ب) بررسی استنباطی فرضیه های پژوهشی
فرضیۀ اول: آموزش مدیریت استرس بر کاهش اضطراب مؤثر است.
برای آزمون فرضیه اول پژوهشی از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. برای اجرای تحلیل کوواریانس، نمرات پیش آزمون به عنوان متغیر کمکی و نمرات پس آزمون به عنوان متغیر وابسته و متغیر گروه به عنوان متغیر مستقل، در نظر گرفته شده است. یکی از مفروضه های مهم در تحلیل کوواریانس که قبل از اجرای این آزمون آماری باید بررسی شود، همگنی ضرایب رگرسیون^[۳۵۰] می باشد. قبل از اجرای تحلیل کوواریانس مفروضه همگنی ضرایب رگرسیون در گروه ها بررسی شد که نتایج حاصله درادامه بررسی می شود.

بهترین روش برای فهم و بررسی برقراری این مفروضه، ترسیم نمودار پراکندگی نمرات است که در آن متغیر کمکی در یک محور و متغیر وابسته در محور دیگر برای هر کدام از گروه های آزمایشی بطور جداگانه نمایش داده شده می شود و در صورت برقراری مفروضه، خط رگرسیون در همه نمودارها شبیه هم خواهد بود.
با توجه به نمودارهای پراکندگی ترسیم شده برای دو گروه و مقایسه شیب خطوط رگرسیون می توان نتیجه گرفت که خط رگرسیون در همه نمودارها شبیه هم می باشد و از این رو مفروضه همگنی ضرایب رگرسیون برقرار می باشد. روش آماری برای آزمون مفروضه همگنی ضرایب رگرسیون، بررسی تعامل بین متغیر کمکی (نمرات پیش آزمون تمام متغیرهای) و مستقل در پیش بینی متغیر وابسته می باشد که اصولا این تعامل باید معنادار نباشد.
از دیگر مفروضه های تحلیل کوواریانس، همگنی واریانس می باشد. با بهره گرفتن از آزمون لوین^[۳۵۱]، همگنی واریانس را نیز برای متغیرهای آزمایشی انجام دادیم که در جدول ۳-۴ نشان داده شده است.
جدول ۳-۴ نتایج آزمون لوین برای نمرات پیش آزمون اضطراب

نتایج بدست آمده از آزمون لوین نشان می دهد که F مشاهده شده در هیچ کدام از متغیرها معنادار نمی باشد و نتایج حاکی از برقراری مفروضه همگنی واریانس می باشد.
با توجه به نتایج حاصل شده از بررسی مفروضه های تحلیل کوواریانس و برقراری مفروضه ها، تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای بررسی تغییر نمرات پرسشنامه اضطراب محاسبه گردید که نتایج آن در
جدول ۴-۴ نشان داده شده است.
جدول ۴-۴ تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای بررسی تغییرات اضطراب

• • • باروری^[۳۸] : در این تحقیق باروری تنها متغیر وابسته ما محسوب می شود. تولد در مفهوم جمعیت شناسی به معنی تعداد موالید زنده در یک جمعیت خاص و طی یک زمان معین می باشد (محمودیان: ۱۳۸۳: ۱۳). در این مطالعه که در زمینه باروری اختلافی انجام می شود ما از دو میزان باروری، باروری کل^[۳۹]( ,(TFRفرزندان زنده بدنیا آمده^[۴۰]((CEB استفاده کرده ایم. فرزندان زنده بدنیا آمده میزان باروری نسلی است و باروری کل نشان دهنده میزان مقطعی باروری است که برای مطالعه باروری فعلی مناسب است (کوششی، ۱۳۷۸: ۱۷۹-۱۷۳). CEB یا فرزندان زنده بدنیا آمده، تعداد کل فرزندان زنده بدنیا آمده یک زن از زمان اولین ازدواج تا پایان دوره تولید مثل که سن ۴۹ می باشد است.TFR یا باروری کل، خلاصه ای از کل میزانهای باروری است که از جمع میزانهای باروری ویژه سنی برای هر سن مفرد بدست می آید.

