فروشندگان مستقیم خود برای فروش استفاده می کنند و یا برای این منظور از فروشندگان قراردادی استفاده می کنند. در هر دو شیوه، مدیران فروش بایستی مدیریت بر فروش و نیروی فروش را جدی بگیرند.
بنابراین مدیران فروش در واقع نیاز به مهارتهای مدیریتی برای افزایش بهره وری نیروهای تحت حیطه خود دارند.
طبق نظراستونر^[۱] ؛ مدیریت عبارتست از “فرآیندهای برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل تلاشهای اعضای سازمان و بکارگیری همه منابع سازمانی قابل دسترس، برای رسیدن به اهداف سازمانی از قبل مشخص شده”
طبق نظر رابینز^[۲] ؛ مدیریت “فرایند تحصیل و دسترسی و تحقق فعالیتها بطور کامل و کارآ با و از طریق دیگران” است.
طبق نظر رضائیان؛ مدیریت “فرایند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات و هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول، صورت می گیرد".(قاسمی،۱۳۸۸)
در مجموع مدیر فروش باید اهداف فروش را مشخص کند و این اهداف را با اهداف بازاریابی و اهداف کل شرکت هماهنگ سازد. بعبارت دیگر، اهداف بازاریابی شرکت به اهداف فروش تبدیل می شوند. اهداف فروش نیز حجم فروش را با توجه به هر خط تولید تعیین می کند. اهداف فروش را می توان برحسب مبالغ فروش یا واحدهای فروش رفته تعیین کرد. این اهداف را می توان برحسب مناطق فروش، انواع مصرف کنندگان و دوره های زمانی نیز تقسیم بندی کرد. بعلاوه اهداف را می بایست همواره ارزیابی، نظارت و کنترل کرد و در صورت لزوم آنها را تعدیل نمود، تا از طریق فروش، سودکافی حاصل گردد.
بنابراین می توان وظایف مدیران فروش را طبق الگوی کونتز (۱۳۸۰) و استونر (۱۳۷۴) به صورت زیر عنوان نمود.
در هر ۵ جزء مدیریت فروش مسائلی که هر مدیر با آن درگیر خواهد بود قابل طبقه بندی است. همچنین مهارتهای مدیران برای مقابله با مسائل مطرح شده و قابلیت‌های مورد نیاز برای ارتقای بخش فروش را می توان ذیل این ۵ مفهوم طبقه بندی کرد.
در این تحقیق بر مبنای الگوی فوق مهارتهای مورد نیاز برای مدیران فروش در سطح بین الملل در شرکت پارس حیات، شناسایی و اولویت بندی می شود.
۱-۶-روش تحقیق
۱-۶-۱-نوع روش تحقیق :
روش تحقیق از نوع توصیفی، پیمایشی است.در تحقیق توصیفی به توصیف جزء به جزء یک موقعیت یا یک رشته شرایط می پردازیم. تحقیق حاضر توصیفی است زیرا به جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می پردازد(خاکی، ۱۳۸۸، ۲۱۰). این تحقیق پیمایشی است زیرا درباره اینکه گروهی از مردم چه می دانند، چه فکر میکنند یا چه کاری انجام میدهند تحقیق می کنیم (خاکی، ۱۳۸۸، ۲۱۲).
روش تحقیق بر مبنای هدف کاربردی است در تحقیقات کاربردی نظریه ها، قانونمندیها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی بکار می گیرد (خاکی، ۱۳۸۸، ۲۰۲).
۱-۶-۲-روش گردآوری اطلاعات
در این تحقیق ما برای جمع آوری اطلاعات هم از روش کتابخانه ای و هم از روش میدانی استفاده کرده ایم. از روش کتابخانه ای با بهره گرفتن از ابزار فیش برداری, مراجعه به اسناد و مدارک ,سایت ها و کتابخانه ها برای تهیه و تکمیل چارچوب نظری، طراحی مدل و ارائه فرضیات و طراحی پرسشنامه استفاده شده است و از روش میدانی با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه برای آزمون فرضیات بهره گیری می شود.
۱-۶-۳-ابزار گردآوری اطلاعات
در روش کتابخانه ای از ابزار فیش برداری مراجعه به اسناد و مدارک ,سایت ها و کتابخانه ها استفاده می شود.
در روش میدانی از ابزار پرسشنامه با سوالات بسته که غالبا در طیف لیکرت ۵ گزینه ای خواهد بود، استفاده می شود.

۲- اجرای برنامه توسط مروج کشاورزی

۱- برنامه ریزی فعالیتهای ترویجی

همان طور که جدول ۲-۵ نشان میدهد، سطوح قضاوت برای ارزشیابی به هشت سطح تقسیم شده که پائینترین سطح برنامه ریزی فعالیتهای ترویجی و بالاترین سطح پیامدهای اجتماعی میباشد. سطوح بالای جدول عموماً نتایج سطوح پائین هستند. در اصل ارزیابها میتوانند توجه خود را به هر یک از این سطوح معطوف نمایند. هر چه سطحی که آنها مشاهده میکنند بالاتر باشد، به همان نسبت درستتر و دقیقتر خواهند توانست اظهارنظر کنند که اهداف نهایی برنامهی ترویجی تا کجا حاصل شده است. در عین حال بهعنوان یک قاعده، خیلی مشکل است که برای سنجش میزان تغییرات در سطوح بالاتر، معیارهای سنجش مناسب را پیدا کرد. به همین ترتیب، بسیار مشکل است که تأیید کنیم تغییرات حاصل شده در این سطوح فقط نتیجهی فعالیتهای ترویجی است و عوامل دیگری در آن تأثیر نداشتهاند. چنانچه در طی ارزشیابی به سطوح پائینتر توجه شود، خیلی آسانتر خواهد بود که نمایش دهیم تغییرات در نتیجهی فعالیتهای ترویجی بوده است، هر چند شاید نیروی انسانی لازم و وسایل مورد نیاز برای انجام این امر همیشه در دسترس نباشد (تبرائی و زمانیپور، ۱۳۸۵). بنابراین، توجه به سطوح پائینتر در طی فرایند ارزشیابی کمک بسیار قابل توجهی به اصلاح و بهبود برنامهها در مراحل مختلف تهیه و اجرا مینماید.

۲-۴-۶) انواع ارزشیابی
ارزشیابیها را با توجه به معیارهایی مانند زمان، کارایی، اعتبار، ارزشیابها و … به انواعی تقسیم نمودهاند که در ادامه به بعضی از این تقسیمبندیها اشاره میشود.
