راهکار^[۷]: شیوه و روش انجام دادن کاری. (انوری، ۱۳۸۱، ج۴: ۳۵۷۲)
پیشینه وتاریخچه موضوع تحقیق
کار پژوهش پس از انجام دادن مرحله مطالعه آغاز می شود، به عبارتی پژوهش در بستری از آگاهی برای کشف مجهول انجام می پذیرد. مطالعه کارها و پژوهش های دیگران در زمینه موضوع مورد نظر پژوهشگر به پژوهشگر کمک می کند که نسبت به موضوع اشراف بیشتری پیدا کند. با مسائل و مشکلات مسیر تحقیق آشنا شود و اقدام به تکرار و دوباره کاری نکند(حافظ نیا، ۱۳۸۳: ۹۱-۹۰) در رابطه با مطالعات و تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته باید گفت که هم در رابطه با امر به معروف و نهی از منکر به صورت جداگانه کار شده است و هم در رابطه با مسئله حجاب ، در موضوع امر به معروف و نهی از منکر کارهای بسیاری صورت گرفته که در جای خود کارهای شایسته ای هستند مانند:

- اشرفی، دکتر محمدرضا، روش های کاربردی امر به معروف و نهی از منکر، تهران: پیام آزادی
در این کتاب موضوعات مورد بحث مختلفی انتخاب و محور بحث قرار گرفته است که سه مورد آن‌ها ی مقوله‌های که از مسائل ارزشمندی است که اصطلاحا آن‌ها «معروف» نامیده می شوند بقیه موارد که شامل چهل و دو موضوع می‌باشد، از زمره منکرات محسوب می‌شوند. این موضوعات به ترتیب الفبایی تنظیم شده است ودر هر موضوعی زمینه‌های روانشناختی و جامعه شناختی تکوین آن پدیده مطرح شده است و راهکارها که غالباً شامل پیشنهادهای عملی و کاربردی است نیز مطرح شده است، یکی از منکرات که در این کتاب از آن نام برده شده است پدیده ای است که از آن تحت عنوان بد حجابی نام برده شده است که به زمینه‌های روانشناختی و جامعه شناختی ایجاد این پدیده اشاره شده است و به عنوان راهکار های برای مقابله با این پدیده بیشتر برموضوع ارائه الگوی حجاب و تربیت خانواده تأکید شده است .
- بخت آور، مهدی(بی تا)، امر به معروف و نهی از منکر، قم: عروج
در این کتاب از مباحثی کلی در حیطه ی امر به معروف و نهی از منکر، همچون امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و روایات، وجوب عقلی و کفایی این دو فریضه و اهمیت، شرایط ، مراتب و جایگاه اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر بحث شده و در پایان رفتارهای عملی امام (ره) جهت تبیین بهتر این دو فریضه بیان شده است، با تلاش نویسنده این کتاب در حوزه امر و نهی کتابی موفق می باشد اما در زمینه امر به حجاب و نهی از کم حجابی به طور خاص فعالیتی محسوب نمی شود.
- جوادی نیا، حسین(بی تا)، امر به معروف و نهی از منکر در آثار استاد شهید آیت الله مطهری (ره)، تهران: صدرا
در نوشته حاضر مطالبی که استاد شهید مرتضی مطهری در سخنرانی ها و تألیفات خود در تبیین و احیای این اصل مهم را بیان نموده، را تهیه و تنظیم نموده اند.
- حسینی بهشتی ، آیت الله دکتر سیدمحمد (۱۳۸۸)، بایدها و نبایدها ؛ امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن، بقعه
این کتاب دربرگیرنده ی سلسله مباحث آیت الله شهید دکتر بهشتی است که بین سال های سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۵ در جلسات تفسیر قرآنی ایراد گردیده است. دکتر بهشتی در این جلسات به تفسیر و توضیح آیات ۱۰۲ تا ۱۱۰ سوره آل عمران و مبحث بسیار ارزنده و در عین حال به فراموشی سپرده شده ی امر به معروف و نهی از منکر می پرداخت. از جمله مباحث مطرح شده مراتب شناخت معروف و منکر است. دکتر بهشتی برای این شناخت مراحلی برشمرده است، مباحث این کتاب مملو از برداشت های اصولی، همه سو نگر و نظام مندی است که درصدد پاسخ یابی به پرسشهای زمانه از دین است. این مجموعه شامل پانزده گفتار بوده که با وجود تلاش فراوان، بنیاد نشر آثار و آندیشه های شهید دکتر بهشتی تا زمان انتشار کتاب موفق به یافتن نوارهای پنج جلسه ی مفقود نشد و تنها ۱۰ جلسه در دسترس است.
