بسیار زیاد

Zn, Pb, Fe, Cu

پرتاران

بسیار زیاد

Cu

ماکروآلگ(علوفه های دریایی)

متوسط

اکثر فلزات

ماسل و سایر دو کفه ایها

متوسط

فلزات

پرتاران

متوسط

P, Cd

ده پایان(خرچنگ ها)

متوسط

Cd, Pb

ماهیان

متوسط

Cd, Pb

مطالعات زیست شناختی نوعی ارزیابی استاتیک از موجودات زنده، متغیرها و فرآیندهای موجود در هر محیط انتخابی است. نظارت زیست شناختی، شامل یک سری مطالعات زیست شناختی مشابه است که در یک محیط مشخص در طول زمان انجام می شود و بنابراین دینامیک است. اگر این نظارت هدف مشخصی د‏اشته باشد مثلاً بخواهد ظرفیت مجاز آلاینده ها را د‏ر آن محیط تعیین کند، نام پایش زیستی بر آن نهاده می شود. با وجود دانستن این تفاوت از این پس، عبارت پایش زیستی برای نظارت زیست شناختی هم به کار برده خواهد شد.

‏روش های پایش زیستی برتری های مهمی نسبت به آنالیزهای شیمیایی دارند. برای مثال، بیشتر برنامه های پایش آلاینده ها بر پایه نمونه گیری در فواصل معین بنا شده، چون نمونه گیری مداوم غیر عملی و بسیار گران است. به این ترتیب در یک برنامه نمونه گیری شیمیایی منظم، به خصوص در محیط های تغییر پذیر هم چون نهر و رودخانه، نوساناتی که در میزان آلاینده ها در بین فواصل نمونه گیری پیش آید ثبت نخواهد شد. در حالی که موجودات زنده در اغلب مواقع به چنین تغییراتی در آلاینده های محیط پاسخ هایی می دهند که قابل اندازه گیری است و معمولاً با افزایش سطح آلاینده ها نسبت عکس دارند. این موجود‏ات هم چنین پاسخ هایی به سطح متغیر آلاینده ها در محیط می دهند که تابع زمان است. براساس دوره زندگی هر موجود زنده، مدت این پاسخ می تواند بین چند روز (میکروارگانیسم ها) تا یک ماه یا چند سال (ماکروفیت ها، بی مهر گان بزرگ و مهره داران) تغییر کند.
‏علاوه بر این، تعداد آلاینده های موجود در یک محیط بسیار است و همیشه در مورد تعداد مواردی که در یک برنامه نظارت شیمیایی واحد قابل ارزیابی باشد، محدودیت علمی وجود دارد. چون جامعه زیستی به هر ماده مضر موجود در محیط پاسخ خواهد داد، هرگونه تغییری که ثبت شود می تواند به عنوان یک هشدار عمل کند که به آنالیز شیمیایی دقیق هر آلاینده که سطح آن افزایش یافته یا به بررسی حضور یک آلودگی جدید بیانجامد. همچنین، اثرات تقویتی یا تضعیفی بسیاری از آلاینده ها جز با بررسی تاثیرآنها بر موجودات زنده قابل ردیابی نخواهد بود. روش های متفاوتی برای استفاده از موجودات زنده، در پایش آلودگی ها وجود دارد. این روش ها در جدول (۱-۶) ‏به تفصیل نشان داده شده اند. انتخاب نمونه های ‏نمایانگر و بامعنی در موفقیت هر نوع ارزیابی، بدون توجه به روش انتخابی، از ‏اهمیت حیاتی برخوردار است. روش های مختلفی برای نمونه گیری از مواد زیستی در دسترس است. بعضی از روش ها نسبت به روش های دیگر، خطا های بیشتری در نمونه گیری دارند که در زمان انجام آزمایش یا استخراج نتایج از داده های جمع آوری شده باید مد نظر قرار گیرند. بررسی های بیشتری لازم است تا بتوان به یک روش ایده آل نمونه گیری دست یافت که از نظر زمان، قیمت، نیروی انسانی و غیره به صرفه باشد. اگر قرار باشد یک برنامه پایش منظم صورت گیرد این مساله اهمیت بیشتری پیدا می کند(اسماعیلی ساری، ۱۳۸۱).
جدول ۱-۶: روش های اصلی مورد استفاده در پایش زیستی (اسماعیلی ساری، ۱۳۸۱).

