• «مراد از حد و میزان غلو، عرف است یعنی چیزی که بیش از فهم عوام جامعه و عرف باشد غلو محسوب می شود. اما این ادعا باطل است و هیچ انسان دین داری آن را نمی پذیرد جزء عده ای که بی دین ولائیک هستند.

• • مراد ازآن منزلت صحابه است به این معنا که برای اصحاب منزلت و رتبه ای قائل شویم که برای غیر آنها نباشیم و غلو را به میزان آن یا بالاتر ازآن حد استاندارد برای غیر صحابه بدانیم.

• مراد از حد و میزان چیزی باشد که فقط علمای اهل سنت ازکتاب و سنت تشخیص دهند و بفهمند.

• مراد از حد و میزان آن است که خود کتاب و سنت باشد و عقل و قرآن آن را تایید نماید که یکی از بارزترین احتمالات درست همین نظریه می باشد.» (رضوانی ،۱۳۹۰،۳۸۳)

۲-۲۲- اعترافات حقانی:
برخی از بزرگان اهل سنت که از انسانهای با انصاف از آنها در این بحث یاد می شود چنین نظر دارند که وهابیان و متعصبان از مخالفان سرسخت و دشمن مکتب حقیقی وآینه تمام نمای شیعه، متوجه اشتباه خود در مرحله ی شناخت انتسابی شیعه نیستند، و به همین جهت طبیعی است که بین شیعه و غالیان تفکیک و حد و مرز نمی گذارند. اینک به پاره ای از نظریات این افراد اشاره می کنیم:

• دکتر طه حسین دراین باره می گوید: «دشمنان شیعه همه چیز را به آنان نسبت می دهند و تنها به شنیده ها و دیده هایشان ازشیعه بسنده نمی کنند بلکه بیشتر به آنها می افزایند. و باز به این مقدار نیز اکتفا نمی کنند، بلکه همه این هارابه گردن یاران اهل بیت پیامبر– صلی الله علیه وآله وسلم– می گذارند. آنان همچون دزدان گردنه در کمین نشسته اند و تک تک گفته ها وکردار شیعه ها را زیر نظرگرفته اند، وحتی ازآن چه شیعیان گفته یاانجام داده اند، به آنان نسبت می دهند، وشیعه را به مطالب عجیب و غریبی متهم می سازند.»(رضوانی،۱۳۹۰ ، ۳۸۵)

• مدرس فلسفه اسلامی دانشگاه الازهر جناب تفتازانی می گوید: «بسیاری از بحث کنندگان در شرق وغرب عالم، ازقدیم وجدید، دچار احکام نادرستی زیادی برضد شیعه شده اند که با هیچ دلیل یا شواهد نقلی سازگار نیست. مردم نیزاین احکام را دست به دست کرده و بدون آن که از صحت و فسادآن سوال کنند، شیعه را به آنها متهم می نمایند. ازجمله عواملی که منجر به بی انصافی آنان نسبت به شیعه شد، جهلی است که ناشی از بی اطلاعی آنان نسبت به مصادر شیعه است و در آن اتهامات تنها به کتاب های دشمنان شیعه مراجعه نموده اند.»(همان)

۲-۲۳- عوامل پیدایش نظریه همسان غلو وتشیع:
به نظر نگارنده درباره علل وعوامل پیدایش وگسترش نظریه هم سانی تشیع وغلو به سه دلیل می توان اشاره نمود:

