-

باران و جشمه

ماخذ : اصلاح عربانی : ۱۳۸۷ : ۲۰۱ )
استخر سید وارستان در جنوب شهر سیاهکل و در محدود ه شهر آن واقع شده است . این استخر نام خود را از امام زاده ای که در شمال ان قرار دارد گرفته است . آب این استخر از باران و چشمه و رود های کوچک تامین می گردد. که از جنوب به آن وارد می شود . با توجه به موقعیت قرار گیری آن از لحاظ توپوگرافی تعداد ورودی های دیگر که عمد تا هرزآب می باشد . نیز به آن وارد می شود .این استخر تنها یک خروجی دارد که توسط آب منطقه ای سیاهکل دریچه ای برای آن تعبیه شده ودر جمع آوری و ذخیر ه آب و رهاسازی آن نظارت می شود . وسعت اراضی که توسط این استخر آبیاری می شود محدود است .

شکل۳-۸ استخر سیدوارستان در بخش مرکزی شهرستان سیاهکل( محدوده شهری) از نگارنده

• استخر پاشوران در شمال شهر سیاهکل و در محدوده ی شهری ان قرار دارد . آب آن در گذشته بسیار زیاد بوده و در تمام طول سال آبدهی داشت . قبل از اینکه راه های ارتباطی منتهی به شهر سیاهکل توسعه یابند مردم بیشتر با پای پیاده به سیاهکل مراجعه می کردند . از آنجا که در رسیدن به شهر از محل هایی که عمد تا گل آلود بوده عبور می کردند پاها و کفش آنها کثیف می شد . قبل از ورود به شهر در این منطقه پاها و کفشها ی خود را می شستند و بعد به سیاهکل مراجعه می کردند . به همین دلیل به این آبگیر یا استخر پاشوران می گویند . آب آن از چشمه و باران تامین می شود .در سالهای اخیر شهرداری سیاهکل برای بهسازی آن تلاش هایی انجام داده و با گود برداری و آسفالت کردن اطراف آن و ساخت مراکز تفریحی در اطراف آن ، آن را به یک پارک تفریحی تبدیل کرده است . علاوه بر ان در آن ماهی پرورش داده می شود که در بعضی مواقع با فراخوان عمومی صید ماهی تفریحی نیز در آن صورت می گیرد .

شکل۳-۹ استخر پاشوران بخش مرکزی شهرستان سیاهکل( محدوده شهری ) از نگارنده

• استخر سپردان در ۳ کیلومتری شهر سیاهکل و در کنار جاده سیاهکل به لاهیجان قرار دارد . در گذشته و قبل از ساخته شدن سد سفید رود این استخر در تامین آب بخشی از زمین های کشاورزی سپردان و کلشتاجان و انارستان و حتی دهسر نیز نقش مهمی ایفا می کرد اما بعد از ساخته شدن سد سفید رود کار این سازه سنتی تامین آب نیز پایان می یابد .

گفته ها حکایت برآن دارد ( شاهدان محلی ) که آب این استخر با چشمه هایی که در آن وجود داشت تامین می شد . که آبدهی بالایی نیز داشت . به مرور زمان که این استخر به حال خود رها شد و رشد گیاهان آب دوست در آن موجب خشک شدن آن را فراهم کرد و تا حدود سال ۱۳۸۵ آخرین مرحله توالی آن انجام شد ،در حال حاضر پروژه مسکن مهر در آن در حال اجرا می باشد . استاد گرانقدر آقای دکتر رمضانی می فرمودند : در کشور های اروپایی به دلیل نداشتن چنین سازه های آبی میلیارد ها دلار پول خرج می کنند تا نمونه مصنوعی آن را بسازند اما در کشور ما میلیاردها تومان پول خرج می کنیم تا آن را از بین ببریم .
شکل۳-۱۰ استخر سپردان ،روستای سپردان،دهستان مالفجان،بخش مرکزی ،شهرستان سیاهکل
از گوگل

• استخر فشتال به مساحت ۱۶ هکتار در غرب شهر سیاهکل در روستای فشتال قرار دارد . استخری بزرگ با چشم انداز های زیبا . آب این استخر از باران – رود – چشمه تامین می شود در گذشته نقش مهمی در تامین آب کشاورزی داشت . اما امروزه از اهمیت آن کاسته شده است . از سال ۱۳۸۸ پروژه پرورش ماهیان گرمابی در آن در حال اجرا است .

شکل۳-۱۱ استخر فشتال ، روستای فشتال ، دهستان خرارود ، بخش مرکزی ، شهرستان سیاهکل ، ازنگارنده

• استخر کلامسر حدودا در ۲ کیلومتری غرب سیاهکل قرار دارد . نسبت به بقیه استخر ها ی این شهرستان و حوضه مطالعه کوچکتر بوده و سطح زیر آبیاری آن بسیار محدود است . این استخر در کنار کانال آب قرار دارد .این استخر قبل از احداث کانال زمینهای شمالی خود را آبیاری می کرده . اما امروزه با قطع شدن ارتباط آن بوسیله کانال آب ظاهرا به پرورش ماهی اختصاص یافته است .

شکل۳- ۱۲ استخر کلامسر،روستای کلامسر ، دهستان خرارود ، بخش مرکزی ، شهرستان سیاهکل
ازگوگل

• استخر چالشم از مجموعه۶آبگیر تشکیل شده است که همه با هم در ارتباطند و در روستایی به همین نام قرار دارد،آب این استخر از باران و چشمه تامین می شود،در حال حاضر این استخر علاوه بر اینکه تامین کننده بخشی از اراضی کشاورزی مناطق پایین دست را تامین می کند،در آن پرورش ماهی نیز صورت می گیرد.اطراف این استخر مناظر بسیار زیبایی از کوه،جنگل وجود دارد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب میکند.