  

• • مذهب : دورکیم مذهب را دستگاهی همبسته از باورها و اعمال مربوط به امور مقدس معرفی می کند. این باورها واعمال همه کسانی را که پیرو آنها هستند در یک اجتماع اخلاقی واحد، متحد می کند (شایان مهر، ۱۳۷۷: ۴۸۷). در دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، مذهب^[۴۱] فرقه ای دینی که پویایی احیاگرایانه خود را از دست داده و به صورت یک هیات مادی درآمده است وتعداد قابل توجهی از افراد از آنها پیروی می کنند تعریف شده است (همان،۴۸۸). مذهب تنها متغیر مستقل ما می باشد که به دنبال تبیین رابطه آن با باروری هستیم. در این تحقیق علاوه براینکه مذهب افراد به صورت سنی وشیعه پرسیده می شود، میزان پایبندی یا به عبارتی تعلقات مذهبی افراد نیز سنجیده می شود. گنجاندن این سوال به این منظور است که اولاً میزان وابستگی مذهبی درهر دو گروه سنجیده شود و پاسخ به این سوال که، آیا وابستگی مذهبی نیز می تواند نواسانات باروری را تبیین نماید؟

• • متغیرهای کنترل : به منظور بررسی دقیق تاثیر مذهب بر باروری می بایست بعضی ازمتغیرها را کنترل می کردیم تا تاثیر مذهب نمایان شود. این متغیرها در سه دسته متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی دسته بندی می شوند.

متغیرهای اقتصادی:

متغیرهای اجتماعی:

۳۷ـ ــــــــــــــ؛ «صحیفه نور»، چاپ دوم ، (تهران: ۱۳۷۸).
۳۸ـ عبدی، عباس؛ «مهمترین مسائل امنیت ملی جمهوری اسلامی»، (‌تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی ۱۳۷۹).
۳۹ـ علیخانی، ‌علی اکبر؛ «مشارکت سیاسی، جمعی از اساتید و محققین»، (تهران: نشر سفید، ۱۳۷۷).
۴۰ـ علیزاده، حسن؛ «فرهنگ خاص علوم سیاسی»، چاپ دوم، (تهران: انتشارات روزنه، ۱۳۸۱).
۴۱ـ عمید زنجانی، عباسعلی؛ «مبانی اندیشه سیاسی اسلام»، (تهران: موسسه فرهنگی اندیشه ، سال ۱۳۷۵).
۴۲- فصل نامه تخصصی علوم سیاسی؛ ش اول، زمستان۱۳۸۲.
۴۳ـ فصل‌نامه علوم سیاسی؛ ش ۹، ۱۳۷۹.
۴۴- کریمی، سعید؛ «رسانه‌ها و راه های تقویت مشارکت مردم در صحنه‌های سیای و اجتماعی» چاپ اول، قم: مؤسسه بوستان کتاب، قم-۱۳۸۲.
۴۵- لوسین پای و دیگران؛، «بحرانها و توالی در توسعه سیاسی»؛ ترجمه غلامرضا خواجه سروی، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی،۱۳۸۰.
۴۶ـ لی‌نور، جی‌مارتین؛ «چهره جدید امنیت در خاورمیانه؛ مترجم، قدیر نصیری،(تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۸۳).
۴۷ـ واینر، مایرون و هانتینگتون، ساموئل؛ درک توسعه سیاسی؛ مترجم پژوهشکده مطالعات راهبردی ، (تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی،۱۳۷۹).
۴۸ـ ماندل، رابرت؛ «چهره متغیر امنیت ملی»؛ ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، (تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۷۷).
۴۹ـ مجموعه‌ای از نویسندگان سیاسی؛ «رقابت‌ها و چالش‌های سیاسی در ایران امروز، (مجموعه مقالات)»، چاپ دوم. [تهران]: انتشارات فرهنگ گفتمان، ۱۳۸۱.
۵۰ـ «مقالات پیرامون امنیت ملی نیروی انتظامی»، (انتشارات نیروی انتظامی).
۵۱- نقیب زاده، دکتر احمد؛ «حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروز»، چاپ اول( تهران: نشر دادگستر، ۱۳۷۸.
۵۲ـ هانتینگتون، ساموئل؛ «سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول»؛ ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علم ۱۳۷۵).
منابع انگلیسی:
۱.Bill, James, Springborry Robert; “Polittics in the Middle East” Erd eds NewYork: Harper Collins Publisher’s.,
۲. Herring, G.E; “Group Represe Natation Before Congress”, (NewYork: 1929)
۳.Johnson, Chalmers; “Revolutionary Chalmers, Revolutionary Change”. Bostons Little, Brown and Company. 1982.
۴.Olsnon, Morlcur; “Dictatorship; “Democracy and DEVEB Pmment, American Political Science Recview” Vol 89. No3, Septamber, 1993.
۵. Wootton.G; “Interest Groups”, (New Jersey :Prentichal, 1970)

