10- اندازه گیری

AHP مقیاسی برای اندازه گیری موارد نامشهود ارائه داده ،روشی را برای تدوین و تعیین اولویتها تعیین می کند.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی مبتنی بر چهار اصل زیربنایی است که کلیه محاسبات، قوانین و مقررات بر این اصول بنا شده‌اند. این اصول عبارتند از:
شکل 3-3 چهار اصل زیربنایی فرایند تحلیل سلسله مراتبی
(ساعتی، 1986؛ هارکر و وارگاس، 1987)^[71]
اصول اساسی تفکر تحلیلی:
سه اصل اساسی در تفکر تحلیلی وجود دارد که به تصمیم گیری AHP مربوط می شوند. این سه اصل اساسی عبارتند از (آذر و رجب زاده، 1391):

• اصل ترسیم درخت سلسله مراتب

• اصل تدوین و تعین اولویت ها

• اصل سازگاری منطقی قضاوت ها

• اصل ترسیم درخت سلسله مراتبی

ذهن انسان توانایی ایجاد ساختار سلسله مراتبی برای واقعیات پیچیده را با توجه با اجزای آن دارد. معمولا تعداد اجزای سلسله مراتب بین 5 تا 9 بخش است. به طور کل قانون مشخصی برای ایجاد سلسله مراتب وجو ندارد. همچنین در تعیین سلسله مراتب یک مسأله هیچ محدودیتی برای تعداد سطوح وجود ندارد. اجزاء هر سطح باید نسبت به سطح بالاتر با هم قابل مقایسه باشند و اگر این امر ممکن نبود، باید سطوح میانی دیگری ایجاد شود (آذر و رجب زاده، 1391).
به طور کل می توان یک ساختار سلسله مراتبی را متشکل از هدف (Goal)، معیارها (Criteria)و گزینه ها(Alternatives) دانست و شکل کلی آن را به صورت زیر نمایش داد:
شکل 4-3 نمونه‌ای از یک فرایند سلسله مراتبی(آذر و رجب زاده، 1391)
در این تحقیق در شکل 5-3 بر مبنای معیارها و زیر معیارهای مورد استفاده در بخش غربال گری کمی و کیفی ساختار سلسله مراتبی شکل دهی شده است. همان طور که مشخص است در سطح اول ساختار سلسله مراتبی دو دسته بندی اصلی رویکرد کمی و رویکرد کیفی وجود دارد که در ابتدا باید وزن بین آن ها مشخص گردد. در رویکرد کمی پنج معیار اصلی و در رویکرد کیفی پنج معیار اصلی و بیست و یک معیار فرعی یا زیر معیار شناسایی شده است که باید وزن بین هر یک از زیر معیارها در پایین ترین سطح با بهره گرفتن از مقایسات زوجی بین هر کدام از عوامل مشخص گردد.
شکل 5-3 ساختار سلسله مراتبی معیارهای کمی و کیفی انتخاب پروژه

• اصل تدوین و تعیین اولویت ها

در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، تعیین اولویت ها و اندازه گیری مقادیر اهمیت نسبی از مقايسه زوجی شاخص‌هايi ام نسبت به گزينه‌ها يا شاخص‌هاي j ام و به کمک طیف 1 تا 9 انجام می‌شود، که در آن 1 نشان دهنده اهمیت یکسان بین دو عامل و عدد 9 نشان دهنده اهمیت شدید یک عامل نسبت به عامل دیگر است(مهرگان، 1383). معادل کلامی اعداد به کار رفته در جدول 15-3 قابل رؤیت می‌باشد.
برای جمع آوری اطلاعات از خبرگان انجام مقایسات باید بر اساس فرم‌های نظر سنجی انجام گیرد، بنابراین بر اساس معیارهای انتخابی پرسشنامه‌ای طراحی گردید و با انجام مقایسات زوجی به تعین وزن معیارها توسط خبرگان و کارشناسان با بهره گرفتن از مقایسات زوجی و AHP مبادرت گردید. در هر پرسشنامه از هر تصمیم گیرنده خواسته شد که اهمیت نسبی هر جفت از عوامل تصمیم را در یک سطر به صورت دو به دو با یک مقیاس نه درجه‌ای بیان نماید (پرسش نامه د ضمیمه می‌باشد). پس از جمع آوری پرسش نامه‌های توزیع شده، ماتریس‌های مقایسه‌های زوجی را برای تمامی افراد تصمیم گیرنده تشکیل می­دهیم.
جدول 15-3 معادل کلامی مقادیر اهمیت نسبی (مهر گان، 1383)

ارزش ترجيحي

وضعيت مقايسه i نسبت به j

توضيح

1

اهمیت یکسان

گزينه يا شاخص i نسبت به j اهميت برابر دارند و يا ارجحيتي نسبت به هم ندارند.

3

تا حدی با اهمیت

گزينه يا شاخص i نسبت به j كمي مهمتر است.

5

اهمیت زیاد

گزينه يا شاخص i نسبت به j مهمتر است.