- رضایی راد، دکتر عبدالحسین(۱۳۸۴)، امر به معروف در ترازوی تاریخ (گامی نوین در فقه سیاسی اسلام)،تهران: بوستان کتاب
این کتاب که در دو فصل تدوین شده در فصل اول آن اهداف و چرایی امر به معروف و مفهوم آزادی در اسلام اشاره شده است و در فصل دوم روش های امر به معروف بیان شده است که به سه حوزه؛ روش انفرادی، روش تشکیلاتی مردم و روش تشکیلاتی دولت پرداخته شده است.
- زارعی، محمدمهدی(۱۳۷۶)، امر به معروف و نهی از منکر (کیفیت اجرائی آن در جامعه)، دانشگاه فردوسی مشهد
این پژوهش شامل دو بخش می‌باشد؛ دربخش اول به کلیات اشاره شده است، و بخش دوم به معرفی محورهای معروف و عوامل توسعه معروف و همچنین انواع منکرات و دیگر مسائل پرداخته شده است، می توان گفت سعی شده تلفیقی میان دو بخش مربوطه ایجاد شود، این اثر در موضوع امر به معروف و نهی از منکر در جامعه به صورت کلی پرداخته است و در جای خود مفید است. ولیکن امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب باید به طورخاص در راستای مسئله حجاب صورت گیرد و در این حوزه به صورت خاص کار نشده است.
- عابدی، محمد(۱۳۷۵)، پیکار با منکر در سیره ابرار، تهران: نشر معروف
این کتاب نگاهی به تلاش طلایه داران این فریضه الهی در زمان غیبت است، از جمله صاحب بن عباد، سید مرتضی، سید بن طاووس، علامه حلی، محقق ثانی، ملا محمدتقی مجلسی، علامه محمدباقر مجلسی و… البته نه به زندگی تمام بزرگان پرداخته و نه تمام ابعاد «معروف گرایی» و «منکر ستیزی» زندگی آنان را در این دفتر گرد آورده است .
- غلامعلى، احمد(بی تا)، شیوه هاى نظارتى امر به معروف و نهى از منکر در گفتار و سیرۀ پیامبرأعظم (ص) مرکز پژوهش‏هاى اسلامى صدا و سیما
در این کتاب در ابتدا به مفاهیم و کلیات امر به معروف و نهی از منکر پرداخته شده است سپس به روش‏شناسی نظارت همگانی پیامبر اعظم(ص) و نظارت رسمی نهادی پرداخته شده است، در ادامه به ارتباط امر به معروف و نهی از منکر و رسانه و نقش رسانه در این فریضه پرداخته شده است.
- کوک، مایکل آلن(۱۳۸۴)، امر به معروف در اندیشه اسلامی، ترجمه احمد نهایی، تهران: بنیاد پژوهش های اسلامی
این کتاب که به صورت مفصل در دامنه وسیعی نوشته شده است در ۲ جلد به چاپ رسیده است و به بررسی امر به معروف پرداخته به صورت کلی و مفصل در بین فرقه های اسلامی، و این فریضه را از نگاه هر فرقه بررسی به طور خاص کرده است و به نظر می رسد که دیدگاه شیعه را بسیار شبیه معتزله دانسته است..
- صافی گاپایگانی، آیت الله حاج شیخ لطف ا..(۱۳۷۶)، راه اصلاح یا امر به معروف و نهی از منکر، قم: دفتر انتشارات اسلامی
در این کتاب به مباحث اصلی در امر به معروف و نهی از منکر پرداخته شده است ضرورت امر به معروف و نهی از منکر، راه شناختن معروف و منکر اسلام و وسایل امر به معروف و نهى از منکر و فواید آن و ضررهاى ترک آن و آداب امر به معروف و نهى از منکر، خلوص در امر به معروف و نهى از منکر و این که چه کسى باید امر به معروف و نهى از منکر نماید؟ چه کسى را باید امر به معروف و نهى از منکر نمود؟ تأکید بر لزوم همکارى در امر به معروف و نهى از منکر بزرگان جامعه و اولیاى خانواده ها و امر به معروف و نهى از منکر، علل بى اعتنایى به این دوفریضه، احکام شرعیه امر به معروف و نهى از منکر بعضی انواع معروف و منکر از نظر دین اسلام، بعض از انواع منکر و گناهان و اخلاق ذمیمه و در پایان حُبّ فى الله و بُغض فى الله بیان شده است.