1. 1. . علی اکبردهخدا: لغت‌نامه، ص ۱۳۸۶۶ ↑

1. 1. . غلامرضا خواجه سروی؛ رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی (تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲)، ص ۳۹ ↑

1. 1. . لوسین پای؛ بحرانها و توالی‌ها در توسعه سیاسی؛ ترجمه غلام‌رضا خواجه سروی، (تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی‌ـ ۱۳۸۰) ، ص ۲۴۴. ↑

1. 1. . غلامرضا خواجه سروری؛ همان، ص ۶۵. ↑

1. 1. . غلامرضا خواجه سروی؛ همان، ص ۶۶ـ۶۸. ↑

1. 1. . محمد رضا تاجیک و مجموعه‌ای از نویسندگان سیاسی؛ رقابت‌ها و چالش‌های سیاسی در ایران امروز، تهران: انتشارات فرهنگ، گفتمان، ۱۳۸۱، جلد اول ص ۲۶۲. ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ درآمدی بر خطوط قرمز در رقابت‌های سیاسی، (تهران: انتشارات گلبان، ۱۳۸۱)، ص ۱۳۷. ↑

1. 1. . David Truman ↑

1. 1. . Charles. Andrain ↑

1. 1. . David A.Apter ↑

1. 1. . «لاوو» از اصطلاح «تریبون اطمینان» استفاده کرده است. این اصطلاح را او از واژه «تریبون دولاپلب» در روم باستان وام گرفته است؛ جایی که مردم جمع می‌شدند و آشکارا اعتراضات خود را بیان کرده سپس با خیالی آسوده به خانه ایشان می‌رفتند. تکثر سیاسی به رغم وی همین نقش را می‌توان در عصر حاضر ایفا کرد. ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ همان، ص ۱۳۹. ↑

1. 1. . صادق زیبا کلام؛ ارتباطات، توسعه سیاسی و امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران در رسانه‌ها و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران . مجموعه سخنرانی‌ها پژوهشکده مطالعات راهبردی ۱۳۷۹، ص ۳۱. ↑

1. 1. . عباس عبدی؛ مهمترین مسائل امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (بولتن) ، (تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی ۱۳۷۹)، ص ۱۴.. ↑

1. 1. . Alexi de Tocquerille ↑

1. 1. . تخریب و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران (بولتن)، (پژوهشکده مطالعات راهبردی)، ۱۳۷۸، ص ۲۲. ↑

1. 1. . ساموئل هانتینگتون؛ سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول، ترجمه محسن ثلاثی، (تهران: انتشارات علم، چاپ دوم ۱۳۷۵)، ص ۲۱۱. ↑

1. 1. 1. . Patrimonialis، «پاتریمونیالیسم، پدرسالاری»
         شکلی از حاکمیت سیاسی سنتی یا نظامی که در آن، حکومت به مثابه ملک شخصی سلطان یا فرمانرواست در نظام پاتریمونیال، یک خاندان پادشاهی، قدرت مطلقه را از طریق دستگاه دیوانی اعمال می‌کند، کارگزاران و زیردستان فرمانروا، اغلب از میان غلامان و بزرگان و مزدوران خارجی انتخاب میشوند. مشاغل اداری با مشاغل داخلی در بار ارتباط دارد.
         تمام امور و امتیازات اقتصادی در سطح مملکت در انحصار فرمانروا و خانواده اوست و رعایا و ملازمان فرمانروا از خدمات و امکانات چشمگیری برخوردارند.
         به نظر ماکس وبر، جامعه‌شناس آلمانی، نظامهای پاتریمونیال به علت گرایشات سنتی گروه حاکم در جهت فعالیتهای تجاری و اقتصادی، خود سری آنها و سلب آزادی فعالیت اقتصادی خصوصی برای رعایا، نتیجه‌ای جز عقب‌ماندگی اقتصادی جامعه در بر نداشته و مانع عمده در راه رشد نیروهای بورژوازی و توسعه سرمایه‌داری بوده‌اند. ↑

   

1. 1. . James Bill, Robert sprinay bory; Pliticsinthe widdle East, Newyork: Harper Collins publisher’s Third Edition, 1990. ↑