۲-۴-۶-۱) انواع ارزشیابی با توجه به زمان
در این نوع تقسیمبندی مدلهای زیادی وجود دارند. برای مثال اسکریون^[۲۰] ارزشیابی را به دو دستهی ارزشیابی مرحلهای یا جاری یا تکوینی^[۲۱]و ارزشیابی پایانی یا نهائی یا تراکمی^[۲۲] تقسیم کرده است. نوع دیگری از تقسیمبندی ارزشیابی از نظر زمان وجود دارد که در سه دستهی ارزشیابی ابتدائی^[۲۳]، ارزشیابی جاری^[۲۴] و ارزشیابی پایانی^[۲۵] جای میگیرد. گروهی دیگر ارزشیابی را از نظر زمان به سه دستهی پیش از اجرا، ضمن اجرا و پس از اجرا تقسیم کردهاند. بهطور کلی در گذشته تأکید اصلی بر ارزشیابی تراکمی یا نهائی بود ولی امروزه اهمیت ارزشیابی مرحلهای بیشتر شده است. اما به طور کلی بر اساس زمان اجرا، ارزشیابیها را میتوان به سه دسته تقسیم نمود که عبارتند از:
ارزیابی پیش از اجرا یا ابتدایی: یعنی در مرحلهی برنامه ریزی و تدوین طرح صورت میگیرد. ارزیابی پیش از اجرا، به منظور شناسایی نیازمندیهای جامعه و بخش مورد نظر، مشکلات و موانع توسعهی بخش و بررسی چگونگی و راهکارهای پاسخگویی به نیازمندیها و رفع موانع انجام میشود و در عین حال آشنایی با منابع و امکانات موجود و قابل حصول نیز در این ارزیابی مورد نظر است. کارکرد دیگر ارزیابی پیش از اجرا، اولویتبندی طرحها یا بررسیهای اقتصادی، اجتماعی، فنی، مالی و … میباشد.
ارزیابی حین اجرا یا جاری: این ارزیابی از نظر زمانی، در طول مدت زمان اجرای طرح صورت میگیرد. ارزیابی حین اجرا برای دستیابی به نتایج زیر صورت میگیرد:
الف) تضمین اجرای دقیق طرح بهصورتی که در برنامهی طرح آمده است.
ب) اصلاح ناهمخوانیهای طرح: اهداف این ارزیابی، شناسایی موانع و کاستیهای اجرای طرح و رفع آنها، تطابق اهداف طرح (ستاندهها) با نیازها و مشکلات جامعه و … میباشد.
ارزیابی پس از اجرا یا پایانی: این ارزیابی پس از اتمام کار اجرای طرح صورت میگیرد. برخی از کارشناسان معتقدند که ارزیابی پس از اجرا، بلافاصله پس از اتمام اجرا باید انجام شود و گروهی عقیده دارند پس از چند سال از گذشت دورهی بهرهبرداری (۴ تا حدود ۱۰ سال) لازم است به عمل آید. بدین ترتیب «استفاده از تجربیات و دستاوردهای طرحهای اجرا شده در برنامه ریزی و اجرای طرحهای جدید» و «اصلاح اشکالات و نارساییهای طرحهای اجرا شده و در حال بهرهبرداری» دو هدف و کارکرد مهم این نوع ارزیابی است (شیرزاد، ۱۳۸۲ الف).
۲-۴-۶-۲) انواع ارزشیابی از نظر کارائی
بر اساس کارایی، ارزشیابی را میتوان به دو دسته تقسیم نمود:
واگشتی (ناظر به گذشته)^[۲۶]: در زمان معینی انجام میگیرد و به بررسی تناسب کارائی و بازدهی دربارهی کاربرد امور تا زمان انجام ارزشیابی مربوط میشود.
مداوم^[۲۷]: از پیش در طرح پیشبینی میشود و بهطور منظم و مرتب به فاصلهی زمانی کوتاه به خاطر طرح یا عملیات، به بررسی کارایی روند و بازدهی فعالیتهای طرح میپردازد (قلی نیا، ۱۳۷۶).
۲-۴-۶-۳) انواع ارزشیابی از لحاظ درجهی اعتبار
از لحاظ درجهی اعتبار، فروتچی^[۲۸] یک تقسیمبندی دوگانهای را از ارزشیابیها ارائه میدهد که عبارتند از:
ا) ارزشیابی تصادفی یا روزمره یا غیررسمی: ارزشیابی غیررسمی به معنی ارزشیابی بدون برنامه نیست و ضرورتاً هم معنای کم هزینه بودن از آن استنباط نمیشود؛ اما این رهیافت معمولاً نیازمند تمهیدات با در نظر گرفتن جزئیات کامل نیست. البته در صورت ضرورت، این ارزشیابی بر اساس یک طرح از قبل تهیه شده، انجام میشود. معمولاً ارزشیابی غیررسمی بهوسیلهی یک تیم تخصصی از کارکنان همان پروژه یا توسط یک سازمان غیردولتی انجام میشود و نتایج و پیشنهادهای حاصل بهصورت گزارشهای دورهای یا پایانی به نهادهای تأمین کنندهی اعتبارات مالی ارائه میگردد. سه نوع اصلی ارزشیابی غیررسمی عبارتند از:
خود – ارزشیابی: از این نوع ارزشیابی در سازمانهای غیردولتی، نهادهای کمککننده و مؤسسات مجری برنامهها استفاده میشود. بهعنوان بخشی از فرایند توسعهی نهادی، توسعهی منابع انسانی و برنامه ریزی محسوب میگردد. ظرفیت یک سازمان در بازنگری نحوهی کار خود به یک شیوهی خودانتقادی، نشان دهندهی بلوغ آن سازمان است. خود – ارزشیابی به وسیلهی مسئولان اجرایی طرحها و پروژه ها و با تمرکز بر جنبه های حائز اهمیت پروژه ها (طراحی، تعیین خطمشیهای موجود، تحلیل داده های نظارت، تهیهی طرحهای کاری، آموزش، تنظیم بودجه و برقراری روابط با نهادهای کمککننده) انجام میشود. در حالی که خود - ارزشیابی باید بهطور طبیعی بخشی از فرایند معمول نظارت درونی و پاسخگویی باشد، لیکن امکان دارد برای انجام آن مبادرت به اجرای فعالیتهای ویژهای هم بشود.