نوع ارزیابی

موجودات اصلی مورد استفاده

آلاینده های مورد بررسی

مزایا

معایب

مطالعات ساختار جامعه

10- اندازه گیری

AHP مقیاسی برای اندازه گیری موارد نامشهود ارائه داده ،روشی را برای تدوین و تعیین اولویتها تعیین می کند.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی مبتنی بر چهار اصل زیربنایی است که کلیه محاسبات، قوانین و مقررات بر این اصول بنا شده‌اند. این اصول عبارتند از:
شکل 3-3 چهار اصل زیربنایی فرایند تحلیل سلسله مراتبی
(ساعتی، 1986؛ هارکر و وارگاس، 1987)^[71]
اصول اساسی تفکر تحلیلی:
سه اصل اساسی در تفکر تحلیلی وجود دارد که به تصمیم گیری AHP مربوط می شوند. این سه اصل اساسی عبارتند از (آذر و رجب زاده، 1391):

• اصل ترسیم درخت سلسله مراتب

• اصل تدوین و تعین اولویت ها

• اصل سازگاری منطقی قضاوت ها

• اصل ترسیم درخت سلسله مراتبی

ذهن انسان توانایی ایجاد ساختار سلسله مراتبی برای واقعیات پیچیده را با توجه با اجزای آن دارد. معمولا تعداد اجزای سلسله مراتب بین 5 تا 9 بخش است. به طور کل قانون مشخصی برای ایجاد سلسله مراتب وجو ندارد. همچنین در تعیین سلسله مراتب یک مسأله هیچ محدودیتی برای تعداد سطوح وجود ندارد. اجزاء هر سطح باید نسبت به سطح بالاتر با هم قابل مقایسه باشند و اگر این امر ممکن نبود، باید سطوح میانی دیگری ایجاد شود (آذر و رجب زاده، 1391).
به طور کل می توان یک ساختار سلسله مراتبی را متشکل از هدف (Goal)، معیارها (Criteria)و گزینه ها(Alternatives) دانست و شکل کلی آن را به صورت زیر نمایش داد:
شکل 4-3 نمونه‌ای از یک فرایند سلسله مراتبی(آذر و رجب زاده، 1391)
در این تحقیق در شکل 5-3 بر مبنای معیارها و زیر معیارهای مورد استفاده در بخش غربال گری کمی و کیفی ساختار سلسله مراتبی شکل دهی شده است. همان طور که مشخص است در سطح اول ساختار سلسله مراتبی دو دسته بندی اصلی رویکرد کمی و رویکرد کیفی وجود دارد که در ابتدا باید وزن بین آن ها مشخص گردد. در رویکرد کمی پنج معیار اصلی و در رویکرد کیفی پنج معیار اصلی و بیست و یک معیار فرعی یا زیر معیار شناسایی شده است که باید وزن بین هر یک از زیر معیارها در پایین ترین سطح با بهره گرفتن از مقایسات زوجی بین هر کدام از عوامل مشخص گردد.
شکل 5-3 ساختار سلسله مراتبی معیارهای کمی و کیفی انتخاب پروژه

• اصل تدوین و تعیین اولویت ها

در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تعیین اولویت ها و اندازه گیری مقادیر اهمیت نسبی از مقايسه زوجی شاخص‌هايi ام نسبت به گزينه‌ها يا شاخص‌هاي j ام و به کمک طیف 1 تا 9 انجام می‌شود، که در آن 1 نشان دهنده اهمیت یکسان بین دو عامل و عدد 9 نشان دهنده اهمیت شدید یک عامل نسبت به عامل دیگر است(مهرگان، 1383). معادل کلامی اعداد به کار رفته در جدول 15-3 قابل رؤیت می‌باشد.
برای جمع آوری اطلاعات از خبرگان انجام مقایسات باید بر اساس فرم‌های نظر سنجی انجام گیرد، بنابراین بر اساس معیارهای انتخابی پرسشنامه‌ای طراحی گردید و با انجام مقایسات زوجی به تعین وزن معیارها توسط خبرگان و کارشناسان با بهره گرفتن از مقایسات زوجی و AHP مبادرت گردید. در هر پرسشنامه از هر تصمیم گیرنده خواسته شد که اهمیت نسبی هر جفت از عوامل تصمیم را در یک سطر به صورت دو به دو با یک مقیاس نه درجه‌ای بیان نماید (پرسش نامه د ضمیمه می‌باشد). پس از جمع آوری پرسش نامه‌های توزیع شده، ماتریس‌های مقایسه‌های زوجی را برای تمامی افراد تصمیم گیرنده تشکیل می­دهیم.
جدول 15-3 معادل کلامی مقادیر اهمیت نسبی (مهر گان، 1383)

ارزش ترجيحي

وضعيت مقايسه i نسبت به j

توضيح

1

اهمیت یکسان

گزينه يا شاخص i نسبت به j اهميت برابر دارند و يا ارجحيتي نسبت به هم ندارند.

3

تا حدی با اهمیت

گزينه يا شاخص i نسبت به j كمي مهمتر است.

5

اهمیت زیاد

گزينه يا شاخص i نسبت به j مهمتر است.