- مسعودی، محمد اسحاق(۱۳۸۴)، آموزش ملّی امر به معروف ونهی از منکر، بی جا: پیام آزادی
این کتاب که در سه جلد (مقدماتی،تکمیلی،و تخصصی) نوشته شده است،جلد اول و دوم آن در دسترس بود، جلد اول در سه بخش، شامل بیست درس، تنظیم شده است، در بخش اول ؛ مباحثی چون جایگاه امر به معروف ، معنای آن ، معروف ها و منکر ها، مراحل و شرایط آن ، ویژگی آمران و ناهیان ، در بخش دوم ، به روش ها و شیوه ها و در بخش سوم به آمران و ناهیان در قرآن ،پرداخته شده است. جلد دوم در پنج بخش که شامل بیست و دو درس طراحی شده است،. بخش اول ، نیم نگاهی به « توصیف ها و تبیین ها » از دیدگاه قرآن کریم و پیشوایان معصوم دارد . بخش دوم به « سیره عملی » پیامبران (ص) و معصومین (ع) و ذکر نمونه هایی در این باره نظر دوخته است .در بخش سوم ، « سیره بزرگان دین » موضوع بحث قرار گرفته و تنها به دوازده شخصیت به عنوان نمونه ، بسنده شده است که تعدادی از اصحاب پیامبر(ص) و امامان معصوم (ع) و برخی نیز از علما و اندیشمندان جهان اسلام به شمار می روند .بخش چهارم ، « پیامدها و آثار » امر به معروف و نهی از منکر را مورد بررسی قرار داده است و از مهم ترین آن ها یاد کرده است .در بخش پنجم ، « آسیب شناسی » ترک امر به معروف و نهی از منکر ، آخرین موضوع این کتاب قرار داده شده است. از فصل ها و بخش های این کتاب می توان متوجه این امر شد که در این کتاب امر به معروف و نهی از منکر به صورت کلی بیان شده است و در حوزه حجاب کار خاصی صورت نگرفته است.
- مسعودی، محمد اسحاق(۱۳۸۶)، پژوهشی در امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن و روایات،تهران: نشر بین الملل
این کتاب تحقیقی است در موضوع امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن و روایات و سیره ی پیشوایان و طرحی است در ۱۶ فصل، که به مباحث کلی امر به معروف و نهی از منکر پرداخته است.
- مقدس نیان، سیدمحمد و دیگران(بی تا)، امر به معروف و نهی از منکر، بی جا: زمزم هدایت
در این کتاب نسبت به اهمیت این واجب، شرایط آن، عواقب و و عوامل بى اعتنایى بدان و وظیفه حکومت اسلامى در این مورد و… بحث شده است.
- نوری همدانی، آیت الله حسین(۱۳۶۷) امر به معروف و نهی از منکر، اشتهاردی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
در این کتاب علمی، از آغاز تا پایان، موضوعات گوناگون پیرامون دو وظیفه «امر به معروف و نهی از منکر»، تجزیه و تحلیل شده است، از جمله بیان این که احکام اسلامی تحقق نمی یابد، مگر درپرتو دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر، ومطالبی مرتبط با این که ترک این دو فریضه، باعث هلاکت و عذاب است و همچنینن به اصل وجود و وجوب این دو فریضه پرداخته شده است……
در موضوع حجاب کارهای گرانقدری صورت گرفته همچون:
- اصلانی، مینو (۱۳۷۸)، بررسی حجاب در قرآن و جامعه دینی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی
این پایان نامه در شش فصل به بررسی حجاب پرداخته است در فصول ابتدائی به مسائل کلی حوزه حجاب پرداخته شده است، و در فصل پنجم این پایان نامه به شیوه های مقابله با فساد و بی حجابی از دیدگاه قرآن پرداخته است، و همچون موارد فوق به صورت خاص روی موضوع امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب با بررسی چالش ها کار نشده است.