ارزشیابی مشارکتی: فرض ارزشیابی مشارکتی آن است که توسعه در حقیقت فرایند توانمندسازی مردم و البته نه به شیوهی ارائه نهادههای خارجی یا ملاحظات از بالا به پائین برای مردم است. اساس و بنیان ارزشیابی مشارکتی بر این اصل بنا شده است که زنان و مردان روستایی افراد شایسته و مسئولی هستند که خود میتوانند در مورد کیفیت زندگیشان اظهارنظر و قضاوت نمایند. ارزشیابی مشارکتی، مشوق مشارکت در تصمیمگیری، اجرا و تقسیم منافع حاصل از برنامههای توسعه است. نورمن آپهوف که طرفدار اصلی ارزشیابی مشارکتی است اذعان میکند: «این که ارزشیابی مشارکتی را به راحتی بتوان به پروژه های توسعه که بدون هیچ ملاحظهای از طرف بهرهبرداران ذینفع برنامه ریزی و اجرا شدهاند پیوند زد، انتظار معقول و مستدلی نیست. ارزشیابی مشارکتی بخش جداییناپذیر فرایند برنامه ریزی و اجرا است که در آن بهرهبرداران و بهرهبرداران پروژه های توسعه قادرند بسیار بیشتر از نیروی کار و پول خود مشارکت نمایند. ارزشیابی مشارکتی با تأکید بر جمعآوری اطلاعات کیفی و بررسی اثرات غیرملموس ملاحظات توسعهای میتواند دیدگاه های مختلف زنان و مردان را تغییر دهد و عدم تعادل و توازن جنسیتی را در جمعآوری داده ها نمایان سازد».
ارزشیابی بهرهبرداران: بازخورد سازماندهی شده و سنجیده از طرف بهرهبرداران واقعی پروژه های توسعه نیز نوعی ارزشیابی غیررسمی محسوب میشود. این نوع ارشیابی یکی از راه های تعیین محدودیتها و توافق بر روی راهحلهای عملی و فوری است (شعبانعلی فمی و همکاران، ۱۳۸۳).
۲- ارزشیابی رسمی و بررسیهای گسترده: ارزشیابی رسمی معمولاً توسط نهادهای کمککننده یا با همکاری آنها و مجریان برنامهها انجام میشود. این رهیافت به دلیل نیاز به استخدام مشاوران بیرونی، مدارک و اسناد زیاد و حیطهی بررسی، پرهزینه و زمانبر است. انواع ارزشیابی رسمی بر اساس زمان اجرا عبارتند از:
ارزشیابی قبل از اجرای برنامه
ارزشیابی تکوینی
ارزشیابی پایانی (شعبانعلی فمی و همکاران، ۱۳۸۳).
این دو نوع ارزشیابی بر روی یک طیف قرار دارند و هر چه به میزان نظم و حالت سیستماتیک در کار ارزشیابی افزوده شود، بر میزان اتخاذ تصمیمهای مفید برای برنامه افزوده خواهد شد. با توجه به اینکه در تحقیق حاضر ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافتهها» از دیدگاه کشاورزان مجری طرح و بهرهبرداران واقعی پروژه انجام گرفته است، میتوان به نوعی آن را ارزشیابی بهرهبرداران دانست که نوعی از ارزشیابی غیر رسمی محسوب میشود.
۲-۴-۶-۴) انواع ارزشیابی با توجه به ارزشیابان
بر اساس این که فردی که به منظور ارزیابی پروژه به خدمت گرفته میشود از افراد داخل تیم اجرایی برنامه یا شخصی خارج از برنامه باشد، ارزشیابی به دو دستهی درونی و بیرونی تقسیم میشود:
ارزشیابی درونی: منظور از ارزشیابی درونی آن است که ارزشیابی توسط کارکنان و دستاندرکاران تهیه و اجرای برنامه یعنی افراد درون برنامه انجام شود. ارزشیابی درونی میتواند یادگیری از طریق عمل را ارتقاء دهد، زیرا دستاندرکاران برنامهها خود از نزدیک درگیر پرسیدن «چگونه» و «چرا» در مورد فعالیتهایشان هستند.
ارزشیابی بیرونی: منظور از ارزشیابی بیرونی این است که ارزشیابی بهوسیلهی اشخاصی که خارج از برنامه هستند، انجام میشود. بهطور کلی ارزشیابی درونی بیشتر مناسب ارزشیابی تکوینی است و ارزشیابی بیرونی غالباً برای ارزشیابی نهایی مفید میباشد (رضایی و همکاران، ۱۳۸۷).
به طور خلاصه ارزشیابیها را با توجه به عوامل مختلفی از جمله زمان انجام ارزشیابی، کارایی، رسمی یا غیر رسمی بودن و اینکه چه کسی ارزشیابی را انجام میدهد میتوان به انواع مختلفی تقسیم نمود. اما مسألهی مهمتری که بعد از تقسیمبندی ارزشیابی مورد توجه میباشد، انتخاب یک الگوی مناسب برای ارزشیابی برنامه میباشد. ارزشیابی نقش بسیار مهم و مؤثری را در تصحیح حرکتها و فعالیتها دارد. نقاط ضعف و نقاط قوت برنامهها و طرحهای انجام شده یا در دست اجرا را نشان میدهد. لذا مناسبترین روشها و راهحلها را در جهت پیشبرد اهداف تعیین میکند. وجود ارزشیابی، بازنگری مناسبی جهت اصلاح و تداوم برنامه محسوب میشود. از طرف دیگر، تأثیرگذاری و کارایی برنامهها را هیچگاه بهطور دقیق نمیتوان اندازه گرفت. با این حال، وجود الگوهای ارزشیابی این عدم اطمینان را به حداقل میرساند (عبدالملکی، ۱۳۸۲؛ قلینیا، ۱۳۷۶).
۲-۴-۷) مدلهای ارزشیابی
به منظور اجرای یک برنامهی مناسب ارزشیابی در سطوح مختلف، مدلهای متفاوتی ارائه شده که مبنا و اساس فعالیتهای ارزشیابی را تشکیل میدهند. این مدلها بر اساس دیدگاه های خاص پدیدآورندگان آنها که هر یک جنبه یا جنبه هایی خاص از ارزشیابی را مورد نظر قرار داده، به وجود آمدهاند. لازمهی ارزشیابی مناسب از برنامههای ترویجی، داشتن یک مدل ارزشیابی میباشد. بنابراین از ابتدای دههی ۱۹۷۰ به بعد تأکید بیشتری برای ایجادمدلهای ارزشیابی برای مدیریت برنامههای ترویجی صورت گرفت (رفیعیان، ۱۳۸۷؛ محسنی و همکاران، ۱۳۸۳). انتخاب یک مدل مناسب برای ارزشیابی فعالیت خاص در ترویج و آموزش کشاورزی، بستگی به اهداف ارزشیابی، تجارب و میزان اطلاع مجریان، ماهیت موضوع و … دارد. از طرف دیگر، گاهی برای حصول به هدفی خاص، یک مدل جوابگو نبوده، بلکه از تلفیق چند مدل استفاده میگردد. یعنی با وجود انواع مدلهای ارزشیابی، ضرورتی در کار نیست که طرحریزان برنامه، خود را به یک مدل محدود نمایند. بهتر آن است که در صورت وجود شرایط و داشتن توانایی های لازم، از دو یا چند مدل استفاده نمایند. در تلفیق مدلها با یکدیگر، باید توجه داشت که مدل جدید، حداقل همپوشانی را داشته باشد، یعنی نقاط مثبت الگوی مادر اخذ شده و نقاط منفی موجود درمدل، توسط سایر مدلها رفع گردیده باشد. همچنین دوباره کاریها در آن از بین برود تا مدل تلفیقی قابل استفاده محسوب گردد. برتری هر مدل، تنها با توجه به موقعیت اجرایی و شرایط معنی و مفهوم پیدا میکند. باید توجه داشت که مدلهای ارزشیابی فعلی، تنها قادر به ارزشیابی فعالیتهایی خاص یا بخشی از یک فعالیت کلی هستند. این یکی از محدودیتهای مدلها میباشد. در ثانی با تغییر سیستم، مدلها نیز جهت تطابق خود با شرایط جدید، نیاز به تغییر دارند؛ لذا تغییر و تکامل مدلهای ارزشیابی نیز امری حیاتی و لازم میباشد (قلینیا، ۱۳۷۶). مدلهای ارائه شده برای انجام عمل ارزشیابی در دو ویژگی مهم مشترک هستند:
هدف اساسی تمام مدلها فراهم ساختن اطلاعاتی است که به فرد در سنجش فعالیتهای برنامه کمک میکند. در تمام مدلها عامل ارزشیابی نقش فراهم کنندهی اطلاعات را ایفا میکند و ارزش عمل ارزشیابی تابع ارزش اطلاعات جمعآوری شده است.