«روحم چون پرنده‌ای تشنه که به آب محتاج است پیرامون منزلی سرگردان است. اگر چشمانم فردا می‌را نبیند، روز سه شنبه تو را انکار می‌کنم.»
این روح خستگی ناپذیر با توانایی ادبی و علمی کافی و اعتماد به نفس لازم و فرهیختگی برجسته و ممتاز، مدیریت و سیر بحث و گفتگوها را در اختیار داشت. او خود غالباً به زبان عربی فصیح سخن می‌گفت. این همایش می‌ربع قرن کعبه آمال اندیشه عربی بود و در آن احساس نیاز به تثبیت سرنوشت گرایش‌های ادبی و فکری ملموس و قابل حس بود. او در پژوهش و مباحثه روشی نو و میانه بین اسلوب جدید زبان عربی و اسلوب قدیم و زبان عامیانه ایجاد کرده بود. و اینگونه این همایش در نزدیکی بین فرهنگ غرب و شرق نقش خود را ایفا کرد.
ولی الدین یکن در نامه‌ای در تاریخ ۵/ ۴/ ۱۹۱۲ به می‌ نوشت:

«یا می‌بین الاقلام و الکُتُــبِ
أحییتِ عهدالقریض والادبِ

کالشَّمسِ بَین الأقمارِ و الشُهُبِ
جَدّدتِ لأدبــــــــ رونق العـــــرب»‌(الکزبری؛۱۹۸۲‌:۱۹)

«ای مَی!تو در میان کتابها وقلم‌ها چون خورشیدی در میان ماه وشهاب‌ها هستی، تو دوران شعر سرایی وادب را دوباره زنده کردی و برای زبان عربی رونق گذشته را باز گردانده‌ای »

مصطفی عبدالرزاق درباره شخصیت می‌ در سالن و انجمن ادبی اش می‌گوید‌:« بانوی فرهیخته در روزنامه‌ها و مجلات قلم می‌زد و کتاب‌ها و نامه‌ها‌ی مفید و قابل ستایش تألیف و خطبه‌ها وسخنرانی گوناگون و قوی ایراد می‌کرد. گهگاهی شعر نیز می‌سرود. او یاریگر ممتاز ادبیات بود، در منزلش مجلس هفتگی برای ادیبان برگزار می‌کرد که بیهوده گویی، گزاف و گناه در آن راه نداشت، یک شب نشینی شیرین و دلچسب و گفتگویی بدون مجاد له و مشاجره بود. »(شراره ؛ ۱۹۶۵‌:۶۴ )
دکتر طه حسین درباره همایش می‌گوید:«مجلس و سالن می‌دموکراتیک بود. من بعد از نوشتن رساله ام درباره ابوالعلاء معری از طریق استاد بنده وایشان- احمد لطفی السید- با او و انجمنش آشنا شدم و هر سه شنبه عصر به آنجا می‌رفتم تا اینکه به اروپا رفتم»(همان‌:۶۴ )
همایش الثُلاثاء زیباترین موضوعات ادبی را مطرح کرد که یاران و اعضای آن را جاودان ساخت. او راه را روشن کرده و میراث گذشته را زنده و پژوهشگران و نویسندگان را بر پویایی و تحول و آزادی از بندهای جمود و سستی تشویق می‌کرد. از جمله اهداف همایش اقدام و تلاش برای گشودن فردایی روشن برای زنان عرب در زندگی اجتماعی بود. ما می‌بینیم که او در این راه با کمال احترام به خود و دیگران الگویی مناسب و برجسته، و رهبری لایق برای آینده زنان شرقی گشت.(السکاکینی؛ ۱۹۷۱‌: ۱۱۹)
خلیل مطران پس از مرگ او درباره ندوه الثلاثاء اینچنین سروده است:

أقفَرَالبیتُ أینَ نادیـــک یا
صَفوه ُالمشرقین نبلاً و فَضلاً
فشاقَ البُحـوث فیه ضـــروباً
وتصیب القلوب و هی عزات

می‌الیه الوفودُ یَختـَـــلِفُونا
فِی ذِراکِ الرحیبِ یَقمــرونا
و یُدار الحـَدیثُ فیه شُــجُونا
مِـن ثِمارِ العُِقُـولِ ما یَشتَهِینا»
‌(الشیخ، غرید؛ ۱۹۹۴‌: ۳۱)

خانه خالی و ویران شد. خانه‌ای که گروههایی به آن رفت وآمد می‌کردند(به واسطه وجود توآباد بود)‌ای می‌کجایی خانه تو را صدا می‌زند/سرآمدان شرف ودانایی شرق وغرب در پیرامون گسترده توگرد می‌آمدند / در مجلس تو بررسی‌ها وتحلیل‌هایی انجام می‌شد و با علاقه بسیار در آن مجلس سخن می‌راندند / اکنون دلها مصیبت زده و عزادارند از ثمرات علم و دانش چه کسی ما را سیر وسرشار خواهد کرد
۳-۲-۱۱٫ آثار می
مَی در نطم ونثر دارای تجربیات گرانقدری است. با گذری بر آثارش جنبه‌ی نویسندگی و نثر او را بر شاعریش برتر و بارز می بینیم. او یک دیوان شعر به زبان فرانسه وچندین قصیده وقطعه به زبان عربی دارد. بیشتر آثار او نثری ودر حوزه ادبیات، نقد وجامعه شناسی خانواده وبخصوص زنان است.