- رجبی، عباس ، حجاب و نقش آن در سلامت روان،تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله علیه)
در این پژوهش پیشینه نظری متغیرها ( نگرش به حجاب و سلامت روانی ) و رابطه بین آن ها بر اساس مطالعات کتابخانه ای در دو حوزه دین و روان شناسی بررسی شده است علاوه بر بررسی نظری از تحقیق میدانی هم استفاده شده است، همبستگی بین نگرش به حجاب و اضطراب دانش آموزان ها محاسبه گردیده است و نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان داده بین میزان نگرش به حجاب و اضطراب دانش آموزان رابطه منفی و معنادار وجود دارد به عبارت دیگر دخترانی که نگرش مثبت بالایی به حجاب دارند از اضطراب کمتری برخوردارند……..
- رزاقی ، احمد(۱۳۷۱)، عوامل فساد و بی حجابی و شیوه های مقابله با آن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
این کتاب در سه بخش تدوین یافته است؛ در بخش دوم راه حل و شیوه های مقابله با مظاهر فساد بیان می شود. در این کتاب به چگونگی امر به معروف و نهی از منکر در این زمینه اشاره نشده است و همچنین به چالش های در این حوزه، به صورت ویژه پرداخته نشده است.
- گروه پژوهش مؤسسه جهانى سبطین ، پوشش در اسلام، مؤسسه جهانی سبطین
در فصل اول این کتاب که به برخی جلوه‌های باطنی حجاب پرداخته شده است که بیشتر پیرو مبحث عفاف می باشد اما در فصل دوم به برخی جلوه‌های ظاهری پوشش پرداخته شده است که از آن تعبیر به حجاب می شود و سعی در تبیین حجاب ظاهری و حجاب باطنی شده است.
- گروه پژوهش مؤسسه جهانى سبطین(۱۳۸۶) ، حجاب ؛ حریم پاکی ها ، مؤسسه جهانی سبطین
در این کتاب به موضوعات پیرو حجاب همچون معنا و مفهوم حجاب، حجاب در ادیان الهی، حجاب در آیات قرآن و روایات و از دیدگاه اندیشمندان، عفاف و حیا، فلسفه حجاب، بررسی ایرادها و اشکال ها، آثار سازنده حجاب بدحجابی و پیامد های آن، راه های گسترش فرهنگ حجاب، احکام حجاب و چشم چرانی و پیامدهای آن اشاره شده است.
- معین الاسلام ، مریم، پوشش و آرایش از دیدگاه پیامبر أعظم (ص)،تهران: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما
پژوهش «پوشش و آرایش از دیدگاه پیامبر اعظم(ص)» با تبیین مفاهیم اساسی، دعوت به پوشش را از مأموریت‌های الهی پیامبر برشمرده و به شیوه رفتار رسول اکرم(صلی الله علیه و آله علیه و آله و سلم) برای انجام این مأموریت اشاره کرده است. همچنین پس از بررسی پوشش زنان پیش از دوران پیامبر اعظم(ص)، از دلایل تأکید پیامبر اعظم(ص) بر پوشش اسلامی زنان سخن به میان می آید و در نهایت, تقابل فکری مدرنیته با طرح پوشش و آرایش اسلامی و رویارویی استعمارگران با طرح نبوی نیز بررسی شده است. در فصل آخر, به رسالت فرهنگسازی رسانه‌ها در زمینه پوشش برتر، توجه و با بیان آسیب شناسی وضع موجود، راهکارهایی برای نهادینه سازی فرهنگ پوشش و آرایش معرفی شده است.
- مهدی زاده، حسین(بیتا) ، حجاب شناسی؛ چالش ها و کاوش های جدید، مرکز مدیریت حوزه‎ی علمیه قم
درفصل سوم و چهارم این اثر، به برخی شبهات و سؤالاتی درباره‌ی چارچوب‌های ارزشی و دینی حجاب، رابطه‌ی آزادی و لباس و حق انتخاب پوشش توسط افراد، و برخی محدودیت‎های در امر حجاب و پوشش پرداخته شده است، با وجود پاسخ دهی به شبهات امّا مقوله حجاب و امر به معروف و نهی ازمنکر دراین حوزه با شبهات بیشتری روبرو است.
- یزدخواستی، دکتر بهجت و لوتراند، ماری - کلود (۱۳۸۵)، فراسوی حجاب، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی (نشر معناگرا)