تمام مدلها تلاش میکنند که اطلاعات دقیق را فراهم آورند (رفیعیان، ۱۳۸۷؛ محسنی و همکاران، ۱۳۸۳).
مدلهای ارزشیابی را میتوان نظمی تجربهشده تلقی کرد که به موجب آن، قابل استفاده بودن نتایج ارزشیابی تضمین میشود. صاحبنظران، مدلهای ارزشیابی را با این نیت توسعه دادهاند که نتایج تجربیات خود را با دیگران در میان بگذارند. علاوه بر این، برای ارزشیابی برنامهها، مدلهای گوناگونی ارائه شده است که هر کدام بر اساس رویکردها و هدفهای ارزشیابی، دارای شیوهی خاصی هستند (گرانجر و جون^[۲۹]، ۲۰۰۷؛ قلینیا، ۱۳۷۶). در انتخاب مدل های ارزشیابی عوامل متعددی تأثیرگذار میباشند؛ مکی و هورتون^[۳۰] ( ۲۰۰۳ )، این عوامل را در موارد زیر خلاصه کردهاند:
استفادهکنندگان بالقوه یا مورد نظر
فرایند تصمیمگیری
عواملی که بر تصمیمگیری تأثیر میگذارند.
عملکرد در یک نمونهی واقعی (طرز تفکر، مؤسسات، علائق، اطلاعات، چشماندازی برای آینده)

۱-۶۱-)اتصال Attacment :
پیکورنا ویروسها برای عفونت زایی نیازمند اتصال به غشاء سلول میزبان می باشد تا از این طریق داخل سلول میزبان گردد. این عمل توسط یک سری مولکولهای سطحی غشاء انجام می شود، این مولکولها از سال ۱۹۸۹ با شناخت رسپتورهای سطحی بر علیه پولیوویروس و رینوویروس تشخیص داده شدند (۲۸).

در زمینه رسپتورهای پیکورنا ویروس ها سه نکته مهم مشخص گردیده است:
الف) پیکورنا ویروس ها از رسپتورهای متفاوتی برای ورود به سلول استفاده می کنند.
ب) قسمتی از رسپتورها درون سلول قرار دارند مانند رسپتور کوکساکی ویروس B و A و انتروویروس .
ج) در بعضی از پیکورنا ویروس ها وجود یک رسپتور برای عفونت زایی ویروس کافی است ولی در بعضی دیگر نیاز به دو یا چند رسپتور است برای مثال، در کوکساکی ویروس A₂₁ که رسپتور آن CD₅₅ است برای ورود به درون سلول نیاز به ^[۱۲]ICAM-1 دارند (۲۹). بعضی از کوکسا کی ویروس های گروه B علاوه بر رسپتور CD₅₅ از α _V β_۶ Integrinنیز به عنوان کورسپتور جهت اتصال به سلول استفاده می کنند (۴). بر اساس اینکه ویروس از کجا منشاء می گیرد ویروسهای مشخص به رسپتورهای سطحی متفاوتی متصل می شوند به طور مثال FMDV – A12 به اینتگرین α Vβ_۳اتصال می یابد. ولی استرین O- FMDVکه به مدت طولانی در کشت سلولی رشد کرده است نمی تواند به این رسپتور متصل شود و بجایش هپاران سولفات به سطح سلول متصل می شود. استرین FMDV – A12نمی تواند سلولهای راکه فاقد β_۶ Integrin α هستند را آلوده کند حتی اگر هپارین سولفات در سطح سلول باشد. این موضوع نشان می دهد که ویروس خود را در آزمایشگاه سازگار نکرده است و در نبود رسپتور اصلی, خود بتدریج قادر به استفاده از رسپتورهای دیگر شده است (۹).
(جدول ۲) گیرنده ها و کمک گیرنده های مورد استفاده در پیکورنا ویروس.
۱-۶۲-) مکانیسم اتصال به گیرنده های سطح سلولی:
کپسید پیکورنا ویروس از ۴ پروتئین تشکیل شده است که این پروتئین ها بصورت یک ۲۰ وجهی اسمبل می شوند در بین اعضای پیکورنا ویریده، پروتئین های کپسید بطور مشابه ای چیده می شوند (۷و۸).
در سطح کپسید پولیوویروس ها، رینو ویروس ها و کوکساکی ها یک شکاف بنام Canyon می باشد که در اطراف محور تقارن پنج وجهی قرار می گیرد. (شکل۸) ولی در کاردیوویروسها، آفتوویروسها و پاراکوویروسها Canyonوجود ندارد. این محل در پولیوویروس و رینوویروس، بعنوان جایگاهی برای تداخل با گیرنده های سلول می باشد و ایجاد موتاسیون در اسیدهای آمینه این ناحیه تغییراتی در افینیتی اتصال به گیرنده ها ایجاد می کند (۳۰و۳۱).
شکاف پیکورنا ویروس ها باریک و عمیق است و مولکولهای آنتی بادی می توانند به درون آن نفوذ نمایند (۳۱و۳۰).
داروهای ضد ویروسی مانند محصولات win جای لیپید را در کف کینون گرفته و به پاکت اتصال می یابند و مانع از اتصال ویروس به گیرنده های سلولی می شوند. اتصال این دارو به رینوویروس تیپ ۱۴ سبب تغییر شکل کنیون شده و مانع از اتصال به گیرنده های سلولی می شود. ولی اتصال دارو به رینوویروس تیپ های ۱A ، ۳ و ۱۶ و پولیوویروس سبب تغییرات ساختاری کمتری می شود (۳۲).