۳-۲-۱۱-۱٫ شعر

ازاهیرالحلم
اولین کتاب می‌زیاده است که اشعار رومانسی او به زبان فرانسه است که در سال ۱۹۱۱ به نام مستعار ایزبس کوبیا منتشر کرد. این دیوان شامل ۴۳ قصیده و سه قطعه نثری به زبان فرانسه و خاطرات و یادگاری‌هایی است که دکتر جمیل جبر آن را در ۱۹۵۲ به نام ازاهیرالحلم «گلهای رؤیا» منتشر کرد. از ویژگی‌های شعر او راستی در تعبیر، جسارت درخیال، دقت در توصیف و روانی و سادگی در کلمات می‌باشد. قصایدش کاملاً قافیه دار و کلاسیک براساس قواعد دستور زبان فرانسه نیست، ولی از موسیقی و قافیه خالی نمی باشد. او حروف روی را در بیشتر قصاید بسان صدای زنگ انتخاب می‌کند. بیشتر اشعارش عاطفی، ‌اند وهگین و سرگردان در رازهای مرگ و زندگی و تشنگی به علم و دانش و عشق والا می‌باشد.
ا شعار و دیوانش دقیق‌‌ترین و نزدیک‌‌ترین آثار او به روحیه و مزاجش می‌باشد. خواننده در این دیوان آهنگ‌اند وه و غم او را به خوبی احساس می‌کند. در دیوان قصایدی چون الکابه(اندوه)، الحان الخریف(آوای پائیز )، وداع لبنان‌(خدا حافظی وترک لبنان )، عینطوره و طیور النیل(پرندگان نیل )می باشد که این قصاید را یعقوب صروف در سال ۱۹۲۴ به عربی ترجمه کرد و با مقدمه‌ای آنها را در المقتطف به چاپ رساند.‌(الکزبری؛ ۱۹۸۷/۱: ۱۵۴)
نمونه‌ای از شعر او:به نام الکآبه(اندوه و غم)
«. . . لکن لا سعاده َ عندنا لأن الانسانَ یرسِمُ امانیتَه و یَعجِزُ عَن تَحقِیقِها.
ایُها الإلهُ !لماذا وَضَعت َ فی عَینی الانسان ِ هذهِ العَبَراتِ، و قَضیتَ
بألا تَجَفَّ و لا تَنضبَ^؟ لِماذا؟

۴) یک قرارداد اختیار فروش شبیه قرارداد فوق است با این تفاوت که سطح مشخص شده پایین تر از قیمت دارایی در ابتدای انعقاد اختیار معامله می باشد [۳۶].
۱-۹ معادلات انتگرو دیفرانسیل جزئی^[۲۴]
۱-۹-۱ تعریف: یک معادله ی متشکل از دو یا تعداد بیشتری متغیر مستقل همراه با مشتقات جرئی یک یا تعداد بیشتری متغیر وابسته نسبت به متغیرهای مستقل، یک معادله ی دیفرانسیل با مشتقات جزئی نامیده می شود.[۳۳]
۱-۹-۲ تعریف: معادله ی دیفرانسیل با مشتقات جزئی را خطی می گویند اگر متغیرهای وابسته و مشتقات آن ها در معادله ی دیفرانسیل به صورت خطی ظاهر شوند.معادله ی دیفرانسیل را که خطی نباشد، غیر خطی می گویند. [۳۳]
مرتبه ی یک معادله ی دیفرانسیل با مشتقات جزئی برابر با بالاترین مرتبه ی مشتقی است، که در معادله ظاهر می شود.
صورت کلی یک معادله ی دیفرانسیل خطی مرتبه ی دوم برای دو متغیر مستقل عبارت است از :