1. 1. . حسن ابوترابیان؛، محمدرضا پهلوی پاسخ به تاریخ، (ناشر مترجم، ۱۳۷۱)، ص ۲۹۵. ↑

1. 1. . Source, the political Elite of Iran, p, 280 ↑

1. 1. . اصغر افتخاری؛ همان، ص ۱۵۸-۱۵۷. ↑

1. 1. - سعید کریمی؛ رسانه ها و راه‌های تقویت مشارکت مردمی در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی، ناشر، مؤسسه بوستان، کتاب قم، چاپ اول، ۱۳۸۲، ص ۶۳-۶۱ ↑

1. 1. - سید مصطفی ابطحی؛ جستاری در آسیب شناسی فرهنگ سیاسی ایرانیان (مقاله)، فصل نامه تخصصی علوم سیاسی، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، شماره اول، زمستان ۱۳۸۲،ص ۴۵. ↑

1. 1. . نسیم البرز، (نشریه، مقاله)، ص ۴ـ۱. ↑

1. 1. . John, son; chalmer;. Revolutionary chang. Bostons little, Brown and company; 1982.p.169. ↑

1. 1. . داوود میرمحمدی؛ رقابت سیاسی و مسأله وفاق اجتماعی، مقاله، مجموعه مقالات در ایران امروز، همان، ص ۲۳۱. ↑

1. 1. . ایران امروز؛ (مجموعه مقالات منتشر شده) همایش رقابت سیاسی و امینیتی، همان، ص ۲۴۱. ↑

1. 1. . ایران امروز؛ همان، ص ۲۴۲. ↑

1. 1. . در ایران امروز، همان ص ۶-۲۴۴. ↑

1. 1. . D.Truman; the Governmental process. (Newyork, 1951), p.35. ↑

1. . G.Wootton. Interest Groups. (prentic ttall, newjersey, 1970) p.74. ↑

این پژوهش درصدد دستیابی به سه هدف می باشد که در زیر ارائه شده است:
۱- شناسایی مشکلات و موانع بهبودکارایی نیروی انسانی درسازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس
۲- رتبه بندی مشکلات و موانع بهبود کارایی نیروی انسانی در سازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس
۳- ارائه راهکارهایی براساس تجزیه وتحلیل مشکلات و موانع بهبود کارایی نیروی انسانی، در راستای ارتقای بهینه سازی و کارایی نیروی انسانی در سازمان اوقاف و امور خیریه استان فارس
۱-۶- تعاریف نظری و عملیاتی
۱-۶-۱-تعاریف نظری
۱-۶-۱-۱- بهینه سازی
در معنای عام یعنی تمام کارهایی که باعث بهبود و کیفیت (بهبود کارایی) گفته می شود. بهینه سازی باعث می شود به اهداف خود نزدیک تر شوید. بهینه سازی یعنی انجام کارها به بهترین نحوه ممکن. بهینه سازی منابع انسانی به آموزش و ارتقا فعالیت های انسانی در سازمان ها مرتبط است و به ما کمک می کند تا شرایط فرهنگی خاصی را ایجاد کنیم که در آن کارکنان به توان بلقوه برای بهره مند شدن از افراد و سازمان دست یابند. در این حالت، بهینه سازی منابع انسانی خود را به صورت خیلی نزدیک با توسعه سازمان در یک راستا هماهنگ می بیند (کامازورا^[۴]، ۲۰۱۰).