شکل ۸- تصویر شماتیکی از Canyonنحوه متصل شدن گیرنده ، آنتی بادی به ناحیه Canyon در VP₁
شکل ۹- شکاف Canyonو نحوه قرار گرفتن دارو در VP₁
در FMDV موتاسیون در توالی ) RGDآرژنین-گلایسین-آسپارتیک اسید)سبب ممانعت از اتصال ویروس به گیرنده سلولی می گردد ولی در کوکساکی ویروس۹A توالی RGD در ۱۷ اسید آمینه از انتهای کربوکسیی VP₁واقع شده است و تغییرات در این توالی سبب عدم اتصال به گیرنده سلول نمی شود (۳۴).
ویروس هایی مثل کوکساکی ویروس ۹ Aو FMDV از طریق لوپ های سطحی خود به گیرنده های سلولی متصل می شوند. در FMDVتوالیRGDِ ( آرژنین- گلایسین- آسپارتیک اسید) در لوپ βG-βHاز پروتئین VP₁کپسید قرار دارد و توسط گیرنده هایی از جنس اینتگرین شناسایی می شودو ویروس از طریق این گیرنده ها به سلول ها متصل می گردد (۳۳و۳۴).
۱-۶۳-)ورود به سلول و پوشش برداری ویروس:
پس از اینکه ویروس به گیرنده های سطح سلولی متصل شد باید پوشش برداری^[۱۳] انجام شود و ژنوم ویروس به داخل سیتوپلاسم رها شده و در آنجا تکثیر می گردد که این عمل از طریق کاهش PH و یا فعالیت کمک گیرنده ها صورت می گیرد. به طور مثال در پولیوویروس بعد از اتصال به گیرنده PVr تغییرات اساسی در ساختار ویروس روی می دهد و پارتیکل های A بوجود می آیند و این پارتیکل ها تغییر شکل یافته و پروتئین داخلی VP₄و انتهای آمینی VP₁ را از دست می دهند. ذره A هیدروفوبیک است و بعد از اتصال به ممبران سلولی کانالی را برای عبور ژنوم به درون سیتوپلاسم سلولی ایجاد و RNA ویروس وارد سیتوپلاسم سلولی می شود (۳۶ و ۳۵) .
نظریات متفاوتی درباره مرحله دخول پیکورنا ویروسها وجود دارد یک نظریه بیان می کند که اتصال ویروس به گیرنده باعث تغییرات ساختمانی در ویریون می گردد در این حالت انتهای آمینی VP₁ به طرف بیرون کپسید رانده می شود و در داخل غشاء سلولی نفوذ می کند و ایجاد سوراخ (Pore) در سطح غشاء سلول های آلوده ایجاد شده و RNA ویروس از این راه به درون سیتوپلاسم رها می گردد. (شکل ۵ و ۶) به عنوان مثال FMDVو رینوویروس بعد از اتصال به سلول سبب ایجاد اندوزوم در غشاء سلولی می گردد و توسط اندوسیتوز وارد سلول می شوند که در این ویروس (FMDV) پوشش برداری وابسته به PH است یعنی در PH معادل ۵/۶ کپسید ویروس جدا شده و RNAویروس آزاد می گردد (۳۸و۳۷).
شکل ۱۰)مدل دخول پیکورنا ویروس ها به درون سلول. پارتیکل های ۱۶۰ S به گیرنده های سطح سلول متصل می شوند .در دمای بالای ۳۳ درجه سانتیگراد تغییرات وابسته به گیرنده در آنها روی می دهد که منجر به تولید پارتیکل هایA (تغییر یافته) می شود . این ذرات هیدروفوب بوده , VP4 و انتهای آمینی از VP1 را از دست داده اند. مرحله Uncoating به دو طریق (غشای پلاسمایی یا غشای اندوزوم ها) صورت می کیرد و RNA ی ویروسی به درون سیتوپلاسم رها می گردد.
شکل ۱۱)ممکانیسم فرضی برای عبور RNA ی پیکورنا ویروسها از عرض غشا. (سمت چپ) اتصال ویروس به گیرنده را نشان می دهد. RNA در داخل کپسید قرار دارد و لیپید ها نیز درون پاکت هیدروفوب را می پوشاند. گیرنده نیز به کانیون (در بالای پاکت) متصل می شود .(سمت راست) تغیرات ساختمانی در کپسید روی می دهد. حرکت گیرنده در کانیون باعث خروج لیپید از پاکت می گردد و اجازه می دهد که تغییرات ساختاری در کپسید روی دهد. انتهای آمینی VP1 کشیده می شود و در داخل غشای سلولی منفذی ایجاد می کند که RNA از طریق آن به درون سیتوپلاسم رها می گردد.
۱-۷) ترجمه ژنوم پیکورنا ویروسها :
وقتی ژنوم +SSRNA ویروس به درون سیتوپلاسم سلول میزبان رها می گردد لازم است که به پروتئین های غیر ساختمانی (nsp) و پروتئین های ساختمانی (sp) ترجمه گردد (۳۹). در درون ویریون پیکورنا ویروسها همانند ویروسهای پلارتیه مثبتRNA polymerase RNA dependent وجود ندارد از طرف دیگر RNApolymerase سلولی نیز قادر به رونویسی از ژنهای این ویروس نمی باشد. در ابتدای۵´ ژنوم پیکورنا ویروسها کلاهک ۵´-cap وجود ندارد ولی دارای یک پروتئین کوچک به نام Vpgاست که بعد از ورود ژنوم به سلول میزبان توسط آنزیم سلولی Unlinking Enzyme برداشته می شود (۳۹). تعیین توالی ژنوم پیکورنا ویروسها نشان داد که ۷۴۱ نوکلئوتید در ابتدای ناحیه ژنوم ۵´ وجود دارد این ناحیه را ۵´- UTR نامیدند در این ناحیه توالی های IRES، بخش غنی از بازهای پریمیدنی و کدون شروع ترجمه AUG قرار دارد (۴۱و۴۰).
با اتصال زیر واحد ۴۰_S ریبوزوم به IRES ترجمه آغاز می گردد و بلافاصله ^[۱۴]elf₃ به انتهای کربوکسیلی elF4G اتصال می یابد و ترجمه شروع می گردد. البته این عمل توسط پروتئین ۲Aتقویت می گردد پس برای شروع ترجمه نیاز به قسمتی از elF4Gکه توسط ۲A فراهم شده, می باشد. (هپاتوویروسها نیاز به elF4Gبه صورت کامل دارند.) (۴۲).
۱-۱-۷)اتو آنتی ژن La :
پروتئین سلولی است که در بلوغ RNA polymerase III نقش دارند و سبب فعالیت IRES در پولیوویروس می شود. این اتو آنتی ژن برای فعالیت IRESدر EMCV لازم است (۴۵و۴۴).