معادله ی بالا را یک معادله ی سهموی می گویند، هرگاه
[۳۳] . ۱-۹-۳ تعریف: یک معادله ی متشکل از دو یا تعداد بیشتری متغیر مستقل همراه با مشتقات جزئی یک یا تعداد بیشتری متغیر وابسته نسبت به متغیرهای مستقل و یک بخش انتگرالی را ، یک معادله ی انتگرو دیفرانسیل جزئی می نامند یا به طور معادل:
[۳۲].
فصل دوم
فرایندهای لوی
ابداع نظریه ی فرایندهای تصادفی، یکی از مهمترین پیشرفت های علمی است.از دیدگاه شهودی، هدف این نظریه الگوسازی ((شانس)) به کمک ((زمان)) است.فرایندهای تصادفی، نه تنها موجودات ریاضی غنی هستند، بلکه کاربردهای وسیعی در فیزیک، مهندسی، زیست شناسی و اقتصاد نیز دارند . این بخش، مقدمه ای است برای آشنایی با رده ای از فرایندهای تصادفی که به افتخار احتمال دان بزرگ فرانسوی پل لوی^[۲۵]، که اولین بار آن ها را در دهه ی ۱۹۳۰ مطالعه و بررسی کرد، فرایندهای لوی نام گرفته اند. ساختار اساسی این فرایند در((دوران طلائی)) نظریه ی احتمال در دهه ی ۱۹۴۰-۱۹۳۰ توسط لوی، ریاضیدان روسی خینچین^[۲۶] و ایتو^[۲۷] در ژاپن، شناسایی گردید. در سال های اخیر، به دلیل پیشرفت های نظری و هم چنین گستره ی وسیعی از کاربردهای جدید به ویژه در ارزیابی قراردادهای اختیار معامله در مدیریت مالی، علاقه به این فرایند افزایش یافته است و از سال ۱۹۹۸ گردهمائی های تخصصی ویژه ی این فرایند برگزار شده است [۱و۲۴] .
۲-۱ ساختار فرایندهای لوی
۲-۱-۱ تعریف: فرایند تصادفی را یک فرایند لوی روی گویند، هرگاه :

1. 1. با احتمال یک .

1. 1. دارای نموها مستقل و مانا باشد، یا به طور معادل: برای هر و هر

و برای هر دنباله ی متناهی مرتب از زمان ها ، متغیرهای تصادفی

مستقل باشند.

1. 1. به طور تصادفی پیوسته باشد، به عبارت دیگر برای هر و هر :

۴) مسیرهای نمونه ای آن، با احتمال ۱، از راست پیوسته و دارای حد چپ باشند.(کادلاگ^[۲۸])[۲۴و۸]
در واقع تا سال های متمادی نام این فرایند، فرایند دارای نموهای مستقل مانا بود. [۱]
۲-۱-۲ قضیه: اگر یک فرایند لوی باشد. آن گاه برای هر ، یک توزیع به طور نامتناهی تفکیک پذیر دارد. برعکس، اگر یک توزیع به طور نامتناهی تفکیک پذیر باشد، آن گاه یک فرایند لوی وجود دارد،
به طوری که دارای توزیع است.
اثبات:]۸[ .
۲-۱-۳ مثال: اگر یک حرکت براونی باشد. بنابر مثال ۱-۶-۱۰ و قضیه ی ۲-۱-۲ یک فرایند لوی است.
۲-۱-۴ مثال: اگر یک فرایند پواسون باشد، آن گاه بنابر مثال ۱-۶-۱۱ و قضیه ی ۲-۱-۲ نتیجه می شود که ، فرایند لوی است.
۵-۱-۲ مثال: گیریم یک فرایند پواسون ترکیبی با نرخ λ و توزیع اندازه پرش های باشد، آن گاه با توجه به مثال ۱-۶-۱۲ و قضیه ی ۲-۱-۲ نتیجه می گیریم که یک فرایند لوی است.
۲-۱-۶ قضیه(تابع مشخصه ی فرایند لوی): اگر یک فرایند لوی روی باشد، آن گاه تابع پیوسته ی وجود دارد، به طوری که
تابع را نمای مشخصه یا نمای لوی ، فرایند می نامند[۲۶] .
در این قسمت قصد داریم با بهره گرفتن از مفهوم اندازه ی تصادفی که در بخش ۱-۷ معرفی شد رفتار پرش های فرایند پواسون ترکیبی را بررسی کنیم.
برای هر فرایند کادلاگ، یا به طور خاص برای هر فرایند پواسون ترکیبی مانند روی می توان یک اندازه تصادفی را روی به عنوان توصیف پرش های مرتبط کرد(بخش ۲٫۶ [۲۴])، یعنی این که برای هر مجموعه اندازه پذیر ،
و برای هر مجموعه ی ، تعداد زمان های پرش بین و را شمارش می کند، به طوری که اندازه های پرش آن در هستند.[۲۴]
متناظر با هر نمای مشخصه، یک فرایند لوی وجود دارد که مسیرهای آن با احتمال یک از راست پیوسته و از چپ دارای حد هستند(کادلاگ)، به این دلیل، فرایند تنها می تواند ناپیوستگی های پرشی داشته باشد، و در هر بازه ی زمانی بسته، فقط تعداد شمارش پذیر از این ناپیوستگی ها وجود دارد.
۲-۱-۷ تعریف(اندازه لوی): اگر یک فرایند لوی روی باشد. اندازه ی لوی روی برای هر مجموعه بورل از به صورت زیر تعریف می شود:
در واقع برای هر واحد زمانی، تعداد پرش های مورد انتظاری است که اندازه ی آن ها متعلق به Aاست و اندازه ی پرش در لحظه ی و حد چپ است [۲۴].
۲-۱-۸ قضیه: اگر یک فرایند پواسون ترکیبی با نرخ و توزیع اندازه پرش باشد. آن گاه اندازه ی پرش آن، ، یک اندازه تصادفی پواسون روی است، با اندازه ی نرخ
و هر فرایند پواسون ترکیبی را می توان به صورت زیر نوشت:
اثبات: (قضیه ی ۳٫۵ [۲۴]) .
۲-۱-۹ قضیه (تجزیه ی لوی – ایتو^[۲۹]): گیریم یک فرایند لوی روی و همچنین یک اندازه ی لوی باشند، آن گاه

• • یک اندازه ی رادون روی است، که در شرایط زیر صدق می کند:

• اندازه پرش ، که با نشان داده می شود، یک اندازه ی تصادفی پواسون روی است(با اندازه نرخ ).