• عدم شناخت کافی به معنا و مفهوم شیعه و تشیع

• جاهل بودن به مفهوم غلو

• عدم آگاهی از موضع گیری های دانشمندان مکتب امامیه نسبت به غالیان وغلو

غلو یک امری است که تمام مذاهب اسلامی با آن مخالف هستند و همه می دانند که کتاب خدا و سنت شدیدا با آن به مخالفت بر خاسته است ودر اصل یکی از مشکلات امروزی جامعه اسلامی به ویژه برادران اهل سنت وهابیون می باشد که درک درست و صحیحی ازحدود و قیود غلو ندارند. و از زمان شکل گیری وهابیت این فرقه بدعت گر و تحریفی، تمثیل عجیب وغریب از واژه غلو در جهان اسلام برضد امامیه رواج داده اند.
۲-۲۴- دلایل اهمیت تحقیق در موضوع غلو
«۱٫ فهم دقیق معانی و مفاهیم لغوی واصطلاحی، آگاهی از حدود و ثغورحریم ظریف و دقیق آن برای اسلام شناسان به ویژه پیروان مکتب بزرگ اسلامی تشیع، در شناخت صحیح معارف اصیل و بی انحراف اسلام ناب محمدی ضرورتی انکارناپذیر است. اهمیت شناخت ابعاد غلو، آن گاه بیشتر آشکارمی شود که قصد انجام تحقیق جامع وکاملی درباره مبانی اعتقادی اسلام، به ویژه تعیین حدود ولایت معصوم - علیه السلام - علم امام، قدرت امام و… داشته باشیم. شناخت کامل و دقیق حقایق، اندیشه ها افکار ودیدگاههای موثردر معرفت شناسی اسلامی باشناخت صحیح مرز غلو امکان پذیراست.» (انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۰)
«واژه ای مثل غلو به دلیل منفی بودن معنویت باطنی کلمه،گنجایش بیان عظمت موضع را ندارد اما اختلاف متکلمان، درباره مسائلی همچون عصمت، علم غیب، حساسیت و اهمیت موضوع را آشکارا می سازد.
بنابراین، تحقیق جامع وگسترده درباره غلو، علل و عوامل آن عواقب مخرب و مخوف اعتقادات غلو آمیز، ارائه راهکار اهتمام دراعتدال برای جلوگیری از افکار واندیشه های غالی گری، همچنین پژوهش و بررسی غلو از دیدگاه قرآن سنت پیامبر اسلام -صلی الله علیه آله- اهل بیت- علیهم السلام- علما و دانشمندان اسلام، به خصوص تشیع از ویژگی فوق العاده ای برخوردار است.

• بررسی موضوع غلو، ازآن نظراهمیت داردکه مکتب بزرگ اسلامی و الهی تشیع از دیرباز در معرض هجمه افتراها ،اکاذیب و شبهات مخالفان معاندان بوده است. بهانه و متمسک قرار دادن تهمت ناروای غلو درباره شیعیان، امواج سهمگین و مخربی برای خرافی و غیر اصیل نشان دادن اعتقادات پیروان مکتب اهل بیت-علیهم السلام- بوجودآورده وسبب سوء استفاده دیگران شده است.