۱-۲-۷)پروتئین متصل شونده به پلی پیریمیدین (PTB) :
در تنظیم Splicing (بازآرایی) mRNAنقش دارد و حذف آن مانع از فعالیت IRES در EMCVمی شود (۴۳).
۱-۸) پردازش پلی پروتئین در پیکورنا ویروسها:
با انجام فرایند ترجمه یک پیش ساز پلی پروتئین تولید می شود که توسط پروتئازهای ویروسی شکسته می شود. پیکورنا ویروس ها سه پروتئاز را کد می کنند که شامل L^pro, 2A^pro, 3C^pro می باشد و معمولاً اولین کلیواژ در ابتدای این پروتئازها روی می دهد و با آزاد شدن آنها بقیه پلی پپتیدها شکسته می شوند (۱۶و۸و۷).
۱-۸-۱) پروتئین L :
در آفتو ویروس اولین کلیواژ در پروتئین L انجام می شود. این پروتئین سبب برش در انتهای کربوکسی خودش و انتهای آمین VP₄ می گردد و با این کار از ابتدای پلی پروتئین رها می شود و بعد از آن با شکستن elF4Gاز ترجمه ماکرو مولکولهای سلولی جلوگیری می کند (۴۶و۴۷).
در کاردیو ویروسها پروتئین L فعالیت پروتئولیتیکی ندارد.
۱-۸-۲) پروتئین ۲A :
در کاردیو ویروس پروتئین ۲A ، ۱۵۰ اسید آمینه طول دارد و ۱۹ اسید آمینه آخری به اضافه اولین اسید آمینه از پروتئین ۲B (برولین) برای جدایی از پروتئین ۲B لازم است (۵۰). در سلولهای آلوده به انترو ویروسها و رینو ویروسها اولین کلیواژ توسط ۲A^proو در محل اتصال P1/P2 روی می دهد. محل اثر پروتئین ۲A بین دو اسید آمینه تیروزین و گلیسین می باشد ولی در بعضی از کوکساکی و اکوویروسها هم محل اثر ۲A بین ترئونین و گلایسین و یا بین آلانین و گلایسین می باشد. ۲A^pro مانند پروتئیناز A در باکتری استرپتومایسس گریوس می باشد (۴۸).(شکل ۱۲)
در بین پیکورنا ویروسها، تنها دو جنس هپاتوویروسها و پاراکوویروس هستند که ۲A^proدر آنها فعالیت پروتئولیتیکی ندارد (۴۹). ۲A^pro برای عملکرد نیازمند به یون روی (ZN) است.
۱-۸-۳) پروتئین ۳C :
تمام پیکورنا ویروسها ۳C^pro را کد می کنند و عملکرد آن ایجاد شکست ما بین ۲C/3A می باشد البته استثناهایی هم وجود دارد مثلاً در هپاتو ویروس سبب برش بین ۲A/2B نیز می شود. در پولیو ویروس این پروتئین سبب برش در ناحیه دی پپتیدی Gly- Gly می شود ولی در بقیه پیکورنا ویروسها عمل برش در مناطق Gln-Ala- Gln- ser , Gln- Ile,Gln,Asn, Gln-Thr, Gln, Val انجام می گیرد (۸).
با تعیین توالی اسیدهای آمینه ۳C ^pro مشخص گردید که مشابه سرین پروتئینازهای شبیه کیموتریپسین می باشد (شکل ۸). ۳C ^proحاوی ۲ مکان فعال است که یک قسمت به RNAمتصل می گردد و قسمت دیگر مسئول اعمال پروتئولیتیکی می باشد (۵۱).
۳C ^pro و ۲A ^pro با عمل اتوکاتالیتیکی خود موجب آزاد شد نشان از رشته پلی پروتئینی می شوند و بعد از جدا شدن سبب شکسته شدن پلی پروتئین به صورت ترانس می شود و به صورت آبشاری پپتیدها را کلیواژ می کنند.در سلول های آلوده با رینوویروسها و انترو ویروسها، ابتدا با عمل پروتئازی ۲A ^pro ناحیه p1/ p2 – p3 کلیواژ می گردد سپس ۳CD ^pro خودش را می شکند و از قسمت P3 جدا می شود و سپس P1 /P2 را کلیواژ می کند (۵۱).
شکل۱۲) : تصویر سه بعدی از ۳C ^pro ویروس هپاتیت A ، ۲A ^pro رینو ویروس و FMDV L ^pro ، در پائین هم پروتئازهای سلولی مشابه با هر کدام آمده است
۱-۹) تکثیر ژنوم و سنتز :mRNA
تا سال ۱۹۵۰ بر این اعتقاد بودند که سنتز RNA ویروس توسط RNA پلی مر از وابسته به DNA است که تکثیر ویروس هم در داخل هسته انجام می گیرد. در اوایل سال ۱۹۶۰ بود که یک مطالعه روی مننگو ویروس انجام گرفت و مشاهده کردند که اگر اکتینو مایسن D ( یک داروی متوقف کننده سنتز RNA در هسته) به سلول های آلوده به ویروس اضافه شود قادر نیست که از تکثیر ویروس جلوگیری نماید و از این موضوع نتیجه گرفتند که برای تکثیر ویروس آنزیم RNA پلی مراز باید در سیتوپلاسم وجود داشته باشد که یک آنزیم RNAپلیمراز وابسته به RNA است (۵۲).
در سلول های آلوده پولیو سه شکل از ژنوم را می توانیم مشاهده می کینم:
۱-+SSRNA ( RNAتک رشته ای با پولاریته مثبت)
۲- RI( حد واسط تکثیری با پولاریته منفی Replication intermediate )
۳- RF ( شکل تکثیری با پولاریته مثبت Replication form ) (53).
سنتز RNAویروسی بصورت نامتقارن (Asymmetric)است بدین صورت که زنجیره مثبت ۲۵ تا ۶۵ برابر بیشتر از زنجیره منفی سنتز می گردد (۵۴).
۱-۹-۱) RNAپلیمر از وابسته به RNA ویروسها (۳D ^pol) :
در بررسی از غشاء سلولی به مجموعه ای از غشاء سلولی برخوردند که در امر سنتزدخا لت داشتند و به نام کمپلکس تکثیر RNA^[15] نامیده شد. یکی از مهمترین اجزاء این کمپلکس یک پروتئین kd63 به نام RNAپلی مراز وابسته به RNA ویروس بود علاوه بر این تعداد دیگری از پروتئین های ویروسی و سلولی نیز در این کمپلکس حضور داشتند مانند ۳Cو ۲BC, 2C, 3ABکه پروتئین ۳Dمهمترین پروتئین کمپلکس تکثیر بود (۵۵).