بخش اوّل- مرورزمان کیفری در قانون مجازات اسلامی مصوّب سال ۱۳۹۲ ………………………. ۴۴
مبحث اوّل- دایره اعتبار و اجرای مقرّرات مرورزمان کیفری …………………………………………….. ۴۴
گفتار اوّل- جرایم و مجازاتهای تحت شمول مرورزمان کیفری …………………………………………. ۴۵
۱- جرایم و مجازات های تعزیری ……………………………………………………………………………….. ۴۵
الف- تعزیر از منظر فقه امامیه ……………………………………………………………………………………… ۴۶
ب- تعزیر در قانون مجازات اسلامی مصوّب سال ۱۳۹۲ …………………………………………………. ۴۸
یک- تعریف تعزیر وتفاوت آن با تعریف مندرج در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۷۰ ……….. ۴۸
دو- درجات تعزیر ……………………………………………………………………………………………………… ۵۰
۲- جرایم و مجازات های اشخاص حقوقی …………………………………………………………………… ۵۲
گفتار دوّم- جرایم و مجازات های خارج از شمول مرورزمان کیفری ………………………………… ۵۴
مبحث دوّم- مرورزمان تعقیب در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ …………………………………. ۵۸
گفتار اول- مبدأ، مدت و آثار مرورزمان تعقیب ………………………………………………………………. ۵۸
۱- مبدأ مرورزمان تعقیب …………………………………………………………………………………………….. ۵۸
الف- جرایم آنی و جرایم مستمر ………………………………………………………………………………….. ۵۹
ب- جرایم به عادت و جرایم مرکّب …………………………………………………………………………….. ۶۰
ج- جرایم مطلق و مقیّد ………………………………………………………………………………………………. ۶۱
د- مبدأ مرورزمان در جرم افترا …………………………………………………………………………………….. ۶۲
۲- مدت مرورزمان تعقیب …………………………………………………………………………………………… ۶۳
۳- آثار مرورزمان تعقیب …………………………………………………………………………………………….. ۶۷
گفتار دوّم- انقطاع و تعلیق مرورزمان تعقیب ………………………………………………………………….. ۷۰
۱- انقطاع مرورزمان تعقیب …………………………………………………………………………………………. ۷۰
۲- تعلیق مرورزمان تعقیب ………………………………………………………………………………………….. ۷۳
مبحث سوّم- مرورزمان شکایت ……………………………………………………………………………………. ۷۶
گفتار اوّل- جرایم مشمول مرورزمان شکایت …………………………………………………………………. ۷۷
۱- جرایم قابل گذشت به مفهوم خاص آن مندرج در ماده ۱۰۴ ……………………………………….. ۷۷
۲- جرایم حق الناسی که شرعاً قابل گذشت باشند ………………………………………………………….. ۷۹
گفتار دوّم- مبدأ و مدت مرورزمان شکایت ……………………………………………………………………. ۸۱
مبحث چهارم- مرورزمان اجرای مجازات در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ …………………. ۸۴
گفتار اوّل- مبدأ، مدت و آثار مرورزمان اجرای مجازات ………………………………………………….. ۸۴
۱- مبدأ مرورزمان اجرای مجازات ………………………………………………………………………………… ۸۴
۲- مدت مرورزمان اجرای مجازات ………………………………………………………………………………. ۸۸
۳- آثار مرورزمان اجرای مجازات …………………………………………………………………………………. ۹۰
گفتار دوّم- انقطاع و تعلیق مرورزمان اجرای مجازات ……………………………………………………… ۹۳
۱- انقطاع مرورزمان اجرای مجازات …………………………………………………………………………….. ۹۴
