۶

منبع: مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰
از بین شهرستان­های خراسان­رضوی، مشهد، سبزوار، نیشابور و کاشمر بیشترین تعداد کتابخانه عمومی را دارد و کمترین مربوط به شهرستان­های فیروزه، زاوه و خوشاب است.
۳-۲-۹- ویژگی‌های اقتصادی استان^[۱۵]
- نرخ بیکاری پائین­تر استان (۱/۹ درصد) در مقایسه با کشور (۱/۱۱ درصد) در سال ۱۳۹۰٫
- نرخ مشارکت پایین تر استان (۵/۳۶ درصد) در مقایسه با کشور (۳۷ درصد) در سال ۱۳۹۰٫
- کاهش سهم بخش کشاورزی، رشد اندک سهم بخش صنعت و معدن و افزایش سهم بخش خدمات از اشتغال طی دوره (۱۳۹۰-۱۳۶۵).
- پایین بودن نرخ رشد تولید ناخالص داخلی استان سالانه ۴/۱۴ درصد در مقابل نرخ ۶/۲۳ درصدی در کشور .
- اختصاص ۰۹/۶۴ درصد سهم ارزش افزوده استان به بخش خدمات در مقابل ۸۹/۴۸درصد در کل کشور.
۳-۲-۹-۱- بخش صنعت
- استقرار بیشترین تعداد واحدهای صنعتی در حریم ۱۵ و ۳۰ کیلومتری شهرهای استان.
- بیشترین تراکم در شهرستان مشهد و بعد از آن به ترتیب در نیشابور، سبزوار، فریمان، چناران و تربت حیدریه.
- از میان ۱۷۳۷۶۱ نفر شاغل در بخش صنعت ۷ درصد (۱۳۲۰۶ نفر) متخصص می باشند. بیشترین تراکم نیروی متخصص در شهرستان مشهد، نیشابور، چناران و تربت حیدریه.
۳-۲-۹-۲- بخش معدن
- رتبه سوم کشور در ذخایر معدنی و کمتر از ۲/۰ درصد سهم ارزش افزوده معدنی کشور شیوه سنتی استخراج معدن
- عمده صنایع فرآوری و بهره‌برداری مواد معدنی استان شامل کارخانه‌های فراوری‌کننده سنگ­های تزئینی، خاک­های صنعتی، کارخانجات سیمان، طلا، کرومیت (فروکروم سبزوار)، کائولن (کائولن‌شویی خراسان در تربت حیدریه)، کاشی و سرامیک‌ها، سنگ گچ، گچ خاکی، آهک، بنتونیت (ایران کمیرال).
- ۵۸۳ معدن فعال در سطح استان وجود داشته که بیشترین تراکم معادن در شهرستان مشهد، نیشابور، گناباد و خواف.
- محدوده­های معدنی اصلی استان: مشهد در زمینه کانی های غیرفلزی ساختمانی، سبزوار در زمینه کانی های غیرفلزی ساختمانی و فلزی، خواف در زمینه کانی­های فلزی (بیشترین معادن سنگ آهن پلاسر).
- معادن استان برای ۷۱۵۵ نفر شغل ایجاد کرده اند. ۹۴ درصد از معادن استان در حریم ۱۰ کیلومتری روستاها قرار دارند.