فصل پنجم: یافته ها و پیشنهادها
۱٫۵٫مقدمه
در فصل پیشین، پس از بررسی ویژگی­های جمعیت شناختی پاسخ ­دهندگان و سپس انجام آزمونهای آماری و تجزیه وتحلیل آنها، شکاف کیفیت خدمات اراده شده مابین وضع موجود درک­شده و انتظارات مراجعین از خدمات خودپردازها، محاسبه شد. سپس با بهره گرفتن از فرایند تحلیل شبکه‎ای به اهمیت‎سنجی ابعاد کیفیت خدمات در دستگاهای خودپرداز بانک ملت بوشهر پرداخته شد. از نرم­افزار ایموس^[۹۵] برای برازش مدل مفهومی پژوهش استفاده شده است. بنابراین، در این فصل ابتدا به تشریح و بحث نتایج بدست آمده پرداخته می‎شود و در پایان محدودیت‎ها و پیشنهادهای پژوهش بیان می‎گردند.

۲٫۵٫بحث و نتیجه‎گیری
در طول دو دهه گذشته، بخش خدمات از رشد چشمگیری در اقتصاد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برخوردار بوده است. به موازات رشد و توسعه این بخش، سنجش کیفیت خدمات در این بخش اهمیت دو چندانی می‎یابد. از این رو موضوع سنجش کیفیت خدمت توجه بسیاری از پژوهشگران و دستاندرکاران کسب و کارها را به خود جلب نموده است.
متون موجود به‎گونه تقریباً جامع مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که نویسندگان و پژوهشگران گوناگون، دیدگاه‎های متفاوتی در مورد ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک دارند. لذا دیدگاه‎های بیش از ۵۶ نفر از این نویسندگان و پژوهشگران در زمینه ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک در فصل دوم ارائه گردید.
بنابراین، در حالی که بررسی متون تنوع نسبتاً گسترده‎ای را در ابعاد کیفیت خدمت نشان می‎داد که در بیشتر موارد مدل سروکوال تیم پژوهشاتی پاراسورامان به عنوان پایه بسیاری از مدلهای سنجش کیفیت خدمات مطرح می­ شود. لذا متدلوژی پژوهشی جهت سنجش کیفیت خدمات خودپردازها، مقیاس ای­اس­کوال و ای­رس­کوال پاراسورامان و همکارن در سال۲۰۰۵ می­باشد، که برای اندازه‌‌گیری کیفیت خدمات الکترونیکی به صورت خاص، و با تاکید زیادتری بر فن آوری طراحی گردیده است. پژوهش حاضر با این پیش فرض آغاز شد که ابعاد این مدل به‎گونه کامل منعکس‌کننده برداشت مشتری از کیفیت خدمات خودپردازها می­باشد، و برای انجام هرگونه پژوهش بازاریابی و بازارشناسی درباره دستگاه­های خودپرداز، یک الگوی مناسب و ایده­آل به شمار می­رود و پرسش­نامه طراحی شده بر مبنای این مدل، یک ابزار اولیه مناسب پژوهش درباره این دستگاه­ها را به دست می­دهد.
مدلی نهایی به منظور سنجش اعتبار آن به‎گونه تجربی مورد آزمون قرار گرفت که نتایج آن در فصل چهارم ارائه گردید. بنابراین، یکی از دستاوردهای پژوهش ارائه مدلی جهت سنجش کیفیت خدمات الکترونیک بود که ابعاد این در فصل‎های قبل تشریح شدند.
در پایان نیز، فرایند تحلیل شبکه‎ای به منظور اهمیت‎سنجی ابعاد مدل و سنجش کیفیت خدمات خودپردازهمورد استفاده قرار گرفت که محاسبات این بخش نیز به‎گونه مشروح در فصل چهارم نشان داده شده است.
نتایج پژوهش نشان داد که در میان ابعاد فوق، بعد کارایی دارای بیشترین اولویت و ابعاد اجرا، حفظ اسرار شخصی(محرمانگی)، دسترس­پذیری، پاسخ گویی، جبران خدمات و تماس در ترتیب بعدی قرار گرفتند.
همچنین در میان شاخص‎های مورد استفاده در هر بعد نیز چهار شاخص؛ وجود همیشگی پول در دستگاه، انجام خدمات وعده داد شده (مثل انجام چیزی که دستور دادید)، بوسیله خودپرداز، گستردگی مناسب جغرافیایی دستگاه و دسترسی راحت به دستگاهای خودپرداز، سهولت استفاده از دستگاه خودپرداز و با صرفه بودن استفاده از دستگاه خودپرداز از اهمیت بیشتری نسبت به سایر شاخص‎ها برخوردارند. این نتایج که از سوپرماتریس محدود شده (جدول ۳۸) استخراج شده است، به‎گونه خلاصه در نمودار ۱۴ ارائه شده‎اند.
نمودار۱۴: وزن و رتبه مولفه­های سنجش کیفیت خدمات در خودپردازها
نمودار۱۴، نشان می‎دهد که به منظور سنجش کیفیت کیفیت خدمات در خودپردازها کدام عوامل از اهمیت بیشتری برخورارند. از آنجا که کیفیت خدمت نقش تعیین‌کننده‌ای در خشنودی مشتریان ایفا می‎کند، رهنمودهای این شکل می‎تواند راهنمای عمل مدیران در تصمیم‎گیری‎های استراتژیک قرار گیرد.
با بررسی مشخصه های کیفی مورد اندازه گیری در مدل پژوهش، ارتباط، ضعیفترین مشخصه از نظر پاسخ دهندگان است که وضعیت ادراک شده با شکافی معادل (-./۷۸۰) بیشترین فاصله را از حالت مورد انتظار کاربران داشته است.
پس از آن جبران­خدمات با (-./۴۹۵)، دسترس­پذیری با -./۴۸۵))، پاسخگویی با (-./۳۴۴) و بالاخره در ابعاد با شکاف مثبت شامل کارایی با شکافی معادل (./۰۳۰۷) ، اجرا با (۱۱۶٫/) و محرمانگی با شکافی به اندازه (./۱۹۲) میان حالت مورد انتظار و وضعیت ادراک شده از خدمت قرار دارند. با در نظر گرفتن وزن و اهمیت هر بعد(که خروجی ANP می­باشد)، نمره کیفیت خدمات هربعد نیز بدست می ­آید که مبنای اولویت اقدامات اصلاحی می­ شود، بدین ترتیب بعد دسترس­پذیری با نمره(۰٫۰۵۸۲-) منفی­ترین نمره کیفیت را داشته، که نشان­دهنده بیشتر بودن اهمیت ان بوده و ثانیا بر اساس ادراک پاسخ ­دهندگان، دستگاهای خودپرداز در آن مولفه نتوانسته­اند انتظارات مراجعین را برآورده سازند، و بنابراین آن مولفه جهت انجام اقدامات اصلاحی اولویت بیشتری دارد.