۱-۶-۱-۲- نیروی انسانی
به عقیده بارون^[۵] وکرپس^[۶] (۱۹۹۹)، منابع انسانی کلید موفقیت یا شکست سازمان ها به شمار می آیند. از این رو، خط مشی ها، شیوه ها و کارکردهای منابع انسانی باید در راستای راهبرد سازمانی باشد و مدیران و رهبران سازمان ها نسبت به مسایل آن درک درستی داشته و در مورد پیامدهای آن حساس باشند. نیروی انسانی به کلیه افرادی که تحت عناوین مختلف شغلی در یک سازمان به منظور دستیابی به اهداف و استراتژی های تعیین شده باهم همکاری می نمایند.
۱-۶-۱-۳- کارایی
کارایی در واقع عبارت است از نسبت داده ها به ستاده ها در یک سیستم سازمانی (ابطحی، ۱۳۸۶).
مارتین مانزر^[۷] (۱۹۹۰) کارایی را به معنای توانایی در خوب و متناسب انجام دادن کارها و دستیابی به نتایج مطلوب می داند. منظور از کارایی، تحقق اهداف سازمان با حداقل هزینه است.
ظاهرا کارایی سازمان را میتوان از طریق مقایسه بازده عملیات و منابع مصرف شده مورد بررسی قرار داد و بدین ترتیب، کارایی سازمان متناسب با نسبت بازده عملیات به منابع مصرف شده است (گاراوان و همکارانش^[۸]، ۱۹۹۹).
۱-۶-۲- تعاریف عملیاتی
۱-۶-۲-۱- کارایی
منظور ازکارایی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۱ تا ۲۰ پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می نماید.
۱-۶-۲-۲- بهینه سازی
منظور از بهینه سازی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۲۱ تا ۳۹پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می نماید.
۱-۶-۲-۳- منابع انسانی
منظور از منابع انسانی در این پژوهش امتیازی است که پاسخ دهنده به سوالات ۴۰ تا ۵۱ پرسشنامه کاوه کوشا(۱۳۹۰) کسب می نماید.
۱-۷- قلمرو پژوهش (زمانی، مکانی، موضوعی)
قلمرو موضوعی: موضوع پژوهش حاضر نقش مؤلفه­ های کارایی نیروی انسانی مدیریت بهینه سازی منابع انسانی در پیش ­بینی مؤلفه­ های کارایی کارکنان می باشد این موضوع در قلمرو علوم رفتاری قرار دارد
قلمرو زمانی: این پژوهش در فاصله زمانی بهمن ماه ۹۳ تا شهریور ۹۴ انجام خواهد شد.
قلمرو مکانی: این پژوهش در سطح شهر شیراز، کازرون و نوراباد ممسنی به اجرا درامده است.
۱-۸- سازماندهی تحقیق
فصل اول کلیات تحقیق – بیان مساله – اهمیت و اهداف پژوهش – فرضیه ها بیان گردید
در ادامه به چهارفصل پرداخته می شود
فصل دوم به بررسی متغیرهای مستقل و وابسته مسأله پرداخته و نتایج پژوهش های انجام شده در ایران و سایر کشورها را در این زمینه مورد مطالعه قرار می­دهد
فصل سوم به موضوعات ساختار و روش اجرای پژوهش می ­پردازد. در این فصل ابتدا مسأله و فرضیه ­های پژوهش بیان می­شوند. مباحثی همچون عوامل تشکیل دهنده فرضیه، جامعه آماری، روش نمونه گیری، جمع­آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و نحوه تجزیه و تحلیل این اطلاعات و روش آزمون فرضیه ­های تحقیق تشریح می­گردد.
فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده می ­پردازد. نتایج مربوط به آزمون آماری فرضیه ­های پژوهش در این فصل ارائه می­ شود.
فصل پنجم به ارائه خلاصه پژوهش، نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادها برای تحقیق های آتی اختصاص دارد.
فصل دوم
مبانی نظری وپیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
در این فصل به بررسی مطالعات و تحقیقات پیشین در زمینه موضوع مورد تحقیق پرداخته خواهد شده است. نحوه ارائه مطالب هم بدین گونه خواهد بود که مباحث نظری و تحقیقات انجام شده در این زمینه مطرح شده است. در ابتدا مباحث نظری در زمینه بهره وری و کارایی ارائه شده است و سپس تحقیق های انجام شده قبلی در ایران و خارج از کشور در زمینه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است.
در طول زمان همواره کوشش ها و تلاش های اقتصادی انسان در جهت دست یابی به بالاترین میزان نتیجه دلخواه از حداقل منابع و امکانات بوده است. به عبارتی انسان همواره در فکر و اندیشه مفید و مثمر از منابع و توانایی های خود بوده است. این تمایل و اشتیاق جوهره کارایی را تشکیل می دهد که دستاورد آن را می توان تمام دست آورد های انسان تلقی کرد. بنابراین کارایی نه تنها مقوله جدیدی نیست، بلکه همچون درخت پرشاخ و برگی می ماند که در تمام ابعاد زندگی انسان حضوری چشمگیر و تعیین کننده دارد. در واقع پیش فرض پذیرفته شده تمام فعالیت ها و اقدامات انسانی، کارایی است. به علت وجود شرایط پیچیده و متلاطم، افزایش بی رویه جمعیت، و رقابت شدید در عرصه تجارت، این امر بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. در این بین کارایی در مباحث مدیریت و سازمان همواره از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که در یک جمله می توان گفت تمام فنون، رویه ها و روش های ارائه شده در جهت کمک به دستیابی و حفظ کارایی در سازمان است (احمدی، ۱۳۸۱).