- بیشترین تراکم معدن در ارتفاعات شمال غربی سبزوار در منطقه شکار ممنوع ریوند قرار دارد.
۳-۲-۹-۳- بخش کشاورزی
در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹، استان بیش از ۰۶/۱ میلیون هکتار سطح زیرکشت انواع محصولات زراعی و باغی و بیش از ۷/۱۳ میلیون واحد دامی با تولید بیش از ۷/۷ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی را داشته است.
- سهم بخش کشاورزی استان در ارزش‌افزوده بخش کشاورزی کشور درسال ۱۳۸۸، ۸/۷درصد
- سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی استان ۲۷/۱۳ درصد
- نرخ رشد اشتغال در بخش کشاورزی طی دوره ۸۹-۱۳۸۰ ، ۷/۲۴ درصد
- در سال ۱۳۹۰ تولید آبزیان استان ۴۰۷۲ تن بوده که نسبت به سال قبل ، ۲۴/۱۷ درصد رشد
- گندم و جو آبی به تنهایی بیش از ۶۰ درصد از سطح زیرکشت زراعی آبی استان
- در بسیاری از شهرستان­ها نظیر چناران، جغتای، زاوه، جوین، بردسکن، خواف، گناباد، تخت جلگه، رشتخوار، خلیل­آباد و بجستان بیش از ۸۰ درصد از سطح زیرکشت به کشت آبی اختصاص یافته است.
- تنها سه دشت گنبدلی، آق­دریند و کلات نادری در حوضه آبریز آزاد قرار دارند که کشت غالب این دشت­ها، محصولات زراعی و باغی آب­بر نیست (مطالعات آمایش خراسان­رضوی، ۱۳۹۰).
۳-۲-۹-۴- بخش خدمات و گردشگری
- استان خراسان رضوی با سهکی حدود ۸/۷درصد جمعیت کشور، کم و بیش به همین نسبت در کل شاغلان بخش خدمات کشور (۷/۷ درصد)، سهم دارد. در بین شهرستان­های استان، مشهد با ۳/۶۳ درصد سهم، بیشترین شاغلان بخش خدمات را به خود اختصاص داده است، در حالی­که مشهد در حدود ۳/۵۱ درصد جمعیت استان را دارد. در سایر شهرستان­های استان نیز سهم هر شهرستان بخش خدمات استان نسبت به سهم هر شهرستان در کل جمعیت استان کوچک­تر است.
- پس از مشهد، شهرستان­های سبزوار و نیشابور، سهم بیشتری در انواع فعالیت­های خدماتی استان نسبت به سایر شهرستان­ها دارا می­باشند.
- رشته فعالیت­های عمده فروشی، خرده فروشی و تعمیرات، حمل و نقل و انبارداری و همچنین آموزش، از بیشترین سهم در فعالیت­های خدماتی استان و هر یک از شهرستان­ها برخوردار می­باشند.
همچنین در بخش گردشگری، تعداد زائر و گردشگر داخلی ۲۵ میلیون نفر است:
- تعداد زائران و گردشگران خارجی به استان در سال ۱۳۹۰: ۲۶۸۶۵۵ نفر (۱/۸ درصد کل گردشگران خارجی به کشور)
- تعداد مراکز اطلاع رسانی گردشگری استان: ۴ مرکز (در ورودی شهرهای قوچان، نیشابور، تربت­حیدریه، و مشهد)
- ۴۸۰ نقطه جاذبه گردشگری طبیعی-تاریخی و مذهبی
- ۳ منطقه نمونه بین المللی گردشگری به نام های شاندیز-نیشابور و توس
- تعداد ۱۶۲ هتل در استان که از این تعداد ۱۴۸ هتل (۹۱ درصد) در مشهد
- شهر مشهد از نظر منابع و جاذبه‏های زیارتی و گردشگری از نواحی کم نظیر کشور با عملکرد ملی و بین ­المللی
۳-۲-۱۰- ویژگی‌های زیربنایی
- استخوان­بندی اصلی راه­های منطقه را دو محور اصلی مشهد به تهران که محورهای شرقی- غربی منطقه هستند و نیز محور اصلی شمالی- جنوبی مشهد به زاهدان تشکیل می­دهد. دیگر محور ارتباطی مهم، محور بجنورد- سبزوار است که دو مسیر اصلی مشهد- تهران را به یکدیگر متصل می­نماید. در این منطقه محور آزادراه- بزرگراه منحصر به محور مشهد- قوچان و بخشی از محور مشهد- تهران است.
- در بحث بهداشتی- درمانی، بیشترین تراکم بیمارستان­ها و موسسات درمانی، در مشهد و در مرتبه بعد در نیشابور قرار دارد.
- همچنین بیشترین تراکم خدمات برتر مانند بانکداری، در مشهد و پس از آن در نیشابور و سبزوار است (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰).
جدول۳-۲۲ توزیع برخی از عوامل زیربنایی شهرستان‌های خراسان‌رضوی

نام شهرستان