جهاد مستمر و همراه با حقیقت ایمان و معنویت الهی پیشوایان وبزرگان مکتب تشیع، در راه بیداری وجدان های خفته و زدودن گرد وغبار شبهات و افتراها و شناساندن چهره واقعی تشیع در دوان و استمرار این مکتب همچون دم مسیحیایی تاثیر گذار بوده است. خود خواهی های تند وگسترده، ناشی ازافکار مسلمان نما و باطنی شرکت آمیز وکفر آلود داشتند، با وارونه نمایی حقایق شیعی
و نسبت دادن اتهام غلو در سطح گسترده و فراگیر، برای نابودی ارزش ها، اصول،قواعد و آرمان های بلند والهی تشیع، ازهیچ کوششی فرو گذار نکردند.» (انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۰)
«شیعیان صدها سال در تقیه و با مظلومیت کامل بادهان دوخته و لب فرو بسته، باگذراز پل شهادت روزگارمی گذارنده اند. دشمنان تشیع با نسبت دادن فرقه های ساختگی و افکار غلو آمیز، سعی در واژگون و خرافی نشان دادن مکتب تشیع داشته اند. غاصبان ولایت، آن باطل گرایان حق نما باخباثت ولثامت کامل، چنان شییعان را غالی و افکارشان را غلو آمیزنشان داده اندکه هرگاه نام شیعه برده می شود، در ذهن افراد ناآگاه و حتی مستشرقان، الی بودن تشیع و غلوآمیز بودن عقاید آنهارامتبادر می کند. مصائب آن جایی مضاعف است که برخی از علمای اهل سنت اصل شیعه امامیه را غالی می دانند. (انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۱)
چگونه است که مکتب بزرگ اسلامی تشیع بااین همه ویژگی های الهی واسلامی، منحصر به فرد و حقیقی، این گونه به غلو و غالی گری متهم می شود؟
پژوهش دقیق و تحقیق عمیق درمبانی ومعارف فرهنگ الهی تشیع، نشان ازمظلومیتی فراگیر و ظلمی مضاعف درحق این مکتب بزرگ اسلامی دارد.
«مکتب تشیع درابعاد سیاسی، مذهبی، اجتماعی، فردی و… پیوسته مظلومیت داشته و در سطح پیشوایان و بزرگان وعلما در معرض شهادت، اسارت، تبعید، تحقیر و تکفیر ازسوی معاندان بوده است که خودشرح مشروح و مبسوطی رامی طلبد. شیعه غنای الهی و فوق العاده در بعد مذهبی وفرهنگی دارد و همچنین از امامان متصل به منبع علم الهی ودانشمندان بی نظیر مانند علی بن ابی طالب–علیه السلام- وامام محمد باقر- علیه السلام- امام جعفرصادق- علیه السلام- ،… و هزاران دانشمند تربیت یافته ازدامان این مکتب برخوردار است. شیعه انتساب انواع غلو، بدعت ها، خرافات، شبهات زیاد و متعدد، هجمه ها و تهمت های ناروا، برای منحرف وغیراصل نشان دادن این آرمان بزرگ اسلامی را بهت آور وحیرت انگیز دانسته، از این گونه نسبت های غیر واقعی و معاندانه بیزاری می جوید.» (همان)
« مبانی عقیدتی شیعه بر گرفته ازقرآن کریم، سنت رسول اعظم اسلام– صلی الله علیه واله- واهل بیت معصوم– علیه السلام- است. چنان که خداوند متعال درقرآن کریم فرموده است:
«لَّقَدْ کاَنَ لَکُمْ فىِ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِّمَن کاَنَ یَرْجُواْ اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الاَخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا»=البته شما را به رسول خدا (چه در صبر و مقاومت با دشمن و چه دیگر اوصاف و افعال نیکو) اقتدایى نیکوست، براى آن کس که به (ثواب) خدا وروز قیامت امیدوار باشد و یاد خدا بسیار کند.(۲۱/ احزاب )
پیامبراسلام بهترین الگو و اسوه حسنه است. رسول خدا درکارها میانه رو بود و افراط و تفریط نداشت. درباره حق، نه کوتاهی داشت و نه ازآن تجاوز می کرد.» (انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۳-۱۲)
«شیعه خود را پیرو راستین قرآن کریم و پیامبر اعظم– صلی الله علیه وآله- و اهل بیت- علیهم السلام- می داند و در عمل به معارف اسلامی ازافراط وتفریط،گریزان و راه اعتدال و صراط مستقیم را برگزیده است.
