فصل پنجم
نتیجه ­گیری و پیشنهادات
۱-۵) مقدمه
هدف این پژوهش تدوین و الویت­بندی استراتژی­ های ارتقای گردشگری مقصد شهری بوکان به عنوان یک مقصد نوظهور بوده است. به عبارت بهتر تعیین عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر بوکان و بر اساس آن شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید شهر بوکان مد نظر این تحقیق بوده است.
در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ­ها مورد استفاده قرار می­گیرد و مبنا و پایه پیشنهادات و نتیجه ­گیری­های حاصل از تحقیق خواهد بود. در ابتدا مروری بر نتایج بدست آمده از سؤالات مطرح شده و در ادامه به ارائه راهکارهایی برای استراتژی­ های تعیین شده برای مقصد و نیز راهکارهایی برای نهادهای متولی گردشگری در مقصد و پیشنهاداتی برای محققان آتی ارائه می­گردد.

۲-۵) نتایج تحقیق بر مبنای پاسخگویی به سوال­ها
۱-۲-۵) در مورد سوال فرعی اول
آیا بوکان یک مقصد شهری نوظهور است؟
نتیجه بررسی­های صورت گرفته نشان می­دهد که مقصد شهری بوکان، با توجه به قابلیت­ها و روندهای توسعه و تطبیق آن با ویژگی­ها و متغیرهای مدل باتلر از نظر تعداد گردشگران، رقابت، سهم و رشد بازار و رفتارهای جامعۀ محلی در مرحلۀ اکتشاف قرار دارد و از نظر نسبت جمعیت گردشگران به جامعۀ محلی، اثرات گردشگری در مرحلۀ مشارکت قرار گرفته است و با توجه به متغیرهای دیگر به صورت ترکیبی در ابتدای مرحلۀ رشد و مشارکت قرار دارد و متناسب با شرایط آن حوزه ­های راهبردی مورد نیاز تعریف شده است. با استنباط از مدل باتلر مقصدهای نوظهور در مراحل اول و دوم این مدل قرار دارند و با توجه به وضعیت موجود شهر بوکان و تطبیق ویژگی­های آن با شاخص­ های مدل باتلر مشخص شد که به طور کلی موقعیت بوکان در مراحل اول و دوم مدل چرخۀ عمر مقصد باتلر قرار گرفته است از این رو می­توان آن را یک مقصد شهری نوظهور به شمار آورد. شهر بوکان به عنوان منطقه­ای با پتانسیل بالا در مرحلۀ مشارکت و علاقمندی و آغاز مرحله رشد قرار دارد، می­بایست در حوزه ­های راهبردی مشارکت­پذیری، منابع انسانی-آموزش، اجتماعی فرهنگی، زیست محیطی، بازاریابی-محصول و زیرساخت تمرکز و تاکید بیشتری داشته باشند. در صورت توجه به استراتژی­ های ویژه هر مرحله از چرخۀ عمر و پیاده­سازی آن­ها، قابلیت وارد شدن به مرحلۀ رشد و توسعه و طی کردن فرایند طبیعی چرخۀ عمر مقصد را طبق مدل باتلر خواهد داشت.
۲-۲-۵) در مورد سوال فرعی دوم
فرصت­ها و تهدیدهای شهر بوکان در راستای ارتقای گردشگری کدامند؟
این فرصت­ها و تهدیدها در هفت مقوله: ۱٫ جاذبه­های گردشگری، ۲٫ تسهیلات و خدمات گردشگری، ۳٫ زیرساخت­های گردشگری، ۴٫ عوامل مدیریت، ساختار و تشکیلات سازمانی، ۵٫ عوامل اجتماعی فرهنگی، ۶٫ عوامل موقعیتی و ۷٫ عوامل اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته­اند.
جاذبه­های گردشگری
یافته­های تحقیق نشان می­دهد که تأسیس موزه و گالری­های هنری، مردم شناسی و صنایع دستی و برگزاری رویدادها (جشنواره­ها، همایش­ها و برنامه ­های موسیقی) برای جذب گردشگران فرصت­های مناسبی برای ارتقای گردشگری شهر بوکان به شمار می­روند.
ولی از سوی دیگر این شهر با تهدید­های مهمی نظیر نبود فضای سبز و مناظر طبیعی در حاشیه شهر با توجه به پتانسیل­های بالای منطقه (قرارگیری رودخانه سیمینه­رود در حاشیه شهر و کوههای اطراف شهر) و عدم حفاظت اصولی ازاماکن و اشیای تاریخی مواجه می­باشد.