سازمان مجموعه ای است از عوامل انسانی، فنی، ساختاری، فرهنگی و دیگر عناصر محیطی که در راستای تحقق مجموعه هدف های از پیش تعیین شده و مشترک در تعاملند. مجموعه دست آورد های علمی نشان می دهند از ساده ترین لوازم گرفته تا پیشرفته ترین فناوری های پیچید، محصول خلاقیت و نوآوری انسان هایی است که طی سال های متمادی بر اساس دانش و ارتقا فکری خلق شده است بنابراین پایه اصلی ثروت هر سازمان را منابع انسانی تشکیل می دهد که از آن به عنوان عامل اصلی و پایه یاد می شود. نقش منابع انسانی نه تنها در سطح سازمانی بلکه به صورت کلی از سطح یک واحد کوچک اقتصادی تا سطح ملی ارتقا و گسترش پیدا کرده است.
توجه به نیروی انسانی به عنوان زیربنای تولید و ارائه خدمات در سازمان ها یکی از راه کارهای اساسی در افزایش کارایی و بهره وری سازمان به شمار می رود.
طی دهه های اخیر توجه روز افزون به چگونگی افزایش رقابت پذیری و سود دهی از طریق بهبود کارایی، به بحث انگیزترین موضوع در سازمان ها شده است. بسیاری از محققان اذعان دارند، علی رغم این حقیقت که کارایی یکی از حیاتی ترین عوامل تاثیر گذار بر فعالیت های کسب و کار و رقابت پذیری شناخته شده است، مهم ترین اولویت سازمان ها نیست و آنهایی که بر فرآیندهای تولید تاثیر دارند، آن را به دست فراموشی سپرده اند (موتانی وکومار^[۹]، ۱۹۹۵).
مشکل اساسی برای یافتن اثر بخش ترین راهکار بهبود کارایی، عدم وجود دانش کافی در این زمینه و فهم دقیق و مشترک از مفهوم کارایی است. به گونه ای که تعداد بسیار زیادی از افرادی که این مفهوم را بکار می برند، و حتی کسانی که همه روزه درباره بهبود بهره وری، کارایی و اثر بخشی سازمان خود تصمیم گیری می کنند، معنای دقیق آن را نمی دانند و اغلب از آن به جای مفاهیم دیگری همچون عملکرد، سود دهی و اثربخشی استفاده می کنند. تانژن^[۱۰] معتقد است این امر موجب نادیده گرفته شدن کارایی و یا حتی انجام اقداماتی برخلاف آن می شود (تانژن، ۲۰۰۲).
۲-۲- تعریف و تاریخچه بهره وری
واژه بهره وری اولین بار به وسیله کنه^[۱۱] در سال ۱۷۶۶ در یک مجله کشاورزی استفاده شد. او آن زمان تا کنون، از این لغت تعاریف و تعابیر گوناگونی در سطوح مختلف به ویژه در سیستم های اقتصادی ارائه شده است. بهبود بهره وری برای هر سازمان انتفاعی از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که بهره وری بیانگر تبدیل موثر و کارای منابع به محصولات قابل فروش (عرصه به بازار) و در نتیجه سود آوری سازمان می باشد. از این رو تلاش های زیادی در جهت درک مفهوم بهره وری توسط محققان متعددی صورت گرفته است و نتیجه آن تعاریف متعددی از بهره وری است، وی معتقد است بسیاری از تعاریف بهره وری تشابهات ذاتی با یکدیگر دارند، به این معنا که به نظر می رسد محتوای اصلی تمامی آنها مشابه است (انشاسی و همکاران^[۱۲]، ۲۰۰۷).
بطور کلی تعاریف مختلفی که تا کنون از واژه بهره وری ارائه شده است را می توان در دو دسته عمده قرار داد. تعاریف لغوی و تعاریف ریاضی. هدف تعاریف لغوی بهره وری، توضیح مفهوم آن است. به عبارت دیگر مفهوم بهره وری با بهره گیری از لغات دیگری همچون کارایی، اثر بخشی، و کیفیت تشریح می گردد. تعاریف لغوی مفید هستند، چرا که می توانند معیاری را برای ایجاد دیدگاهی مشترک از اهداف سازمان به وجود آورند. آن ها همچنین می توانند برای تعیین و توضیح اهداف راهبردی سازمان مورد استفاده قرار گیرند (تانژن، ۲۰۰۵).
هدف از ارائه تعاریف ریاضی، سنجش عملکرد و بهبود بهره وری (و نه توضیح آن) است. مسلما تعاریف ریاضی، تمامی ویژگی های مفهوم بهره وری را در بر نمی گیرند چرا که به هنگام تبدیل تعریف لغوی به رابطه ریاضی تنها بعضی از معانی واقعی بهره وری و نه همه آن نشان داده می شود. به همین دلیل اختلاف نظرهایی در این زمینه وجود دارد. برومن^[۱۳] بیان می کند برای آنکه بتوان ویژگی های یک تعریف ریاضی را ارزیابی کرد، بایستی مشخص باشد که این رابطه ریاضی با بهره گرفتن از کدامیک از تعاریف مفهومی بدست آمده است.
واژه بهره وری امروزه یکی از رایج ترین لغات به شمار می رود و در کمتر بحثی است که کاربرد نداشته باشد. همان گونه که بیان شد، نخستین بار لغت بهره وری در مقاله ای توسط فردی به نام کنه در سال ۱۷۶۶ میلادی ظاهر شد. بیش از یک قرن بعد، در سال ۱۸۸۳ لیتره^[۱۴] بهره وری را قدرت و توان تولید کردن تعریف کرد (جمالی، ۱۳۷۷).
در اوایل قرن بیستم برای اولین بار به رابطه بین نهاده و ستاده در تعریف بهره وری اشاره شد. بدین ترتیب که در سال ۱۹۰۰ فردی به نام ارلی^[۱۵] بهره وری را ارتباط بین بازده و وسایل به کار رفته برای تولید این بازده تعریف کرد. در سال ۱۹۵۰ سازمان همکاری اقتصادی اروپا^[۱۶] بهره وری را خارج قسمت بازده به یکی از عوامل تولید تعریف کرد (خاکی، ۱۳۸۴).

