۴-۴- تاثیر آلودگی های نفتی بر روی مرجان های خلیج فارس
خلیج فارس از نظر آلودگی های نفتی و فاضلاب های صنعتی یکی از آلوده ترین محیط های دریایی در دنیا می باشد(Sadiq and McCain, 1993).). مشاهدات و بررسی های انجام شده توسط محققین مختلف نشان می دهد که نفت رها شده به دریا تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی تاثیری بر روی زندگی مرجان ها در خلیج فارس نداشته است.(Green peace, 1992; Robert et a.l, ۱۹۹۳; Downing, 1991; Fadllalah et al., ۱۹۹۵; Downing & Robert, 1993)
به دلیل قرارگیری قسمت اعظم مرجان ها در ناحیه زیر جذر و مدی این موجودات در تماس مستقیم با لکه های نفتی قرار نمی گیرند و تنها بخش ناچیزی از مرجان هایی که در نواحی کم عمق و بین جذر و مدی به سر می برند احتمالاً تحت تاثیر مستقیم نفت و پوشیده شدن توسط آن قرار می گیرند.
بعد از جنگ خلیج فارس تنها یک نوبت ارزیابی در ارتباط با تاثیر آلودگی های نفتی بر مرجان های سواحل ایران در بخش شمالی خلیج فارس صورت گرفته است.
بررسی مداوم وضعیت مرجان ها در سواحل کویت و عربستان نشان می دهد که عملاً آلودگی های نفتی هیچ اثر سوئی برای مرجان ها نداشته است(Fadlallah et al., 1995). در سواحل عربستان مرجان های دور از ساحل متحمل هیچ گونه صدمه اعم از سفید شدگی و یا عوارض دیگر نشده اند. مرجان های نزدیک ساحل هم که توسط نفت پوشیده شده بودند نیز خسارت قابل ملاحظه ای ندیده اند و تنها عده ای از ماهی های خود را از دست داده اند و بعد از مدت کوتاهی دوباره سلامت خود را بدست آورده اند(Roberts, 1993).
مطالعه بر روی مرجان های کویت نشان می دهد که درصد پوشش گونه های مختلف مرجان در این ناحیه در طول جنگ خلیج فارس و پس از آن هیچگونه تغییری نداشته است(Roberts et al., 1993). البته برخی از این اسناد همگی مرتبط به سالهای گذشته می باشند و این داده ها ممکن است پس از گذشت این سالها تغییر کرده باشند؛ براین اساس تنها به آنها اشاره ای شده است.
نفت علاوه بر تاثیر مستقیم به طور غیر مستقیم نیز بر روی اکوسیستم منطقه تاثیر داشته است. دود حاصل از سوختن چاه های نفت کویتی در جنگ خلیج فارس در منطقه وسیعی پراکنده شد که این عمل باعث کاهش میزان نورخورشید و با سطح کاهش درجه حرارت در محیط گردیده است.
بطورکلی در محیط، تفکیک تاثیرات حاصل از نفت بر روی مرجان ها از تاثیر دیگر استرس های محیطی و یا حاصل فعالیت بشر بسیار سخت می باشد.
تاثیرات استفاده طولانی انسان از سواحل و محیط دریایی خلیج فارس بسیار پیچیده و متعدد می باشد. استرس های خاص محیطی ممکن است ناشی از یکسری فعالیت های متنوع انسانی در این ناحیه باشد(Price, 1993).
استرس های محیطی را می توان بصورت تاثیرات کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت تقسیم بندی نمود،که اساس این تقسیم بندی سرعت تاثیر عامل بر محیط، مدت تاثیر آن و احتمال بازیافت اکولوژیکی محیط تحت تاثیر یک مدیریت صحیح می باشد(Sheppard et al.,1992).
جدول ۴-۱: کاربری نواحی ساحلی و دریا و فشارهای اصلی محیطی در خلیج فارس (تغییر یافته از Sheppard et al.,1992) اقتباس از Price, 1993
| کاربری و بنادر حمل و نقل دریایی | فشارهای بالقوه یا بالفعل محیطی |
| کشتیرانی و بنادر حمل و نقل دریایی | نشت نفت، صدمات ناشی از برخورد لنگر، بازسازی نواحلی ساحلی و تخریب زیستگاه ها، لایروبی، رسوب گذاری نفت و دیگر آلوده کننده ها |
| سکونت و تجارت | بازسازی نواحی ساحلی و تخریب زیستگاه ها، لایروبی، توسعه رسوب گذاری فاضلاب، کودهای شیمیایی و هرز آب های کشاورزی، افزایش عناصر مغذی در محیط، دفع زباله های جامد |
| توسعه صنایع نفت و پتروشیمی | نفت، پالایش نفت و فاضلاب های حاوی عناصر فلزی سنگین، گل های حفاری، آلودگی هوا |
| معدنکاری | رسوب گذاری و افزایش میزان فلزات سنگین |
| طرح های آب شیرین کن و تصفیه آب | هرز آب های با درجه حرارت و شوری بالا و گاهی اوقات فلزات سنگین و دیگر مواد شیمیایی |
| طرح های تولید نیرو | هرز آب های متنوع، آلودگی هوا، افزایش گازهای موثر در پدیده های گلخانه ای و گرم شدن هوا، باران های اسیدی |
| ماهیگیری و صید | کاهش جمعیت گونه های مورد نظر و وابسته به آن و تغییر ترکیب گونه ای ماهی، میگو و دیگر آبزیان می گردد، تخریب زیستگاه موجودات(شامل صدمات ناشی از لنگر کشتی ها) |