تسهیلات و خدمات گردشگری
معیار مهم دیگری که در قضاوت گردشگران از مقصد تأثیر می­ گذارد؛ مهیا کردن خدمات درجه اول نظیر پارکینگ ایمن برای ماشین، سرویس بهداشتی مناسب، تسهیلات برای والدین با کودکان و مراکز اطلاع­رسانی می­باشد.
شهر بوکان از این لحاظ با فرصت­های مهمی نظیر احداث مراکز اقامتی و رفاهی متنوع (سوئیت، کمپینگ و…)، برگزاری تورهای گروهی و ویژه جهت آشناسازی گردشگران با شهر و احداث مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان­ها­ و… مواجه می­باشد. و همچنین از نظر چاپ و نشر اطلاعات ترویجی با تهدید روبروست. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که از نظر گردشگران، شهر بوکان فاقد مراکز اقامتی متنوع با قیمت مناسب و خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت مطلوب می­باشد.
زیرساخت­های گردشگری
با در نظر گرفتن اینکه راه ­ها و شبکه ­های حمل و نقل شاهرگ­های اصلی اقتصاد یک جامعه را تشکیل می­ دهند؛ می­توان ادعا کرد که بدون وجود مسیرهای ارتباطی مطمئن و ایمن و در عین حال سریع و با کیفیت بالا نمی­ توان اقتصاد پویا داشت و نقش مفید و کاربردی در عرصه فعالیت­های اقتصادی داخلی و خارجی ایفا کرد. در این راستا، با توجه به اینکه شهرستان بوکان در امتداد بزرگراه شمال به جنوب غرب کشور می­باشد. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که، بهسازی حمل و نقل و ایجاد مسیرهای ارتباطی و ایجاد نیروگاه­ برق در سد شهید کاظمی (بزرگ­ترین سد استان) فرصت­های مؤثری جهت توسعه گردشگری این شهرستان می­باشد.
عوامل مدیریت، ساختار و تشکیلات سازمانی
نتایج تحقیق نشان داد که جذب نیروهای تحصیل­کرده و متخصص و انجام فعالیت­های بازاریابی توسط اداره میراث فرهنگی فرصت­هایی هستند که مقصد مورد مطالعه از آن­ها برخوردار می­باشد.
همچنین نگرش کارشناسان در این تحقیق نشان داد که ادرات و نهادهای متولی گردشگری از لحاظ اختیارات کارگزاری­های دولتی گردشگری به منظور تصمیم ­گیری و برنامه­ ریزی در مقصد با تهدید مواجه می­باشد.
عوامل اجتماعی فرهنگی
کارشناسان؛ حمایت مسئولان از رشد و توسعۀ گردشگری را فرصت مؤثری در مجموعه عوامل اجتماعی فرهنگی می­دانند. با توجه به تحقیقاتی که توسط آس و همکاران‌ (۲۰۰۵) صورت گرفت، میزان مشارکت نمایندگان دولتی و مسئولین در امور برنامه­ ریزی گردشگری (به ویژه در کشورهای در حال توسعه) بیشتر از سایر ذی­نفعان است. یافته­های این تحقیق نیز موید این امر است که حمایت مسئولان از رشد و توسعۀ گردشگری گام مهمی در تدوین استراتژی­هاست و شهر بوکان نیز این نظر با فرصت روبروست.
عوامل موقعیتی
شهر بوکان به علت داشتن موقعیت سه­راه ارتباطی برای استان­های آذربایجان­غربی، آذربایجان­شرقی و کردستان همواره از نظر تجاری مورد توجه بوده است. امروزه نیز قرار گرفتن این شهر در قلب استان­های مذکور آن را به مرکزی برای ترانزیت مسافران تبدیل کرده است. موقعیت مناسب جغرافیایی بوکان در منطقه و امنیت نسبی آن، این شهر را به عنوان مرکز منطقه جنوب و جنوب غربی دریاچه ارومیه تبدیل کرده است. بنابر نظر کارشناسان و خبرگان موقعیت استراتژیکی و دارا بودن وضعیت مناسب از نظر مسیرهای دسترسی به آن، فرصت مؤثری برای توسعه شهر بوکان به شمار می­رود.
عوامل اقتصادی
شواهد در منطقه نشان می­دهد که از دیدگاه خبرگان، قابلیت اشتغال­زایی بخش گردشگری و تشویق بخش خصوصی به سرمایه ­گذاری در فعالیت­های مرتبط با گردشگری مهم­ترین فرصت­های اقتصادی شهر بوکان هستند.
همچنین عدم توجه دولت به سرمایه ­گذاری در بخش گردشگری و بی­ثباتی و فصلی بودن اشتغال در بخش گردشگری جزء تهدیدات اقتصادی هستند که در تدوین استراتژی­ های توسعه مقصد باید آنرا لحاظ کرد.