غلات وعقایدآنها همواره به شدت ازسوی شیعه محکوم ومنکوب شده است با این وجود دشمنان متعصب و لجوج امامت و ولایت خود را به جهل و تجاهل زده و برای شبهه آلود، مشوش و غیر حقیقی نشان دادن چهره و تصویر تشیع اتهام بی اساس غلو راهم چون خنجری برآن و زهر آلود بر پیکرتشیع وارد آورده اند. شیعه درطول تاریخ پرافتخارش، شهادات پیشوایان، شکنجه بزرگان تحقیر اقوام و ملل مختلف شیعی، قتل و غارت عمومی و محروم شدن ازحق مسلم خویش را با بردباری و صبوری خدا پسندانه تحمل کرده است اما این که دشمنان مکتب بزرگ اسلامی تشیع را مکتبی خرافی، غیراسلامی، ناسالم و دارای غلو در عقاید نشان دهند، این را هرگز تحمل نمی کند. شیعیان به همه عقل گرایان، مستشرقان عالم و دانشمندان اسلامی با کمال صراحت اعلام می کنند عقاید شیعه را تنها از منابع وکتب اصیل پیشوایان وبزرگان شیعه اخذ کنید تا به وضوح مشخص شودکه در ادوار مختلف تاریخ به طور قطع و یقین غالیان و غلات ازشیعیان واقعی جدا و متمایز بوده اند. »(انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۴)
«عقاید غلوآمیز غیرعقلایی و دارای افراط وتفریط دراعتقادات شیعیان، هرگز جایگاهی ندارد با این حال، مخالفان و معاندان همواره ازآن به عنوان مجوزی برای هجمه وحمله، علیه مقدسات این مکتب بهره برداری کرده اند. دلیل اهمیت روشنگری وتحقیق درباب غلو وغلات، آن است که این پدیده، یکی ازآفات وآسیب های عارض بر ادیان ومذاهب الهی است ودر صورت عدم ابراز انزجار واقدام به موقع و لازم، سبب آلوده و منحرف شدن دین و متدینان می شود.
مکتب بزرگ اسلامی تشیع نیز از این نسبت ناروا در امان نبوده و اتهام شبهات غلو ساختگی، دامن گیر آن شده و اصالت و حقانیت آن را ناجوانمردانه و به ناحق زیر سئوال برده و مخدوش کرده است.» (انصاری بویر احمدی،۱۳۸۹،۱۴)
۲-۲۵- خرافات اهل غلو:
غلات علاوه بر اینکه در موضوعات به بزرگ نمایی وافراط می پرداختند موهومات فکری وذهنی خود را با خرافات مخلوط می کردند تا بدین وسیله بتواند راحت تر در اعتقادات مردم وعوام نفوذ نمایند. «آنان با افسانه سرایی وسخنان زهر آلود وخرافه ای به پیشرفت افکار وعقایدخویش کمک می کردند باتوجه به اینکه هم غلات و هم کسانی که اهل خرافات هستند، از منطق و استدلال و برهان استفاده نمی کنند، معمولابا قصه، داستان سرایی کاذب، حکایات دروغ، وخام اندیشی ها خود را برعوام تحم
یل می نمودند.آنان از تعالیم و فرهنگ صحیح اسلام بهره ای نبرده اند. باغلو در دین و شخصیت های دینی تصویر صحیح و بی پیرایه اسلام را مخدوش ومغشوش می کردند. خطرآنان کمتر از خطر کفار و منافقین برای اسلام راستین نبوده است. غلات خرافه ای، احساسات و ذوقیات خود را جایگزین واقعیات وحقائق نموده به جای تمسک به اسلام اصیل ویک پارچه، باعث فرقه سازی های فراوان و تفرقه بسیاردر دین شده اند. باتحریک احساسات وعواطف موجب افراط وتفریط دینداران شده وآنان را به بیراهه می کشانند.»(انصاری بویر احمدی،۶۷،۱۳۸۹)
۲-۲۶- پیامدهای خطرناک غلو:
«۱٫غلوپدیده زشت وخطرناکی است که حقیقت را از راه راست خارج نموده وابهامات ذهنی را جایگزین امور واقعی می نماید.

• عظمت وشان والای الهی را درحد مخلوقات وبندگان خداوند پایین می آورد در مقابل اوصاف انسانی را درحد الوهیت وخدایی بالا می برد، اندیشه سالم انسانها رابه طرف وسوسه و اوهام سوق می دهد.

• هنجارهای دینی واجتماعی راتبدیل به ناهنجاریهای ضد دینی وضدارزشی می نماید.