یکی از پارامترهای توصیف کننده مدار تانک ضریب کیفیت^[۱۴] یا به اختصار Q است. تعاریف مختلفی برای Q وجود دارد که در اینجا سه مورد از آنها بیان می­ شود]۱۸[.

1. 1. تعریف اساسی Q از دید فیزیکی بصورت (نسبت انرژی ذخیره شده به انرژی تلف شده در هر سیکل) ×  تعریف می­ شود. این تعریف یک تعریف بنیادی است زیرا توضیحی در مورد اینکه کدام انرژی ذخیره و کدام تلف می­ شود نداده است و برای سیستم­های توزیع شده همانند حفره­های مایکروویو که امکان تشخیص میزان سلف و خازن مشکل است، بکار می­رود. از این تعریف استفاده شده تا Q مدار تانک RLC موازی را محاسبه شود. در فرکانس تشدید که با  نشان داده می­ شود، ولتاژی که روی شبکه می­افتد برابر است با RI_in. انرژی شبکه بطور غیر­کنترلی بین سلف و خازن پخش می­ شود درحالیکه مجموع آنها همواره با انرژی شبکه برابر است. در واقع برای یک نوسان کننده LC، ضریب کیفیت به معنای مقدار انرژی از دست رفته در هر بار انتقال آن از سلف به خازن و بالعکس می باشد. بنابراین Q بصورت زیر محاسبه می­ شود

که در آن  انرژی ذخیره شده در تانک،  توان متوسط تلف شده در هر سیکل،  پیک جریانی که از تانک عبور می­ کند و R تلفات موازی تانک می­باشند.

1. 1. مدارهای نوسان‌ساز معمولا دارای یک پاسخ فرکانسی میان گذر می­باشند. بر این اساس Q را می­توان به صورت میزان تیزی اندازه پاسخ فرکانسی نیز تعریف نمود. در واقع هرچه Q مدار بیشتر باشد، خاصیت فیلتری تانک LC قویتر خواهد بود. به صورت دقیق، همان­طور که در شکل (۲-۲۳) نشان داده شده است، Q به صورت نسبت فرکانس مرکزی به پهنای باند dB3 دو طرفه تعریف می­ شود.