در اوایل قرن بیستم، با توجه به درآمدهای کلان سالانه بالغ بر ۵۵۰ میلیارد دلار و اشتغال­زایی سالانه بالغ بر ۷۵۰۰۰۰ شغل، گردشگری به یکی از مؤلفه­ های مهم تجارت بین المللی مبدل شده است (سرور،۱۲:۱۳۸۶). بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری، این صنعت امروزه دومین منبع درآمد در بیش از ۴۹ کشور جهان می­باشد (قره نژاد،۲۳:۱۳۸۸) و تا سال ۲۰۲۰ میلادی تعداد گردشگران در سرتاسر دنیا به رقمی حدود یک میلیارد و پانصد و شصت میلیون نفر خواهد رسید که ده درصد درآمدهای جهانی را شامل می­ شود (سازمان جهانی گردشگری،۲۰۰۷). این فعالیت به ازای هر یک میلیون دلار درآمد تولید شده، هزار شغل جدید ایجاد می­ کند‌ و به ازای هر فرصت شغلی مستقیم ایجاد شده یک و نیم فرصت شغلی غیرمستقیم و القایی دیگر در فعالیت­های عمده اقتصادی‌ (خدماتی، صنعت) در مقصد ایجاد خواهد کرد (رنجبران و زاهدی، ۱۴۶:۱۳۸۸).
۳-۲-۵) در مورد سوال فرعی سوم
نقاط قوت و ضعف شهر بوکان در راستای ارتقای گردشگری کدامند؟
جاذبه­های گردشگری
طبق یافته­های تحقیق، شهر بوکان از قوت­هایی نظیر آب و هوای معتدل و مناسب، آداب و رسوم سنتی، وجود بناهای تاریخی و باستانی مربوط به دورۀ قاجاریه در بخش مرکزی شهر و برگزاری نمایشگاه فصلی (صنایع دستی ملی و سوغات) به مناسبت­های مختلف برخوردار می­باشد.
تسهیلات و خدمات گردشگری
یافته­های تحقیق نشان می­دهد که شهر بوکان از نظر تسهیلات اقامتی با کیفیت، خدمات پذیرایی مناسب و همچنین دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی جهت ارائه خدمات به گردشگران (صدور ویزا و بلیط­های هواپیما و قطار)، مجتمع­های تجاری و مراکز خرید قدیمی و مراکز پزشکی و درمانی تخصصی و فعال با قوت روبروست.
همچنین از نظر نبود علایم و تابلوهای راهنمای آثار تاریخی در داخل شهر و نبود تسهیلات بانکی الکترونیکی (کارت اعتباری، صرّافی) با ضعف روبروست.
زیرساخت­های گردشگری
زیرساخت­ها تأثیر زیادی در توسعۀ گردشگری دارند؛ بر اساس یافته­های تحقیق برخورداری از منابع آب کافی و سهولت دسترسی به شبکه اینترنت و خطوط ارتباطی متنوع برای شهر بوکان قوت به شمار می­آیند.
همچنین از نظر نبود پارکینگ­ مناسب در داخل شهر، عدم روشنایی کافی در بعضی از قسمت­ های شهر و عدم مدیریت مناسب دفع فاضلاب و مواد زائد جامد با ضعف روبرو می­باشد.
عوامل مدیریت، ساختار و تشکیلات سازمانی
بر اساس نظر کارشناسان، پیگیری مکاتبات اداری و موافقت­های اصولی جهت شروع عملیات بهره ­برداری از آثار تاریخی از طرف اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان برای شهر بوکان یک قوت به حساب می ­آید. و همچنین از لحاظ نبود برنامه یا سند مدون جهت مدیریت و توسعۀ گردشگری شهر، دانش تخصصی کم مدیران در حوزۀ گردشگری و عدم هماهنگی بین مسئولان در برنامه­ ریزی و مدیریت بخش گردشگری با ضعف مواجه می­باشد.
عوامل اجتماعی فرهنگی
در واقع تحلیل موقعیت داخلی به بررسی منابع گردشگری مقصد، قابلیت­ها و توانایی­ها و شایستگی­های محوری می ­پردازد. وظیفه اصلی استراتژی تبدیل این منابع و شایستگی­ها به مزیت رقابتی است. در تحلیل موقعیت داخلی می­بایست در کنار موارد ذکر شده به بررسی دیدگاه ­ها و نقطه نظرات جامعه و به طور کلی ذی­نفعان توسعه گردشگری جامعه نیز پرداخته شود (ایگل و همکارانش،۳۰۵:۲۰۰۸).