۲- تعلیق مرورزمان اجرای مجازات ………………………………………………………………………………..۹۸
بخش دوّم- مرورزمان در سایر قوانین جزایی ایران ……………………………………………………….. ۱۰۲
مبحث اوّل- مرورزمان در قوانین جزایی واجد جنبه کیفری در ایران ……………………………….. ۱۰۲
گفتار اوّل- مرورزمان کیفری در قانون آئین دادرسی کیفری سال ۱۳۷۸ …………………………… ۱۰۳
گفتار دوّم- مرورزمان در قانون صدور چک …………………………………………………………………. ۱۰۷
مبحث دوّم- مرورزمان در قوانین جزایی واجد جنبه انضباطی در ایران ……………………………. ۱۰۹
گفتار اوّل- مرورزمان در قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب سال ۱۳۹۰ ………………………. ۱۰۹
گفتار دوّم- مرورزمان در قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب سال ۱۳۵۴ ……………………………………………………………………………………………………………………… ۱۱۱
نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………… ۱۱۴
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………….. ۱۲۴
فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۹
چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………… ۱۳۴
مقدمه
۱- بیان مسأله
مرور زمان کیفری یک نهاد نسبتاً جدید در حقوق کشورها می باشد که عبارت است از «انقضای مدتی از تاریخ وقوع جرم یا تاریخ قطعیت حکم که پس از آن، متهم دیگر قابل تعقیب و یا حکم دیگر قابل اجرا نخواهد بود.» (خالقی، ۱۳۸۹، ۱۳۲) بررسی این مفاد در قوانین گذشته در طول ادوار تاریخ بشر نشان می دهد که چنین نهادی مورد توجه زیاد قانون گذاران آن دوران نبوده است و به شکل محدودی آن را در قوانین جزایی خود پذیرفته اند؛ لذا توجه گسترده به چنین تأسیسی در حقوق جزا و بحث و بررسی آن از طرف حقوقدانان بیشتر در همین قرون اخیر صورت گرفته است.
در میان فقها و صاحبنظران فقه امامیه نیز سابقه توجه گسترده به چنین نهادی وجود نداشته است و برای کسانی که در فقه و اصول اسلامی تبحر و مهارت دارند این مسأله و پرداختن به آن تازگی دارد. همین امر؛ یعنی جدید بودن این نهاد، سبب شده است که وقتی قانونگذاران خارجی خواسته اند این نهاد را در قوانین جزایی خود وارد کنند، از طرف حقوقدانان نظرات موافق و مخالف نسبت به آنان ابراز شود و از طرفی نیز سبب شده است که وقتی قانون گذاران کشورهای اسلامی مانند قانونگذاران کشور ما خواسته اند آن را مورد تصویب قرار بدهند، از همان ابتدا نسبت به مشروعیت آن از طرف صاحبنظران فقه اسلامی خدشه وارد شود. به عنوان نمونه وقتی قانونگذار قبل از انقلاب اسلامی آن را در قوانین جزایی خود مورد پذیرش قرار داده بود، در همان زمان مخالفت هایی با این مفاد وجود داشت به عنوان مثال آقای شفائی (۱۳۴۵، ۴۶-۴۵) معتقد است: «از تجزیه و تحلیل ادله مدعیان قانون مرور زمان در اسلام این نتیجه حاصل می شود که ادله آنان همگی مخدوش است و وجود قانون مذکور (مرور زمان) مخالف روح مکتب مزبور و معارض قواعد و اصول استنادی مدعیان می باشد و از لحاظ شرعی به هیچ وجه قابل پذیرش نیست.»