شکل ۳-۱۳ استخر چالشم ، روستای چالشم ، دهستان خرارود ، بخش مرکزی ، شهرستان سیاهکل ، از نگارنده

• استخر اشکمجان : در دهستان خرارود از شهرستان سیاهکل قرار دارد . ظرفیت آن ۱۰۰۰۰ متر مکعب است و بوسیله آب وباران و چشمه تغذیه می شود و مقدار کمی از اراضی را تغذیه می کند

• استخر ازبرم : در روستایی به همین نام در شرق شهرستان سیاهکل و در دهستان مالفجان از بخش مرکزی قرار دارد . ظرفیت آن ۳۰۰۰۰ متر مکعب است و بوسیله آب باران و چشمه تغذیه می شود . این استخر آخرین مرحله توالی خود را سپری میکند و تقریبا خشک شده است .

• استخر مالفجان : در دهستان مالفجان از بخش مرکزی شهرستان سیاهکل قرار دارد ظرفیت آن ۱۰۰۰۰ متر مکعب است و آب آن از طریق باران و هرز آبها تامین می شود .داخل این استخر از پوشش گیاهی پر شده و مقدار کمی آب ذخیره می کند .

• پیامد های تخریب و نابودی تالاب ها و استخر ها در حوضه مورد مطا لعه

همانطور که قبلا گفته شد استخر ها و تالاب ها به عنوان یک اکوسیستم آبی اهمیت زیادی دارند . در این آبگیر ها چرخه ای حیاتی بسیار ظریفی بین انواع گیاهان ، حشرات و حیوانات و میکرو ارگانیسم ، آبی و تالابی و خشکی برقرار می باشد .
در فصول بهار و تابستان که شرایط اقلیمی برای زیست در کنار این آبگیر های طبیعی فراهم است . جنب و جوش انواع گونه های گیاهی و جانوری به آسانی به چشم می خورد . ساخت و ساز های ساختمانی ( استخر سپردان )و احداث جاده ، احداث تفریگاه ( استخر پاشوران ) برداشت از آب و منابع تالاب اکثر استخر ها ی حوضه مورد مطالعه ( فشتال ، سید وارستان ، مالفجان ) خشکاندن و تبدیل آن به مزارع کشاورزی ( استخر سپردان) معرفی گونه های غیر بومی به منظور پرورش و تکثیر آبزیان ( استخر فشتال ) ورود پساب های کشاورزی … و بخشی از برنامه های توسعه می باشند که به طور حتم و یقین مستقیم یا غیر مستقیم به تنوع زیستی تالاب ها و آبگیر ها اثر می گذارد .تخریب این استخر ها و آبگیر ها به مرور چرخه زیستی آن را دچار اختلال کرد ه و مشکلاتی را پدید می آورد .
علاوه بر آن سالانه هزاران پرنده مهاجر که به این آبگیر ها مراجعه می کردند و مدتی را در آن سپری می نمودند دیگر به این مناطق مراجعه نکرده و سبب از بین رفتن بخشی از درآمد مردم و پروتئین مصرفی ، تعادل اکولوژیکی ، منطقه نیز به هم می خورد . زیرا آفت های زیادی توسط این پرندگان خرده می شدند .
در فواصل سال های ۵۷ تا ۸۵ وسعت اراضی کشاورزی افزایش یافته است . این امر به همراه کم شدن ظرفیت آب سد سفید رودناشی از رسوبگذاری های پی در پی لزوم احیای آبگیر ها و استخر ها را برای جبران کم آبی آشکار می کند . در سال های آینده به دلیل بهره گیری استان های دیگر از آب قزل اوزن و شاهرود که تامین کننده آب سد سفید رود هستند احتمال کاهش ذخیر ه آبی سد سفید رود و توجه بیشتر به آبگیر ها را فراهم می کند .
تالاب ها به عنوان تصفیه کنندگان آب نقش مهمی در پالایش فاضلاب های کشاورزی دارند . با از بین رفتن آنها این فاضلاب ها وارد محیط های آبی دیگر شده ومشکلات زیست محیطی ایجاد می کند . همچنین تعدادی از این آبگیر ها به عنوان حوضچه رسوبگیر عمل می کنند .با خشک شدن آنها بر مقدار آبرفت رود ها افزوده می شود .
بخشی از ذخایر سفره زیر زمینی آب از ماندگاری و نفوذ آب این استخر ها در زمین تامین می شود . با تخریب آنها تغذیه سفره های زیر زمینی آب دچار مشکل می شوند . تالاب ها و استخر ها در کاهش سیل خیزی مناطق اطراف نقش مهمی دارند .زیرا هرزآب ها را جمع آوری کرده و از جریان یافتن آن جلوگیری می کند . پراکندگی استخر ها در حوضه ی مورد مطالعه و نزدیکی ۸ مورد از آنها به هم در ایجاد میکروکلیمای مطلوب نقش مهمی ایفا می کند.پس با از بین رفتن آنها تعادل های منطقه ای از بین می رود . و پیامد های دیگری که ممکن است در طولانی مدت چهره خود را آشکار کند .

• معرفی جاذبه های اکوتوریستی حاشیه رودخانه ها و آبگیرهای سیاهکل