پس از دسترس­پذیری، جبران­خدمات نسبت به سایر مشخصه ها از اولویت بالاتری جهت بهبود وضعیت و کاستن از شکاف موجود قرار دارد. به همین ترتیب، اقدامات متناظر برای ابعاد ارتباط، پاسخگویی، اجرا، کارایی و نهایتا محرمانگی در رتبه ­های بعدی اولویت قرار می­گیرند.
نتایج پژوهش در مورد مولفه­ها نشان داد که، از بیست­و­دو مؤلفه شکل دهنده کیفیت خدمت، تعداد چهارده مؤلفه وضعیت ادراک شده و مورد انتظارشان دارای شکاف منفی هستند. بر اساس نمره کیفیت خدمات به ترتیب اولویت بندی شده و اقدامات متناظر با آنها نیز با همان اولویت­ها در برنامه قرار می­گیرند.
به این ترتیب مؤلفه مورد پرسش در سؤال شماره هشت که همان” گستردگی مناسب جغرافیایی دستگاه و دسترسی راحت به دستگاهای خودپرداز. ” است با نمره کیفیت خدمت ۰٫۰۵۰۸)-) و به همین ترتیب سؤال شماره ده یعنی قابلیت انجام امور مالی، در هر دستگاه خودپرداز.(خودپردازهای سایر بانک­ها) با (-۰٫۰۳۲۱) امتیاز کیفیت خدمت، مؤلفه ای است که پس از مؤلفه ای که ذکر آن پیشتر بیان شد نیاز به بهبود و توسعه جدی دارد.
در ادامه این فهرست میتوان به ترتیب به این موارد اشاره نمود؛
برخورد مناسب کارکنان بانک در برخورد مناسب کارکنان بانک در رفع مشکلات تراکنش با نمره کیفیت خدمت معادل(-۰٫۰۱۵۰)، پاسخ گویی مطلوب کارکنان در حل مشکل نبودن پول در دستگاه با اندازه (-۰٫۰۰۷۹)، وجود تسهیلات وکمک درهنگام بروز مشکلات(مثلا،وقتی که عملیات تکمیل نشده) با (-۰٫۰۰۷۱)، اطلاع رسانی در صورت ایجاد تغییراتی در سیستم، یا خدمات با (-۰٫۰۰۶۷)، وجود روش های ساده برای جایگزینی سریع کارت های مفقودی با (۰٫۰۰۶۵-)، تشریح کارکردها و مزایای دستگاهای خودپرداز توسط کارکنان با نمره کیفیت خدمتی معادل -۰٫۰۰۵۲))، ارائه خدمات جانبی برای دارندگان کارتهای خودپرداز(مانند تخفیفات خرید و…) با (-۰٫۰۰۴۵)، امکان ارتباط با نمایندگان بانک و وجود کمک های کافی و در دسترس با مراجعه یا تلفن با ((-۰٫۰۰۴۴، نصب دستگاه خودپرداز در درون شعبه (علاوه بر بیرون شعبه)جهت رفاه مشتریان با -۰٫۰۰۳۷))، وجود همیشگی پول در دستگاه با (-۰٫۰۰۱۳۶)، سهولت استفاده از دستگاه خودپرداز با (-۰٫۰۰۱۴۶)،. ناچیزبودن مشکلات مربوط به خودپردازها (مانند؛گیر کردن کارت) با ((-۰٫۰۰۰۷۵، وجودگزینه­های مناسب برای درخوست­هادرخودپرداز(مثل­درخواست لغو، بازگشت) با((۰٫۰۰۱۲۶ ، امنیت فیزیکی کافی و مناسب در دستگاه خودپرداز با (۰٫۰۰۵۵۲)، امکان پذیر و مطلوب بودن حواله­ی پول یا پرداخت قبوض آب و برق و…با خودپرداز با نمره کیفیت خدمتی(۰٫۰۰۵۶)، حفاظت وغیر قابل سوء استفاده بودن اطلاعات شخصی کارت اعتباری من با ۰٫۰۰۶۳))، صحت و دقت مناسب دستگاه های خودپرداز در تراکنش­ها (مبادلات) با(۰٫۰۰۷۸۱) نمره­کیفیت خدمت، باصرفه بودن استفاده از دستگاه خودپرداز با۰٫۰۱۲۹۶))، آسیب پذیری و ریسک کمتر و اعتماد به مبادلات و تراکنشهای دستگاهای خودپرداز با نمره کیفیت خدمتی ((۰٫۰۱۳۸و بالاخره انجام خدمات وعده داد شده (مثل انجام چیزی که دستور دادید)، بوسیله خودپرداز با ۰٫۰۱۳۸۶)) نمره کیفیت خدمتی میان وضعیت مورد انتظار و ادراک شده، در رتبه های بعدی قرار می­گیرند که می­بایست به ترتیب اولویت اقدامات اصلاحی متناظر آنها تعریف شود.
۳٫۵٫ نوآوری‎های پژوهش
نوآوری‎ها و ویژگی‎های خاص پژوهش حاضر، را می‎توان به شرح زیر برشمرد:
ارائه مدلی بومی جهت سنجش کیفیت خودپردازها برای اولین بار در کشور
به‎کارگیری فرایند تحلیل شبکه‎ای و اهمیت‎سنجی ابعاد و شاخص‎های سنجش کیفیت خدمات در خودپردازها
ارائه پیشینه­ای کامل از مدلهای ونیز ابعاد سنجش کیفیت خدمات الکترونیک
شناسایی شکاف مابین وضعیت موجود و مطلوب عملکرد دستگاه های خودپرداز برای اولین بار درکشور
طراحی پرسش­نامه­ای بر مبنای این مدل، به­عنوان یک ابزار اولیه مناسب پژوهش درباره این دستگاه­ها
۴٫۵٫ پیشنهادها
با توجه به دستاوردهای پژوهش، پیشنهادها در قالب دو دسته پیشنهادهای کاربردی و پیشنهادهای پژوهشی ارائه می‎شود:
بر اساس معادله مدل تحلیل شکاف [SQ= w_i (P_ij E_ij)]، میزان اهمیت هر مولفه (از خروجی ANP) در میزان شکاف کیفیت همان مولفه ضرب شده تا نمره کیفیت هر مولفه بدست آید. هر چقدر نمره کیفیت مولفه­ای منفی­تر باشد، نشان­دهنده بیشتر بودن اهمیت ان بوده و ثانیا بر اساس ادراک پاسخ ­دهندگان، دستگاهای خودپرداز درآن مولفه نتوانسته­اند انتظارات مراجعین را برآورده سازند، و بنابراین آن مولفه جهت انجام اقدامات اصلاحی اولویت بیشتری دارد.
لذا در این رویکرد تمامی اجزاء و مؤلفه های مورد اندازه ­گیری در پرسشنامه بر حسب میزان نمره شکاف موجود میان دو وضعیت مورد انتظار و ادراک شده مرتب می­شوند.