پس از انقلاب اسلامی با توجه به ضرورت ابتنای قوانین و مقررات بر موازین اسلامی، قانون گذار با همین توجیه حاضر به پذیرش چنین نهادی نشد و این نهاد به دلیل مغایرت با موازین شرعی از طرف شورای نگهبان و همین طور دادگاه ها مورد قبول واقع نشد. بعد از مدتی به دلیل اشکالاتی که در کار دستگاه قضایی به وجود آمد، قانون گذار در قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۳۷۸ تا حدودی با مقررات غیر جامع و ناقص و دارای اشکال آن را در دسته ای خاص از جرایم بدون مشخص کردن ضابطه ای پذیرفت و سرانجام با تغییر موضعی آشکار در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ با مقررات نسبتاً جامعی آن را در دسته ای گسترده از جرایم پذیرفته است. چنین تغییر نگرشی که با این شرایط در سال های پس از انقلاب سابقه نداشته است، ممکن است باعث ایجاد مشکل برای قضات و دستگاه دادگستری شود؛ زیرا آنها سابقه آشنایی قبلی زیادی با این نهاد ندارند و یا اگر دارند به دلیل اینکه مقررات قبلی راجع به مرور زمان در قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۳۷۸ ناقص بوده است، ممکن است بسیاری از مقررات و قواعد جدید این نهاد برای آنها نامأنوس و ناآشنا باشد. از طرفی با توجه به آمار بالای جرائم در کشور و تراکم پرونده های کیفری، این نهاد می تواند باعث راحتی و سرعت کار دستگاه قضایی در رسیدگی به پرونده های جدید باشد و از طرفی در ندامت و اصلاح مجرمینی که سال های مدیدی از ارتکاب جرم آنها گذشته و عملاً ممکن است تغییر روحیه در آنها رخ داده باشد، موثر واقع شود. با توجه به این توضیحات و سختگیری قانون گذار نسبت به پذیرش چنین نهادی در ابتدا و سپس پذیرش آن به طور نسبتاً گسترده ای در بسیاری از جرائم و شرایط موجود در دستگاه قضایی کشور ما و جدید بودن قانون مجازات اسلامی برای قضات، بر آن شدم که در این پایان نامه شرایط و قواعد این نهاد را در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ بررسی کرده و اشکالات و نواقص آن را بیابم .
۲- سابقه تحقیق
در مورد مرور زمان کیفری با توجه به قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ تاکنون پایان نامه ای تدوین نشده است ولی در مورد همین موضوع با توجه به قوانین جزایی قبلی ایران چند پایان نامه تدوین شده است. پایان نامه ای با عنوان «مرور زمان در حقوق جزای ایران» توسط آقای مجتبی کزازی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۳ با توجه به قانون مجازات عمومی تدوین شده است. دراین پایان نامه پس از مقدمه کوتاهی در مورد سابقه تاریخی مرورزمان و فلسفه آن به بررسی این نهاد با توجه به قانون مجازات عمومی سال ۱۳۵۲ پرداخته شده است و حتی اشاره به قانون مجازات عمومی سال ۱۳۰۴ نشده است. در این پایا نامه مرورزمان به دو دسته مرورزمان تعقیب و مرورزمان اجرای مجازات تقسیم شده است و مرورزمان شکایت در زیر مجموعه مرورزمان تعقیب قرار گرفته است. در نتیجه گیری این پایان نامه عمدتا تمرگز نویسنده بر روی مرورزمان شکایت بوده و به این نتیجه ریسیده که در هر صورنت مبدا مرورزمان شکایت در صورت فوت متضرر یا وجود برخی از موتنع خاص برای شکایت در این قانون به درستی تنظیم نشده و بایستی اصلاح شود. پایان ماه دیگری با عنوان مرورزمان کیفری» توسط آقای محمد علی شامانی در دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال ۱۳۶۹ تدوین و دفاع شده است. در یان پایا ناه موضوع اصلی نویسنده بررسی این نهاد طبق قانون خاصی نیست بلکه بررسی مبانی نظری این نهاد در دین اسلام و پذیرش یا امکان عدم پذیرش آن با عتوجه به ادله و مبانی فقهی می باشد. در این پایان نامه ادله زیادی بر تایید مرورزمان کیفری در دین اسلام و رد اقوال کسانی که معتقد به عدم پذیرش آن در دین اسلام هستند آورده شده و در نهایت نویسنده به این نتیجه رسیده که می توان مرورزمان کیفری را با توجه به ادله فقهی پذیرفت و در متون اسلامی وارد کرد. پایان نامه دیگری که در این زمینه قابل ذکر است پایان نامه آقای رضا کیانی با عنوان «مرورزمان در مجازات های تعزیری و بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی» است که در سال ۱۳۸۲ در دانشگاه ازاد اسلامی تهران تدوین و دفاع گشته است. در این پایان نامه پس از مقدمه کوتاهی درباره مرورزمان کیفری به بحث و بررسی این نهاد در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۱۳۷۸ پرداخته شدهع است و در ان تمام ایرادات و اشکالاتی که قانون مزبورذ در این باب دارد به طور مفصل شرح داده شده است که از جمله آنها تشخیص مصادیق تحت جراینم تحت شمول مرورزمان کیفری و عدم پیش بینی نهادهایی مانن تعلیق و انقطزاع مرورزمان می باشد و نویسنده در نهایت برای حل آنها پیشنهادهایی به قانونگذار ارائه داده است. مقالات متععدی نیز در مورد مرورزمان کیفری نوشته شده است که یکی از آنه مقاله دکتر محمد علی بابایی با عنوان «تحلیل انتقادی درک قانونگذار از مرورزمان تعقیب» است که درسال ۱۳۸۸ نوشته شده است. در این مقله قانونگذار به انتقاد از مرورزمان تعقیب در قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۳۷۸ پرداخته و حتی نسبت به انفعال دستگاه قضایی و پذیرش بی چون و چرای مققرات ناقص آن واکنش نشان داده و به ان نتیجه رسیده که مقررات مرورزمان تعقیب در این قانون با مبانی مرورزمان کیفری از جمله فراموشی جامعه، دشواری جمع آوری دلایل جرم و جلوگیری از اطاله دادرسی مغایر می باشد و از طرفی با سیاست حمایت از بزهدیده یا بزهدیده شناسی نیز سازگاری ندارد. مقاله دیگری نیز که در این زمینه قابل اشاره است مقاله اقای مسعود حائری با عنوان «مرورزمان کیفری در حقوق کنونی ایران ابهامات، کاستی، چاره جویی ها» است که در سال ۱۳۸۴ نگاشته شد هاست. در این مقاله به طور مشخص به دشواری تعیین جرایم و مجازاتهای تحت شمول مرورزمان کیفری و ایرادت تعیین مبدا مرورزمان تعقیب پرداخته شده است.