یک تعریف برای Q
در تعریف سوم مدار به صورت یک سیستم دارای فیدبک در نظر گرفته می­ شود و فاز تابع انتقال حلقه باز،  ، در تشدید مورد بررسی قرار می­گیرد. برای یک مدار ساده همانند آنچه در شکل (۲-۲۴) نشان داده شده است، Q تانک برابر است با

تعریف ضریب کیفیت بر اساس شیب فاز سیستم حلقه باز
این تعریف Q ضریب کیفیت حلقه باز نامیده می­ شود، دارای تعبیر بسیار جالبی می­باشد. با توجه به مطالب بخش ۲-۲ مشخص است که برای رسیدن به نوسان پایدار در یک سیستم دارای فیدبک نیاز به شیفت فاز صفر در حلقه می­باشد. اگر فرکانس نوسان به هر دلیل از  اندکی انحراف پیدا کند، در این صورت چنانچه شیب منحنی فاز حلقه باز مقدار بزرگی در داشته باشد، این انحراف موجب ایجاد یک انحراف بزرگ در فاز می­ شود. هچنین باعث نقض شرایط نوسان در فرکانس نوسان جدید می­ شود و آن را به مقدار اولیه خود باز می­گرداند. به بیان دیگر، ضریب کیفیت حلقه باز به عنوان معیاری برای مقاومت سیستم حلقه بسته در مقابل تغییرات فرکانس نوسان شناخته می­ شود.

1. 1. نویز

نویز در وقع سیگنال الکتریکی تصادفی و ناخواسته­ای است که روی عملکرد سیستم تاثیر نامطلوبی دارد. این سیگنال­ها منابع گوناگونی دارند و معمولا به دو دسته­ نویز تداخلی و ذاتی تقسیم می­شوند. نویز تداخلی ناشی از اثر متقابل ناخواسته­ی میان مدار و دنیای خارج و یا میان قسمت­ های مختلف یک مدار می­باشد. به عنوان مثال از نویزهای این دسته می­توان به نویز منبع تغذیه، نویز بدنه­ی ترانزیستورها و یا تداخل الکترومغناطیسی میان سیم­ها و غیره اشاره کرد که وابسته به فرایند ساخت است و با دقت در طراحی می­توان آنها را کاهش داد. نویز ذاتی از خواص اساسی مدار ناشی می­ شود و می­توان آنها را با تکنیک­های کاهش نویز کاهش داد ولی نمی­ توان حذف کرد. از نویزهای این دسته می­توان به نویز حرارتی و فلیکر ترانزیستورها و نویز حرارتی مقاومت نام برد. در این قسمت ابتدا چند نمونه از خواص نویز بررسی شده و سپس منابع نویز موجود در نوسان‌ساز و مدل­های مربوطه برای تحلیل مداری آنها معرفی می­ شود.

1. 1. مقدارموثر(RMS^[15]) نویز

آنجایی که اندازه ­گیری لحظه­ای مقدار نویز ممکن نیست، برای بیان آن معمولا از مقدار متوسط یا موثر آن استفاده می­ کنند که در اینجا مقدار موثر آن را بیان می­ شود. اگر یک ولتاژ نویز  فرض شود، مقدار rms آن به صورت رابطه­ (۲۱-۲) تعریف می­ شود.

چنانچه یک سیگنال تصادفی  به یک مقاومت ۱ اهمی اعمال شود، در این صورت مقدار متوسط توان مصرف شده بر حسب وات برابر با قدرت نرمالیزه نویز خواهد بود. بنابراین گاهی مجذور مقادیر rms یعنی  و  توان نرمالیزه نویزی این دو سیگنال نامیده می­ شود.

1. 1. جمع منابع نویز

در تحلیل مدار اغلب لازم است تاثیر چند منبع نویز را با هم جمع کرد تا اثر نویز کل را بدست آورد. اگر سیگنال نویز ترکیب به صورت زیر در نظر گرفته شود

با معین بودن مقدار rms هر منبع نویز، در مورد سیگنال ترکیب می­توان بدین صورت عمل کرد

جمله­ اول و دوم نمایانگر مقدار موثر دو منبع نویز و جمله­ سوم معرف همبستگی بین دو سیگنال است، بدین معنی که این دو منبع نویز چه میزان به هم شبیه­اند. از آنجایی که منابع نویز معمولا ناهمبسته­اند، می­توان گفت جمله­ سوم معمولا صفر است و برای بررسی اثر نویز کل از اثر برهم­نهی منابع نویز استفاده کرد. به عنوان مثال نویز ناشی از یک مقاومت با نویز ترانزیستور کاملا مستقل از هم می­باشند.